|
2004
|
|
|
Bera ni baino nagusiagoa zen, horretan ez zegoen dudarik, baina oso ipuinzalea ere bai nire aldean. Aingeru Guardakoa zer den erakutsi duenik ez da oraindaino bitartean
|
sortu
eta, gauzak hola, nik nahiago dut ezezkoan egon. Zima horretakoa naiz ni:
|
|
2010
|
|
|
Enpresa propiorik ez dudalako
|
sortu
eta beti besteentzat aritu izan naizelako lanean. Horren ispilu dugu Putrearen Kobratzailean ibili nintzeneko garaia ere; itzelezko abildade pertsonala erakutsi bai, baina etekin propiorik atera gabe.
|
|
|
Beste asko bezala, Ainhoako Jean Pierre Goitino() irakaslea Ameriketara joan zen 1887an eta Los Angeles hirian kokatu. Afera ilunetan ibili ondoren, bertako Le Progres frantses aldizkarian lan egin zuen, notario ere izan zen eta, 1893an, Calfornia ko Eskual Herria aldizkaria
|
sortu
eta zuzendu zuen. Osoki Euskaraz egina zen astekari honek sei urtez iraun zuen, euskal komunitatearen interesak zaindu eta barne lotura atxiki nahian, lehen alean (VII) azaldu zuen bezala:
|
|
|
Hitz idatziaren agerpena kultura erromatarraren bidez iritsi zen; gero,
|
sortu
eta zabaltzen hasi ziren Latinaren ondorengoek haren lekua bete zuten idazkietan XII. XIII. mendeetatik aurrera.
|
|
|
Horrela, gaur egungo jakintzaren arabera, munduko giza talde guztiek jatorria Afrikan
|
sortu
eta garatu zen Homo sapiens sapiens izeneko giza motan dutela dirudi. Gehiengoaren arabera, era berean, hizkuntza edo sasi hizkuntza baten bidez elkar ulertzeko eta komunikatzeko gaitasuna sortu eta garatu zuen aipatu giza mota honek duela 100.000 urte K. a.
|
|
|
Horrela, gaur egungo jakintzaren arabera, munduko giza talde guztiek jatorria Afrikan sortu eta garatu zen Homo sapiens sapiens izeneko giza motan dutela dirudi. Gehiengoaren arabera, era berean, hizkuntza edo sasi hizkuntza baten bidez elkar ulertzeko eta komunikatzeko gaitasuna
|
sortu
eta garatu zuen aipatu giza mota honek duela 100.000 urte K. a.
|
|
|
Hauxe izan da herri/ kultura guztiek literatura
|
sortzeko
eta transmititzeko izan duten era naturala, papereratu baino lehen. Ez dezagun ahaztu mendebaleko literatura idatziaren klasiko handienak, Greziako Iliada eta Odisea, ahozko tradizioaren emaitzak direla, askoz geroago paperera eramanak.
|
|
|
80ko hamarkadan euskaltegi gehiago
|
sortu
eta zabaldu ziren erakunde publiko eta pribatu ugariren ekimenez udal euskaltegiak, HABE, IKA..., herritarren artean zegoen eskaerari erantzuteko nahiarekin.
|
|
|
" Eraginik zuhurrenak eta sinesgarrienak estereotipo errepertorioa
|
sortu
eta mantentzen dutenak dira. Kontatu egiten digute, geuk ikusi baino lehenago.
|
|
|
XIX. mendearen bigarren partean
|
sortu
eta bilakatu zen, 1858 kanpainaren ondoren, afrikanismo espainola. Afrikanismoa deitzen bazaio behintzat Afrikan harreman baketsu eta komertzialez sartzeari.
|
|
|
Hayyk orein hilaren gorputzaren disekzioa egin zuen, heriotzaren arrazoia topatu nahian. Abu Bakar Ibn Tufail da Ekialdekoiakituriari buruzko Hayy Ibn Jakzanen gutuna edo, bestela, Filosofo autodidakta deitzen den nobelaren autorea, Andaluziako Guadixen
|
sortu
eta XII. mendean zehar bizi izan zena. Nobelako protagonista, Hayy, sortu zenetik irla isolatuan bizi da eta bere kabuz deskubritu behar du dena.
|
|
|
Ez da pentsatu behar ezein hizkuntzaren izena inozentea denik. Izena ipintzea eraikuntza da, aldez aurretik ez zegoen zerbait
|
sortzea
eta mugatzea. Hizkuntzari izena ematea berebiziko ardura da, eta ez da delako hizkuntza hitz egiten duenaren zeregina izaten.
|
|
|
Nazioak asmatu eta eraiki egiten dira. Horren kontzientziak askatasun handia ematen digu
|
sortzeko
eta emendatzeko, helburutzat nahi duguna irudikatzeko eta hori egunerokotasunean jadanik bizitzen hasteko
|
|
|
Literatura txikia literatura handia bihurtzeko grinarekin
|
sortzen
eta hazten da, Bernat Detcheparek Sautrela ren ondoren latinez esan zuenez, kultura seinale eta liburuaren tituluaren argitzaile:
|
|
|
Atzeraturik gelditu diren eskualde horietako biztanleei gune garatura emigratzeko aukera eskaintzen zaie, eta horixe egiten dute gehienek. Emigratu dezaketelarik ez da kexa larririk
|
sortzen
eta ez dute beren jatorrizko eskualdearen garapenik eskatzen. Sistema hau arazorik gabe dabil.
|
|
|
Kultura hitzaren beste esanahia eurozentrikoa eta modernoa da, eta progresoarekin lotu behar da. Sofisten sasoiko Grezian
|
sortu
eta alfabetoaren baliabideekin gaur egun unibertsaltzat hartzen den ohitura, zientzia eta errepresentazio sistema. Normalki, adiera biak nahastu eta bigarren esanahian erabiltzen da kultura hitza, homologazioa izaten da kultura antropologikoen akulturazioaren lehen pausua.1127
|
|
|
Europako eta Estatu Batuetako immigranteen artean indar handia hartu du mugimendu amazigak azkeneko hamarkadetan. Bada Munduko Amazigen Biltzarra ere, 1995ean
|
sortu
eta harrezkero lau biltzar ospatu dira.
|
|
|
Auskalo nola gertatzen den, batzuetan, halako ideia edo asmo zentzugabea, bereziki makurra eta denontzat kaltegarria
|
sortzea
eta, ia oharkabean, indartzea. Eta jende zentzudun asko ere plan galgarri horren alde ematea.
|
|
2011
|
|
|
Salduz behia hein hartan, erosi behar bazenu ere haren ordaina, diru gutiagoz eginen duzu hartarik honetarako gorabehera. Hoberena hauxe litzateke, nor bederak etxean
|
sortu
eta etxean hazi kumeetarik berri dezan bere abere araldea: garbiago begiratuko ahal du gaitzetarik, eta ederrenenak bereziz kume egiteko, geroago eta ederrago eramanen du.
|
|
|
Baina, han berean ateratzen ohi dira beren kuskutik, eta, kumeak eginik, zenbait egunen buruan jaurtikitzen ditu amak kusku huts horiek. Kumeak,
|
sortu
eta, badoaz beren gain; amak ez die so bat egiten ere.
|
|
|
Hastetik ez da, hurbilik ere, erran dizudan bezalako. Baina, nola aipatu dugun heinera ondoan baitu erruten, eta ez lehenago, honetarik abia gaitezke gu ere errateko nola den
|
sortzen
eta nola itxura batetarik bertzera aldatzen. Hotzak gelditu eta lehen egun ederretan ateratzen ohi da gure ihizia negua eraman duen gordegiatik, eta badabil sagarraren adarretan gaindik, lorea daukaten begiak edo kuskuak hantu artean.
|
|
|
Sei edo zortzi egunen buruko ateratzen da arrautzatik kumea; har bat, xuri xuria, burua beltx, hortz luxe eta azkar batzuekin. Ez du zangorik batere, ez baitu ere beharrik, ezen, lorean
|
sortu
eta, har dagoeno, ez du handik higitzerik. Baina, higitzen ez bada bera, badarabiltza berehala eta azkarki hortzak:
|
|
|
Ezin da XX. mendeko musika herrikoiaren arloan gertatutakoaz aritu rock & rollaren fenomenoaz pentsatu gabe. Zentzu horretan gauzak nahiko berandu gertatu ziren gurean, 80ko hamarkadaren hasieran, beste zenbait lekutan hogei edo hogeita hamar urte lehenago
|
sortu
eta desegin ziren frenteak indarrean baitziren hemen. Lubakiak egin eta alde batean bertakotasun guztien aldekoak (edo" aspertzeko moduko Erdi Aroko erromantzeez, zelai berdeez, euskal herri mitiko horretaz" baino aritzen ez ziren musikari eta zaleak); parez parekoan kanpoko presioei amore eman eta eragin inperialista deuseztatzaileak onartzen zituztenak (edo" gure egoera adierazten, azaltzen, kantatzen eta kontatzen duen musika bakarraren aldekoak, ipurdia eta burua mugiarazten digun musika, rock & rolla alegia" 14).
|
|
|
kantu zahar haiek erabilera berri honekin aldatu egiten dutela sortu zirenean zuten zentzu eta izaera, eta dagoeneko kantu berri bihurtzen direla.
|
Sortu
eta antzinako moduan zabaldu zirenean zuten funtzioa aldatzearekin, erabat aldatzen zaie izaera: alde batetik, grabaketa eta zabaltze teknologikoen bitartez lehenago ahoz aho aldatzen zihoana finkatu egiten da.
|
|
|
ez bakarrik aspaldiko kantu zenbait berea egin eta berritu dituela. Murgildu da orobat tradizio horiek
|
sortzen
eta lantzen diren zenbait eremu itxitan, eta bertatik atera gabe egin du esplorazioa eta ekarpena: ekialdeaz ari garenez, sartu da Zuberoako pastoralen egituran eta Junes Casenaveren hitzak musikatu ditu, biarneraz 1997an emandako Juan Martin Pueyrredon emankizunean.
|
|
|
Ordubete inguru iraungo duen gertakari horretan grabaketa hauetaz ari gara—, ustekabeak eta aldaketak etengabe gertatzen dira, eta entzulea gonbidatuta dago bidaia horretan nolabaiteko lekuko eta partaide izatera. Entzuleen presentziak eta arretak uneari intentsitatea emango badio ere, musikariek musikaren baitan
|
sortu
eta bizi duten ekintza da, musika arin edo funtzionalen aldaeretatik guztiz at geratzen dena. Bertan dagoen entzulea edo grabaketa entzuten ari dena gonbidatuta dago bizipen horretan parte hartzera, eta horrelakorik lortu ezean kakofoniaz betetako zarata baino ez da izango hartutakoa.
|
|
|
eta ez errepertoriorik liluragarriena, edo ahots paregabea —maiz haien ahotsa txilioa baino ez omen da— Eskrupulu arrastorik gabe sirenek asmatzen dakitena bidaiari bakoitzaren musika propioa da. Ulisesek entzun zuena, bere aurreko eta ondorengo askok eta askok bezala, bere baitako muinetatik
|
sortutako
eta ondoren ezinbesteko egingo zaion" soinuaren iturria" bera da. Ez Ithakan aurkituko zuen intrigaz eta saldukeriaz beteriko" kantutegia", baizik eta buruhauste eta garrasiek zaildutako belarriek ere arbuiatu duten eztia.
|
|
|
Baina zenbait musikariren bizimoduetan aldaketa horiek ondorioak dakartzaten moduan, mundu zabalaren historian zehar musikak eta musikariak izan duten lekuaren berreskuratze bat eragin dezaketelakoan nago. XX. mendeko aldaketa zalapartatsuek beren uholdean soinu eremua aldatu duten eran, musika
|
sortzeko
eta ulertzeko moduan halako konmozioa eragin ondoren, musika bera eta kontsumorako zarata gero eta bereiziagoak gertatuko dira, eta hori, musikaren onerako baino ezin da izan.
|
|
|
Fenomenoaren osagai guztiok kontuan hartzekoak izanda ere, estal dezakete beren azpian geratzen diren beste zenbait indar eragile, sakonagoak agian. Eta indar horien ulertzean egon liteke erraietatik
|
sortu
eta hainbeste buruhaustetara garamatzaten asmo, ekimen eta jarreren aterabidea.
|
|
|
Hasteko, ikasle autodidakta da, azkarra eta diziplinatua dugu Nikolai, egunero hainbat ordu eskaintzen baitio euskara ikasteari, lehendik ezagutzen zituen beste hizkuntzak ahaztu gabe. Metodologiari dagokionez, itzulpengintza erabiliko du euskal gramatika bat
|
sortzeko
eta horretarako bere berezko gaitasun eta trebetasunak erabiliko ditu. Shibumi liburuak ere badakar Nikolaik egindako gramatikaren lehenengo lerroak eta bere logikak zedarritako ibilbidea:
|
|
2012
|
|
|
Grezia Klasikoko estatu hirietan edota Errenazimentuko udal errepubliketan landu zuten hiria hiritarrek beraiek
|
sortu
eta gobernatzeko artea. Beste jende elkarte askotan ere hartu zuten, eta dute, kontzientzia hori:
|
|
|
Argi dut ezetz. Argi dut baztertzekoak direla balioen transzendentzia, sakontasuna eta, hitz batean, heteronomia; eta argi dut balio immanenteak behar ditugula, jende artean
|
sortuak
eta izaera negoziatu eta konbentzionala sekula galtzen ez dutenak.
|
|
|
Eta horrela psikoteknozientziak jaio ziren, lehengo kasu partikularren zaintza praktikoa eta doktrina espekulatibo orokorrak baliatuz. Horrela ere, Psikologiaren bi aurpegiak
|
sortu
eta garatu ziren: bizi praktiken psikologia versus psikologia orokorra, pertsonen gorabeherak versus psike abstraktu eta unibertsal baten eredua.
|
|
|
" Tutrouveratrebienci" ebakitzen zuen" tu te trouveras tres bien ici" esan ordez. Tarteka, zintzurra gora eta behera mugitzen zitzaion lepo barrenean, ahoan txistu gehiegi
|
sortu
eta hura irentsi behar balu bezala.
|
|
|
Paillote askotan, parrillak piztuta, haragia eta arraina erretzen hasita zeuden andreak. Ukuiluetan piztutako suek, adaxka hezeekin eginak ke handia
|
sortu
eta zomorroak uxatzeko, jai giroari laguntzen zioten.
|
|
|
" Zeremonia aurretik, Lalande Biranen aginduz, askariek su makal bat egin zuten zarba eta lahar hezeekin, ke ugari
|
sortu
eta eltxoak ez ezik inurri gorriak eta beste ehunka zomorro handik urrunarazteko. Kea arindu zenean, zeremoniak bere gailurra jo zuen.
|
|
|
Iruñean
|
sortua
eta euskalduna, Iruñeko mediku baten semea izan zen Amendux. Zaragoza, Sevilla eta Flandesen izan zen.
|
|
|
|
Sortuz
eta sortuz joan ohi da, hondarrak eta gizaldiak bilduz, guk ikusten duguna eta lorediak, eta mundua sortzen du poemak ibilian, gugan kabitzen ez diren sentimenduak, txori esanezinak eta absentziak, idatzi behar diren munduak poema izango bada.
|
|
|
Hori esan behar du poemak, zuloa eta txintxarra, ezereza, aldarea eta galdera, ni naizen hitza. Dena sortu behar du bizirik, sortuz
|
sortu
eta bizirik bizi, alaitasun hau izan dadin munduko, ez txingarretan baizik bihar, izan gaitezenean ospakizun bezpera. Gainerakoa, kanpoan gelditzen dena gainetik, ez da poemaren zuhurtzia edo odola, ez hiztegiko uraren zirimola ere.
|
|
|
Egun herri tipia izanagatik, Sta Ma del Rosario iraganean zerbait izana da, bada, Bayonako konte kontesek
|
sortu
eta eraikia, Kubako eliza handienetatik bat badu maldan behera zabaltzen den plazaren buruan, zein baita belartza joria, geriza ematen dioten jaguey zahar eta erraldoiekin, orube gehiena belarrak hartzen badu ere.
|
|
2013
|
|
|
Misioen ondoan herriak sortzeari zegokionez ere kontrako ikuspegiak izan zituzten. 1797an, Santa Cruz misioaren ondoan Branciforte herria
|
sortu
eta lehen kolono taldea heldu zenean Mexikotik bidalitako gaizkile eta gizatxarrak, ia larrugorritan heldu zirenak, batzuk gaitz galikoak jota, bere disgustua adierazi zion Lasuenek Boricari halako eredu txarra jartzeagatik berak, fraideak, hezi nahian ari ziren indioen aldamenean. Urte berean, Nuevo Mexico eta Kalifornia lotzeko proiektuari beste bultzada bat eman nahi izan zion Boricak, indioek parte hartze handia izango zuten espedizioa antolatuz.
|
|
|
Aipatu da lehenago Boricak interes handia jarri zuela Kaliforniako presidio eta herrietako biztanleen heziketan. Eskolak
|
sortu
eta, komandante zein alkateen bitartez, gurasoak konbentzitzen saiatu zen umeak hara bidaltzearen abantailez. Arrillagaren garaian ere sortu ziren eskolak, baina ez zen aurrerapen handirik egin.305 Solak, ostera, kemen berriz ekin zion asmoari.
|
|
|
Nafarrak ziren biak. Goñi Vianan jaioa, 1647an, eta AtondoValtierran
|
sortu
eta bertako parrokian bataiatua 1639ko abenduaren 3an. Gurasoak Luis de Atondo eta Agustina de Aybar zituen," miembros conocidos de la hidalgua de la region", W.
|
|
|
Zergatik ez arintasuna ere
|
sortzeko
eta gozatzeko eskubidea zaindu?
|
|
|
Zer eska dakieke gizarte ekimeneko erakundeei? Beren esparrua bildu eta antolatzea, iparrak
|
sortzea
eta hortik estrategiak abiaraztea. Zer eska dakieke erakunde publikoei?
|
|
|
Hiru ardatz horietan, poliki poliki kuturgintzaren osagai desberdinak oretzen dira. Esparru batzuek hamarraldiak daramatzate ekosistema hori
|
sortzen
eta zaintzen. Beste batzuk berdeago daude gauza batzuetan.
|
|
|
|
Sortu
eta sustatu esan dugu, baina aipatu beharrekoa da daudenen arteko elkarlan espazioa sortzea ere. Artistak baikara hemen bakoitza bere parrokian aritzen.
|
|
|
Guztiarekin, poliki poliki bertsoaren inguruko ekosistema
|
sortu
eta zaindu du mugimenduak, lurraldeetako elkarte federatuek osatzen duten erakunde saretuak gidatuta.
|
|
|
Bertsolaritzaren mugimendu egituratua bi grabitate indar politikoren erdian aurkitu zen
|
sortu
eta berehala. Ezker abertzalearen eta honek ‘herri mugimendua’ deitzen zuena bere ildoan kokatzeko joeraren grabitatea, alde batetik.
|
|
|
Elkartearen apustua bertsolaritza epe luzera indartzea zen, eta horrek gauzak astiro egitea eskatzen zuen. Telebistak aparraldia zekarren, baina moda iragankorrak
|
sortzen
eta produktuak erretzeko bidean jartzen badaki telebista batek. Hori du bere dinamika.
|
|
|
Gizartearen funtzio horiek hierarkizatzeko moduak eragiten du gizarte baten sorrera irudikatzeko manera. Ikuspegi horren arabera, gizarte bateko funtzio subirano eta militarra goian daude, eta emankortasun funtzioa kontrolatu eta menperatu behar dute, gizarte bat
|
sortu
eta egoki bideratzeko. Hori da indoeuroparren amets transbertsala, milaka urtetan eragiten jardun duena, historiaurreko lur europarretatik hasi, lur amerikarren konkistatik segi eta egungo modernitateraino.
|
|
|
Ikastolena bezalako sare bat
|
sortzea
eta berrogeita hamar urtez horrelako eskola eredu bat garatzen segitzea, ez du frankismoak bakarrik azaltzen. Frankismopeko beste herri batzuetan ez zen gertatu.
|
|
|
Frankismopeko beste herri batzuetan ez zen gertatu. Katalunian edo Galizan ez dago herrietan
|
sortu
eta gurasoen aldetik autonomoki kudeatutako eskola sare indartsurik. Ikastolen erakundetze eredua —gehiago edo gutxiago gustatu— mundu mailan eredu aipagarria da, zentzu askotan, baina nagusiki bertako boterearen oinarri instituzionalari dagokionez.
|
|
|
Aurrekariak badira. Ikastolen mugimenduak, tokiko elkarteen mugimenduak, bertsozale mugimenduak eta beste hainbatek jakin dute une desberdinetan alderdiekiko beregaina den diskurtsotik ametsa
|
sortu
eta mugimendua arrakastaz kudeatzen, beren eskalan. Orain, une historiko honetan, hori eskala orokorrean egiteko aroa izan liteke.
|
|
|
Ez bulkada lukratiboak eta ez bultzada estatalak
|
sortu
eta gidatzen duen eraketetako bat da ikastolen mugimendua, ikastola sarea, bat aipatzeagatik. Botere kaxkarra ikastolena, esango du norbaitek, eta estatu politikek baldintzatua.
|
|
|
Gizarte ekimenetik
|
sortu
eta eutsitako erakunde eta enpresa sozialetan egiten dute lan euskararen hauspoan ari diren langile asko eta askok, funtzio berebizikoa betez hizkuntzarentzat. Hori berez ona da, eta munduko hainbat begiralerentzat inbidiagarria, gizarteen erakunde egitura orekatuagoa, biziagoa eta gizarte zibilari lotuagoa amesten dutenenentzat bereziki (hortik doaz etorkizuneko gizarteei buruzko gogoeta garatuenak).
|
|
|
Datozen hamarraldietan lurralde hegemonikoak, euskararen dentsitate guneak, ahalmen guneak sortzea izan dezakegu zeregin.
|
Sortzea
eta lotzea. Gai, alor, esparru eta maila desberdinetan.
|
|
|
Garabide multzo bakoitzean, berariaz horretarako sortutako erakunde sorta. Horietako% 80 taupada zibiletik
|
sortu
eta hala kudeatutako gizarte erakundeak.
|
|
|
Margarita formadun bi diagrama geratzen dira arbelean marraztuak, elkarren aldamenean. Gizarte ekimenetik
|
sortu
eta kudeatutako euskararen erakundeak daude batean, hosto bakoitzean sortaka jarriak. Erakunde publikoek sortutako egiturak daude bestean.
|
|
|
Olioztatutako motorra dendatik datorkie. Euskararen kasuan, piezak muntatu,
|
sortu
eta olioa ekarri behar du norberak, antzerako motor batera hurbiltzeko.
|
|
|
Idaztea eta esatea erraza da. Baina botere eraikuntza lantzen duenak edo boterea
|
sortzen
eta kudeatzen eskuak zikinduta dituenak bakarrik ematen du konfiantza beste gauza hauek egiteko: eraiki, konspiratu, lortu.
|
|
|
Ur azipiegitura, su azpiegitura, hodiak, armairuak, mahaiak, aulkiak. Elikadura
|
sortu
eta erreproduzitzeko azpiegiturek osatzen dute sukaldearen hezurdura, funtsa.
|
|
|
Gurean gertatzen den fenomeno aipagarria da elementu sendoak ditugula botere esparruen arteko muga hibridoetan. Kooperatibak (industrian, finantzetan eta kontsumoan nagusiki) merkatuaren esparruan ari dira, gizarte antolatuko logiketatik
|
sortuta
eta abiatuta, eta bi logikak konbinatzen saiatzen dira. Ikastolen sareak helburu publiko oinarrizko bat betetzen du, estatuaren esparruak zaintzen duen helburua nolabait, gizarte antolatuaren logikatik abiatuta.
|
|
|
Hankapetzean kriski kraska, kriski kraska nabaritzen dira. Argia piztu litzatekeela-eta kriseiluentzat olio bila hasi dira, baina lehenago lasto paxo bat nonbaitetik
|
sortu
eta su eman diote.
|
|
2014
|
|
|
2008ko hau hanka sartze bat baino gehiagoren ondorio izan da. Okerren artean, alde batetik, enplegua
|
sortu
eta aurrekontuak orekatzearen arteko hautua. Bestetik, zergen beherapenak herrialde horren gastu ahalmenaren birbanaketa oztopatzea eta defizit bidezko finantzatzea indartzea, kolapsoraino.
|
|
|
Villa Piako buru egon zen egia erran egilea, zirku ariketa zaidan fikziozko gutun trukaketa irakurtzen dugu, ikasketetan sartuko den gazteari buruzko diskurtsoaren egokitzeko beharra izartzen zukeen, baina kontzesiorik batere egin gabe eta bereziki pentsamolde hori abertzaletasun gisa pasaraztea du kopeta handiena. Errekartismoa, labegerismoa omenaldien dantzatik dira aipatuak orain Iparralde honetan, honen eta haren
|
sortze
eta heriotzaren urte burua delako aurten edo heldu den urtean. Ez da hauen ideien aztertzeko une eta gune aproposena.
|
|
|
Mediku edo politikan ari den baten baitan kalitate handia da.
|
Sortzez
eta heziketaz uzki zilo hertsia behar zuena jendeen heinean jartzen da. Aitzitik buhame hitzak dimentsio morala du.
|
|
|
Baina hortik hara, nola konpara Bordaxuri ren biolentzia izigarria, gerlatik landa zapartaraziko baitzuen handi tipi sozietatea, Suediako neskatxa bere fartsa osagaiekin, eta Sarako lorea adibidez antzerki politiko bat hautatzekotan, tesirekiko lana dei genezakeena pastoralen mitografiaren haritik? Larzabal jostatzen ari da bera, berak
|
sortu
eta nahasi kode guzien artean. Entzun dut 1980 urteetan hemengo antzerkilarien artean:
|
|
|
Ez nigar egin, ene maitea, jinen niz negu ondoan Gereziak berriz loratzean Eskual Herri bazterretan Txixtu dantzetan egun berri bat izar petik agertzean Izarren petik
|
sortzean
eta Euzkadi libro denean.
|
|
|
Herelle berantago
|
sortu
eta egungo Euskal Herrira jin balitz hipotesia aitzinatzen ahal dugu ez zuela irri antzerkiaz gauza bera idatziko. Ez baitzuen tobera ezarriko irri antzerkiaren zentroan.
|
|
|
...xatzen dugu eta bertikaltasuna ikusten eta horretan ulertzen da eskarnia utzirik arkitekturari mailegatzen diola antzerkiak, jauzi egin behar dela eta dantzak, musikak dutela betetzen espazio huts hori, mahaitik jaiki eta kadirak botaz geroz gorputzean eskultatzen dugula eta eskarniatzean ez garela obligatuak ibiltzea holako bat bezala, baina metonimiaz metonimia atzo oraino arrotza zen bat dugula
|
sortzen
eta eraikitzen diogula bizia. Gorputz bizietan dugu zizelkatzen.
|
|
|
Horra da heldu, konbokatu dugun antzerkia, ardura fazoinik egin gabe, lagunak karkailaka irriz uzten dituelarik, eta hats bahiturik. Deabruak ikusiko ditugularik hor bizi sentimendu horren berriz
|
sortzeko
eta zirkuitua osatua izanen delarik biziki nekez besteei partekaraziko diegu.
|
|
|
Egungo publizitateak ez du jada pertsuasioa erabiltzen, ez da argumentazio arrazional baten bidez eroslea konbentzitzen saiatzen, sedukzioz baizik. Sedukzioak eroslearen desira mundua du helburu, eroslearen desirak estimulatzea, fantasiak
|
sortu
eta horiek betetzeko aukera duela sinestaraztea.
|
|
2015
|
|
|
Gutxienik, bi eragiketa mailatan egiten dugu lan hura: batean praktikak adierazletzat hartu, kodifikatu eta adierarik egozten diegu, eta bestean praktika batzuk artikulatuta zentzurik
|
sortu
eta ematen diegu. Kodifikatzea eta artikulatzea dira, hurrenez hurren, operazio horiek.
|
|
|
Sozialaren zentzu oinarrizkoenean: zenbaiten artean
|
sortu
eta eutsita.
|
|
|
norberaren baita besterekiko harremanetan dago. Alabaina, elkar
|
sortzen
eta izanarazten badugu ere, ez dugu simetrian, ezta parekotasunean, egiten. Harreman horiek kokatzen gaituzte, eta determinatzen, eta maiz ezin dugu ezer egin jotzen gaituzten sinesmen sozialen kontra.
|
|
|
Ikonoa ulertzen duen komunitateak ez du esanahi edo zentzu berririk sortu behar, ez du interpretatu edo adiera negoziatu behar, emanda dute. Baina konfigurazioa irekitzen denean, praktika eta esanahi berriak
|
sortu
eta barneratu behar dira; horrela, sintagma mugatutik sintagma mugagabera eta sintagma askoren elkarlotzera pasa gara. Bestela esan, signifikatze praktikei buruz jakintza berri bat dugu, badakigu signifikatzea dela kolusioen jatorria eta izaera.
|
|
|
Erregimen ontologikoetan egitateen izaeraz aritzen ginen, signifikatze erregimenetan, berriz, jakintza eta zentzuaren artikulazioaz arituko gara. Bestela esan, zein jakintza dugu zentzua
|
sortu
eta bizitzeko. Nola eraikitzen ditugu esanahiak eta zentzuak?
|
|
|
Horregatik, izenaren eginkizunarekin batera, artikulatze lana nabarmendu nahi dut. Izugarria da, batasun politikorik gabe, egitura politiko propiorik gabe, nola
|
sortu
eta asmatu den euskal Zeraren artikulazioa. Lan hura nabarmendu nahi dut, beraz.
|
|
|
Nire ustetan, jende anomalo, baztertu, zapaldu edota menderatuen begietatik begi kritikoz begiratu behar zaio fusioari; ezen erabateko fusioa, eta haren ondorioz sor litekeen erabateko komunitatea, diferentzia otzan eta mendekoa izan nahi ez duen guztia ezabatzeko bidea izaten da. Egiturak fusio sozialaz
|
sortu
eta irauten du. Horretarako sakabanatu eta isildu egiten ditu bere baitan kokatzen dituen antagonismoak, disentsoak, aurkariak, eta halako dibertsitateak oro.
|
|
|
Maiz esan da queer teoria eta mugimendua postidentitarioa dela; nonbait, identitate kategoriak eta identitate egiturak disolbatzen ari dela, horiek denak gainditutzat nahi dituela. Hala izan dadin, aipatu dudan anomalia ekoizte eta eraikitzeari ekin behar dio, etengabe, identitate egonkor eta iraunkor bilaka daitekeen orori ihes eginez.224 Etengabe etenak
|
sortuz
eta j arraipen eta iraupen metonimikoak asmatuz. Bistan da hori ez dela identitate bat zentzu zaharrean, ez da nor bere buruaren identikoa izateko muinik, ez da nork beste inorekin izan lezakeen muin esentzial komunik.
|
|
|
Bidenabar esan, desiren produkzioa zirkulu itxi bat da: Identitateak anomalien eratze indarra eta gainezkatze ahalmena desiratzen ditu, anomalien primitibotasuna eta araugabetasun irrazionala nahi ditu (Identitatearen begietan, anomalia etena da, haustura, eta erreal berriak
|
sortzeko
eta eratzeko indar oinarrizkoenak ditu); baina, anomaliek, berriz, Identitatearen ahalmen instituituak desiratzen dituzte. Alde horretatik, anomaliek beren muinean omen diren anomaliak dituzte fantasiabide:
|
|
|
zer dela eta desiratu behar dituzte Identitatean gozo bizi direnek anomaliak? Identitateak lapurtzen badie
|
sortze
eta eratze ahalmena, zentzu sakon eta oinarrizkoa osten badie, zer eskainiko dute anomaliek. Postpornoan aukera bat ikusten dut nik, gutxi asko, praktika postpornoak fantasiak zuzenean bizitzeko aukera diren neurrian.
|
|
|
" gu, Euskal Herria(
|
sortze
eta atontze jarduera)" eta" gu, Euskal Herria (ren ordezkari eledunak)". Biak dira unibertsala atzemateko bideak, baina lehendabizikoan artikulazio gehiagorako atea zabalik uzten da, beste presentzia batzuk ere ager daitezen, haiekin intersekzioak egin eta interkonexioak lortze aldera.
|
|
|
Baina, bai esatea eta bai esanahia ez ditut murrizten, ezta hurrik eman ere, berbaz eta gogoz zerbait esatera, aitzitik, kontuan hartzen dut gure izatearen jarduerak oro komunikatzaileak bezainbeste erregistratzaileak direla. Etengabe ari gara, ari garenez, erregistro ontologikoa gaurkotzen, alegia, praktika orotan eta praktiken alderdi orotan ari gara erreala
|
sortzen
eta antolatzen. Horregatik, euskal Zera zer den praktiketan definitu eta praktiketan erregistratzen dugu; bai eta aparteko diskurtso eta eledun gisa agertzen diren beste praktika batzuetan.
|
|
|
Izan ere, jakintza diodanean azpimarratu behar dut bizi (tzarako) jakintzaz ari naizela. Gaur egun identitatea deritzoguna hor jokatuko da, bizi jakintza bizitza praktikoa
|
sortzeko
eta antolatzeko botere tresna, jabekuntza bide, komunitate eta elkartasun arrago eta aldi berean zapalkuntza teknologia izango baita. Han, amateurrak eta sasiamateurrak, adituak eta sasiadituak nahasiko dira, eta haien arteko mugak zalantzan jarriko.
|
|
|
Praktika horiek Egitura iraultzeko inbertsio gisa ez dira oso erakargarriak, eta bai, ordea, psikologikoki eta soziologikoki oso garestiak, gero eta gastu/ inbertsio handiagoa behar dute eta. Horrek esan nahi du euskal komunitatearen ahaleginak berenaz bizi ahal diren praktikak
|
sortzera
eta asmatzera zuzendu behar direla eta praktika horiek kolusio libidoa pizteko ahalmena izan daitezen gogotik landu direla. Esan bezala, praktika horien euskarria ez da substantziarik izango; ez da, etimologiaren zentzuari jarraikiz, azpian dagoen zerbait.
|
|
|
Hori lan politikoa da, ezin da izan merkatuko eta kontsumoko entretenimendua, eta hori denon parekotasunean bezainbat elkartasunean oinarritzen da. Komunitate irekiak
|
sortzea
eta haietan parte hartzea da bidea eta xedea. Gure garai honetako goiburu bat izan ohi da jendeekin parekotasunez eta bidezkotasunez jokatu beharra dagoela, baina funtsean ez du ezer esan nahi, zera izan ezik:
|
|
|
Halako Jazoera Handia etorri gabean ere, ariaren ariaz duintasun efektibo baina partzial bat gauzatzeko aukera ematen digute, non eta Egiturako Identitatean, haren baitan beraren kontra. Hemen eta orain berezkotasuna eta singulartasuna landuz bestelako errealitateak sortzen dituzte, erreala bestela
|
sortuz
eta bestelakoa erreal eginez.
|
|
|
Hitz gutxitan: espazio (hala nazio lurraldea, nola espazio publiko nazionala)
|
sortzeko
eta han eszena bakarra (nazioaren bizitza, alegia) antolatzeko jardun saiatua.
|
|
|
Nazioa, alde horretatik, ez da irudikapen hutsa izan. Botere eta gobernu teknologia bat izan da, populazioak era jakin batean eratzeko,
|
sortzeko
eta bideratzeko teknologia. Nazio identitatea estatu modernoen botere batasun eta homogeneotasun funtzionalak (militarrak, ekonomikoak eta administratiboak gehienbat) legitimatzeko tresna eta antolabidea izan da:
|
|
|
Hala izanik, estu lotzen zaizkie erregimen ontologikoak signifikatze erregimenei, esan nahi baita, izate sozialei buruzko sineste praktikak eta zeinuak sortzeko praktikak batera joan ohi dira. Zeinuak adierazleak eta adieraziak
|
sortuz
eta uztartuz egiten dira, hura da signifikatze praktiken (kodetze eta artikulatze jardunen) eginkizuna. Eta hartan, adierazleari (edozeri) ematen diogun esanahia zein nolako eraz eta bermeaz lotu zaion sentitzeko hainbat sinesmen izango ditugu.
|
|
|
Baserrietako euskal herria da asta euskaldunen paradisua. XIX.ean
|
sortu
eta ondo ideologizatu zen irudi guztiz ezaguna guretzat. Euskal herri tradizionalaren irudia, idilikoa edo gogorra; funtsean berdin da, euskal herri honi jatortasuna onartzen zaiolako, batetik eta bestetik.
|
|
|
Orain artekoan, basa, asta eta larre aurrizkiak erabili ditut: berez
|
sortutako
eta hazitako landareak eta animaliak izendatzeko erabili direnak, hain zuzen. Larre hizkuntza erabili zuen Lizardik.
|
|
|
Nola jokatuko dugu normalak eta osoak eta erakoak garelako ustean, geure burua bortxatu gabe? Anomalian
|
sortu
eta garatu zen, hala biziberritu da euskal Zera, eta arauzko eredu guztietan saiatu da bizirauten, gehienetan gehiegizko antzezpen baten bidez. Beti, zernahi zela eredu, horretan gehiena izaten: katolikoena, sozialistena, europeistena, langileena, biolentoena eta nola ez demokratena.
|
|
|
Bidenabar esan, inbentatzea ez da soilik hutsetik asmatzea eta sortzea. Bada alde horretatik
|
sortu
eta sorberritzea, baina etimologiaren zentzuari kasu eginez, inbentatzea aurkitzea eta gogora ekartzea izateaz gain, hautatzea da. Hau da, euskal Zeraren asmakuntza, maiz jakitez eta asmoz, maiz helburu hura egitasmoetan zertu barik, hainbat eta hainbat hautapen eta gogo aurkezpen izan da.
|
|
|
Desmitifikatzea, kontuan har dezagun, desakralizatzea ere bada: eraiste eskolak erakutsi digu, nolabait,
|
sortze
eta asmatzea konplexurik gabe urratu eta ibili behar dugun bidea dela. Euskal Zerean sakratu ukiezina izan zitekeen oro lehengai bilakatu zaigu.
|
|
|
Bakhtinek zioen legez, praktiketan milaka ahots ditugu, zein entzungo dugun gure erabakia da. Testuinguruak estu edo lasai bideratuko ditu erabakiak, baina oroz gain, elkarlanean sortzen diren kolusioek, konfigurazioek, egingo dute kodetze lana; han artikulazio berriak
|
sortuz
eta bizituz badugu nor izan geurez, agentziaz jabetzea da bidea eta emaitza.
|
|
|
Horixe da guretzat euskal kultura transmititzea: betidanik datorkigun izateko gogo horri eustea,
|
sortzen
eta birsortzen, ereiten jarraitzea". 182
|
|
|
Errepresentazioaren gehiegikeriak, hots, autentikotasuna hiperbolikoki irudikatu eta antzezten omen duten praktikak, informazio eta ikuskizun logikak hedatzearekin batera gertatu dira. Jendea logika horietan hala hola trebatu egin da, ikuskizunak zertan diren jakiteaz gain, badaki edozein harreman eta esparru sozial komunikazioaren logikaren mende dagoela gaur egun. Zabaldu egin da, hortaz, ikuskizun (den) zeinua
|
sortzeko
eta konposatzeko arau eta tekniken jakintza. Ondorioetan badira nabarmendu beharreko bi:
|