|
2018
|
|
|
Aldiz, 1969an Lur argitaletxeak Haur besoetakoa garai hartan hautazkoa zen aurretiazko zentsura pasatzerakoan, Francoren erregimenpeko
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalaren irakurleak ez zuen argitalpenerako inolako oztoporik ipini. Hala erakusten du urte hartako abenduaren 22an" 19" irakurleak sinatu zuen txostenak, jarraian transkribatutako oharraren bidez argitaratzeko baimena ematen duen aldetik:
|
|
|
Pentsa liteke 1966ko legedia aldaketak baldintzatutako aldaketa izan zela, baina zaila da halakorik defendatzea, Ley de Fraga delako legepean ere lan asko debekatu zituztela kontuan hartuta, Espainiaren separatismo aren ideiari lotutakoak gehienbat. Azalpenak, beraz, beste bat behar du izan, ez duena lotura zuzenik
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalaren irakurleekin.
|
|
|
Azalpen hori osatu ahal izateko, kontuan hartu beharreko elementu bat euskal eremuko euskal irakurlea da. Etchepareren Buruchkak liburuaren kasuan gertatu bezala, euskal irakurlegoak ere indar zentsorea eragin zezakeen, literatur lanen debekua lortzeraino,
|
Espainiako
estatuko zentsura instituzionalaren errepresio aparatura joz gero. Beraz, errepresio neurri puntualez haratago, horien bitartez norbanakoengan aktibatu ziren indar zentsore eta autozentsoreen barneratzean eta horien araberako moldatze kulturalean zetzan aparatuaren xedea.
|
|
|
Euskal literaturaren eremuko fenomeno zentsorea Francoren erregimenpeko
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalak gauzatutako errepresio neurri zuzenen bidezko debekuetara mugatzen duen planteamendu teorikoa ez da nahikoa Miranderen literaturgintzan eragin zuten indar zentsoreak azaltzeko, ez eta, oro har, 50 euskal literatur eremuan izan zirenak azaltzeko ere; izan ere, errealitate hori Francoren erregimenpeko garaiaren osotasunera heda daiteke.... Bestela, ikuspegi hori onartzeak eskatuko luke Frantzia aldeko euskal eremuan edota erbestean topaturiko hainbat oztopo zentsura gisa ez sailkatzea, bai eta 1936ko estatu kolpearen aurretik eta Francoren erregimenaren ostean ez dela zentsurarik izan aitortzea ere5 Ikuspegi honek are zentzu gutxiago dauka literaturaren kasuan, esparru susmagarritzat jo izan baita, Catherine O’Learyk Censorship Across Borders:
|
|
|
286; 2007) botereari lotutako fenomeno diskurtsibo unibertsal gisa aurkezten du zentsura, eta bere funtzionamendua ikuspegi psikoanalitikotik abiatuta aztertu. Planteamendu horrek oinarri sendoak dauzka Francoren erregimenpeko zentsurari dagokionez ere,
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalaren lege testuek lotura esplizitua egiten baitute zentsuraren eta egiaren artean eta, beraz, zentsura boterearen egiazko edo egiaren diskurtsoarekin lotzen da zuzenean. Hona hemen nola justifikatu zuten egiaren izenean zentsura 1937ko Boletm Oficial del Estado ren (BOE) 89 zenbakian Delegacidn de Prensa y Propaganda ren sorrera zela eta argitaratutako 180 dekretuaren hasieran:
|
|
|
Era berean, marko horren barruan hobeto uler daitezke ustez irekiagoak irudi zezaketen Frantziako euskal literatur eremuaren hertsitasuna eta erbestearen mugak. Gauza bera esan daiteke Francoren erregimenpeko
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalaren bilakabidearen azalpenaz, itxuraz debeku neurri errepresiboen kopurua murriztu baitzuen urteek aurrera egin ahala. Hasiera batean, ezarritako zentsura dialektikaren mugen araberako autozentsura mekanismoak aktibatu zirelako euskal literaturaren eremuko subjektuengan, eta, beranduago, belaunaldi berriek muga horien barruan garatzen zutelako haien sorkuntza.
|
|
|
Horiek horrela, 50eko hamarkadan euskal jendarteak barneratuta zeuzkan askotariko zentsura dialektiken mugak, inkontzienteki zaharrenak (Eliza katolikoarenak), kontzienteki berriak (Espainiako estatuarenak). Beharbada, euskal literatur eremuaren subjektu ezberdinek muga horien arabera jokatu zutelako ez zuen Mirandek sekula
|
Espainiako
estatuaren zentsura instituzionalaren debeku neurri errepresibo zuzenik pairatu.
|
|
2021
|
|
|
2019ko bere txostenean, Freemusek ohartarazi du
|
Espainiako
Estatua zentsuraren rankingean buru dela, Iranen eta Turkiaren aurretik. " Adierazpen artistikoaren askatasunaren aurka neurri antiterroristak bidegabe erabili dituzten kasuen% 31ren erantzule da Espainiako Estatua.
|