|
2007
|
|
|
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa parlamentu monarkia da.
|
|
|
monarkia edo errepublika) eta parlamentu izaera (gobernu sistemako balizko eredu bat aipatuz: parlamentu sistema, lehendakari sistema, biltzar sistema, etab.). Zernahi gisaz, 1.3 artikuluaren arabera parlamentu monarkia
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa da. Doktrinaren polemika alde batera utzita, 1978ko Konstituzioan aldarrikatutako parlamentu monarkiaren ezaugarriak Oinarrizko Arauan bertan ezarritako manu juridikoen bidez zehaztu dira, beste sistema politiko batzuetan ez bezala; horietan, koroaren indarreko onurabideak konbentzio eta ohiturek eratzen dituzte, konstituzio manu zehatzek baino gehiago.
|
|
|
Azken buruan, Konstituzioan
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa «parlamentu monarkia» dela esaten denean, bi kategoria desberdin adierazpen bakarrean bateratu dira, eta monarkia estatuaren buruzagitzari eta parlamentu bidezko gobernu sistemari buruz ari dela esan dezakegu.
|
|
|
Horrela, Joan Karlos erregeak, 1975ean Franco hil ondoren errege aldarrikatu zutenak, 1947ko Oinordetza Legean ezarritakoaren arabera, agintea indartu zuen legitimazio historikoa zela bide, aitak eskubide dinastikoei uko egin baitzien bere alde, eta modu horretan, Espainiako Errege Etxearen buru bihurtu baitzen. Azkenean, monarkiari behin betiko legitimazioa, legitimazio demokratikoa alegia, 1978ko Konstituzioak eman zion, 1.3 artikuluan parlamentu monarkia
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa zela ezarri baitzen. Konstituzioaren II. tituluan, 57 artikuluan, hurrengoa ezarri zen esanbidez:
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, analisi horretan kontuan hartzen ez diren beste aldagai batzuk aztertzea interesgarria izan liteke. Batetik, erabakitzeko eskubidearen edota independentziaren aldeko prozesuen bizkortzea eta
|
Espainiaren
estatu ereduren krisia. Erabakitzeko eskubidearen alde haizea dabil izenburuko artikuluan ongi azaltzen zuen auzia Juan Jose Ibarretxe lehendakariak joan den apirilean, Jaume Lopez irakaslearen ikerketa eta Puerto Ricoko kasua ardatz harturik.
|
|
2012
|
|
|
URKULLU lehendakariak oso ibilbide gaitza du aurrez aurre, krisiaren zailtasunei,
|
Espainiako
estatu ereduarena ere gehitu dio. Wert ministroaren legea gauzatuko balitz, nola demontre joango da EAEko lehendakari berria Moncloara kosubiranotasunaz mintzatzera?
|
|
|
Deigarria da botoa EAJri ematen diotenen artean ia erdiek ez dutela desio independentzia.
|
Espainiako
Estatuaren ereduaz galdetuta, %4 baino ez dira egitura zentralista baten alde egiten dutenak, eta autonomien eredua edo federalismoa aipatzen dituzte bi herenek. Gainontzekoek, hau da, erantzun dutenen ia herenak, independentziaren alde egiten dutela erantzun dute.
|
|
|
Jose Ramon Montero-k eta Mariano Torcal ek (1990 eta 1991), Espainiakotrantsizioan, eskualdeen mapak
|
Espainiako
estatuak eredu kontsoziazionala edo/ eta federala hartzeko baldintzarik ematen ez zuela argudiatzen dute, Linz etaShabad i aipu eginez:
|
|
2013
|
|
|
«Ingalaterrakoak fama eduki du nahiko inpartziala izateko.
|
Espainiako
Estatutik kanpoko eredu bat hartu behar zuten, baina Espainiako eredua hartu zuten. Oso egoera tristea da.
|
|
|
«EAJn gero eta indar handiagoa du estatu moduan jokatzeak eta pentsatzeak, Espainiako Estatua, ikuspuntu ekonomiko batetik, Euskadi trabatzen ari delako». Hori hala, gaur egungo
|
Espainiako
estatu eredua «debekuaren eta ezezkoaren sinonimoa» dela esan zuen. Gaur egun, «Espainiako Estatua da subjektu bakarra, eta gainontzekoak horren mendeko administrazioak dira; hori da gatazka politikoaren sustraia», azpimarratu zuen jeltzaleak.
|
|
|
Gaur egungo
|
Espainiako
estatu ereduari amarratua izatea oso garestia da Euskal Herriarentzat. Ezin dugu Estatu horrekin segi.
|
|
|
Kasurik hoberenean, Euskal Herria kontzeptua, adibidez, erabiltzen denean, alderdi kulturalak agertzeko orduan erabiltzen da, hizkuntza, folklorea, baina ez ekonomia, geografia edo antolamendu politikorako, are eta gutxiago egungo errealitatea islatzeko. Horretan
|
Espainiako
Estatuaren eredua jarraitzen da. Salbuespen ohoragarriren bat aparte, ez dago Euskal Herririk, EAE Espainiako zati huts bat da," euskara EAEn, Nafarroako zenbait tokitan eta Frantziako hegoaldean" (sic) mintzatzen da, mapa gehienak EAEkoak dira, Trebiñu zulo batek irentsi du; testu historikoak espainiar ikuspegiz azaltzen dituzte gehienek, EAE Nafarroatik aparte, noski.
|
|
2015
|
|
|
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa monarkia parlamentarioa
|
|
2016
|
|
|
|
Espainiako
estatuaren eredu politikoa monarkia parlamentarioa da.
|
|
2020
|
|
|
zentralizatu uniformista ala egiazki liberala?
|
Espainiako
estatu eredua antiliberala izan da haste beretik (354 or.).
|
|
2021
|
|
|
|
Espainiako
Estatuko ereduaren berezitasunik handienetako bat da: obuluen donazioa asko handitu da, besteak beste, inguruko herrietan zaila delako emandako obuluak lortzea eta erabiltzea.
|
|
2023
|
|
|
Urkullurentzat, federalismo plurinazionalari buruz solastatzean «funtsezko eztabaidagaia» da «nazio bateko gizarte desberdinen aitortza». Hortaz, erran zuen jarraituko duela
|
Espainiako
estatu ereduari buruzko «hausnarketa proposamenak» egiten; betiere «erreforma erreal» baterantz bideratuak eta trantsizioaren «espiritua» berreskuratuko dutenak.
|
|
|
Adierazi zuen zenbait alderdik urrundu egiten dutela
|
Espainiako
estatu eredua federazio liberaletatik: «Botere legegileen banaketa zalantzagarria, eredu autonomikotik kanpoko estatu unitario baten parametroei jarraitzen dien botere judiziala, lurralde ordezkaritzako ganbera gisa hartu ezin daitekeen Senatua, eta autonomia erkidegoak Europako Batasuneko erakundeei dagokienez eragile politikotzat ez hartzea».
|