|
2003
|
|
|
Lehen Gerra Karlistan sartzen bagara, 1837ko bizkaierazko bertso-paper karlista anonimo batean, zera irakur daiteke: . Ez ziran euskaldunak/ bein bere menpetu,/ Erroma
|
bera
ez zan/ eurakaz jaubetu? 62 Aurrekoaren ildo berean hau ere pertsona eskolaturen batek egindako bertsoa zen, euskal historiaren inguruko ohiko topiko bat herritarrei jakinarazten ziena, euskaldunen betiereko ausardia baieztatu eta egungo karlista euskaldunei kemena eman nahian. Bertso sail honetan (eta garaiko bertso gehienetan), herritar euskaldunek politika aktiboan zuten protagonismoaren aitortza argia ikus daiteke.
|
|
|
Zeren, zergatik kezkatu euskaldunentzat idazteaz? Iztuetak argi zekusalako euskaldunak Gipuzkoako biztanleriaren gehiengo handia zirela, Gipuzkoaren oinordeko legitimoak, eta
|
beraz
ez zela bidezkoa haiek baztertzea eta beren historia jakinarazi gabe edukitzea. Lehen esan dugunaren ildoan, Iztuetak herritar euskaldunei protagonismoa aitortzen zien, eta eskubidedun subjektu gisa beren historia ezagutarazi beharra zekusan.
|
|
|
Honek, Espainiako eta Frantziako eskolatze ereduen desberdintasuna erakusten digu: lehenean Estatu zentralak oraindik eratu gabe zeukan eskola nazionala (Moyano legearekin hasiko zuen 1857an), eta
|
beraz
ez zuen inolako historia ofizialik zabaltzen herritarren artean; Frantzian berriz, eskola nazionala, gorabeherekin baina martxan zegoen (Frantses Iraultza garaitik), eta Hiribarrenek salatzen zuenez, jada soma zitekeen bere eragin frantseslea.86 Beraz Iztuetak, Gipuzkoako historia probintzial ofiziala edo ofiziosoa herritar ikasi gabeen artean sozializatu nahi zuen bitartean, Hiribarrenek jada he... Euskal historia eredu bat.
|
|
|
Baina aski da atalburuak irakurtzea, lanaren xede katoliko militantea ikusteko: . Brahma, Vichnu eta Siba ez dire Yainco?,. Budda ezda yainco?,. Confucius ez da Yainco?... 101 Nalanahi ere lan bitxia da, zeren ikuspegi katoliko batetik arrisku gutxi zegoen euskaldunak halako erlijio exotiko eta urrunen batean, erortzeko?, eta
|
beraz
ez da oso agerikoa lan honen praktikotasuna. Susma daiteke Xahok ekarritako proposamen erlijioso berriei (Ekialdeko erlijioetan oinarrituriko sinkrestismoei) erantzun nahian otu zitzaiola Hiribarreni liburu hau idaztea (adibidez Xahok 1842an argitaratu zuen Philosophie des religions comparées lanari arrapostu emanez).
|
|
|
47). Caro Barojak ere aipatu izan du (1981) Larramendiren lexikoa oso ondo egokitzen dela garaiko errealitate historikora, eta
|
beraz
ez dela baztertu behar guztia asmatua ez izatearen aukera (Caro Barojaren iritzi horren inguruan ikus halaber artikulu honetako 102 oharra). 44 Larramendiren eraginaz eta Ipar Euskal Herriko egoera berdintzeko saioaz ikus X. Altzibar (1997:
|
|
|
1918.ean Herriko Komisarioen kontseiluaren dekretuz Zar aren goraipamenerako eraikitako monumentuen erabateko suntsipena agindu zen, eta Urriko iraultzari eskainitako monumentuen diseinua hastea ebatzi zen. Baina aldi
|
berean
ez zen bultzatu iraganarekiko erabateko apurketa. Kultura Ministroak ez zuen bidezkoa ikusten ordura arteko kultura eta hondare osoa ezabatzea.
|
|
|
Zalantzarik gabe, ikerkuntza zuzena funtsezkoa da, hori gabe ez dagoelako historiarik, baina sintesi lanen garrantzia ez da txikiagoa. Kapitalismoaren funtzionamenduaren ezagule onenetarikoa den Bob Sutcliffe ekonomilariari entzun nion behin
|
berarentzat
ez dagoela ikerketa mota bakarra, bi baizik: lehen mailakoa, hots, ikerketa bezala ezagutzen dugun hori (iturri zuzenekin egiten dena hain zuzen ere), eta bigarren mailako ikerketa, hau da, lehen mailako ikerketak hartu eta interpretatzen, ordenatzen diguna.
|
|
2004
|
|
|
Bere argazkiak errealista eta artistikoak dira, baina
|
berak
ez zuen bere burua artistatzat jotzen. Pertsona sentimentalista zen eta giza-emozioz beteriko lan oso espresakorrak egin zituen.
|
|
|
Hori bera egiten da beste edozein subjektu historiko aztertzean, dela Frantziaren historia, Extremadurako eskualdearen historia, munduko emakumeen historia, New Delhiren historia, fabrika baten historia, etab. Kasu guztietan inportantea da kontziente izatea ikergaia edo subjektu historikoa ez dela berezkoa, baizik guk hautatua.
|
Beraz
ez daude subjektu batzuk, egiazki historikoak, direnak eta beste batzuk, artifizialak?
|
|
2005
|
|
|
Gerra Zibilean eta gerraostean bultzatutako emakume emazte eta amaren papera defendatzen jarraitu baitzuten. Erakunde
|
berak
ez zuen inolako aldaketarik jasan: SFren desagerpenera arte, 1977an, Pilar Primo de Rivera izan zen burua, eta partaideak ere, berdinak izan ziren gutxi gorabehera.
|
|
|
Bergua k uste du txanponen leiendak esaldiak direla, baina txanponek beti produzitutako diru etxearen izena daramate.
|
Beraz
ez dago onartzerik txanponei buruz esaten dituenak: –que estas monedas se utilizaban, como si fueran el Boletín Oficial?
|
|
|
104 Era
|
berean
ez da kasualitatea Valentzian hiru belaunaldi desberdinetako egileak euskoiberismoaren alde egotea Beltran, Fletcher eta Roman del Cerro.
|
|
|
beraz, dena memorian artxibatuta dago, oroipena da. Baina hori erdia bakarrik da ze, Josebaitor da, eta hau da kuriosoa, baita ere,
|
bera
ez dena. Alegia, izan nahi ez duena, izan nahiko lukeena baina ez dena (gogorik ez daukalako?
|
|
|
Azurmendiri egin nion elkarrizketan esan zidan
|
berak
ez zuela biolentziaren ikuspegi orokorrik, baina hala eta guztiz ere liburuan agertzen diren zenbait aspektu argi utzi zizkidan elkarrizketan galderak gauzatu eta gero.
|
|
|
Gerra amaituta, foru abolizioak inpresio handia eragin bide zion Herrani.
|
Beraz
ez da harritzekoa 1877an, Nafarroan Asociacion Euskara sortzean, bertako kide egitea. Testuinguru horretan, Iruñeko Revista Euskara k eraginik, eta Madrilen hasitako bere kultur aldizkaria utziz, Revista de las Provincias Euskaras sortu zuen (cf.
|
|
2006
|
|
|
Horra sar zaitezen menturaz uretara eror, eta hobe izango duzu beraz zaldia zeure atzetik eramatea, aho uhaletik helduta, txalupatik kanpo, uretatik.
|
Beraz
ez sartu txalupara beste askorekin batera, pisu handiegia hartzen badu laster izango da hondoratzeko zorian eta. Gainera bateltzainek askotan, sarrera ordaina hartuta, hain erromestalde handia sartzen dute, non irauli egiten baita txalupa eta erromesak uretan ito.
|
|
2008
|
|
|
Horrek ahalbidetuko zuen Yeltsin-en figuran botere pilaketa bat gertatzea zeinek instituzio organoen funtzionamendu egokian eragin handia izango zuen. Horretaz gain, Yeltsin-en konpromisoa demokraziarekin ez zela batere sendoa agerian gelditu da, adibidez, botere banaketa ez zuelako errespetatzen7 Gure ustez, sistema sobietarraren aurrean botere politikoa eskuratzeko alternatiba demokrazia zenez, horretaz baliatu zen, baina
|
bera
ez zen demokrata. Hainbat autorek adierazi duten bezala, eta haren politikan izandako norabide aldaketek frogatzen duten bezala, Yeltsin oportunista bat izan zen, zeinek politikan bizirauteko sena zeukan nahiz eta bere politikek askotan huts egin8.
|
|
2016
|
|
|
Antisemitismoa indartsua zen herrialdeetan ez zen arazorik izan. Ez zegoen emantzipaziorik,
|
beraz
ez zegoen asimilaziorik. Beste herrialde batzuetan ordea, emantzipazioa erabatekoa zen, eta ondorioz juduak komunitate tradizionaletik urrundu ziren.
|