|
2000
|
|
|
Joan den gizaldiaren hasieran ere bisitari izan ziren: San Mikel katedralean irakurri nuenez, natibo gazte bat ortodoxoen martiri saindua orain eriak moztuz ankerki torturatu eta odolustuta hil zuten gure herrikideek,
|
bere
fedeaz arnegarazi nahian. Orduan ere, tolerantziaren etsenplu genituen asko.
|
|
|
Eta, nola ez bainuen ulertzen zergatik izan behar zuen Antoniok historia haren biktima, zeren, Antonioren beraren erranetan, paradisu bakoitzak bere biktima behar baitzuen, eta bera hartarako disposizionean zegoen, hala, Antoniori berari ideia haiek burutik kendu nahian, paradisu haren alde itsusiak eta marketsak aipatzen nizkion, indiar gorrien hainbat sineste eta ipuin, konparazione, adimenduaren ikuspegitik ezin irrigarriagoak egiten zitzaizkidanak, baina Antoniok orduan erraiten zuen ezen, nola historian barrena izan baitira gizataldeak, zeinetarik azpimarratzen baitzizkidan tenplarioak eta alkimistak, ezkutuko jakintasuna gordetzen zutenak, hala, ipuin haiek ere ezkutuko zerbait gordetzen zutela, eta kontua ez zela ipuin haiek adimenduarentzat irrigarriak zirenetz, baina adimendua zorroztu beharra zegoela, ipuin haien erranahi gordearen ulertzeko eta endelegatzeko. Ezetz, alegia, hura ez zegoela gibela egiteko puntuan, zeren ordu arte iraun eta pertseberatu baitzuen
|
bere
fedean, eta azken fineraino iraun eta pertseberatu nahi zuen...!
|
|
2002
|
|
|
Egia ere bada ondokoa: sinetsirik ere badoala jendea lubakietara,
|
bere
fede eta konbentzioak defendatzera. Hain dira sinesmenak indartsuak eta gizakiarengan barru barruraino errotutakoak, ezen ulergarria egiten baitzaigu inork bere odola horien alde ematea eta duen guztia?
|
|
2003
|
|
|
Baina, beste alde batetik, askatasun horrek baditu bere baldintza edo kondizino batzuk, fedeak eta Ebanjelioak eskatuta; laster ikusiko dogu zeintzuk direan. Orduan, kristinau batek askatasun haundia dauka, bai; baina
|
bere
fedeak jokabide batzuen neurriak jarten deutsoz. Ez gaurko agintariak, ez gaurko agintarien aurka dagozanak, ezin leie Eleizea euren alderdira ekarri eta euren menpeko egin:
|
|
|
· Gizonak bere bihotz barruko askatasuna galtzeko bildurra be badauko gaur: egia autortuteko,
|
bere
fedea agertu ta zabaltzeko, norbere kontzientziari jarraitzeko hainbeste eragozpen jarten deutsoz gizonari gaurko munduak.
|
|
|
Zentzu hertsiagoan, ordea, nork edo nork
|
bere
fedea eman diezaioke beste bati eta senar emazteek adibidez fedea ematen diote elkarri; sinesmenari baino gehiago maitasunari datxekio fede mota hori. Eta badakigu ongi maitasuna ez dugula orotara berduratzen, baina bakar soilari diogula eskaintzen eta eskatzen.
|
|
|
Geure joera okerrak zuzen edo hezi ditzakeen bakarra Jainkoaren grazia da. Horretarako bidaltzen dizkigu, hain zuzen ere, era guztietako gaitzak, gure ezintasunaz jakitun izan gaitezen eta itsu itsuan izan dezagun
|
Berarengan
fedea. San Paulok primeran adierazi zuen:
|
|
2004
|
|
|
–Hori misterioa da denentzat, salbu jainkotasunarcntzat?, dio Defenisan akusatuak. Eta hor Sokratesen agnostizismoaren izpia ikus dczakegu, bainabaita
|
bere
fedea ere: –Ez naiz. ni dakicna?, dio,, heriotzak ez nau izutzen; czagutzen ezdugun gauzaren bddur izatea absurdua da?.
|
|
|
" Kristorekin piztu zaretenez gero, bila itzazue zeruko gauzak. ...aulok Erroman heriotzara ezpataz kondenatua izateko aginean kartzelatik kolosotarrei idatzi gutuneko hitzak, eta Bitorianok, lurra inork ez bezala maite izan duenak, minbiziaren kartzelan orain bera, hartu paper orria eta bolaluma eta, itxaropenez jasorik," lurraren gaineko/ hegazti zauritu,/ libertate mina/ ezin dut gozatu/ lurraren gainean", zirriborratu du, apostoluak jarritako puntua
|
bere
fedearekin osatuz.
|
|
|
Horregatik ez du fededunarentzat frogatu Jainkoaren existentzia. Fededunak ez du frogapen honen beharrik, ez du arrazoimenaren beharrik
|
bere
federako eta, gainera, Descartesek ez du bere arrazoiketa fede kontuekin nahastu gura, bere fedea oso handia delako, beharbada, edo uste duelako fedea eta arrazoimena bide ezberdinak direla Jainkoarengana heltzeko, eta, seguruena, halaber, ez duelako saltsatan sartu gura. Bere jarduna, esandako moduan, ez zaie zuzenduko fedea bete betean eta ezbairik gabe onartzen dutenei, baizik eta hitz egingo du arrazoimenaren esparruan mugitzen direnentzat, zientzialari eta filosofoentzat, alegia; eta bere helburua izango da, hain zuzen, fedearen bidea alde batera utzi eta Jainkoa eta zientzia oinarri beretan sustraitzea, arrazoimenarenean, alegia.
|
|
|
Horregatik ez du fededunarentzat frogatu Jainkoaren existentzia. Fededunak ez du frogapen honen beharrik, ez du arrazoimenaren beharrik bere federako eta, gainera, Descartesek ez du bere arrazoiketa fede kontuekin nahastu gura,
|
bere
fedea oso handia delako, beharbada, edo uste duelako fedea eta arrazoimena bide ezberdinak direla Jainkoarengana heltzeko, eta, seguruena, halaber, ez duelako saltsatan sartu gura. Bere jarduna, esandako moduan, ez zaie zuzenduko fedea bete betean eta ezbairik gabe onartzen dutenei, baizik eta hitz egingo du arrazoimenaren esparruan mugitzen direnentzat, zientzialari eta filosofoentzat, alegia; eta bere helburua izango da, hain zuzen, fedearen bidea alde batera utzi eta Jainkoa eta zientzia oinarri beretan sustraitzea, arrazoimenarenean, alegia.
|
|
2005
|
|
|
Gerla hortatik etxera itzuli eta idatz zitzakeen bere oroitzapenak eta liburua harrapaka erosia izanen zen. Garai haietan zuen omenaz baliatu nahi izan du
|
bere
fedearen lekukotasunaren emateko Ene sinestea liburua idazten zuela.105
|
|
|
|
Bere
fedearen lekukotasuna eman duen besterik ere bada. Uste ez den tokian.
|
|
|
Honen lehen albuma From Genesis to Revelation Elizako CD en artean emana izan da saltegi askotan. Honek ere ez du
|
bere
fedearen aitortzeko ahalgerik. " Norat jo jakin gabean durduzatua naizelarik, Jainkoa otoizten dut neretzat eta nere familiarentzat, girixtinoen Jainkoa...
|
|
|
Lehenago ere aitortua zuen
|
bere
fedea kantuen bidez." The Ghost of Tom Joad" en entzunen duzue:
|
|
|
Kantu hauk, kantika hauk erran nuke, ez dira Gabriel Lertxundi beneditarrak idatziak bainan munduko gazte guziek, giristino ala mahomatar, budista ala ateo, begiak zurituak, ahoa zabalik begiratzen dioten kantari batek. Eta dozena eta dozena milaka hor dauzkalarik bere aitzinean, batere ahalgerik gabe,
|
bere
fedea aitortzen die Los Angelesetako Coliseumetik Parisko Bercy ra, New Yorkeko Madison Square Garden katedraleetan gaindi. Born in the USA CDa 30 milioi aletan saldu du, Columbia etxeko salmentarik handiena.
|
|
|
Horra zer atera dion, ahoan bilorik gabe, kirol kazetariari, munduko futbolari famatuenetarik batek. Ezin erran Jainkoa baitan sinestea gauza zaharkitutzat daukanik edo denen aitzinean
|
bere
fedearen aitortzeko ahalge denik. Solasen araberako obrak honek ere:
|
|
|
70 bat urte Jondoni Joaniri doakionaz. Eta Mariak berak
|
bere
fedearen bahetik pasatuak zituen denak jadanik, kondatu zituelarik. Gure amatxiren gazte denbora, duela 30 urte amak erran zigunetik kondatzen baginu bezala.
|
|
|
–Barkatu, aizu, baina ni moja naiz, bistan da, esan zuen sor Purísima Amenabarrek,
|
bere
fedearen testigantza zuzenago emateko abituz jantzita zetorrenak?, eta ez karitateko mojak ez gainerako mojak ez gara krokodiloak, baizik eta bekatuaren aurkako zelai beteko batailan lehen lerroan gauden emakume bertutetsuak, amen.
|
|
|
Aitarekiko begirunea aitortzen zuen semeak eta tituluetatik aparte egin zituen lanen arloak ondo finkaturik utzi zituen epitafio luze honetan.
|
Bere
fede eta sinismenaren aitormena ere agerian utzi nahi izan zuen. Beraz, Bonaparteren nolabaiteko biografía laburra dugu Londreseko hilobian jarria.
|
|
2006
|
|
|
Bawtryko uhalgileak saminez beteta ikusten zituen gauza horiek guztiak, baina ez zuen behin ere pentsatu bere sinesmenari uko egiterik, eta are gutxiago
|
bere
fede puritanoa baztertzerik, nahiz eta" puritanoa naiz" esatea, harro punttu batekin, gauza arriskutsua izan garai haietan.
|
|
|
Bidean harrapatu eta Inkisizio Santuaren eskuetan utzi zituzten. Badirudi Manexen amona juduak ez zuela
|
bere
fedea ukatu, hala uler daitezke, behintzat, bilobaren hitzak: ... qui a été un témoin au temps de l’inquisition, fede juduaren testigutza eman zuela, alegia.
|
|
|
Haren arreba Anglesa izan zen hautatua. Hamasei urte zituen, 1533ko urtarrilean Migel Mailuk
|
bere
fedea prometatu zionean. Ezteiak Izturitzeko Santa Eulalia elizan egin ziren.
|
|
2008
|
|
|
aita Descartes. Baina, alor hartan ez ezik, beste guztietan ere halakoxea zen, baita jokabide moral etikoei zegozkièn kontuetan ere, Eliza Ama Santuak ematen zituèn arautegi, dekalogo eta bestelako ordenantzetan jarria baitzuen
|
bere
fedea, halako eran, non, ikuspegi horretatik, ultraortodoxotzat ere har baitzitekeen haren jarrera. Horregatik, komentura iritsi, zaldia ukuiluan sartu, ama nagusia ikusi eta honek, arrebarengana eraman baino lehen, kapera erakutsi zionean, domingotarra lekuz kanpo gelditu zen?
|
|
|
Apaiza izanik ez da ezaugarri arraroa Azkuek fede zintzo eta sakona agertzea. Hala ere, Azkueren nortasuna, idealak eta konbikzioak hobeto ulertze aldera,
|
bere
fedearen agerkari batzuk ikustea komeni da.
|
|
|
Lehen adibidea Txomin Agirreri 1906an eginiko eskari batean aurki daiteke. Agirre Erromara joan zelarik, Azkuek
|
bere
fedearen aldeko eskari bat egiteko erregutu zion: «Te suplico que cuando en Roma llegues á ver el altar de la Confesión pidas para mi á San Pedro, firmeza en la fé y amor al trabajo? »400.
|
|
|
Baina fedea ahantzi gabe eta Jainkoarengan pentsatuz burutu behar ziren zereginok, ez beren baitan zentratuz eta isolatuz. Zeren aparteko bidetik joz gero (eta Azkuek berak aitortzen zuen batzutan euskal eta musika zaletasunek erlijioa gutxi kontuan hartzera eramaten zutela), jarduera horiek
|
beren baitan
fede pertsonalaren ahulgarri ere izan zitezkeen («en parte á mi pesar, me engolfo en cosas que si no me alejan del Señor (por pura misericordia suya) tampoco avivan mucho mi cariño»). Hortaz, halakorik ez gertatzeko, Azkue beti saiatu zen bere zaletasunak eta erlijioa lotzen.
|
|
|
Azkuek bere lobekin izandako gutunetan, arras ongi ikus daiteke aholkuak eman bai, baina ez zituela menpeko pekatari gisa hartzen. Aitzitik gertutasunez tratatzen zituen,
|
bere
fedea haiekin konpartituz, maiz otoitz eginez lobak birtutetsu izan zitezen, eta haiei ere bere alde antzera otoitz egiteko eskatuz:
|
|
|
Azkuek exorzista ezagutzeko gogo bizia izan zuen beraz, «más que para satisfacer una curiosidad, para enterrorizarme al oir relatar sus luchas personales con el demonio», zeren «estas cosas hacen mucho bien al alma.» Hau da, deabruaren existentziaren eta haren aurkako garaipenen berri edukitzea, edifikantea zen Azkuerentzat, eta
|
bere
fedea sendotzen eta arimari on handia egiten ziona. Hortaz, gorago aipatu diren Azkueren legenda eta berak bildutako herri ipuin fantastikoak, hein batez bilbotar apaizaren fede kezkei lotuta bide zeuden.
|
|
|
aita Descartes. Baina, alor hartan ez ezik, beste guztietan ere halakoxea zen, baita jokabide moral etikoei zegozkièn kontuetan ere, Eliza Ama Santuak ematen zituèn arautegi, dekalogo eta bestelako ordenantzetan jarria baitzuen
|
bere
fedea, halako eran, non, ikuspegi horretatik, ultraortodoxotzat ere har baitzitekeen haren jarrera. Horregatik, komentura iritsi, zaldia ukuiluan sartu, ama nagusia ikusi eta honek, arrebarengana eraman baino lehen, kapera erakutsi zionean, domingotarra lekuz kanpo gelditu zen... ez zegoen haren begiei erreparatzea baizik, ireki eta itxi egiten baitzituen, itxi eta ireki, baita eskua begietara eraman eta haiek igurtzi ere, begiaren neurriko bekarra kendu nahi eta ezinean balebil bezala, harik eta, ama nagusiarengana jiratu eta begirada finkatzen zuela, honela mintzatu zitzaion arte:
|
|
|
Hustasun edo néant horrek, sortzaile modukoa izanik, iraunkorki mugimenduan eusten gaitu; baina gauden honetarako subjektibotasuna bera ere fenomeno tragiko bilakatu zaigula ukatzea zaila da. Hasierako indar iraultzailetik deslilura laxoraino, subjektua
|
bera
fede osoz izan da tragedia klasikoaren traiektoriari atxikirik. Heroi tragikoaren moduan, burgesak ere, oroz gain, bere hondamendiaren alde lan egiten du (Terry Eagleton, Sweet Violence.
|
|
2009
|
|
|
Problema, orduan, gehienez ere, ez da izaten sinestuna, ezpada sinestuna dela ez dakiena.
|
Bere
fedea arrazoiarekin, errealitatearekin, kultura eta zibilizazioarekin berdintzen duena. Arazoimen ilustratu bilakaturiko fedea izaten da problema.
|
|
|
Ateismo edo agnostizismoa, edo erabakigabetasuna?, teorikoa bezala praktikoa, lagun batzuena, Bibliaren irakurketa historiko kritikoa (Arantzazun berria zena), antropologia eta erlijioen historia, antzinateko euskal erlijioa, jende xumearen oraingoxe fede eta fedegabetasun formak, Gandiaga asko interesatzen zuten gaiak dira. Nolabait,
|
bere
fedeak zentzurik al zuen, bilatzen zuen. Ez derrigor zalantzak zituelako (horiek ere ukatu gabe), zentzua ikusi ikusteko baino; bere fedearen zentzua egiaztatzeko, ez besteentzat, baina beretzat.
|
|
|
Nolabait, bere fedeak zentzurik al zuen, bilatzen zuen. Ez derrigor zalantzak zituelako (horiek ere ukatu gabe), zentzua ikusi ikusteko baino;
|
bere
fedearen zentzua egiaztatzeko, ez besteentzat, baina beretzat. Ez da pentsatu behar, fededunek pentsatzen dutela berak Jainkoaren jabegoan daudela, fedearen zentzuaz seguru eta lasai.
|
|
|
Ez da pentsatu behar, fededunek pentsatzen dutela berak Jainkoaren jabegoan daudela, fedearen zentzuaz seguru eta lasai. Beste fede modu batzuekin edo fedegabeziekin kontrastean, Bitorianok
|
bere
fedearen zentzuak zentzurik al zuen, fedearen zentzua bere kasu konkretuan zein zen, auzikatzen zuen bere buruagaz. Horregatik Gandiagaren Jainkoa Jainko bilatua da, ez ondare heredatu eta edukitasun intelektual seguru bat.
|
|
|
lurra besarkatzea, ahuspez luze eta besoak zabal?, edo lurra burutik behera isurtzea, ura eskuan hartu eta isilik kontenplatzea, etab. Baina bere bere keinu pertsonalak ziren, oso lagunen aurrean bakarrik egingo zituenak, eta sekula ez bizpahiru baino gehiagoren aurrean. Berak egin duena,
|
bere
fedeari, zinez espiritu eta modu sanfrantziskotar batean, forma berri bat ematea izan da, esanahi berriak asmatuz, edo igarriz, Naturari, Jainkoari berari, gauzkaten Natura/ denborak antzaldatuz, gauzkan Jainkoagaz, zeru judu kristauari lehen gizon euskaldunaren izadiagaz bat etorrarazten ziola (prehistoriako eta oraingoxe euskaldun primitibo horren izadi horrekin): –Jaungoiko Aita zerua,/ Jesukristo eguzkia,/ eguna Espiritua?.
|
|
|
Behiala hizkera sakralean adierazten zena, gaur hizkera profanoan espresatzen da. Azpikomunitateak norberarentzat izan dezakeen inportantzia aparte, jendaurrean gaur ez du inoren identitatea
|
bere
fede aitortzak erakusten (ni Kristorena, ni Mitrarena; judua, musulmana), pasaporteak baizik, eta futbol ekipoak, ideologia politikoak. Bestalde, nola izan litekeen batera munduko erlijiosoena eta ateistena, XIX eta XX. mendeek sobera erakutsi dute nazionalismo eta faxismo eta komunismoagaz.
|
|
|
Hain zuzen trilogia, lehen aipatu izan dugunez, zientziaren eta progresoaren agintzarien hutsegiteak mendearen buru horretan eragin duen pizkunde erlijoso bezalakoa ikusaraziz hasten da (Lourdesera pelegrinazio masiboak, etab.), krisia aitortuz, baina soluzio neoespiritualista horren higuingarria salatzeko asmoz une berean. Aurreneko nobelan, Lourdes, Pierre Froment apaiz gazteak, bere ama debotarengatik ordenatuak, kordokan sentitzen dizu
|
bere
fedea. Han indarra aurkituko duelakoan, Lourdesera erien pelegrinazio batean parte hartzen du.
|
|
|
Robert Elsmerek Oxforden Green filosofoa aski hurbildik ezagutu du, haren mirariaren osoko kritika orobat ulertu ezinezko zerbait bezala, eta immanentismo erradikala Jainkoaren kontzeptuan Schelling/ Hegelen maneran. Orduan hala ere estudianteak sentitu ez zituen arazoak
|
bere
fedean, orain pastore gazteari sortuko zaizkio. Historia politikoan jada zentzu kritikoa aski zorroztua daukala, hara non Bibliaren kritika historiko alemanarekin egiten duen topo:
|
|
|
Z EIN HERRI DA Gandiagaren herri xumea, euskararen herria? Itauntzea, Gandiagak nola espresatu izango zukeen
|
bere
fedea edo/ eta fedegabea, edo nik neuk zer idatzi izango nuen, guretzat euskararen herri xume horren ardura beste ororen aurretik egon ez balitz, zientzia fikzioetan ontziratzea litzateke. Hasteko, seguruena biotako inork ez genuen euskaraz idatzi izango, gure lagunetarik ere apenas inork, nik uste?
|
|
|
Unamunok, 1933ko. País, paisaje y paisanaje? artikulu egunkarikoan,
|
bere
fedea Espainiaren esentzia metafisikoan(, alma y no espíritu!?) errezatzen du, hori berari Gaztelako paisaian errebelatzen baitzaio: –Cada vez que me traspongo de Ávila a Madrid, del Adaja, cuenca del Duero, al Manzanares, cuenca del Tajo, al dar vista desde el Alto del León, mojón de dos Castillas, a ésta, a la Nueva, y aparecérseme como en niebla de tierra el paisaje, súbeseme éste al alma y se me hace alma?
|
|
|
Reginak, halakoetan, itxura egin behar izaten zuen, zuzen jokatu nahi baitzuen bere seme alabekin, baina, gertatuak gertatuta gero, ez zitzaion batere erraza; Regina, izan ere, Benjamin Mariaz erditu zenetik, halako krisi sakon batean sartu zen: alde batetik,
|
bere
fede hura zuen, zartatua gelditu zena, esan ere, esan ez zion, bada, Ernestinari halako batean, kexu: –Ama Birjina espero nuen, eta hara zer Ama Birjina bidali didan Jainkoak?!??; zer geratzen zitzaion Reginari, ordea, bere fedetik kanpo?
|
|
|
alde batetik, bere fede hura zuen, zartatua gelditu zena, esan ere, esan ez zion, bada, Ernestinari halako batean, kexu: . Ama Birjina espero nuen, eta hara zer Ama Birjina bidali didan Jainkoak?!??; zer geratzen zitzaion Reginari, ordea,
|
bere
fedetik kanpo. Aitak bere azken orduan arbuiatu zuelako gora begira jarri eta munduaren handitasunean amesten hasi zen; non geratzen ziren, baina, bere handitasun ustezko haiek guztiak:
|
|
|
Nazario autodidakta bat zen, bizitzari buruz filosofatzea atsegin zuena, ez, halere,
|
bere
fedearen eta bere izatearen oinarriak kolokan jartzeko, haiek sendotzeko baizik, ortodoxiaren bidetik betiere?, filosofi libururik nekez irakurtzen zuen arren; gizonak, ondorioz, egunkari aldizkariak eta jende jakintsuaren iruzkinak aintzat hartzeaz gain, bere hausnarketak egiten zituen, Mateo Sukunza maisuak bezalaxe, eta hala, irudikatu zuen?. Imajina ezazue, baina imajina ezazue ongi??
|
|
|
pentsatzen zuen bakoitzean bi arrebak atzetik jarrai zekizkiokeela, anarkistak edo egin zitezkeela, beraz?, Domingori ez zitzaion gustatzen: edo bai, gustatzen zitzaion alde batetik, inor
|
bere
federa erakartzea atsegin izateaz gain, tentagarria ere bazelako etxeko bi arrebak bere alde jartzea, aitaren aurka piztu zuèn gerran?, baina ez bestetik, zeren aitaren aurkako gerra amaren eta izebaren aurkakoa ere bai baitzen, maila batean, baita bere buruaren aurkakoa ere, ondorioz, hain bere baitaren baitan sentitzen zituen Domingok garai hartan ama izebak, izeba batez ere, eta zeren, ororen... hobeto zaudete, neskak, etxean goxo goxo, bide honek auskalo nora eramango nauen eta?; baina, arrazoi haiek guztiak bazter utzita, beste arrazoi ezkutu bat ere bazegoen, Domingori berandu gabe agerian jarriko zitzaiona; Alberto hil baino lehenago izan zen, aurreko igandean?, bi mutilak bakarrik geratu, eta Alberto, zinerako bidean behar zuten bi arrebek une hartan, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero?
|
|
|
Ederki alaitu zitzaion begia Adari. Jainkoak berarekin behar zuen, zinez!?, baita pixkaka ilundu ere, ilunabarrak zekarkiòn ilunarekin batera, zeina bagoiaren leihoetan zehar iristen baitzitzaion: marraztu ere, marraztu zitzaion irri etsi bat, halako batean, eguzki gorria sartu berria zen?,
|
bere
fedearen artesiak erakusten zituena: zinez ote zuen Jainkoa bere alde?; non geratzen zitzaion askatasuna, testuinguru hartan?; ez al zion, bada, bidaiari ekin aske izateko asmotan, askatasuna behingoz bizi eta askatasunak bizi zezan?; bazirudien, aldiz, askatasuna jantzi bat bezalakoa zela eta Adak ez zuela neurrikoa aukeratu, hiru edo lau taila handiagoko modeloa baizik, gorputzaren kontra tolestu eta zimurtzen zitzaiona; eta, hala ere, hala eta guztiz ere?, artean ez zen garaitua sentitzen, menturaz, hirira iritsi orduko kementsu aritu baitzen ama alabekin, harik eta hauek hotelerako bidean jarri eta sarreran utzi zuten arte, nagusiari Adaren gomendioa eginda:
|
|
|
Hura entzutean, Teofilo Maria, zulotxoa aurkitu zuenetik sendotuta
|
bere
fedean, ez zen asaldatu, abokatuaren ilobak ahoskatutako esaldi hark, ganbaratik tarteka entzuten zirèn tiroez gain?
|
|
|
Erran gabean ere, eskertu nion Armagnac-i
|
bere
fedea. Aski balu bezalako keinua egin zuen, berriz, Miossensek.
|
|
|
Neronek ezagutu nuen Jeanen aita Charles, erreformatu garbia; San Bartolome bezperan Parisen garbitu zituzten milaka fedekideetarik izan zen. Jeanek, itxuraz,
|
bere
fedea arnegatu zuen Henrikek eta Condék, Parisen preso, gauza bera egina zutela zabaltzean. Hariak ongi josi banituen, Miossensekin mintzatuta, berehala agertu zen prest Nafarroako errege bere etxean zaintzeko eta ezkutatzeko.
|
|
|
Bere eskuz eginik zituen poesia batzuek ireki zizkioten Louvreko ateak. Inork ez zion eskatu, niri ez bezala,
|
bere
fedeari uko egiteko. Henrikek, berriz, gauza bakarra:
|
|
|
«Son frailes, no valen para nada», dicen los sectarios; ciertamente no valen para nada malo; pero sí para mucho bueno: Donde van los frailes de todas órdenes con solo su hábito y su brevario y Santo Crucifijo, no irán seguramente los charlatanes de baile y de café que valen tanto, como no pueden valer menos»59 Lapurdiko herri txikietako apaizen esku zegoen Eskualduna egunkariaren kasua aipagarria da, egunkari hori Amerikara bidaliz gero hango euskaldunak hobeto sentituko zirela pentsatu baitzuten eta modu
|
berean
fedea mantenduko zutela.60
|
|
|
Nazario autodidakta bat zen, bizitzari buruz filosofatzea atsegin zuena –ez, halere,
|
bere
fedearen eta bere izatearen oinarriak kolokan jartzeko, haiek sendotzeko baizik, ortodoxiaren bidetik betiere–, filosofi libururik nekez irakurtzen zuen arren; gizonak, ondorioz, egunkari aldizkariak eta jende jakintsuaren iruzkinak aintzat hartzeaz gain, bere hausnarketak egiten zituen, Mateo Sukunza maisuak bezalaxe... eta hala, irudikatu zuen –" Imajina ezazue, baina imajina eza... espazioa behetik gora eraikia, alegia, baina goitik behera ezarria, Nazariok ez baitzuen zalantzan jartzen –nola, bada! – arkitektoak egindako planoen oinarrian Jainkoaren ideia zegoela, goi zeruetan bizi zena, katedralaren orratzek ezin hobeto adierazten zutenez.
|
|
|
Ederki alaitu zitzaion begia Adari –Jainkoak berarekin behar zuen, zinez! –, baita pixkaka ilundu ere, ilunabarrak zekarkiòn ilunarekin batera, zeina bagoiaren leihoetan zehar iristen baitzitzaion: marraztu ere, marraztu zitzaion irri etsi bat, halako batean –eguzki gorria sartu berria zen–,
|
bere
fedearen artesiak erakusten zituena: zinez ote zuen Jainkoa bere alde?; non geratzen zitzaion askatasuna, testuinguru hartan?; ez al zion, bada, bidaiari ekin aske izateko asmotan, askatasuna behingoz bizi eta askatasunak bizi zezan?; bazirudien, aldiz, askatasuna jantzi bat bezalakoa zela eta Adak ez zuela neurrikoa aukeratu, hiru edo lau taila handiagoko modeloa baizik, gorputzaren kontra tolestu eta zimurtzen zitzaiona; eta, hala ere –hala eta guztiz ere–, artean ez zen garaitua sentitzen, menturaz, hirira iritsi orduko kementsu aritu baitzen ama alabekin, harik eta hauek hotelerako bidean jarri eta sarreran utzi zuten arte, nagusiari Adaren gomendioa eginda:
|
|
|
pentsatzen zuen bakoitzean bi arrebak atzetik jarrai zekizkiokeela –anarkistak edo egin zitezkeela, beraz–, Domingori ez zitzaion gustatzen: edo bai, gustatzen zitzaion alde batetik –inor
|
bere
federa erakartzea atsegin izateaz gain, tentagarria ere bazelako etxeko bi arrebak bere alde jartzea, aitaren aurka piztu zuèn gerran–, baina ez bestetik, zeren aitaren aurkako gerra amaren eta izebaren aurkakoa ere bai baitzen, maila batean, baita bere buruaren aurkakoa ere, ondorioz, hain bere baitaren baitan sentitzen zituen Domingok garai hartan ama izebak, izeba batez ere, eta zeren, o... hobeto zaudete, neskak, etxean goxo goxo, bide honek auskalo nora eramango nauen eta...; baina, arrazoi haiek guztiak bazter utzita, beste arrazoi ezkutu bat ere bazegoen, Domingori berandu gabe agerian jarriko zitzaiona; Alberto hil baino lehenago izan zen –aurreko igandean–, bi mutilak bakarrik geratu, eta Alberto –zinerako bidean behar zuten bi arrebek une hartan, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero– honela mintzatu zenean, begiak dir dir:
|
|
|
Reginak, halakoetan, itxura egin behar izaten zuen, zuzen jokatu nahi baitzuen bere seme alabekin, baina, gertatuak gertatuta gero, ez zitzaion batere erraza; Regina, izan ere, Benjamin Mariaz erditu zenetik, halako krisi sakon batean sartu zen: alde batetik,
|
bere
fede hura zuen, zartatua gelditu zena –esan ere, esan ez zion, bada, Ernestinari halako batean, kexu: " Ama Birjina espero nuen, eta hara zer Ama Birjina bidali didan Jainkoak...!" –; zer geratzen zitzaion Reginari, ordea, bere fedetik kanpo?
|
|
|
alde batetik, bere fede hura zuen, zartatua gelditu zena –esan ere, esan ez zion, bada, Ernestinari halako batean, kexu: " Ama Birjina espero nuen, eta hara zer Ama Birjina bidali didan Jainkoak...!" –; zer geratzen zitzaion Reginari, ordea,
|
bere
fedetik kanpo. Aitak bere azken orduan arbuiatu zuelako gora begira jarri eta munduaren handitasunean amesten hasi zen; non geratzen ziren, baina, bere handitasun ustezko haiek guztiak:
|
|
2010
|
|
|
emaztea eta seme alabak hilen dizkio, eritasun larriak igorriko dizkio eta ondasun guziak galaraziko. Jobek, hala ere, tinko eutsiko dio
|
bere
fedeari, gertatzen ari zaionak beretako zentzurik ez duen arren, badakielako munduan gertatzen den guziak esanahia duela Jainkoaren baitan.
|
|
|
Damasok Madrilen salduko lizkiguke, xake partiden artean bere denboratxoa hartzen baldin badu, jakina, ea Pagoagako ura edanda errepublikar guztiak monarkiko bihurtzen ditugun! Horrela espero al duzue gainditzea Espainiak bizi duen egoera gaiztoa??; amak bazekien halakoetan isiltzen, baina hura gai garrantzitsuegia zen alde batera uzteko, eta, seme alaben aurrean
|
bere
fedearen testigantza eman nahian, tinko bezain irmo esan zuen: –Nik bai, Nazario!
|
|
|
Oi, ni baino ausartagoa zen, zinez, Teofilo Maria! Gure anaiak, izan ere,
|
bere
fede itsua zuen. Jainkoak heriotzatik salbatu zuen, Moises uretatik bezala!?, baita, bere misioa, ere.
|
|
|
Behin ikusi dut ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen, izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura!?: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere
|
bere
fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni. Benjamin Mariarenari bereziki, aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere:
|
|
|
Berez, zorrotza eta zirikatzailea zen arren, Uriartek bazekien bere sentimentuak bertsoen bitartez adierazten, samur eta sakon adierazi ere. 1928an anaia hil zitzaionean, samin eta atsekabez beterik, lau bertso eskaini zizkion,
|
bere
fede irmoa ere agirian jarriz:
|
|
|
Eta erantzun bat merezi duelakoan nago, eta horretarako nago ni nire filosofia universalistarekin. Badakit zer dioen san Pablok, hau da, kontuz ibili behar dela filosofiekin datozenekin, baina san Pedrok, beste epistola batean, badio nola kristauak beti gertu egon behar duela edozeineri
|
bere
fedearen arrazoiak emateko. Jarrai dezadan bada nire filosofia desarroilatzen.
|
|
|
Behin ikusi dut ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen —izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura! —: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere
|
bere
fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni —Benjamin Mariarenari bereziki— aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere: " Porrot bat izan nuen neure sabelean eta porrot bat izan nuen haragiaren etxean, baina ez dut beste porrotik nahi, horretarako neure buruari uko egin behar badiot ere"; ni neu tuberkulosiaz gaixotu nintzenean ere, hargatik izan ote nuen aldamenean ama, nigana gau eta egun iraulia, Benjamin Mariaren itzalak hartara bultzatzen zuelako?
|
|
|
Damasok Madrilen salduko lizkiguke, xake partiden artean bere denboratxoa hartzen baldin badu, jakina, ea Pagoagako ura edanda errepublikar guztiak monarkiko bihurtzen ditugun! Horrela espero al duzue gainditzea Espainiak bizi duen egoera gaiztoa?"; amak bazekien halakoetan isiltzen, baina hura gai garrantzitsuegia zen alde batera uzteko, eta, seme alaben aurrean
|
bere
fedearen testigantza eman nahian, tinko bezain irmo esan zuen: " Nik bai, Nazario!
|
|
|
Oi, ni baino ausartagoa zen, zinez, Teofilo Maria! Gure anaiak, izan ere,
|
bere
fede itsua zuen —Jainkoak heriotzatik salbatu zuen, Moises uretatik bezala! —, baita" bere misioa" ere. " Misio" hura, gainera, ez zen zehaztu gabeko zerbait, etorkizun ideal bezain lurruntsu baten baitan galtzen zena, zerbait zehatzagoa baizik, orduantxe hasi eta garatu beharrekoa; are gehiago:
|
|
|
Hau da, ezinezko eginkizun baten aurrean fantasia eta irudimena erabiltzera bultzatzen gaitu, museo bat zer den hausnartzera, dantzaren izaeraren inguruko gogoetak garatzera, posibilitate berriak bilatzera. Charmatzen proiektuak utopikoa badirudi ere,
|
bere
fedeak eta egin dituen planteamenduek ikuslea atzetik eramaten dute.
|
|
|
Alegia, Lafitteri
|
bere
fede giristino handiak ez zion utzi zientziak argitutako zokoak ikusten eta onartzen, eta, areago, Lotilandiako ortodoxiaren aingeru guardakoa eta zentsuratzaile bihurtu zen.
|
|
|
" Eguzkia daramazu —esan zion Guller andreak— Zernahi egiten duzula ere onik aterako zara beti."" Beraz, ez da kartzelara joango", esan zion Trikuk aurpegi serioz.
|
Berak
fede handia zion igarleari txikitan bere eskola bisitatu eta" ikasle guztien kontuak" asmatzen ikusi zuenetik. Noizbehinka kontsultatzen zuen haren iritzia, eta estu estuan hartzen zuen.
|
|
|
autobusez, trenez joanekoa, atzamar lodien erakargarritasunari esker etxerakoa. Nork
|
bere
fedeak mugiarazten du. Gure orduko erromesaldia distortsioaren ahaireei jarraitzean zetzan.
|
|
|
Noiz galdu zuen besteak
|
bereganako
fede apurra?
|
|
2012
|
|
|
Cantorrek, multzo infinituen existentzia erreala erakusteaz gain, infinitu ezberdinen existentzia ere frogatu zuen. Horren ondorioz, bere teoria matematikoko infinitutasun kontzeptua eta
|
bere
fede erlijiosoa gatazkan sartu ziren eta Erromako Kuriari eskutitz bat idatzi zion aholku eske. Azkenean, erotu egin zen:
|
|
2013
|
|
|
Ordainean, Pedrok begirada hotz bat itzuli zion, neketik ere dexente zuena: balizko ikusle batek istantean antzemango zion begiradaren esangurari. Pedro potroetaraino zegoen, zinez!?, baina Paula fede biziak aldatua zegoen, eta
|
bere
fede hartatik esan zion:
|
|
|
–Pelikula bat??! , erran zion, harriduraren eta protesta inkontzientearen erdibidetik, Omarrek,
|
bere
fede berritik nekez uler baitzezakeen nola lehenets eta hobets zezakeen bikote berriak pelikula bat, tariqako batzarra alde batera utzita.
|
|
|
Frantziara, Italiara eta edonora! Egun batean Erromak
|
bere
federako irabazi gintuen, eta ea beste egun batean Erroma geure egiten dugun, geure negozioen bidez, hala bedi, eta kopa gora jasoz, esan zuen?: Topa etorkizunari!
|
|
|
Konbentzituta dago ohearen gainean trostan, beste behin ere urruneko zorionen bat atzemango duela.
|
Bere
fedeak hunkitu egiten nau. Beharbada entrenatzailearen meritua izango da.
|
|
|
Eraman handiz jasaten dut emaztearen antzezpena eta deskuiduan zintzilikarioa kirtentzen hasi dela ohartzen bada, mirari baten aurrean bezala erortzen da belauniko lurrera eta, itotzeko zorian dagoenak bezala heldulekuari eusten diolarik, hasi ohi da bere mingain egarberarekin nire haragia lirdingatzen.
|
Bere
fedeak hunkitzen nau beste behin, bere sinesmenak harritzen nau, eta beste norbait ordezkatzen ari naizen sentipenarekin jarraitzen dut zutik. Izatekotan ere, eskuak libre uzte aldera, makurtu eta eskuetan ditudanak utziko ditut lurrean.
|
|
|
Eta horra agnostikoa zalantzatik jalgia, inoiz zalantzarik izan bazuen: «Aita Salbatore Mitxelenaren hitz nobleek segurtamena eman zioten inoiz ez zuela abandonatu
|
bere
fede katolikoa». Migel Apeztegia, fraidea ez baina apaiza zena, erdi poeta omen, oiartzuarra sortzezeta tolosarra egotez, bertsolari kontuetan Zavala jesuitaren informatzaileetarik bat, gure poetaren «lagun mina bihurtu zen» Artetxek lotsaren arrastorik gabe kontatzen duenez.Konspirazioak Arrese epelaren burua pikatu behar zuen Arrese kartsua azaltzeko.
|
|
|
Ez zitzaion bidezkoa iruditzen Frantziak erlijioarekin zuen arazoa beste herrialdeek jorratzea, erranez frantsesek berek konponduko zituztela beren auziak beren artean. Ororen buru, gobernuburuak fedegabeak izanik ere, armadako aitzindariak fededun eredugarriak zirela eta frantsesak
|
berak
fedeari atxikiak zirela goraipatuz, frantses nortasunaren eta nortasun giristinoaren arteko lotura egin zuen. Erlijioaren kontra egitea herriaren ahultzea zela erratea ere Frantziaren eta erlijioaren arteko lotura hertsiaren erakusteko bide bat zen.
|
|
|
Ordainean, Pedrok begirada hotz bat itzuli zion, neketik ere dexente zuena: balizko ikusle batek istantean antzemango zion begiradaren esangurari –Pedro potroetaraino zegoen, zinez! –, baina Paula fede biziak aldatua zegoen, eta
|
bere
fede hartatik esan zion:
|
|
|
–Pelikula bat...?! –erran zion, harriduraren eta protesta inkontzientearen erdibidetik, Omarrek,
|
bere
fede berritik nekez uler baitzezakeen nola lehenets eta hobets zezakeen bikote berriak pelikula bat, tariqako batzarra alde batera utzita.
|
|
|
Frantziara, Italiara eta edonora! Egun batean Erromak
|
bere
federako irabazi gintuen, eta ea beste egun batean Erroma geure egiten dugun, geure negozioen bidez, hala bedi –eta kopa gora jasoz, esan zuen–: Topa etorkizunari!
|
|
2014
|
|
|
Azkenean, katolikoentzat eskatzen duten berberarekin konformatuko omen dira:
|
bere
fedea modu pribatuan bizitzearekin, alegia.
|
|
|
Erabateko biraketa baitago Renanen traiektorian, tonuan ez ezik pentsa eta sentieran ere.
|
Bere
fede berrian lehen hain fedetsu abesten zuen progresoaren eta zibilizazioaren, modernitatearen martxa arrandiatsua, suntsitu dela aitortu behar. Zein izango da orain gizadiaren, zibilizazioaren, edo apalkiago esan, Europako Estatu gailenen geroa, beren rol mesianikoa galduta?
|
|
|
Reid). Filosofiak gogamen kritikoa zorroztu dio, hainbat zalantza piztuz
|
bere
fedean: –je suis tour à tour déiste, panthéiste, antithéiste, idéaliste?, aitortu dio krisia arrebari (1842 ekaina).
|
|
|
Le voilà illuminé?). Micheleti zor izango lizkioke
|
bere
fedea progreso unibertsalaren erlijio berrian, Frantziaren historiaren ulerpena epopeia nazional gisa, aldi bateko entusiasmoa Iraultzarekiko (asko iraungo ez badio ere), bokazio intelektualaren ulerpen, patriotikoa?, etab. Ik., orobat, Ib, 192
|
|
|
Apunteak egiten Renan laster akordatu bide da, ongi egin du notatxoa baztertuz?, bere, ametsa?, ez aldizkako amesgaiztoena, baizik bere filosofia orokorraren ondorio naturala zela. Bere arrazoimenaren eta egiaren kontzeptuek,
|
bere
fedeak zientzian, bere arrazen teoriak2514, bere historiaren metafisikak, bere. Jainkoaren, ideiak, amets hartara zeramatela zuzen zuzen.
|
|
|
Abadiak eta bere staf antolatzaileak, apez eta kontserbadore hard asimilatuak, orduko bertsolari analfabetoei edo istorio mota horretan bederen ez jakinak erranen dugu, gidoia fornitzen die. Madalena mugaz beste alderdira joan zen erlijio ekintza helburu eta
|
bere
fedearengatik da gillotinatua, gaztetzen dute, birjina bilakatzeraino eta bertsolarien talentu herrikoiak mitoa eginen du, faltsu bat Leloren kantua ren heinekoa. Jeanne d’Arc euskalduna nahi da egin.
|
|
|
eta bere magiaren
|
bere
fedearen
|
|
|
Gero, behar gisaz beztituak astelehenez eman zizkieten jauntzi berriekin, galtza gorriz eta jaka bluz, kepiak oro buruetan ontsa kakotuak eta jakako botoiak oro lotuak, kapotak gainetik emanak, hedeak tinkaturik beren tokietan eta oinetako dirdiratsuekin, François Marie Baionako apezpikuaren aitzinean eman dira guziak lerro lerro, egin diezaien Gerlako Otoitza frantsesez: " Jauna, zu armaden Jainkoa deitua zarena, geriza ezazu Frantzia, ez dezan gal, egina zaion gerla honetan, bere buruaren eta
|
bere
fedearen jabe egotea. Jauna, gure Jainkoa, zuti zaitez, eta ihes egin dezatela zure Elizaren alaba lehenari jazartzen zaizkion etsaiek".
|
|
|
Euskaldun fededun eta fededun euskaldun.
|
Bere
fedea euskaldundua duena.
|
|
|
" Norbait etortzen bazaizu eta
|
bere
fedeaz ohartzen bazara emaiozu emazte bat".
|
|
|
Beraz emazte horrek eskola guti zukeen. Baina
|
bere
fedeaz beharrena bazekien: erroak Ebanjelioan zituela.
|
|
2015
|
|
|
Orain Grezia orain japoniar gustuko elipsi eta sotiltasunak, idazleak esan barik uzten duena da irakurlearen barruan dardara egiten duen hori, hain zuzen. Sinestunek irakurtzen duten bezala testu sakratu bat, hala sartu naiz ni
|
bere
fedez idatzitako poesia laiko honetan, non kontraste polita egiten baituten hitzen izariak eta esanahiaren errealismo itzelak: " Nahiz hondakinak eta herioa diren/ Beti ilusio guztien amaia,/ Ene ametsen indarra denez indartsuen,/ Orotatik birsortzen da goretsi nahia/ Eta ene eskuak ez daude sekula hutsik".
|
|
|
Galtzorratzak distiraraziz, ingurura begira, leihoaz bestalde, gela barrura, Jamesi berari, ziurtatu zion, zalantza izpirik gabe, beraren barre, jarrera, gaitasunaren bitartez, hala nola gela ilun batean kandela bat daraman inudeak ziurtasuna ematen dion ume aldrebes bati?, dena benetakoa zela; etxea beterik zegoela; baratzea loretan.
|
Berarengan
fede osoa edukiz gero ezerk ez zuela kaltetuko; lur azpi azpiraino jaitsi edo zeruraino igoz gero ere, bera beti izango zuela alboan. Ramsay andreari, dena besarkatzeko eta babesteko zeukan ahalmen hartaz harro, ia ez zitzaion ezer berarenik geratzen; dena oparitu eta xahutzen zuen; eta Jamesek, amaren belaunetan irmo, ama zutitzen sentitu zuen, lore arrosazko fruta arbola baten antzera, hostoak eta adarrak kulunka, eta aitaren, gizon egotista haren?
|
|
|
Bigarren ondorioa orokorragoa zen, ez nire gaitasun eta ezintasunei buruzkoa baizik eta sentimenduen eta sexuaren gaineko teoria bat; gauza ezaguna da zenbateraino izaten diren sutsu eta gogorrak neofitoak eta arnegatuak, dela
|
bere
fede aurkitu berria defenditzeko, dela bere uste zaharrak gaitzesteko; halatsu ni, ez bakarrik ohartu nintzen nire garai bateko predestinazio eta genetika haiek gezur hutsa zirela; hori baino gehiago, amodioa bera ipuin bat zela konbentzitu nintzen; hots: ez dago maitasunik, dagoen bakarra ar eta emeak dira, ar eta emeen arteko harremana, erakarmena, sexuzko gozamena; hala ere, nioen nik neure artean, hezkuntzaren, erlijioaren edo ez dakit zer zapalkuntza motaren erruz, berez instintu hutsa dena jantzi ederragoz apaintzera jotzen dugu, eta hala asmatu genuen delako maitasuna, zikin usteko jardun hori itxura garbi batekin mozorrotzeko.
|
|
|
(. Bedeinka ezazu, Jauna. Senghor ari naiz noski berriro aipatzen?, mozorroaren azpian bere egiazko aurpegia bilatzen duen herri hau?). Behin eta berriro
|
bere
fedea ideietan, politikoengan, bere herrian, bere herriaren borrokan, puskatu egiten zaio. Bere barne isileraino jaisten da eta, ispiluan begiratuz, munstro bat agertzen zaio orduan bere burua:
|
|
|
3 Bada, esan dudan Jainkoaren mirabe alargunak, eta nire adiskideak, gizon handi hau hemendik zebilela jakin zuenean, eta nire premiaren berri bazekienez gero, nire nahigabeen lekuko eta aski kontsolatzen ninduena izanik,
|
bere
fede biziaz gehienek esaten zutena, hau da, deabruarena zela ezin baitzuen sinetsi, Jainkoaren espiritua zela baizik, eta buru argiko pertsona zenez eta gauzak isilean gordetzekoa, Jainkoak otoitzean mesede handiak egiten zizkiona, Haren Maiestateak argi egin nahi izan zion letradunek ezagutzen ez zituzten gauzetan. Nire aitor entzuleek baimena ematen zidaten gauza batzuk hari kontatuz harekin asaska nendin, barne arazo asko hartzeko gai zelako.
|
|
|
Kontserbadore eta kikildua da bata, desertuaren beldur izanik protokolo eta orakuluen babesa bilatzen dituena; bizirauteko askatasunari muzin egiteko prest dagoena. Sortzaile eta arriskuzalea da bestea, orakuluek eskaintzen dituzten Egien aurrean
|
bere
fede propioa aukeratu nahi duen gizaki mota bizizalea; honen azken xedea ez da biziraupena, askatasuna baizik.
|
|
|
" Duela aste bat dohatsu egin duzue San Salvador en Romero jaun apezpikua, giza eskubideen eta libertatearen apostolua.
|
Bere
fedearen gatik hil zuten gizon gaixto batzuek martir bat bezala, katedralean meza emaiten ari zelarik. Hemen Angelun, emagaldu mesprexatu batzuek Louis Edouard Cestac ukan zuten defendatzaile bezala.
|
|
|
Beraz haserretu ziren. Ezen, gutarik nork nahi luke
|
bere
fedea trufatua eta zapaldua ikusi. Bestalde, besteetaz maltzurki trufatzea anaitasuna zangopetan erabiltzea da.
|