|
2003
|
|
|
Ollarra besartian daucala eta gaberdian batec iru vuelta Echiari
|
bere
inguru guztitic emutia; San Juan gau leneco gaberdian soroco Cardubac eta Bedarrac ebatia; Santu glorioso onen egunaren goician eta ez beste demporatan Auntzai eta beste Ganaubai igueri eraguitia; Beguiz eguitia Ume edo Ganauren bateri, eta sospecha dirian Personiari escubac garbitu eraguin eta aren Ura edan eraguitia Ume edo Ganau gaisoari; Icatzac Umiai colcuan sartzeia; Batec gaitz luce bat et... Instante oro entzun oi da:
|
|
2009
|
|
|
" Irakurri egingo dizuet: gero, Hiramek brontzea urtu zuen eta Itsaso deitu zuen uraska biribil bat egin zuen; ertz batetik bestera hamar ukondo zituen; guztiz borobila zen, bost ukondo garai; 30 ukondoko kordoi batek neurtzen zuen
|
bere
ingurua".
|
|
|
Helburua da esparru batean parte hartzen duten hizkuntza guztiak gogo berdintasunez tratatzea, hierarkiarik gabe, elkarren kontra jarri gabe. Hala izango bada, hizkuntza bakoitzak
|
bere
ingurua behar du, bere bizi esparrua, egileak azaltzen duen bezala. Bereziki interesgarria da ikustea nola teknologia berriek dimentsio berri bat eransten dioten espazio horri.
|
|
|
Kontua da, etorkinek dakartzaten hizkuntzak eta kulturak errespetatu eta ezagutaraztearekin batera, aldi berean, euskara integraziorako tresna baliosoa dela transmititu behar zaiela haiei. Oso lan zaila da hori, kontuan hartzen badugu etorkin horietatik gehienak, lehen esan dugunez, Bilbo eta
|
bere
inguruetan eta gainerako hiriburuetan kontzentratzen direla, hots, euskarak presentzia ahula duen hirietan, eta, beraz, euskararen beharraz jabearaztea zailagoa den tokietan. Zaila baina guztiz beharrezkoa da hori, baldin eta bi hizkuntza komunitate sortzea nahi ez badugu, euskararen kaltean inolako zalantzarik gabe.
|
|
|
Horregatik dira hain ezberdinak komunitate horiek. Baina
|
bere
inguruari egokituta daudenez, oso eraginkorrak dira arazoak konpontzen.
|
|
2010
|
|
|
Erromara joaterakoan,
|
bere
inguruak ere gogoan hartzekoak dira. Erdigunetik hogeita bost kilometrora, itsasoa dago, hondartza eta guzti, nahiz eta hauek ez izan oso ederrak.
|
|
|
Bestalde, hainbat hiri baino txikiagoa izan arren, Oñati beti estimatua izan da
|
bere
inguruagatik, eta baita herri barruan dituen edertasunengatik ere. Honetan herritarrik gehienek beti nahi izan dute herriaren nortasun eta itxura hori errespetatu eta zaindu.
|
|
|
Horiek, 1960an izan zuten lehen inaugurazioa. Aragoi ibaia, guk ordura arte ikusitako handiena zen eta
|
bere
inguruetan jolas egiten genuen. Nire bizian izan dudan ikuskizunik harrigarrienetakoa, almadiena izan da.
|
|
2011
|
|
|
Erromako enperadore Tito Antonio Pioren garaian, Izurtza izeneko lekuan, etxe eder bat eraikitzeari ekin zioten hango bizilagun prestu eta ausartek. Etxea sendoa izan zedin eta
|
bertatik
inguruak ongi zaindu ahal izateko, han zegoen haitz baten gainean eraikitzea erabaki zuten. Haitzaren azpian, lan neketsuen ondoren, haitzulo ederra ireki zuten, irteera eta sarrera zuena eta zaldiz ere zeharkatu zitekeena.
|
|
|
Salazarko etxea, Portugaleten,
|
bere
inguruetan indartsuenetako bat zen eta normalean oinaztarren bandoari atxikia izan ohi zen. Etxekoandrea Butroiko alaba zen, Lope Gartzia jaunarekin ezkondua.
|
|
|
Urte batzuk izan ziren horrela ibili ginenak, gero arazoak izan genituen, han ibiltzen ginenetatik batzuek osasuna galdu genuen. Bagenuen oso adiskide min bat, maite bat, asko biltzen gintuena baita ere
|
bere
ingurura, pilotari gazte bat, erremontekoa, Mattin Mujika, eta hau ere taldekoa zen eta honen pilota partidutara ere askotan joaten ginen eta izugarrizko soinuak ateratzen genituen eta peña bat bezala egin genuen eta mutil hura, 1994an, 28 urterekin, hil egin zen. Bizkarrezurreko tumore bat izan zuen, orduan horrek ere asko lurperatu gintuen denak, eta orduz geroztik ni nahiko aparte nago, eta ez dago lehengo martxa hura, baina bai, izan genituen bost edo sei urte nahiko eroak...
|
|
2012
|
|
|
Akuilua jaso zuen behiak
|
bere
ingurura biltzeko.
|
|
|
Horregatik, gizarte ikuspegitik, itsasaldeko Euskal Herrian, Bizkaian, Gipuzkoan eta Lapurdin bizi zen antolakuntzak, hainbat elementu aurrerazale zituen, hala nola kaparetasun unibertsalaren egoera, guztiak zirela aitor semeak edo nobleak, eta, horren eraginez, jaiotze unean behintzat pertsona oro, jaiotzak norbanakoaren egoera erabat zehazten ez zuela argi eta garbi onartuta baitzegoen, askea izatea, eta beraz pertsonek eskubide batzuen jabe zirela foru bildumetan ageri zen jadanik. Europako beste herrialde batzuetan ere, bereziki kostaldean horrelako ustea eta egoera hainbat hirigune eta
|
bere
inguruetan onarturik zegoen: Adibidez Amsterdam edo Ingalaterrako hiriguneetan eta horietan errepublikanismoaren kultura erroturik zegoen, askatasunean eta armak eramateko gaitasunean, merkataritza librean, zalduna izatean, epai lege bereziak izanik eta abar nabarmentzen zelarik.
|
|
2019
|
|
|
–1946an gertatua ekarri nahi dut. Valentzia aldean,
|
bere
ingurua batere segurua ez dela ziurtatu zuen Segura ibaiak, uholde makurrenetako batekin suntsitu eta erabat puskatu baitzituen bazterrak.
|
|
|
Ez da lezio makala. Gaur egun, iragan urteetako efemeride zenbait errepasatzeko aukera ematen zaigunez, klimatologia medio, zergatik ez, ekainaren 7ak eta
|
bere
inguruak zakuan gorderik hor zer dutenentz, historiaren zirrikitu batetik begira genezake.
|
|
|
â1923an, Jucar ibaia, bi orduren barruan, 8 metroz hazi zen; pen  tsa zenbateko ur samalda ekarriko zuen. Hurrengo egunean, Segura ibaiak
|
bere
inguru guztiak urez estalita eduki zituen luzaro.
|
|
2022
|
|
|
Badakusak? Hire inguruan beha ezak, eta
|
bere
ingurura begira jarri zen mutikoa arduratsu.
|
|
|
Gaita jotzaileak berak aitortu ez du ba gizagaixo bat dela? Baina bizirik daudenek begiratzen duten moduagatik, begi gorri buiatuak zuzendu ditu
|
bere
ingurura: eta ikusi duena da hilotzez inguratua dagoela gurdi barruan.
|