|
2002
|
|
|
“Ama izango den bati eman dakiokeen aholku garrantzitsuena haurra bularreko esnearekin elikatzeko prestatzea da”. Hala dio
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Neonatologia Elkarteak bere “Amaren eta jaioberriaren arteko osasun gidan”, eta inor ez da ausartu zalantzan jartzen. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) sei hilabete bete arte amagandiko edoskitzearen alde egiten du, eta, Unicefekin batera, bi urte edo gehiago iraun dezan gomendatzen du.
|
|
|
Txertoa “Hexaval” markarekin merkaturatzen da, eta Alemanian, Austrian, Italian, Grezian, Suitzan, Argentinan, Kolonbian, Dominikar Errepublikan eta Filipinetan dago; Espainian, berriz, merkaturatuta dago eta farmazietan eros daiteke, baina txertaketa egutegi ofizialetan ez dago. Hala ere,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak berriki gomendatu duenez, txerto mota hori, konbinatua eta injektagarria, “Europako eskualde eta herrialde guztietarako egutegiak bateratzera joateko aukera ematen duena”, egutegietan txertoa laster sartzea espero du taldeak. Laborategi arduradunak, Aventis Pasteur-ek, dioenez, salbatu beharreko oztopo nagusia osasun agintariek poliomielitis injektagarria (hexabalentean dago) onartzea da, gaur egun ahotik bakarrik onartzen baita gaixotasun horren aurkako txertoa Espainian.
|
|
|
Immunizazio espezialistek diotenez, gaixotasun horiek nabarmen murriztu dira meningitisaren aurkako txerto konjugatuek (Haemophilus fluenzacae, B motako meningokokoa eta C meningokokoa). Eta txertoko egutegietan pneumokokoaren aurkako txertoa sartu ahala,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak eskatzen duenez, lur gehiago irabaziko du. Aurreko udazkenean pneumokokoaren aurkako txerto berri bat eskura daiteke, eta bi urte baino gutxiagoko haurrei ere eman dakieke, lehen babesik gabe zeudenei.
|
|
|
Amaren esnea da haur batek har dezakeen elikagairik onena. Sendotasun horrekin, medikuek eta adituek mota horretako elikaduraren balioa nabarmentzen dute, eta, beraz, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak amagandiko edoskitzearekin jarraitzea gomendatzen diete amei, gutxienez bi urte bete arte. Ameriketako Pediatria Akademiak (AAP) egindako ikerketen arabera, giza esnea askoz ere handiagoa da haurren elikagai gisa, eta gure espeziearentzat berariazkoa da haren ordezko elikagaien aurrean, hain zuzen ere egun horietan Amagandiko Edoskitzearen Mundu Astea ospatzen denean.
|
|
|
Boluntario horiek informazioa eta laguntza eskaintzen diete amei haurrak hazteko dauden aukerei buruz.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (haurrari esnea emateko batzorde bat sortu du) haurrari bularra garaiz ematea gomendatzen du, “ahal bada, erditu ondoko lehen ordu erdian”, jaio eta ordu batzuetara loguratzen baita umea. Gainera, bularra berehala ematen hasteak ama berreskuratzen laguntzen du, umearen xurgapenak umetokia uzkurtzea eragiten baitu, plazentatik kanporatzea azkartuz eta odol galerak murriztuz.
|
|
2003
|
|
|
Haur eta gazteen artean maiz gertatzen diren elikadura nahasteak kontuan hartuta, ikastetxe askok adierazten diete gurasoei zer jan behar duten haurrek jolasaldian.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP), Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteak (SENC) eta Obesitatea Aztertzeko Espainiako Elkarteak (SEEDO) aurkeztutako azken ikerketen arabera, obesitatearen ehunekoa bikoiztu egin da azken 16 urteetan 2 eta 25 urte bitarteko mutiletan. Hala, adin tarte horretako biztanleen %14 obesoa da, eta %26k gehiegizko pisua du.
|
|
2004
|
|
|
Adituek diote jaioberriaren lehen urtean amagandiko edoskitzeak onura nutrizional eta immunologiko garrantzitsuak dakartza. NBEren Haurrentzako Fondoak (Unicef), Osasun eta Kontsumo Ministerioak,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) eta Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkarteak (SEGO) babestua, liburuak elikatze metodo hau prekarizatzen du, haurtxoari elikadura alergiak, gaixotasun kardiobaskularrak eta kolerositisaren moduko hantura kronikoa ematen baitizkio. Era berean, bularra emateak erdiko otitisaren, bat bateko heriotzaren sindromearen eta beherako birikoaren aurka babesten du.
|
|
2005
|
|
|
Zehaztapen hau
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak eginiko oharra da.
|
|
|
Duela hamarkada bat baino gehixeago, medikuek gomendatzen dute urtebete baino gutxiagoko haurrak ahoz gora joatea, umea bat batean eta azalpenik gabe hil ez dadin. “Ez dakigu zergatik gertatzen den, baina arriskua erdira murrizten da”, azaldu du Maite Labayru espezialistak,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Bat bateko Heriotzaren Lan Taldeko idazkariak eta Espainian teoria hori defendatzen lehenengoetako batek. Estatistika hutsak eta bularreko haurraren bat bateko heriotza tasa handia duten Herbehereak, Australia eta Zeelanda Berria bezalako herrialdeen esperientziak erakusten dutenez, haurtxoaren atseden egoera aldatzen bada, kasu bat izango da jaiotako 1.000 haurreko, 80ko hamarkadako kopuruaren erdia.
|
|
2006
|
|
|
Aurreko hamarkadetan esandakoaren kontra, lau urte bete baino lehen haurrei igerian erakustea ez da gomendatzen.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak, Amerikako Akademiaren azken txostenetara joz, gomendatzen du ez dadila igeriketa eskolarik eman lau urte bete arte, adin horretara arte ez dutelako garapen motor egokirik. Belgikako Ikerketa Zientifikorako Fundazio Nazionaleko Alfred Bernard-ek “Klorazioaren arriskua igerilekuetan gazteentzat:
|
|
|
“Uretako jarduerei buruzko hezkuntza programek, gainera, ez dute frogatu urperatze bidezko heriotza arriskuak gutxitzen direnik. Gurasoak ez lirateke seguru sentitu behar” esan du
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak.
|
|
|
Rotabirusaren aurkako txertoa txertoen egutegian sartu litzateke sei hilabete baino lehen, jardunaldietan parte hartu zuten pediatrek azaldu zutenez. “Zenbat eta txikiagoa izan haurra, orduan eta arrisku handiagoa izango du gastroenteritisaren koadroak pisu txikiagoa duelako, likidoak galdu eta lehenago deshidratatzen delako”, azaldu zuen María Garcések,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) Txertoen Aholku Batzordeko kideak. “Deshidratazioak shock hipobolemikoa eragin dezake, hirugarren munduko herrialdeetan deshidratazioagatiko heriotza eragiten duena”, zehaztu zuen adituak.
|
|
2007
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) txosten bat egin du, haur txikiei antineumokoziako txertoa aplikatzea gomendatzen duena.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) urteak daramatza txerto hori nahitaezkoa dela aldarrikatzen, eta pozik hartu du OMEren jarrera. Osasun agentziaren txostenak dioenez, pneumokokoak eragindako gaixotasunak, meningitisa esaterako, osasun publikoko arazoa dira mundu osoan.
|
|
|
Ahoz gora Jarri lotan umea ahoz gora. Hori izan da Ameriketako Pediatria Akademiak abian jarritako prebentzio neurri nagusia, eta herrialde askotan hartu da, Espainian barne, non
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) bularreko haurraren bat bateko heriotza saihesteko gomendatzen baitu. Eta emaitza izan du, azken urteotan haurren bat bateko heriotzak erdira murriztu baitira.
|
|
2008
|
|
|
12.000 termino mediko dituen datu base bat, Oinarrizko Osasun Laguntza, Pediatria eta Larrialdi arloetako taldeekin egina. Haren edukia Familia eta Komunitate Medikuntzaren Espainiako Elkarteak (semFYC), Madrilgo Larrialdietarako Udal Zerbitzuak (SAMUR) eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) ziurtatu dute. “Termino eta galdera guztiak etorkinen jatorrizko herrialdeetako medikuek berrikusten dituzte.
|
|
|
Era berean, elikadurarekin lotutako osasun arazo batzuk areagotu egin dira, eta horiek zuzenean eragiten diete ikasleei.
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen (AEP) eta Espainiako Dietetika eta Elikadura Zientzien Elkartearen arabera, “Espainiako eskola jantokiek eskaintzen dituzten menuek neurriz kanpo erabiltzen dute haragia, eta fruta, barazki, lekale eta arrain gutxi dituzte; dieta horrek gizentasuna bultzatzen du, ez da orekatua eta, gainera, ez du laguntzen haurrek behar bezala jaten ikas dezaten”.... Halaxe adierazten dute berriki argitaratu duten Elikaduraren Liburu Zurian.
|
|
2009
|
|
|
Iturria: Enrique Maria Alberdi (dermatologoa) eta Joan Martí(
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko pediatra, Lehen Mailako Arretakoa).
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Edoskitze Batzordeak jakinarazi duenez, ama askok hirugarren hilabete inguruan uzten diote bularra emateari.
|
|
|
Dermatitis atopikoa bizitzako lehen hilabeteetan agertzen da, eta ehun haurretik bosti eragiten die.
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera, “dermatitis atopikoa (DA) behin eta berriz agertzen den larruazaleko gaixotasuna da (okerrera egin eta hobera egiten du), eta ezaugarri hauek ditu: gorritzea, azkura bizia eta lehortasuna.
|
|
|
Ilargi (nevus) ugari izatea, bai haurtzaroan aldizkako esposiziorako joera genetiko edo sekundarioagatik, beste arrisku nabarmen bat da. Prebentzioa Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak eta Ospitalez Kanpoko Pediatriaren eta Oinarrizko Laguntzaren Espainiako Elkarteak prebentzio neurri hauek gomendatzen dituzte: Gehiegizko eguzki esposizioa saihestea eta ohitura egokiak dituzten haurrei eredu ematea.
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak sintoma arinak dituzten adingabeen gurasoei eskatzen die ez dezatela osasun zerbitzuak kolapsatu birusaren beldur direlako
|
|
|
N1H1 birusaren kasuen %95 baino gehiago haur eta nerabeetan modu arinean agertzen dira,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) ziurtatu du A gripea duen haurraren erabilerari buruzko Adostasun Dokumentua aurkeztean. Dokumentu hori osasun profesionalei zuzenduta dago.
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak gomendatzen du nerabeek egunean bi orduz mugatzea bideo-jokoen erabilera.
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) gomendatzen die nerabeei bideojokoak egunean bi orduz baino gehiagoz ez erabiltzea, horrek “pantailekiko mendekotasuna” eragin baitezake. Elkarteak zenbait onura onartzen ditu joko horiek zentzuz erabiltzen direnean, eta gehiegizko mendekotasun horrek dakartzan arriskuez ohartarazten du.
|
|
2010
|
|
|
Eta Lehen Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEPap) dioenez, anginak erauzteko erabakia soilik hartzen da arnasbideak arrisku handian badaude, apnea kasuetan, adibidez (lo gaudenean arnasa ezin hartuz ibiltzea da, oztoporen bat dagoelako).
|
|
|
Iturria: Moisés Robledo, SEMG Medikuntza Orokorreko Espainiako Elkartearen idazkaria eta Manuel Praena, AEPap Lehen Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko kidea.
|
|
|
Juan Manuel Contreras,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko kidea
|
|
|
Hala ere, askotan, txakur batek ez dio hozka egiten haur bati, honek traba egiten ez badio, eta ia hozka guztiak arinak eta azalekoak badira. Zauria sakona denean, haurra sei ordu baino lehen eraman behar da hurbilen dagoen osasun zentrora, denbora hori igaro ondoren zauria infektatzeko aukera handiagoa baitago, Juan Manuel Contreras Alcalá La Realen (Jaen) lanean diharduen
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko kideak azaldu duenez.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, 5 urte bitarteko haurretan ur geza edo gazian murgilduz egindako itotzeak laugarren heriotza arrazoia dira munduan, eta bosgarrena, nesketan; izan ere, Juan Manuel Contrerasek, Alcala La Realeko (Jaen) pediatra eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko kidea denak, onartu du. “Urtebete baino gehiagoko haurretan, lehenengo heriotza arrazoia da, eta kasu gehienak 10 urtetik beherakoen artean erregistratzen dira”, gehitu du.
|
|
|
4 urte bitartean, esfinterren kontrol osoa lortzen da. Hala ere, 5 urtetik beherakoen %15etik %20ra ohea gauez mugitzen du,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) berriki emandako datuen arabera. Nahiz eta enuresi izeneko nahaste hori maiz gertatzen den, maiz, gutxiegi erabiltzen da.
|
|
2011
|
|
|
Bizitzako lehen urtea Amagandiko edoskitze esklusiboa, bizitzako lehen sei hilabeteetan eskatutakoa. Hori da Osasunaren Mundu Erakundearen (OME), Ameriketako Pediatria Akademiaren (AAP) eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) Edoskitze Batzordearen gomendioa, jaiotzen denetik sei hilabete bete arte haur batek jaso behar duen elikadurari dagokionez. Sei hilabete arte, bularra ematen duen haurrak behar adina likido hartzen du amaren esnearen truke, baita sukarra duenean ere.
|
|
|
Iritzi eta irizpide asko daude arraina jatearen arriskuak ebaluatzen direnean.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Nutrizio Batzordeak zenbait gomendio ere ematen ditu haurren artean arraina kontsumitzeari buruz: astean 3 aldiz arrain zuriaren kasuan, eta, harrapari urdin handien kasuan, astean 100 gramoko zati bat mugatzea populazio sentikorren kasuan, baina horrek ez du eragozten tamaina txikiagoko beste arrain urdin batzuk kontsumitzea, hiru urtetik gorako haurretan 50 gramotik beherako errazioak dituztenak.
|
|
2012
|
|
|
Omer Ziv Jarri lotan umea ahoz gora. Hori izan da Ameriketako Pediatria Akademiak abian jarritako prebentzio neurri nagusia, eta herrialde askotan hartu da, baita Espainian ere, non
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) bat bateko heriotza saihesteko gomendatzen baitu. bularreko haurrarena. Eta emaitza izan du, haurren heriotzak erdira murriztu baitira.
|
|
|
Manuel Praena, Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEPap) Arnasbideen Taldeko koordinatzailea.
|
|
|
Irudia: Joela Sexualitatea, haurrak gorputza ezagutzen du Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera (AEPap), haurra objektuak hartzeko gai denean (5 edo 6 hilabete inguru), normala da bere genitalak ikuskatzea eta ukitzea. Bizitzako lehen 2 edo 3 urteetan, genitalen autoazterketa haurrak bere gorputza ezagutzeko egiten duen prozesuaren parte da.
|
|
|
Horiek saihesteko, beharrezkoa da sarbidea babestea eta flotazio gailuak erabiltzea haurraren adinaren arabera. Haurren etxeko istripu arriskua murriztea Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEPap) dioenez, istripu bat izateko aukera asko dauden arren, haurren gurasoek edo zaintzaileek puntu jakin batzuetan jarri behar dute arreta, etxea ahalik eta ingurune seguruena izan dadin. Espezialista horientzat funtsezkoa da bi alderdi hauek lantzea:
|
|
|
Ikerketen arabera, digestio traktuko gaixotasun kantzerigenoak eta Hodgkin ez diren linfomak garatzeko arrisku handiagoa dago. Hala ere,
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera, dieta zorrotza bada, hamar urterekin, gaixotasun immune elkartuak eta neoplasikoak izateko arriskua biztanleria orokorraren antzekoa da.
|
|
|
Haurren ezbehar larri gehienak gurasoen, zaintzaileen edo begiraleen arretarik ezagatik gertatzen dira. Prebentzioa eta zaintza
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak azpimarratzen du prebentzioak garrantzi handia duela uretako istripu horiek saihesteko, umearentzat hilgarriak izan baitaitezke. Elkarte horren arabera, igerileku pribatuak eta bizilagun komunitateetakoak hesitzeak erakutsi du Europar Batasuneko herrialde batzuetan %95eraino itotzea galarazten duela.
|
|
|
15 faktoreko fotobabesleak erabiltzeak, 18 urte bete arte, “larruazaleko tumoreak izateko arriskua %78 murriztu dezake”, azaldu dute Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEPap) eta Espainiako Ospitalez kanpoko Pediatria eta Oinarrizko Osasun Laguntzako Elkarteko (SEPEAP) kideek. Azaleko minbizia agertzeak “eguzki izpien eraginpean denbora luzez egotearekin eta aldizka eta intentsitate handiz egotearekin lotzen da”, gaineratu dute.
|
|
|
Baina, zergatik uzten dute amak goiz bularra ematen?
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) egindako «Espainiako bularra emateari buruzko txosten teknikoa» ren arabera, bularra emateko ikasi egin behar da, baina «ama askok jakin dute erditzearen ondoren ez dakitela nola eman behar duten bularra, eta, beraz, urduri egiten diete aurre hasierako arazoei». Hala ere, zailtasun horiek, AEPk onartzen duen bezala, «erraz gaindituko lirateke amak aldez aurretik jakinez gero, baina prestaturik ez daudenen edoskitzaroa bertan behera uzten dute».
|
|
|
Hala ere, Espainian, amen erdiek bakarrik(% 52) aukeratzen dute amagandiko edoskitze esklusiboa, haurtxoek hiru hilabete betetzen dituztela ikusten baitute, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken Osasun Inkesta Nazionalaren arabera.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordeak adierazi du epe horretan komenigarria dela haurrari «esnea eskutan» eskaintzea, hau da, hala eskatzen duenean eta nahi duen denbora guztian, eta, hartara, iraupen jakin bateko ordutegi edo hartune zorrotzak ezartzea. Udako edoskitzaroari esker, haurrak bere gorputzaren oreka hidrikoari eusten dio.
|
|
|
Haurrari bularra ematea da ama berria haurdunaldiaren aurreko pisura itzultzeko modurik azkarrena, eta, hala, gizentasun arriskua prebenitzea.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordearen ‘Amagandiko edoskitzea: profesionalentzako gida’ eskuliburuan jasotzen den bezala, «esne ekoizpena energia gastu bat da, eta haurdunaren organismoa aldez aurretik prestatu da».
|
|
|
Azterketa horren arabera, bularra haurrari ematen dioten amek «lau eta sei hilabete bitartean» pisua galtzen dute, haurrak bularra ematen. Ildo horretatik,
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen eskuliburuak dioenez, bularra emateari esker pisua gutxituz joaten da pixkanaka, eta «nabarmenagoa da hiru hilabetetik aurrera». Arlo horri buruz egindako ikerketa zabalenetako bat ‘Breastfeeding reduces postpartum weigh retention’ da (Amantarrek murriztu egiten du erditzearen ondoren metatutako pisua), eta ‘American Journal of Clinical Nutrition’ aldizkari zientifikoan argitaratu zen.
|
|
|
Espezialista horrek, batez ere, dieta osasuntsu eta orekatua gomendatzen du, amak behar adina mikronutriente lor ditzan, bai harentzat bai haurrarentzat.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordeko profesionalentzako gidak dioenez, emakumearen ugatz guruinak esnea ekoizteko, batez ere, «erreserben printzipioak» erabiltzen ditu. Beraz, amaren esnearen osaerak «ez du korrelazio handirik amaren dietarekin».
|
|
|
Melatonina haurretan Melatoninaren erabilera medikoetako bat lo egiteko zailtasunak dituzten haurrentzako tratamenduaren zati bat da. Haurtzaroan eta loaren medikuntzan(
|
Espainiako
Pediatria Elkartea, Espainiako Loaren Elkartea, Espainiako Ospitalez kanpoko Pediatria eta Oinarrizko Osasun Laguntzaren Espainiako Elkartea eta Arreta Pediatrikoaren Espainiako Elkartea) arreta berezia jartzen duten hainbat erakunde mediko zientifikok argitaratutako txosten batek iradokitzen du urte bateko haur helduetan melatonina erabiltzeak gehiago lagun diezazukeela gai horren inguruko arazo... Segurtasunagatik, haurrekin melatonina medikuaren aginduz baino ez litzateke erabili behar Adituek ohartarazi dute ikasketak egiteko erabiltzen diren laginak txikiak direla, eta jarraipena egiteko adina eta denbora gutxi direla.
|
|
|
bfhoyt Ahoz gora lo egitea da bularreko haurraren jarrerarik onena Adituek diotenez, jaioberria ahoz gora jarri behar da sehaskan.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak berretsi du haurren osasuneko espezialisten gomendioa: haur guztiak ahoz gora lo egiteko jarri behar dira (ahoz gora etzanda), kontraindikazio mediko berariazkoa izan ezik.
|
|
|
haur guztiak ahoz gora lo egiteko jarri behar dira (ahoz gora etzanda), kontraindikazio mediko berariazkoa izan ezik. Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko PrevInfad lantaldeak zehazten du, bestalde, ez dela jarrera ahuspez jarri behar, burua alde batera utzi behar dela (ahoz gora etzanda), haurraren loaldian, eta ahoz gora jarri behar dela, gutxienez sei hilabete bete arte. Espainiako Pediatria Elkartearen (AEP) Bularreko haurraren Bat bateko Heriotzaren Liburu Zuriak dioenez, erlazio eztabaidaezina dago bularreko haurren lotan etzanda egotearen eta bularreko haurraren bat bateko heriotzaren sindromearen artean.
|
|
|
Oinarrizko Osasun Laguntzako Espainiako Pediatria Elkarteko PrevInfad lantaldeak zehazten du, bestalde, ez dela jarrera ahuspez jarri behar, burua alde batera utzi behar dela (ahoz gora etzanda), haurraren loaldian, eta ahoz gora jarri behar dela, gutxienez sei hilabete bete arte.
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen (AEP) Bularreko haurraren Bat bateko Heriotzaren Liburu Zuriak dioenez, erlazio eztabaidaezina dago bularreko haurren lotan etzanda egotearen eta bularreko haurraren bat bateko heriotzaren sindromearen artean. Eta antolamendu zientifiko horren arabera, haurrak ahoz behera lo egiten duenean, bat bateko heriotza izateko probabilitatea beste edozein jarreratan baino hiru edo bederatzi aldiz handiagoa da.
|
|
|
Bularraren aurretiko miaketa Kasu batzuetan, «iradokitzen» zaie bularra eman aurretik bularrak miatzeko, edoskitzea zaildu dezaketen arazoak antzemateko (titialde lauen edo alderantzizkoetako iraunkortasuna, adibidez), eta, horrela, aldez aurretik tratatu ahal izateko. Bularreko masajeak haurdunaldian zehar, garaiz aurreko erditzea bultza dezakete Hala ere,
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen gidak dioenez, azterketa klinikoek frogatzen dute maniobra horiek ez direla eraginkorrak «eta ez dituzte hobetzen edoskitzearen emaitzak». Gainera, esan du «nahi gabeko ondorioak ekar ditzaketela, erditze goiztiarrerako mehatxua».
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera, Espainiako haurren herenak lo gutxi edo gaizki egiten du, askotan oheratzeko ordutegi finkorik ez duelako.
|
|
|
Espainiako haurren herenak ez du behar adina lo egiten Arazoa da adin txikiko askok behar baino atseden gutxiago hartzen dutela gauez. Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEPap) Amets Taldearen azterketa baten arabera, Espainiako haurren herenak lo gutxi edo gaizki egiten du. Haur askok lo orduak galtzen dituzte telebista, bideojoko edo sare sozialekin Nahikoa atseden ez hartzeko arrazoi nagusietako bat da askok ez dutela ordutegi finkorik ohera joateko.
|
|
|
Nahitaez aipatu behar da potitoaren etiketak produktuaren osagaien zerrenda. Erosketa egin aurretik errepasatzea komeni da, potoan sartutako elikagaiak ez baitira beti pediatrak gomendatutakoak.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Nutrizio Batzordea gomendatu hamar hilabete atzeratzea alergenikoak izan daitezkeen elikagaiak, hala nola melokotoia eta arraina, sartzen. . Hala ere, lau hilabetetik aurrera osagai horiekin prestatutako produktuak aurki daitezke merkatuan (melokotoia) eta zortzi hilabete (arraina).
|
|
|
. Hala ere, lau hilabetetik aurrera osagai horiekin prestatutako produktuak aurki daitezke merkatuan (melokotoia) eta zortzi hilabete (arraina).
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak, gainera, gomendio hauek egiten ditu: Bigarren seihilekoan barazki hostodunak sartzea atzeratu.
|
|
|
Gomendagarria da ohar horiei kasu egitea eta produktua erostea edo ez erostea. Horri dagokionez,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak hau gomendatzen du: ez hasi glutenarekin lau hilabete baino lehen, eta ez atzeratu zazpi hilabete igaro ondoren.
|
|
|
Horrek asteak eta hilabeteak irauten duen trantsizio hori antsietatez eta larritasunez bizitzea eragiten du. Lehen Mailako Atentzioko
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Haur eta Nerabeen Prebentzio Taldeak hainbat dokumentu prestatu ditu, haur goiztiarrak etxean zaintzeko jarraibideak laburtzeko. Hona hemen aholku nagusiak.
|
|
2013
|
|
|
Lurralde auzitegietan gelditzen dira auzi gehienak, eta auzitegi bakoitzak irizpide ezberdinak izan ditzake.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak esan du muturrekoa dela adin muga 16 urtera igotzea, eta kasuz kasu begiratu behar dela. Gaztetxoen erdiak sexu harremanetan 14 eta 16 urte bitartean hasten direla aipatu du elkarteak.
|
|
|
" Portzentaje hori handitzen ari da denbora igaro ahala, eta arrazoien artean, honako hauek daude: gehiegizko ingurumen higienea, edoskitze tasa apalagoak eta elikagaiei eransten zaizkien gehigarriak", halaxe adierazi du Antonio Nieto medikuak,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko bigarren lehendakariordeak (AEP).
|
|
|
urteko maiatzean,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak ere bat egin zuen gomendio horrekin.
|
|
|
NAOS estrategiak eta
|
Espainiako
Pediatriak Elkarteak egiten dituzten gomendio dietetiko nutrizionalak hartu ditugu aintzat, eta horien arabera aztertu eta balioztatu haurrentzako menu bakoitzaren osaera (berdurak, elikagai irinkarak, arrainak, haragiak, postrea eta ogia), guarnizioak (berdurak agertzen diren eta askotarikoak ote diren), prestatzeko teknikak (gantz gehiagokoak edo gutxiagokoak) eta fruta freskorik eskaini duten ...
|
|
|
Hain zuzen,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak haragia baino gehiago gomendatzen du arraina, eduki energetiko apalagoa duelako eta izaera hobeko gantzak.
|
|
|
Sei hilabeteetatik aurrera (zertxobait lehenago, bular hutsez elikatzen ez bada), trantsizio aldia hasten da, eta AEP
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen Elikadura Protokoloek esaten duten bezala, elikadura osagarriari ekiten zaio; hau da, amaren esnea edo formulakoa ez den beste elikagai batzuk emateari.
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen gomendioa da oliba olio gordina eranstea berdurak xehatu ondoren, pureak testura eta zapore hobeak izan ditzan.
|
|
|
" Txertoekin, haurrek aurre hartzen diete infekzio bidezko gaitzei eta aktibatu egiten dute beren organismoa, gaitz horien kontrako defentsak sor ditzan", azaltzen du
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak.
|
|
|
Zenbait adituk eta elkarte zientifikok nabarmendu dute, tartean
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak, adostu duten egutegia motz geratzen dela, bai dosietan eta bai ezarritako adinetan ere.
|
|
|
Hala ere, Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak txertoak jartzeko gomendatzen dute, argi eta garbi.
|
|
|
Gero, jarrai dezake, amak eta haurrak hala nahi badute.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Edoskitze Batzordeak epe horiek berretsi ditu. Espainiak Goi bileran duen ordezkaritzaren txostenak erakusten duenez, «amagandiko edoskitzearen prebalentziari buruzko datuak, batez ere sei hilabetetik aurrera, oso urriak dira».
|
|
|
Pediatren Nazioarteko Elkarteak (106 herrialdetako 2.266 mediku) amagandiko edoskitzeari buruz egindako munduko inkestak adierazten du Espainiako pediatra erdiek baino gutxiagok ikusten dutela Espainiako pediatren erdiek baino gutxiagok amagandiko edoskitze tasa baxua dutela. Marta Díaz
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Amagandiko Edoskitze Batzordeko koordinatzaileak eta Goi bilerako Espainiako ordezkaritzako buruak «kezkagarritzat» jotzen dute gertaera hori. Amak amaren edoskitzea zergatik uzten duen Amen %94k nahiago dute seme alabei bularra ematea.
|
|
|
Haurraren idorreria arazoen %90 zure dietak eragindakoak dira,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak ohartarazten du
|
|
|
Visa Kopu Orduan, zer posizio normalak ditu haurtxo batek? Formula esnez elikatzen den bularreko haur batean, egunean bi hustuketa,
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera. Amaren esnearekin elikatzen diren haurtxoen maiztasuna aldatu egiten da.
|
|
|
Handik aurrera, sei hilabete bete arte, ohiko erritmoa bat eta hiru posizioren artean dago 24 ordutan. Bi egunean behin bat egitea ere ez da arraroa,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak apuntatzen du. Datu horiekin, nola jakin haurtxoa idorreriarik ote dagoen?
|
|
|
Zuntz ugari duten elikagaiak. Haurtxoak elikadura osagarriari ekin badio, garrantzitsua izango da zuntz gehiago hartzea eta elikagai astringenteen kontsumoa murriztea (sagarra, platanoa, arroza edo patata, adibidez),
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak adierazi duenez. Espezialistaren laguntza.
|
|
|
Amagandiko edoskitzeari buruzko ‘Global breastfeed study’ inkestan parte hartu duten pediatrek diote lanera itzultzea dela bularra emateko arrazoi nagusia. Ondorio bera atera da
|
Espainiako
Pediatriaren Elkarteak Espainian duen edoskitzearen batez besteko iraupenari buruzko datuak aztertuz. Txosten hori Espainiako Pediatria Elkartearen txosten teknikoak jaso du:
|
|
|
Ondorio bera atera da Espainiako Pediatriaren Elkarteak Espainian duen edoskitzearen batez besteko iraupenari buruzko datuak aztertuz. Txosten hori
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen txosten teknikoak jaso du: 14 eta 15 aste bitartean, eta amatasun baimenarekin bat dator (16 aste).
|
|
|
Haur goiztiarrek hernia umbillal gehiago dituzte Hamar umetik batek zilborr hernia dauka, honen datuen arabera:
|
Espainiako
Pediatria Elkartea. Hernia oso maiz izaten da haurtxo goiztiarretan.
|
|
|
Zilbor eraztunaren neurria (protuberantzia ateratzen den irekidura) baliagarria izan daiteke etena bere kabuz desagertuko den edo ez iragartzeko. Diametroa 1,5 zentimetrotik gorakoa bada, «hiru urtetik aurrera kirurgiarekin itxi behar da», adierazi du
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak. 5 Zer egin behar da haurrak zilborrean hernia bat duenean?
|
|
|
Pixoihala aldatzean, oso baliagarriak dira haurtxoa garbitzeko. Gurasoen %80k, toailatxo eta oihalen azterketa baten arabera,
|
Espainiako
Pediatria Elkartea erabiltzen dute. Eskuzapitxo horiek oso pertsonalak dira, usain eta testura desberdinak baitituzte.
|
|
|
Patton sellerrak Pixoihalaren aurreko aldea haurraren abdomenaren gainean jartzen da, txikitxoa itxuratzen duten tolesturarik edo poltsarik ez sortzeko. Oraindik zilbor hestea erori ez bazaio,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak pixoihalarekin estaltzea gomendatzen du. Mugimendu hori egitean, gizonezkoen zakilak beherantz apuntatzen duela zaindu behar da.
|
|
|
Txertoek haurren gaixotasun larriak prebenitzen dituzte, besteak beste, hepatitisa, poliopolia edo errubeola nesketan.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak dio funtsezkoa dela haurrei txertoa jartzea eta txertoa jartzea, gaitz horien arriskua gutxitzeko. Artikulu honek haurren txertaketa egutegia jasotzen du Espainian, adinaren eta autonomia erkidegoen arabera sailkatuta.
|
|
|
Adingabekoaren sistema immunologikoa defendatzen dute. «Txertoek haurren gaixotasun infekziosoak prebenitzen dituzte, eta haien organismoa aktibatzen dute haien aurkako defentsak egiteko», adierazi du
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP). Horregatik guztiagatik, haurrak txertatzeko egutegia egunean eduki behar da.
|
|
|
Autonomia Erkidegoen arteko aldeak ez dira oso esanguratsuak, baina Espainian ez dago txertaketen egutegi bakar bat.
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen webgunean kontsulta daitezke haurren txertaketari buruzko egutegi autonomiko guztiak. Txerto guztiak doan dira.
|
|
|
ekoizpena areagotzea edoskitzaroan ama askok jasotzen duten amaren esnea. Hala ere, bakar batek ere ez du oinarri edo laguntza zientifikorik,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Edoskitze Batzordea (AEP). Eta garagardoaren kontsumoa beste gomendio tipiko bat, AEP zehaztu duenez, edari horrek prolaktina ekoizpena estimulatzen badu ere (esnea igotzearen hormona), «akats bat litzateke amak esne gehiago izateko kontsumitzea».
|
|
|
sukarra handia. Hortzen erupzioak ere ez dio minik eragiten haurrari, PrevInfad lan-taldeko adituek diotenez Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkartea. Teoria horren frogetako bat da, gero, esne hortzak erori eta behin betikoak berriz ateratzen direnean, haurrek ez dutela inolako minik adierazten, nahiz eta erupzio prozesua antzekoa izan. Lehen esne hortzak:
|
|
|
Honen arabera:
|
Espainiako
Pediatria Elkartea (AEP), helduen ia erdiek izan dute infekzioa, baina askok ez dute gogoratzen. Honekin batera doa:
|
|
|
Azken bi puntuak ez dira hain garrantzitsuak. Obesitatea prebenitzeko eta tratatzeko gida, 2009 urtean Osasun Sistema Nazionalak editatua eta Espainiako bederatzi elkarte zientifikok adostua(
|
Espainiako
Pediatria Elkartea barne), adierazi zuen dieta osasungarria eta tratatua dagoela, eta haragi gorriak, hestebeteak eta arrautzak, barazkiak, laboreak eta lekaleak murriztearekin lotutako arrautzen proportzioa handitu egiten dela». Elikadura osasungarria:
|
|
|
Hona hemen seme alabak bularra ematen ari diren emakumeek kalitatezko informazioa eskura dezaketen lau webgune, zalantzak eta zalantzak argitzeko.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Amagandiko Edoskitze Batzordea. Elkartearen atariak atal berezi bat du edoskitze batzorderako.
|
|
|
Espainian hedatuenak Honcode, Health On the Net Fundazioa, Web Mediku Akreditatua, Bartzelonako Medikuen Elkargoa, eta Osasun Heziketa Jarraia Akreditatzeko Espainiako Sistemaren Web Egiaztapen Egiaztatua. Pediatriako webgune batek eskaintzen duen informazioak kalitate eta konfiantza nahikoa duela bermatzeko beste bermeetako bat da garrantzia duen erakunde pediatrikoren baten(
|
Espainiako
Pediatria Elkartea eta Lehen Mailako Atentzioko Pediatriako Elkartea) egiletza edo erreferentzia izatea. Nolanahi ere, komeni da gurasoek web orrietan egiaztatzea informazioaren egilea edo egileak identifikatuta daudela, eta beren pediatrei kalitate baliabideen zerrenda bat eskatzea, behar izanez gero joan ahal izateko.
|
|
|
Familia eta Osasuna. Familientzako web atari honek, Lehen Mailako Atentzioko
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak, ohitura osasungarriei eta haurtzaroko eta nerabezaroko gaixotasunei buruzko informazio praktiko eta argia eskaintzen du. Pediatrak eta beste profesional batzuek laguntzen dute orri hau garatzen, eta, gainera, doan erregistratzen dira, osasun pediatriko pertsonalizatua eta hileroko buletin elektronikoa jasotzeko.
|
|
|
Familian. Gurasoek seme alabak zaintzen laguntzeko,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak (AEP) webgune hau sortu du. Bertan, haur osasunari buruzko hainbat gai kontsulta daitezke adin guztietan, adibidez, prebentzioa, gaixotasunak edo bizimodu osasungarria izateko ohiturak.
|
|
|
Oro har, heldutasun hori lortzen da bi urte inguru Baina adin txikiko batzuek gehiago eta beste batzuek gutxiago behar dute. Gainera, adituek pixoihalak kentzeko orduan presaka ez ibiltzea gomendatzen dute, izan ere haurrak prest egon behar du komunera modu autonomoan joateko ohitura hartzeko. k adierazten duen bezala
|
Espainiako
Pediatria Elkartea, «gurasoek intuizioari eta beren semeari buruzko ezagutzei jarraitu behar diete». Alde horretatik, Ameriketako Pediatria Akademia pixoihala goizegi kentzeak estresa eragin diezaioke haurrari, eta, gainera, «ikaskuntza prozesua gehiago luzatu» dezake.
|
|
|
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak seme alaben jarduera fisikoari buruzko gurasoentzako lehen dekalogoa egin du
|
|
|
. Hori dela eta, haurren osasuneko adituek indarrak batu dituzte haur eta nerabeen ariketa fisikoa erregulartasunez egitea sustatzeko. Horretarako,
|
Espainiako
Pediatria Elkartea gurasoak kontzientziatu nahi dituzte ohitura osasungarriak hartzeak, hala nola ariketa fisikoak, seme alaben osasunean duen garrantzia.
|
|
|
Sedentarismoa: osasunerako arriskua Gerardo Rodríguez, pediatra eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Jarduera Fisikoaren Taldea, bistan da «sedentarismoa osasunaren aurka doa. Baieztapen horren oinarrian ebidentzia zientifikoaren kopuru izugarria dago.
|
|
|
Bereziki, eragina du eskolako errendimenduan eta gogo aldartean. Gainera, Haurren loaren asaldura kronikoak ondorio fisikoak izan ditzake, honela: hazkunde arazoak«, dio Rocío Sán Arotz andreak,
|
Espainiako
Pediatria Elkartekoak. Espainian, bost umetik bat esnatzen da gauez, eta loa eteten du.
|
|
|
ezaugarri sexualak Pubertaroan, guruin endokrinoek hormona sexualak askatzen dituzte odol fluxura, eta aldaketak eragiten dituzte gorputzean eta bigarren mailako sexu ezaugarrien garapena.
|
Espainiako
Pediatria Elkartearen arabera, nesketan lehen pubertaroko seinaleak bularraren garapena bular botoiarekin egiten du (bularra handitu eta ukituz gero, eremu gogor bat agertzen da), lehenengo sinu batean edo bietan batera ager daitekeena. Hori 8 urtetik aurrera gertatzen da, eta hortik aurrera bularra hazi egiten da eta pixkanaka aldatzen da itxura eta behin betiko bolumena iritsi arte.
|
|
|
Carlos Valdivia, Oinarrizko Osasun Laguntzako
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko lehendakariordea
|
|
|
Amagandiko edoskitzeak, haurtxoak kalitate hobeko amets batez gozatzea lortzen du Amaren esneak ematen duen onuretako bat haurrei hobeto lo egiten laguntzea da. Hala ere, egia da bularra ematen ari den amak gau osoan etenik gabe atseden hartzeko unea atzeratzen duela,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko Amagandiko Edoskitze Batzordeak azaltzen duenez. Bi baieztapen horiek kontraesankorrak izan daitezke, baina ez dira batere onak, lo hobeto egiteak ez baitu esan nahi lo egin gabe lo egin behar denik.
|
|
|
Irudia: Maja Amagandiko edoskitzea Munduko Osasun Erakundeak eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak ez diote uzten edoskitze esklusiboak haurtxoari eta amari ematen dituen onura ugariak azpimarratzeari. Hala ere, Amagandiko Edoskitzearen Munduko Ekimenaren (IMLM) Espainiako Lan Taldeak garatu duen «Edoskitze Ohituren Inkesta Nazionalak» dioenez, herrialde honetako amen %52k bakarrik eskaintzen die haurtxoei ama esnea bizitzako lehen hilabeteetan.
|
|
|
Bularreko ume batekin bidaiatzen denean, ezin da helmugara iristeko denbora markatu. Amagandiko edoskitzea,
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak gomendatzen duen bezala, eskariaren araberakoa izan behar da, eta, beraz, familiak prestatuta egon behar du haurrak behar adina geldialdi egiteko bularra emateko. Ibilbidea planifikatzea eta, bide bat egiteko, zerbitzu eremuak edo beste espazio batzuk dituela egiaztatzea, eta amak semea erosotasunez eta segurtasunez bularra eman ahal izatea.
|
|
|
Erantzuna oso sinplea da: «Bai, posible da, eta ez bakarrik bikiekin edo bikiekin, hirukiekin eta baita laukiekin ere», adierazi du Vicente Molina pediatrak, Pediatriako Elkarte Katalana Elkarteko lehendakari eta
|
Espainiako
Pediatria Elkarteko (AEP) «Profesionalentzako Amagandiko Edoskitze Gidaren» egilekideak. Molinak azpimarratu du ama motibatuta dagoen bitartean «edoskitzeak haurtxo bakarrekin lortzen direnen oso antzekoak direla».
|
|
|
Lehen jaiotako jaioberriek ez dute amaren esnea baino gehiago behar, sor daitezkeen konplikazio asko prebenitzen laguntzen baitie.
|
Espainiako
Pediatria Elkarteak gomendatzen dituen estrategiarik eraginkorrenak hauek dira: bularrean haurtxoak ahalik eta azkarren jartzea, eskuzko masajea edo masaileihoa erabiliz bularraren estimulazioa goiztiarra izatea, eta amaren esnea duten osagarriak behar diren kasuetan bakarrik sartzea.
|