|
2001
|
|
|
Erabat identifikatuta daude euskara eta abertzaletasuna. Ez abertzaleek
|
beretzat
hartzen dutelako, edo patrimonializatu egin dutelako guztiona den ondare bat. Euskara esklusiboki abertzalea da.
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak
|
berak
hartu behar du hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak, berak hartu behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak berak hartu behar du hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak,
|
berak
hartu behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
|
Arroztasun hori hurhurrekotasun bihurtzen ez dugu jakin, euskara bera erakargarri egiten asmatu ez dugun ber. Euskara abertzaletasunaren aldetik lerratua bizi ohi da oraindik ere. Bistan da, bestalde, abertzaletasun hori garaitzeko eta gainditzeko tenorea agerikoa izan denean, aurkakoek erakutsi duten nahia, abertzaletasun horrek
|
beretzat
hartu dituen euskal nortasun zantzuak —besteak beste, euskara bera— erro errotik deuseztatzeko.
|
|
2002
|
|
|
ikastaroan bide
|
bera
hartu zuenBrusela koak.
|
|
|
Bide
|
bera
hartu zuten: bikoizketarena.
|
|
|
Nafarroako Foruaren Hobekuntzarako Legeak, aldiz, hu rrenkera berean gai
|
berak
hartzen ditu artikulu hauetan: 9.ean (espainiera da Nafarroa osoan hizkuntza ofizial bakarra), 44.ean (kultura) eta 47.ean (irakaskuntza).
|
|
|
3. Goian aipaturiko LRU Legeak ez zuen aukerarik eman irakasleria behar bezala antolatzeko, ez eta Euskal Herria
|
bere baitan
hartuko lukeen barrutia eratzeko ere. 1998an Eusko Jaurlaritzak erabakitako Unibertsitate Legeak Espaijakn 202 niako markoa onartzen zuen bete betean eta ez zuen euskararen presentzia Unibertsitatean bermatzeko balio izan.
|
|
|
Senaren pausaleku, argiaren hiria deitutakoa, meza bat baino gehiago ere balio du, eta asko izan dira horretaz konturatu eta hiriaren aurrean, errendituta, belaunikatu direnak. Parisek, barruba rruan zituzten on eta txarrak, hobe eta okerrenak, azaleratu dizkielako, eta azaleratze horretan, mirarizko osmosi bat eragin dielako, on eta txar horiek bereak eginez,
|
berarentzat
hartuz, hiriarentzat alegia, eta bere edertasunak eta bere magiak (zergatik ez?) harrapatutakoei on eta txar horiek lapurtzen zizkien bitartean, bere aurpegi eta itxura etengabe aldatuz zihoan Paris. Eta horrela, gaur arte.
|
|
2003
|
|
|
13 Biziaren katean, gizakia eboluzioaren mendean dago, izaki bizidun guztiak biologi lege horren beraren mendean dauden bezala, maila kualitatiboan dauden ezberdintasunak alde batera utzita. Eboluzioan hautespen natu ra lekoprozesu bat gertatzen da norbanakoen artean, eta nabarmendu beharra dago hautespen naturalak, gizakiari dagokionez,
|
bere baitan
hartzen dituela esperientzia bakoitzak erantsita dakartzan kultur formak.
|
|
|
1960ko hamarkadaren amaieran, itun hori indartuegin zen, ikasle mugimenduak eta intelektual garrantzitsuak
|
bere baitan
hartuz. Kasu horretan, grebek (sarritan bortitzak), ekimen instituzionalek, manifestazioek eta barrikadek indarra erantsi zioten mugimenduari.
|
|
|
Hizkuntza Politikako zuzendari nagusiak bere kontra irekitako ustezko prebarikazioengatik aurretiazko diligentzien barruan deklaratu zuen, Iruñeko epaitegietan. Batasuneko eta Euskara Kultur Elkargoko abokatuen eta epailearen eta fiskalaren aurrean, Pedro Pegenautek
|
bere gainean
hartu zituen ardurak, eta are gehiago nahastu zituen berez kontrajarriak ziren hainbat datu. Zuzendariak, gainera —eta hori azpimarratu zuten abokatuek—, ez zuen frogatzerik ahal Diario de Navarra S.A. enpresaren dokumentazioa garaiz iritsi zela; gezurtatu zuen bere zuzendaritzako bigarrena; departamentuan izaniko irregula rtas unak justifikatu zituen —" erregistroan egun horietan butxadura zegoen" —, eta, batez ere, harro erantzun zien akusazio guztiei.
|
|
2004
|
|
|
Egoera hori konpontzea bideratuko lukeen oharra ere egiten du: gerra hastearen erabakia ezin da erregearen eskuetan utzi, baizik eta herriak
|
berak
hartu behar du erabakia, hau baita gerra egin eta bere ondorio latz guztiak jasaten dituena.
|
|
|
Ez da komunikazioan aditua izan behar iradoki nahi dena asmatzeko. Baina, Bizkaiko Foru Aldundia da, benetan, Euskal Herriko Bibliografia bere gain har dezakeena, berak obratu dezake, ala elkarlanean egin luke, gainerako lurraldeetako erakundeekin batera, bakoitzak
|
berea
hartuz erakunde koordinatzaile baten gidaritzapean?
|
|
2005
|
|
|
Gurera etorrita, euskara hizkuntza gutxitua izan arren —Europan zein Espainia eta Frantziaren barruan—, Euskal Telebistak sorrera
|
beretik
hartu zuen bikoizketaren bidea, nahiz eta azpidazketa ere baliatu izan duen garai eta saio jakin batzuetan.
|
|
|
Azpisailen barruan liburu gehien historia biografiak biltzen du, bertan sartzen direlarik herrietako historiak edo istorioak, pertsonaien bizitzak edo biografiak, Euskal Herri edo garai bateko historia, etab. Liburu mota honi etnologia eta hizkuntzarekin loturikoak erantsiz gero, %40tik gora
|
berak
hartzen du. Beste hiru bloke bereiz genitzake horrezgainera, bata arte edo edertia rena, beste bat administratiboa, eta hiruga rrena unibertsitate liburua, hauetako bakoitza %20 inguruko pisuarekin.
|
|
2006
|
|
|
Ekoizlerik handiena Eusko Jaurlaritza da, noski, produkzio mota honen erdia pasatxo (%50, 7)
|
berak
hartzen duelarik. Gipuzkoako Foru Aldundia dator bigarren, oso urruti bada ere %10ekin.
|
|
|
Artikuluaren iturria, bestalde, 2006ko ekainean Oñatin egin zen Sovereignty, Secession and the Right to Self Determination: Challenges to the International Law kongresuan aurkezturiko txostenean dago, eta zatiren bat
|
bertatik
hartuta dago.
|
|
2007
|
|
|
Arantzazuko Zuzendaritzak, turbustua bere espiritualitatean, salmentan baino ere, oparitan eskaintzen duela aldizkaria, esango genuke, nahi duenak
|
beretzat
har dezan. Hau dena ulertzeko, kontu handikoa da garaiko giroa ez ahaztea, baina ez gara luzatuko:
|
|
|
Heterogeneotasun eta autonomia horretan datza euren arrakastaren gakoa. Inork ezin du mugimendua erabili, inork ezin du
|
beretzat
hartu.
|
|
|
Ezagun horren arabera, Txillidak ez zuen bide
|
bera
hartu. Eskultura nola egin ikasi zuenean, orduan ikaspen hura komertzializatzeari ekin zion, etenik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Honelaxe titulatzen dut sarrera eta bertan kontatzen nola hasi nintzen, zergatik heldu nion lan horri azterketa soziologiko baterako liburuen informazioa falta zitzaidalako. Nola jarraitu nuen 80ko hamarkadan kexu eta kexu Eusko Jaurlaritzari deika,
|
berak
har zezan. Jauzia Gipuzkoako Foru Aldundiak enkargaturiko XX. mendeko Euskal Liburuen Katalogoarekin gertatu zela, eta harrez gero ofizioa eta afizioa uztarturik dihardudala.
|
|
|
Azken finean, eta hurrenez hurren, honetan datza: ...teak bere etorkizuna erabakitzeko duen eskubide demokratikoa onartzea, baita hiritar eskubideak bermatzeko, euskaldun guztienak eta haien identitate adierazpenak barne, tresna politikoak eta instituzionalak eskura izateko eskubidea onartzea ere; eta euskararen erabilera bermatzeko beharraren aukera aitortzea, komunikazio tresna normalizatu gisa, gainerako hizkuntzak erabiltzea bateragarri dela eta
|
bere baitan
hartzen dituela. Bi kasuetan, denok batzeko aukera ematen diguna, bizitza publikoaren erdian jartzean datza, identitate, hizkuntzaeta lurralde desberdintasunak alde batera uzten direla edo haiek baitan hartzen direla:
|
|
|
Eta bi kasuetan, estatuek
|
beretzat
hartzen dituzte eskubide horiek, aldebakarrekoak eta esklusiboak izango balira bezala.
|
|
|
Euskal Herrian bizi diren Espainiako eta Frantziako Estatuetatik etorritako immigrante kolektiboei dagokienez, bi auzi horiei buruz duten jarrera, nahiz eta gizarte osoaren batez bestekoaren azpitik egon, nahiko jende dator bat iritzi horrekin, oraingoz. Horrenbestez, zazpi lurraldeetako batez bestekoa hartuta, immigrante horien %25 baino gehiagok aitortzen dute euskal alderdiei ematen dietela botoa, %50 baino gehiagok pentsatzen du euskal gizarteak
|
berak
hartu behar dituela erabakiak eta %30 baino gehiago euskalduntze prozesuarekin bat dator. Ikusten denez, bide luzea dugu oraindik29 Baina oraingoz, batetik, Espainiako Estatuak immigrante horiekin egikaritu nahi duen etnifikazioa nekez gauzatzen ari da, gehienak eta zeharka, Hego Euskal Herriaren autodeterminazioaren aldekoak dira; eta, bestetik, Frantziako Estatuak euskaldunekin egikaritu nahi duen ghettifikazioa, Ipar Euskal Herrian turismoaren aldeko politika masiboaren bidez, eteten ari da, Departamenduak berak hala eskatzen baitio.
|
|
|
26 Zenbait iturri erabili dira. 2006 urteari dagokionez, Eustat, INSEE eta INE erakundeen errolda datuak, eta batez ere, euskal lurralde guztiak
|
bere baitan
hartzen dituen estatistika iturri bakar eta baliagarria, hau da, Aztiker: Euskal Herria.
|
|
|
Baina Kanadak 1971n kulturaniztasuna politika publiko gisa bere egiten duen lehen momentutik
|
bertatik
hartzen du indarra debateak. Kanadar kulturaniztasuna, de facto, kultur adierazpen minoritario oro zeharka menperatzeko lanabesa litzateke (Ramirez eta Taschereau 1988, Ramirez 1991).
|
|
|
Mende bat lehenago, elektrizitatea zabaldu zenean gure enpresetara, Union Cerrajera de Mondragon (UCEM) enpresak antzeko zerbait egin zuen:
|
bere esku
hartu argindarra sortzea, ziurtatzeko Mondragoeko eta Bergarako lantegiak ez zirela geldituko, eta urtegi sare bat antolatu zuen Oñati inguruko mendietan, Aitzgain, Jaturabe eta Aloña inguruan, eta urtegi horietatik ura batzen hasi zen Olateko indarretxean.
|
|
2009
|
|
|
Eredu beldurgarritzat Amazon har omen daiteke, bere Kindlerekin. Amazonek tresna fabrikatzen du, liburu elektronikoa komertzializatzen du eta, horretaz gainera, lan editoriala, liburu dendarena eta biltegiarena ere
|
berak
hartzen ditu bere gain.
|
|
|
Barandiaranek ez. Barandiaranek bere
|
berean
hartzen eta ematen zuen herrikoei entzundakoa. Informatzailea bera, lekukoa bera, jartzen zuen protagonista.
|
|
2010
|
|
|
Jakinen beste fase bat hasi zen. 1975eko azaroan Franco hil eta gu 1977ko urtarrilean hasi ginen aldizkaria berriro kaleratzen, Joan Mari Torrealdai ere hemen genuen eta
|
berak
hartu zuen zuzendaritza. Berehala heldu genion UZEIko proiektuari.
|
|
2012
|
|
|
Lockerengan ere politikaren zentzu lehena indarkeriaren kontra egitea da. Berarentzat, politikaren lehen ekintza zera da, bakoitzak justizia
|
bere esku
hartzeari uko egitea: biolentzia pertsonala epaileen bitartez bideratzea da berarengan gizarte zibilaren definizioa bera3.
|
|
2013
|
|
|
Aro hori izendatzeko erabiltzen den terminologia ez da guztiz finkoa; aitzitik, jatorriz nahiko anbiguoa ere bada. Lyotardek dio
|
berak
hartzen duela postmodernitate hitza garaiko italiar arkitekturatik eta Ipar Amerikako literatur kritika korronte batetik3 Lyotardek argi dauka izen faltsu bat dela edo ezizen bat. Gainera, badaki hitza bera kontraesankorra dela, zeren eta modernitate hitzak oraina adierazten baitu, eta, ondorioz, orainaren ondoan datorrena beste orain bat izango da, eta ez" post oraina".
|
|
2014
|
|
|
Erabakiak bertatik
|
bertarako
hartu beharraren aldarrikapenak ageriko kontraesan bat badakar: politika fiskala bertakotu nahi da, baina, monetaren gaiari arantzatsu iritzita edo, libera esterlina mantentzea proposatzen da.
|
|
|
50eko hamarkadari dagokionez, hari gidaria Txillardegiri
|
berari
hartu diogu: Euskararen aldeko borrokan.
|
|
|
Gogorrago jokatu bear du Euskaltzaindiak orain arte baño. ‘Jagon sailla’, edo ‘comision tutelar’ dalakoak
|
bere gain
artu bearko luke euskeraren batasunaren eginkizun au, eta bere alde indartsuago jokatu; idazleai ortografia ori erabil dezaten lagunduz, gaizki idatziak zuzenduz, eta euskera biziari geiago lagunduz.
|
|
|
Handik bueltan, Jakinek hitzez hitz
|
beretzat
hartu zituen erabakiak eta aldizkarian inposatu egin zituen. Jakin izan zen salbuespenik gabe hori egin zuen bakarra.
|
|
2015
|
|
|
Etsaiari bere armekin egin behar diozu aurre. Beste kontu bat da bere indar
|
bera
har dezakezun, baina armak gaizki badaude denenak daude gaizki.
|
|
|
Gizabanakoaren bizitza hain laburra irakurtzen diogueta heriotza hain ebidentzia larria eta behin betikoa da, non luzarora begirako asmoek ez duten zentzu handirik. Norbera bakartiaren esparrua gaindituz, helburu duin kolektiboekin, bizitzak
|
berak
hartzen du zentzua (496).
|
|
2016
|
|
|
Katakrak epe luzerako sortutako proiektua da, eta konpromiso horrek egiten du indartsu. Kide bakoitzak besteekin, lagundu gintuen komunitatearekin eta proiektuarekin
|
berarekin
hartutako konpromiso horrek eman zion ezinbesteko autonomia Katakraki. Izan ere, lokala erosteko erabakiak denboran irauteko asmoarekin harremana dauka, hamabost urteren buruan bukatuko delako ordaintzen.
|
|
2017
|
|
|
Oso urruti daude, ordea, maila altuagoko sarietan halako presentzia lortzetik, hala nola museoetako erakusketa garrantzitsu eta bildumetan modu berean ordezkatuak izatetik. Gure Artea
|
bera
hartuta, ez da oso atzera jo behar sarien hiru laurdenak gizonezkoei banatu zaizkien emanaldiak topatzeko. Eta ez urte salbuespeneko batean, urtez urte baizik.
|
|
2018
|
|
|
Horrela, emantzat hartzen da lehenik hizkuntza ulertu egiten dela (ahozko hizkuntzaren ulermena esan nahi baita), geroago mintzatu, horren ondoren irakurri eta azkenik idatzi. Horiek lirateke ume batek ama hizkuntza eskuratzeko duen bidea eta ordena, eta maila bakoitzak aurrekoa
|
bere baitan
hartzen du: idazteko gai denak gainerako gaitasunak ditu.
|
|
2019
|
|
|
...n artean leudeke eskolako parkearen ezaugarriei buruzko kezka ikastetxeetako guraso elkarteetan sortaraztea, udalak kultur transmisioan eragiteko Haur eta Lehen Hezkuntzarako unitate didaktikoak sortzeko egitasmoa abian jartzea, baratzearen eta kantu jiraren esperientziak Baztango herri gehiagotara hedatzea, Elizondoko soka dantza zaharberrituan haurrek bertze edozein bizilagunek jokatzen duen rol
|
bera
hartu ahal izatea heteropatriarkatuak eta klasismoak historian zehar ezarritako zantzu oro ezabatuz. Gainera, oraindik ere sortu ez diren hainbat proiektu berri amesteko marko teoriko berri bat eskaintzen digu, kritikoa eta eraldatzailea izateaz gain, termino sozial zein ekologikotan tokiko garapen jasangarri, justu eta orekatuaren aldeko lan orokorrarekin eskutik hartuta arituko dena.
|
|
2020
|
|
|
Finean, nola pentsatu muga Euskal Herrian, baita Euskal Herriaren mugak ere? Galdera horiek aintzat hartuta, hitza
|
bera
hartuko dut abiapuntu. Nola pentsatu muga euskaratik eta euskaraz?
|
|
|
Botere judizialaren aurrean, legearen aurrean, estatuaren aurrean, azken finean. Erasotuak justizia
|
bere esku
hartzea justifikatzeko egoera zaila suertatzen zaigu. Kontuak edozeinek eska ditzake, baina estatuaren aurrean gaude soilik kontuak ematera behartuak.
|
|
|
Ezaguna da, orobat, kontzeptuak ernatzen direla, esan zuela jada Herder-ek (eta geroago, Nietzsche-k, eta lehenago Voltaire-k...). Gerta liteke, beraz, zientzian kontzeptua jada desbaliatua egonik ere, metaforak baliagarri eta eder izaten jarraitzea, zientziak erreminta bezala
|
beretzat
hartu izan baino lehenago bezalaxe, gero ere. Esaterako, herriaren izpiritua hizkuntza dela; euskara Euskal Herriaren arima, euskal herri gogoa.
|
|
2021
|
|
|
Baina Ahalari, Jakinduriari, Zuzentasunari eta Errukiari uko egin gabe. Ordura arte gure eskutik, gure ahaletik ia erabat kanpo zegoen denboraz gaindiko Potentzia Absolutu baten ardura
|
Beragan
hartzea erabaki du Subjektu Modernoak: gu guztiok kontzientzia horren baitan bizi baikara, aspaldian.
|
|
2022
|
|
|
Bestela esanda, askatasunez jardun zuten, eta ez ziren egiazki oinarritu, beren erabakiak zuzenesteko, indar handiagoz edo gutxiagoz aurkeztu ziren irizpideetan eta legezko aurrekarietan. Aski ageriko gauza izan zen hori Nurenbergen, zeren han, alde batetik, epaileek esan baitzuten" bakearen kontrako delitua" zela epaitu behar zituzten delitu guztien artean larriena, gainerako delitu guztiak
|
bere baitan
hartzen zituelako, baina, beste aldetik, hilkintza administratiboaren delitu berrian esku hartu zuten akusatuei bakarrik eman zitzaien heriotza zigorra, nahiz eta azken hori, teorian, bakearen kontrako konspirazioa bezain larria izan ez. Gogoa ematen du, egiaz, koherentzia falta hura eta antzeko beste batzuk aztertzeko, non eta koherentziarekin horrenbesteko obsesioa duen jurisprudentziaren esparruan.
|
|
2023
|
|
|
Hor ziren ere Janbattit Dirassar eta Gexan Lantziri. Maite hastapenean frantsesez ari zen irratian, baina, bost minutu euskaraz egiteko parada sortu zenean,
|
berak
hartu zuen saioaren ardura. Igandetan ere oren bateko saioa, euskaraz, egiteko parada eman zioten, eta lagunek erraten zioten:
|