|
2009
|
|
|
Aizkorriko mendi sisteman, Arantzazu, orduko mundu zibilizatuaren erdigunea da. Eta paraje bildu honek, ikusi, altzo bat da, esaten du, esku biak bilduz?,
|
bere
ur xirriparekin, esanahi sinboliko berezia zuen seguruenik orduan ere. Teologia baino lehen geologia dago.
|
|
|
Hondartzaren ertzean.
|
Bere
urak itsasoratzen zituen errekaren gainetik pasarazten zuen zubiak, eta gero bideak barru aldera, herri aldera, egiten zuen berriz mendi magalari itsatsia. Baina ez zuen aurrera egin eta han geratu zen Virginia, zubian, itsasoari begira, Olasoren itzala atzean zuela.
|
|
|
Deseroso sentiarazten ninduten inguruan genituen ehunka begi pareek, guztiak noiz jantziko ote ginen, eta noiz bideari berriz lotuko. Henrikek gupidarik batere ez zuen izan bidaiari lerroa geldiarazteko,
|
bera
uretan murgildu beharrez. Ni hautatu ninduen bainu lagun, igerian bainekien.
|
|
2011
|
|
|
haietarik guti batzuk. Leon Iraizoz Jimenezen gurasoena tartean? baserri itxurako eraikinak ziren, herriko hainbat laborariren lanleku eta bizileku; bertze guztiak, berriz, herriko etxeetan bizi zirèn nekazariei zegozkienak, ukuiluak eta eskortak ziren, nagusiek beren lur-sail batzuen mugen barnean eraiki eta azienden eta lan tresnen gordelekutzat hartzen zituztenak, baita bihien biltokitzat ere, lur-sail bakoitzak
|
bere
ur hornigaiak ere hantxe: gizakiendako putzua eta abereendako baltsa.
|
|
2012
|
|
|
Piztietako bat irispidean ikusi bezain laster, tiro egin, eta bete betean eman nion buruan. Une
|
berean
uretan behera joan zen, baina berehala irten, eta sartu eta atera ibili zen, bizirik irauteko borrokan ariko balitz bezala, eta hala gertatzen zitzaion gainera. Berehala itsasbazterrera iristeko ahaleginak egin zituen, baina, alde batetik zauria zela, heriozko zauria hain zuzen, eta bestetik irentsitako ura, lehorrera iritsi baino lehentxeago hil zen.
|
|
2014
|
|
|
Bazter hartan, ibai baten ur garden gardena eta bestearen ur ilunxeagoa nahasi, eta batera isurtzen hasten ziren. Kamak ezker aldeko hegitik garbitzen zuen Volga ibaia
|
bere
ur lohigabeaz, Okak eskuin aldeko hegitik egin bezala, Nizhni Novgorod zeharkatzean.
|
|
|
Hango eskutitzak eman (aditu nuenez, itsasontzi bakarti hartan, hiru gizon hiltzen ziren egunero sukarrak jota), eta aurrera jarraitu genuen. ...ehiagotan ere porturatu ginen, non herioaren eta merkataritzaren dantza alaiak oraindik segitzen duen gelditasunezko giro lurtarrez, galdan dagoen katakonba batean bezala; formarik gabeko kostaldean zehar, erresaka arriskugarriz azpilduta, natura bera ere sarkinak aldentzen saiatuko balitz bezala; sartu eta irten ibaietan, bizitzaren barruko heriozko korronteak?, bertako hegiak lokatzez ustelduak,
|
bertako
urak basaz lodituak eta mangle bihurrituen mendean, zeintzuek, gure aurrean, oinazez okertuta baitziruditen, etsipen ezdeus baten zorian. Inon ere ez genuen geldialdi aski luzerik egin hango inpresio xehea jaso ahal izateko, baina itolarri lauso eta hertsiaren sentsazio orokorra areagotu egin zitzaidan.
|
|
2015
|
|
|
Zure irudiko, ez du horren itxura zatarrik, eta, ibilia gelditu gabe, kalera atera zara. Bertan dira geldi, eguraldiaren kapritxoak berbagai, beti presaka dabilen emakume edadetua, zapi beltz eta orga txikiarekin, eta kapela eta gabardinaz jantzitako bizilaguna,
|
bere
ur txakurra inguruan usnaka duela. Agurtu gabe, ezkerretara egin duzu, okindegiaren aurretik igarotzea saihesteko.
|
|
|
Baina aldian behin eskapo egiten dit gogoak, eta etxean nagoenean, sofa zurian jarrita, pentsatzen hasten naiz ez ote garen dagoeneko beste arraza bat, ez ote diogun gizaki izateari utzi, edo ez ote gauden izateari uzteko puntuan. Halakoetan, leihora hurreratzen naiz itxaropen printza baten bila, eta, espaloi zabaletik arrapaladan igarotzen ikusten ditudan arrazakide horien ordez, irudikatzen dut irribarre amultsudun bizilaguna
|
bere
ur txakurra laztantzen, buruarekin baietz, hil artean nekagaitz ferekatuko duela esanez. Edo andre edadetua egunero legez hiriaren kanpoaldeko hilarriko lurraren azpian dagoen bere alabarentzako krabelin zuriak eskuetan, presatuta, bere bi oin txikien gainean nahi baino motelago doala.
|
|
|
Azal zuri histuan handik eta hemendik ageri dituen orban marroixkak omen dira orain medikua esaten dioten begirada axolagabedun horren kezka nagusia, bata zuriaren eta antiojoen kristal lodien atzealdean ezkutatuta, beharrezkoa dena baino arreta gutxiago eskaintzen badie ere. Medikuak, gizon horrek, esan dio, ahots lakarrez, zimur artean bistan dituen makula ilunak gero eta nabariagoak direla, areago
|
bere
ur koloreko begi ia gardenen inguruan. Burua ere soiltzen hasi zaio nabarmen, ospitalearen kanpoaldean dagoen akazia erdi erori bakartiari hostoak erortzen zaizkion abiada berean.
|
|
|
Osasuntsua delako guztiz famatua da Urberuagako ur ederra. Ba omen ditu
|
bertako
urak burdina, fosforoa eta batek daki zenbat osagarri gehiago. Ahul eta indarge zebilen jendea hona etortzen zen sendatzeko eta indarrak berreskuratzeko asmoz.
|
|
2016
|
|
|
Beraz, gizakia bere idurikoa egina izan zuelako, eta iturriak
|
bere
ura beti isurtzen duelako, lurrean ere gaiztakeria nagusitu egin zen, Jainkoaren ADN an zeuden mehatxuaren eta mendeku gosearen ereduak jarraituz. Horren arrazoia ahantziz eta bera hobendun ez balitz bezala, zigor berria gogoan bazerabilen, sortu zituen guziak suntsitu behar zituela.
|
|
|
Zonek bere gomitatuarendako ron pixka bat ekartzea galde egin du, eta
|
berarendako
ura. Edi kanape batean eroso jartzeko galdetu dio.
|
|
|
Azal mehea du eta bere mamia zurixka eta urtsua da. Samin gozoa du zaporea eta marmeladak, freskagarriak eta bolboro likorea egin daitezke
|
bere
ura erabiliz.
|
|
|
albait bizigarri gehien hartzea. Bakoitzak
|
bere
ur botilatxoa eramaten zuen aldean beti, eta litroka edaten zuten ur hotzarekin nahastutako kafe disolbagarria. Kafe goraldiak izaten zituzten egunero.
|
|
|
zen iturritik urrun bizi arren
|
bertatik
ura hartzen zuten asko
|
|
|
erabaki horrek hainbat eragozpen ekarri dizkio,
|
bertako
ura denbora luzean geldirik egon delako.
|
|
2017
|
|
|
Bere ahoa gorri gorri zegoen.
|
Bere
ur basoa hartu eta atzerantz bota zuen besoa, Jasoni begira. Dilseyk besotik heldu zion.
|
|
|
–Zer, eskatuko al dugu trago bat??, galdetu zion eta neskak erantzun baino lehen bi gintonika ateratzeko agindu omen zion zerbitzariari.
|
Berak
ura nahi zuela esan zionean, harrituta begiratu omen zion, edari hori edaten zuen inor ezagutuko ez balu bezala. –Ezin da esan goapoa zenik.
|
|
2018
|
|
|
Azken finean, itsasoa, ibaiak eta aintzirak ez ziren guretzat horren garrantzitsuak, maila estrategikoan, eta, nahiz eta gero eta borroka unitate handiagoak eta hilgarriagoak bidali gure aurka, alienigenei ezinezkoa zitzaien uretatik kanpo arnasa hartzea, eta horrek abantaila izugarria ematen zigun, lurrean ondo finkatuta geundelako. Itsasoari mendean eusteko ahaleginean amore eman genuenerako, aipatu bezala, gudaroste estralurtarrek bidaltzen zituzten borrokalariak, espezie ezberdinetakoak, gero eta suntsigarriagoak ziren?, bagenekien lehorra inbaditzeko aurreneko probak egiten ari zirela, aldi
|
berean
ur azpian eta kanpoan bizirauteko gai ziren genetikoki eraldatutako borrokalarien bitartez, baina unitate horiek ez gintuzten sobera arduratzen, ahulak zirelako oraindik eta ezin zituztelako ur ertzetatik urrunegi zabaldu beren lerroak; edonola ere, ez genituen uretako gure kideak guztiz abandonatu, haietako asko borrokan erori edo alienigenekiko mendekotasun maila ezberdinetara makurtu behar iza... Gerretan ohikoa den bezala, traizioak egon ziren, inbaditzaileekin elkarlanean aritzeko edo are naturaren kontrako sinbiosietara iristeko ahaleginak, baina gertakari horiek uren mugetatik kanpo atera ez zirenez, toleratu egin genituen, hein batean behintzat, eta, maiz, menia aldi luzeak ezartzeko aukera eman ziguten, gure defentsak indartzeko eta zabaltzeko probestu genituenak.
|
|
2019
|
|
|
...itik hain gertu non harresiko zaindarien oihuak entzuten baikenituen, zaldiak uhaletatik heldurik geneuzkan, irrintzirik egin ez zezaten, eta ilargiaren aldia iritsi zenean, kapitainek ulertu zutelarik zaindariak erdi lo zeudela, denok lekuak hustu genituen, sakanean morroiak zaldiekin baizik ez ziren gelditu, eta bidexka harturik Atamarmako iturriraino iritsi ginen, iturriari izen hau eman zioten
|
bere
ura goxoa delako, eta pixka bat harantzago joanez harresira hurbildu ginen, baina justu une hartan erronda pasatzen ari zen, eta ezinbestean geldi geratu behar izan genuen, berriz ere, isil isilik gari alor batean, eta nirekin zeuden guztien buru egiten zuen Mem Ramiresi ongi iruditu zitzaionean, malda igotzen hasi ginen, azkar azkar, gure asmoa zen zurubi bat lantza baten gainean paratu eta harr... Aipatutako batzuek baietz egin zuten buruaz, zalantzarik gabe edukiko zuten haiek ere zer kontatua, baina beti hitza falta duten horietakoak izanik, lehenbizi nahikoa hitz ez dutelako ezagutzen, eta bigarrenik etortzeko eskatzen dietenean ez direlako etortzen, zeuden bezala gelditu ziren, hau da, isilik eta portugesez mintzatzeko artean beraiek baino trebeagoa zenari adi, eta barkatu gehiegikeria, munduko hizkuntzarik aurreratuena edukiko baikenuke baldin eta, orain zortzi mende eta erdi, graduaziorik gabeko militar soil batek eratu ahal izan balu halako mintzaldi garbia, zeinean aurkikuntza narratibo zoriontsuak ere badiren, luzea eta laburra tartekatzea, bat bateko etena, plano aldaketa, suspentsioa, are eta ironia poxi begirune gabe bat ere, erregea otoitzetik atera eta zutiaraztean ikusten den bezala, alfanjea amena baino lehenago iritsiko ote zen beldurrez, edo herri jakinduriaren altxor amaigabea milagarren aldiz aintzat hartzeagatik, fio hadi Amabirjinaz eta ez ezak lasterka egin, ikusiko duk zer jazotzen den, uste izatekoa da ez dela gauza gozorik izango.
|
|
2020
|
|
|
Gorputza berarengana okerturik egiten nituen galderak,
|
berak
ur azalari begira ematen zizkidan erantzunak. Datu zehatzak oroitzen zituen, norekin, noiz eta nola egin zuen lana.
|
|
|
Errekaren parez pare doan Uraren bideak lotzen ditu Doneztebe, Elgorriaga, Ituren eta Zubieta. Bidez bide joanda, Doneztebetik kilometro eskasera, Mendaur mendiaren magalean, Elgorriagako bainuetxea dago,
|
bere
ur sendagarriengatik aski ezaguna. Elgorriagako etxabe askotan gatz orbanak daude.
|
|
|
Iraganeko lokatz usainak sudur mintzetan oraindik, Dunboa auzora daraman zubira. Handik gertu biltzen ditu Estebenea errekak
|
bere
urak Bidasoa ibaira. Kainaberadiak ibaiaren honanzko aldean dilindan, Santiagoaurrea, Galera eta Irukanale uharteak ikusten dira haranzkoan.
|
|
2021
|
|
|
Ukitu egin nahi izan ditu, ukitu egin ditu. ...a egin diete, belaunen biribilguneei jarraitu die behin eta berriz, biribilaren ondoren biribila, ipurdiari heldu dio behin baino gehiagotan, bere alura eroan du eskua gero, erditu zen horretara, probak eta ekografiak eta biopsiak egin dizkioten horretara, odolari joaten uzten ari zaion horretara, azken egunetan gose izaten hasi den horretara, eskua eroan du horra, ibili du ile artean eta sartu du
|
bere
uretan, eta sentitu du bizirik dagoela, berretsi du ez dela hil, ez dela galdu, iraungi, ihartu, hor jarraitzen duela, berak eta bere bihotzak eta bere indarrak jarraitzen duten legez, bizi gosez zein minez.
|
|
2022
|
|
|
Ardo isuriak zortzi korda gorri marraztu zituen ur gardenean. Ameliek
|
berak
ur basoa pittin bat astindu ondoren, urak kolore gorrizta hartu zuen.
|
|
|
Errobik zeruaren gorria jaso du
|
bere
uretan. Iheslariek ez dute tarterik hartu paisaiarekin gozatzeko.
|
|
2023
|
|
|
–Zergatik tematzen zarete udalari arrazoia ematen? Alkate horrek gu gainetik kendu eta
|
berak
ur hornidura kontrolatu besterik ez du nahi, ez zarete konturatzen?
|
|
|
–Nik uste, funtsean, Nafarroako ubidearen bigarren fasea eraikitzen hasteko konpromisoa atera nahi diela. Ura Orbaitzetik Lurribarrera zuzenean ekarriz gero, Karduagako ura erabiltzeari utziko dio udalak, eta
|
berak
uraren gaineko kontrol osoa eskuratuko du.
|