|
2009
|
|
|
Nolanahi ere, euskaldun guztiak ez ziren kide egiten, edo ezin zituzten beharrezko kontribuzioak egin. Beste kasu batzuetan, baziren lan denboralditik kanpo ostatuetan bizi ez zirenak, ez zutenak euskal sorospen elkarteei buruz berririk, eta
|
beraz
ez zirenak kidetu. Hauek ez zuten diru laguntzarik larrialdietan edo hilik suertatuz gero.
|
|
|
Jakina, idazlea izanik, badut nik galdera horretarako erantzun propioa, baina ikuspegi orokor eta zabalago baten bila hasi naizenez, galdera hori kritikari profesional bati luzatzea otu zait. Horrela, idazle, irakasle eta kritikari den Víctor Morenorekin hitz egin dut(
|
berari
ez zaio «kritikari literario» esatea gustatzen, «kritikari» baizik). Eta besterik gabe bota diot ziplo galdera:
|
|
|
Sumptak katalana du kultur hizkuntza, baina haren aita jatorriz Gaztelakoa da.
|
Bera
ez da inoiz catalanista, hots, katalanaren aldeko militantea, izan.
|
|
|
M.B.:
|
Beretzako
ez zen berdina. Beste batzuek itzuli egiten zituzten kantak, baina berak hori ez.
|
|
2010
|
|
|
Bertsoak
|
berak
ez du lekurik ematen literatura egiteko?, galdetu genion. «Bi gauza ezberdin dira.
|
|
|
Kokaleku berritik mugitu gabe, urrutira beha jarri nintzen: Ibonen gorpuzkera edota bainujantziaren koloreekin bat egiten zutenak aurkitzean izutu egiten nintzen, baina
|
bera
ez zela ohartzean, ilusio berriarekin ekiten nion bilaketari.
|
|
|
Argazkilaria goizean etorri zen bere kutxatxoarekin, aitaren ezaguna zen, hika egiten zion, lanerako argi ona zutela esan zuen, lehenik etxe aurrean atera zien, gurasoak, arreba eta laurak elkarren ondoan jarrita, gero kanpoko eskaileretako maila desberdinetan, behetik gora, azkenean banaka, beti etxe aitzinean. Horregatik dago Benito etxeko teilatuan argazkilaria joan denez gero, beste etxe batera aldatuko direlako eta mutikoak esana dielako lagunei, Petra, Exteban, Benito,
|
bera
ez dutela handik eramanen, teilatura igoko dela eta nahi badute alde egitea daukatela bera gabe, ez dituela lagunak utziko, han biziko dela beti. Kostaldera joan behar omen dugu eta ni ez noa, itsasoa kaka zaharra da, animaliaz betea dago, baina alferrik da hitzik egitea haiei, ez dute konprenitzen, ezin duzu haiekin laster egin, ez datoz zuregana, ez dizute zaunka egiten...
|
|
2011
|
|
|
Dena daki, aspertu egiten da eskolan. Arazoak ditu lagunekin,
|
bera
ez da horrelakoa. Literaturan babesten da, kultura bat hartzen du nerabezaroan?
|
|
|
Gauza zara Andone Miss Martiartu bihurtzeko edo Poeta en Nueva York kafetegi bateko horma irudiekin ilustratzeko» (Bilboko Buenos Aires kaleko New Yorkekoekin, hain zuzen ere). Baina
|
berak
ez zuen lausengurik nahi. «Arriagaren leinukoa?
|
|
|
Erantzuna:
|
berak
ez du aldaketa handiegirik espero. Hezkuntza politika markatzen dutenak oso sakabanatuta daude honekiko, eta aldaketa puntualak emango direla uste du (hauteskundeak nork irabazten dituen; adibidez, PPk datorren urtean hauteskundeak irabazteko aukera omen du eta Hiritartasunaren ikasgaia, PSOEk jarritakoa, kenduko dutela esan dute), baina aldaketa sakonak gerta daitezen adostasun politiko zabala behar da, eta oraingoz ez dago adostasunik.
|
|
|
Objektu estetikoaren gainetik, hari buruzko diskurtsoa dago; are gehiago, hau gabe ez dago artelanik. Izan ere, objektua
|
bera
ez bezala, ezinbestekoa da diskurtsoa; diskurtsorik gabe genuke inoiz ezer adierazi artelanari buruz.
|
|
|
Hiri hartako buruzagiaren alabak saltoki txiki bat zuen azokan eta ezkontzeko adinean zegoen azokan bahitu zutenean. Hori gertatu baino lehen, bere aitak esaten zion ezkontzeko gizon batekin baina
|
berak
ez zion aitari kasurik egiten; orduan aitak, ikusirik alabak ez zuela inorekin ezkondu nahi, berak aukeratu zion gizon bat, baina andereño honek ez zuen aitak aurkeztutako gizon horrekin ezkondu nahi izan. Hortaz aitak bere gisara utzi zuen alaba.
|
|
|
Horra orain azokako gizaseme osoa KASKEZUR huts bihurtuta, eta andereño hau Kaskezur hutsarekin geratu zen. Andereñoak ikusi zuenean Kaskezur hutsarekin geratu zela, bere kolkoan pentsatu zuen aita gizon batekin ezkontzeko esaten aritu zitzaiola, baina
|
berak
ez ziola kasurik egin edo aintzat hartu.
|
|
2012
|
|
|
Musika Hamabostaldiko afari bat zen, legegintzaldi amaiera hurbil duten horietako bat. Lehendakari ohiak ni bezalako tipoen beharra ikusten zuen
|
berea
ez zen alderdietarako eta nire etorkizunaz galdetu zidan. Orduan etorkizunaz galdetzeak, politikoaz gain, etorkizun biologikoaz galdetzea esan nahi zuen.
|
|
|
Nortasun handikoa, pertsonalitate berezikoa izan zen Buñuel. Jeanne zeharo maiteminduta egon zen berarekin, onartzen du liburuan
|
bera gabe
ez dela ezer. «Luis hil denean, joan denean, amaitu da ene bizitza».
|
|
|
Orduan, Parisko epoka hura hartzen du gaitzat, «gazte, pobre eta zoriontsu» zenean, idazle izan nahi zuenean eta den dena horretara zegoenean bideratuta. Orain, urteak joan direnean, badakigu memoria liburu horretan Hemingwayk kontatzen diguna ez zela dena egiaizan, ezta hurrik eman ere; badakigu bertan azaltzen diren pertsonaia ospetsu batzuk ez zirela horrelakoak izan, badakigu Hemingway
|
bera
ez zela inoiz hain pobre izan «Luxenburgoko parkeko usoak harrapatu eta jan behar izateko». Baina berdin da, hain da sakona kontatzen diguna, hain da «berarentzat» egia kontatzen diguna, non guk, irakurleok, benetan sinetsi egiten diogun.
|
|
2013
|
|
|
«Galde iezaiozu arren nire lagun Etxepareri, fleur, i ematendioten euskarazko izena Urepeletik hurbil dauden Eugi etaZilbetin. Seguru aski
|
berak
ez du jakingo, baina erraz eskuratuko du bi herri horietako indigenei itaunduta, berak zuzenean edo beste norbaiten bitartez. Duela hamabost bat urte lauegun igaro nituen Ahadi mendian artzainekin, eta horietarikobatek esan zidan lorearen izena Nafarroa Garaiko euskaraz; baina, ahaztu egin dut.
|
|
|
señorita Mari Carmen.
|
Bera
ez zen ez Valle de la Serenakoa ezta Quintana de la Serenakoa ere, Jaraíz de la Verakoa baizik. Señorita Mari Carmenek ez zituen ezagutzen nik ezagutzen nituen horiek.
|
|
2015
|
|
|
Epaiketan liburu eta dokumentu horiek espezialisten eskuetan jarri ziren, frogatzat, etahoriek arreta bereziz aztertu zituzten, jokoan zegoena ez baitzen inondik ere huskeria.Beren lana amaitzean, harriduraz, onartu behar izan zuten kapitainak bere kalkuluakondo eginak zituela, eta
|
beraz
ez zuela istripu hartan errurik. Baina, halere, begien bistanzegoen, kalkulu egokiak gorabehera, itsasontziak saihestu zituen uhaitz haiek joeta hondoratu egin zela.
|
|
|
Isidrok ez zuen aipatu, baina ni hari buruz pentsatzen egon nintzen gau hartan, Eusebioren odola aurpegitik eta besoetatik nola garbitzenzuen begiratzen nuen bitartean, eta geroago, gau minean Bilborantz gindoazela: bostbalak jo zuten Eusebioren erriflea, lauk irteera zulotzat hartzen bazen haietako bat, gerohiruk uniformea puskatu baina
|
berari
ez zioten urraturik txikiena egin, eta beste hirukharen burua bilatu baina huts egin zuten nolabait. Hori guztia zer eta handik gutxiraIsidro baino metro batzuk aurrerago kokatu eta eztandaren bortxa jasotzeko.
|
|
|
Badakit halakoa dela.
|
Beretzat
ez dago kontraesanik niretzat esaldi berean jartzeko ia bateraezintasun gramatikala duten ideien artean. Bere teoria ero eta exotikoekin etorri zen eta nik atea ireki nion.
|
|
|
Baina, haurtzarotik uste dut, espazioak ez nau denborak bezainbat hartu: barneko denbora hori,
|
beraz
ez matematikarien dimentsio kuantitatibo eta neurtua, baizik Bergsonen durée hura, «durée pure, durée concrète, durée réellement vécue».
|
|
2016
|
|
|
«Ikusiko duk, hiri ere gertatuko zaik», esan zidan.
|
Bera
ez da horretaz gogoratuko eta geroztik ez dugu gehiago elkar topatu. Ezin izan diot esan arrazoi zuela, niri ere hori gertatu zitzaidala.
|
|
|
Denborarekin jakin dut ez zela horrela, gertatzen zena guztiz desberdina zela: Jon Etxaidek
|
bere buruan
ez zuela konfiantzarik. Susmoti ageri zen fikzioaren eta egiaren arteko mugen izaeran.
|
|
2017
|
|
|
Gaztaro gogorra izan zuen Kaxianok, baina haurtzaroa
|
bera
ez zuen oso goxoa izan. «Lizartzako itsua» esaten zioten, baina Antzuolan jaioa zen.
|
|
|
Hori zen berezitasun garrantzitsuena akordeoiaren hasieran. Baina gaur egungoek ez dituzte akordeak egiten soilik, gainera handiak eta pisutsuak dira,
|
beraz
ez da hori bilatzen ari naizen berezitasuna.
|
|
|
Leize zulora joaten da loreak eramatera, eta iraileko lehenbiziko igandean Urbasara igotzen da, eguraldia ona edo txarra izan, jende gutxi edo asko egon. Badaki
|
bera
ez dagoen egunean bere ondorengoak joango direla, ez du zalantzarik horretaz.
|
|
2018
|
|
|
Aithor dut ahulezia bat izan dela ene aldetik. Erakuts ezadazu ordean gizon bat, bat bakarra, zuhau barne,
|
berak
ez bezalako sinesteer sistarik eman ez duenik. Gaur den egunean urriki dut halere ozarki bihurtu izanik batzutan, ahoz ala lumaz.
|
|
|
Eta gu han, auto barruan, kristalak lausotuta, eta Arantxa guri errieta egiten! Gogoan daukat eszena, nahiz Arantxa
|
bera
ez den gogoratzen. Bestalde, Arantxari estimatzen diot publikoki esana gurekin sekula ez zela gutxitua edo baztertua sentitu emakumea izateagatik.
|
|
|
«Idatzi dezatela gizajo horiek!», esanez bezala; idazleez ari direla, alegia. Idazle izateko, Iboni gauza bat falta zaio,
|
berak
ez du, eta nik bai: neurosia.
|
|
|
Maila pertsonalean, berriz, akordatzen naiz gurekin oso atsegin izan zela Villasante, adibidez. Guk ez bezala pentsatzen zuen,
|
berak
ez bezala pentsatzen genuen, baina formak zaintzen zituen. Gerora konturatu naiz zer inportantea den hori, formak zaintzea, alegia.
|
|
|
Euskaldun hutsak biak. Donostian, garai hartan, euskara transmititzea
|
bera
ez zen oso gauza naturala, derrigorrezkoa zen kontzientzia politikoa. Akordatzen naiz gure aita, Parte Zaharrean lagun batekin eztabaidan, hura ere Gipuzkoako herri batetik Donostiara etorritakoa?, seme alabei euskara transmititu nahi ez ziela-eta.
|