|
2007
|
|
|
Humboldt-en balorazio marxistetako ikusbide interesgarri bat, marxistekin batera literaturatik desagertua dirudiena (atzoko iraultzaileak guztiz ordenako progresistak izaten dira gaur; eta, edonon ere, beste guztiak erdeinatzen jarraitzen dute),
|
lan
prozesuarena eta pentsamenduarena zen. Marxismoak zuen kontzeptu sugestiboenetako bat lanarena izan da.
|
|
2010
|
|
|
Ahozkotasuna erabiltzen zuten egile askok lan prozesua 1881eko PZLk arautzen zuen prozesu zibila ez bezalakoa zela argudiatzeko. Egun, PZLk nagusiki ahozkoak diren bi prozesu arrunt arautzen dituenez, puntu honetan
|
lan
prozesuaren eta prozesu zibilaren artean desberdintasunik ezin atzeman daiteke161.
|
|
|
3.4.4
|
Lan
prozesua eta prozesu zibila. Haien arteko harremanari buruzko ondorioa
|
|
|
Prozesua eta prozedura informatzen duten printzipioen azterketak argi uzten du
|
lan
prozesua eta zibila antzekoak direla, eta agerian geratzen da lehenengoa bigarrenaren berezitasuna besterik ez dela168 Eta iritzi horri eusteko lan prozesuak bilatzen duen egia ez da oztopo: nahiz eta LPLk magistratuei egia materiala bilatzeko tresna batzuk aintzatetsi, batez ere, froga fasean169?, magistratuek bakarrik erabil ditzakete alderdiek horretarako baimena ematen dietenean; izan ere, lan prozesuan aukera printzipioek eta horren ondorio diren xedapen eta alderdien ekarpen printzipioak eraentzen baitute, eta magistratu bat bakarrik alderdi batek hala eskatzean sar daiteke gatazkaren azterketan.
|
|
|
Bi horien artean jatorrizko desberdintasuna ikusten da: ...arreman juridikoan betetzen duen tokia (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa eta KAS 20/ 1984, otsailaren 13koa eta Del Rey Guanter, S.,. La aplicación de los valores superiores de la Constitución española en el Derecho de trabajo?, 1988/ 1 zk.). Aipatutako arrazoia erabiltzen bada lan zuzenbide materialaren babes xedea edo konpentsatzailea justifikatzeko, arrazoi bera aplika daiteke esandako xedea
|
lan
prozesura eta hura arautzen duten arauetara hedatzeko (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa, KAE 78/ 1983, urriaren 4koa, KAE 109/ 1983, azaroaren 29koa, KAE 114/ 1983, abenduaren 6koa eta KAE 99/ 1988, maiatzaren 31koa. Doktrinan bereziki azpimarratzen dute elementu hau, Velasco de la Fuente, M. k,. La igualdad en el campo jurídico procesal laboral?, Revista de Derecho Procesal, 1991/ 1 zk., eta Montoya Melgar, A. k,. Los procesos laborales y el sistema del Derecho del trabajo?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1986/ 25 zk.). Horrela, Martínez Abascal, V.A k, ZZAA (Koor.
|
|
|
|
Lan
prozesua eta prozesu zibila arras berdinak dira. Ez da lan prozesuan haren independentzia aldarrikatzeko adina elementu desberdinik ikusten.
|
|
|
Oin ohar honetan lan prozesuak bilatzen duen egiaren gainean dagoen iritzi nagusietariko bat argi geratzen da. Egilearena, aipatutakoa ez bezalakoa, berehala azalduko da,
|
lan
prozesuaren eta prozeduraren printzipioak aztertu ondoren, eta horrela, eztabaida bukatutzat emanen da.
|
|
|
Zigor prozesua ez den oro, zibila da, eta bien arteko desberdintasuna haietan eraentzen duten printzipioetan dago. Horrenbestez,
|
lan
prozesua eta prozesu administratiboa prozesu zibilaren berezitasunak dira.
|
|
|
3.4
|
LAN
PROZESUAREN ETA LAN PROZEDURAREN PRINTZIPIOAK
|
|
|
10.5.2
|
Lan
prozesuaren eta lan prozeduraren konfigurazioa. Haien printzipioen balorazioa
|
|
|
Ondorioz, herritarrak lan gatazkari bukaera emango dion konponbide baten bila doazenean bide jurisdikzionalera, badakite zein izapidetzeari jarraitu behar dioten; epai organoari eskatutako babesa lortzeko egin beharreko egintza guztiak eta beraien formak ezagutzen dituzte. Hortaz, printzipioz, ez da ziurga483 Horrekin,
|
lan
prozesua eta lan prozedura errealitate zorrotzak, zurrunak eta konplexuak direla pentsa liteke. Ez da horrela.
|
|
|
Bide honetatik, bereziki
|
lan
prozesuaren eta, oro har, sistema jurisdikzionalaren konfidentzialtasun falta salatzen dute Carulla Benítez, P. k,. La mediación: una alternativa eficaz para resolver conflictos empresariales?, op.cit. eta Oppenheimer, M. J., Johnstone, C. k,. A management perspective:
|
|
|
Horien guztien azterketan sartu gabe, lan prozesua, eta bereziki, haren froga fasea informatzen duten kontzentrazio, hurrentasun eta publizitate printzipioak azpimarratu behar dira. Gainera, eta
|
lan
prozesua eta prozesu zibila lotzean iragarri den moduan, biek egia bera bilatzen dutela demostratuz, frogaren praktikan magistratuari zenbait ahalmen eta zuhurtziarakotasun aintzatesten zaizkio: behin onartutako froga baten praktika hasita, proposatu zuen alderdiak uko egiten badio, magistratuak jarraitzeko erabaki dezake (LPLren 87.2 art.) 254; alderdiei, adituei zein lekukoei egitateak argitzeko beharrezko jotzen dituen galderak egin ahal dizkie (LPLren 87.3 art.); lekukoak gehiegi badira, eta magistratuak egitate aski argituen lekukotza alferrik errepikatzea gerta daitekeela uste badu, lekuko kopurua mugatu ahal du (LPLren 92.1 art.); auzitegi mediku baten esku hartzea eska dezake (LPLren 93.2 art.) edo auzigaian aditua den pertsona baten edo gehiagoren irizpena entzun dezake (LPLren 95.1 art.) edo hitzarmen kolektibo bateko batzorde parekideari entzun edo hari txosten bat eskatu eztabaidagaia hitzarmen kolektibo baten interpretazioa denean (LPLren 95.2 art.). Sexu diskriminazioagatiko auzigai bat sortzen bada prozesuan, erakunde publiko eskudunen irizpena eskatu ahal du (LPLren 95.3 art.) 255.
|
|
|
Aurreko lerroetan, eta LPL eskuetan, lan prozesua bizkorra dela ondorioztatu da.
|
Lan
prozesuaren eta hari dagokion prozeduraren eta printzipioen (hurrenkera, ahozkotasuna, konzentrazioa eta bizkortasuna) (LPLren 74.1 art.) azterketek horrela egiaztatzen dute. Ez da ahaztu behar lan prozesua bizkortasun printzipioak informatzen duela, eta egintzen batasunean, auzialdi bakarrean (LPLren 6 art.) eta helegiteen mugaketan oinarritzen dela549 Epe eta epemuga guztiak, ebazpen judiziala emateko aurreikusiak izan ezik, luzaezinak eta ezinbestekoak dira, eta bakarrik legeak xedatzen dituen kasuetan eseki eta ireki daitezke berriro (LPLren 43.3 art.). Kasu askotan abuztua baliozkotzat jotzen da (LPLren 43.4 art.) eta jarduerak baliozko denboran burutu ezin badira edo ebazpen judizialen eraginkortasuna bermatzeko beharrezkoa denean baliozkoak ez diren egun eta orduan baliozko bihurtzeko gaitasuna aintzatesten zaie magistratuei.
|
|
|
3
|
LAN
PROZESUA ETA HAREN NONDIK NORAKOAK 77
|
|
|
|
Lan
prozesuaren eta lan prozeduraren printzipioak 83
|
|
|
|
Lan
prozesua eta prozesu zibila. Haien arteko harremanari buruzko ondorioa 89
|
|
|
|
Lan
prozesuaren eta prozeduraren konfigurazioa.
|
|
|
3
|
Lan
prozesua eta haren nondik norakoak
|
|
2011
|
|
|
Baina Tortolika ez da albisteak biltzen dituen barne «egunkaria», ezhori bakarrik bederen. Izan ere, Andoni Aranbururen hitzetan, 2005ean Kalitatekozuzendari zena, lanerako sistema bat da Tortolika, «komunikazio esparru bat», informazioa birjartzeaz gain
|
lan
prozesuak eta kudeaketarako eduki erabilgarriakjasotzen dituena (Idigoras Gamboa; Jauregui Arraburu; Mendizabal, 2004: 19). Horrela, erabiltzaileari komunikaziorako (programazioaren kontsulta, enpresabarruko albisteak, iragarkien ohola, etab.), dokumentaziorako (lan hitzarmenak, plan estrategikoak, prebentzio planak, prentsa bilduma, etab.) eta kudeaketarako (kutxako eragiketak, bekadunen ebaluazioa, arazoen jakinarazpena, bakoitzareneskaerak, etab.) aukerak eskuragarri jartzen dizkio (Larrinaga, 2005:
|