|
2008
|
|
|
Morfologi erabide honek
|
bere baitan
daraman berrikuntza dela eta, esan behar dugu bai hizkuntza orokorrean ikus daitezkeen azpimotak bai erabilera berezituetan ugari (ago) azaltzen direnak emankor samarra den eta eguneko euskarak berea duen morfologi prozesu bati zor zaizkiola. Horren seinalea da nonbait Euskaltzaindiaren (1992) adibidetegia, elkarte arruntez zein berezituez osatu zena.
|
|
|
Konbentzitzeko asmoaren menpe dago komunikazioaren hartzailea kon fidantzazko lagun legez hartzea. Bigarren pertsonaren erabileraren bidez hartzailea deitu eta, testura
|
bertara
darama. Irakurle entzuleen borondatea eta arreta irabaztea bilatzen du, kontatzen ari denaren kide emozional egitea.
|
|
|
(XII)?: Erdi Aroak gogoz landu zuen genero baten izena
|
bera
darama izenburura. Dialektikak bazuen ga rrantzirik Erdi Aroko hezkuntza sisteman:
|
|
|
erreferentea ez da beti berdina, Jainkoa, nahiz bere burua, nahiz entzule irakurle inplizitua izan daitekeelako erreferente hori. Baina, hamahiru kopla hauetan,, jarraian datozen bi koplekin kontrastatuz?, beti pertsonaren baten arreta erakarri edo deitu nahi du, testura
|
bertara
eramanaz pertsona hori.
|
|
|
Izan ere, Lekeition, marinel giroan jaio eta itsaso zabalari begira zegoen testuinguruan hazteak munduarekiko irekitasun aukera eta jarrera eragin zieziokeen. Hain zuzen, 1876an, Azkue artean hamabi urteko mutikoa zela, bere osaba kapitain batek kabotaiako bidaia batean
|
berarekin
eraman zuen Cartagena, Lisboa eta Liverpool-eraino. Lehen ikasketak egiteko artean, Bilbo, Gasteiz eta Salamanca-ra joateaz gain, aurrerago, artean, bere euskalgintza eta musika prestaketetan Europan bost urtez ibili eta bizi izan zen:
|
|
2010
|
|
|
Euskara batuak eta bizkaierak eskola munduan behar lukeen lekuaz ere hainbat gogoeta eta proposamen konkretu egin zuen Euskara Zerbitzuak, 80ko hamarkadan. Eskola Hiztun Bila moduko azterketa proiektua eta argitalpena ere
|
bertatik
eraman zen, burutik burura, 1990 inguruan. Atzerriko adituekiko harreman teknikoen sailean ere aspaldidanikoak dira bere lan saioak.
|
|
|
Argudio bide pragmatiko horiek ez dute goragoko kontsiderazio etnoproiektiboek baino eragin txikiagoa, benetan zer nolako gizarte moldea nahi dugun zehazteko orduan. Motibo batek zein besteak leku
|
berera
garamatza hortaz. Batzuek eta besteok buruan dugun etorkizuneko gizartean euskara erdarek zer leku behar luketen, eta horretarako nolako eskola modua nahi dugun, egungo eztabaidaren muinetako bat bihurturik dago.
|
|
|
Nafarroako ikastolen aldekotasunik ezak, hala ere, badu garrantzirik eta eraginik erakunde berriaren jardunean. Jarrera horrek
|
bere baitan
zeramalako lurralde horretako ikastolak kooperatiba berrian sartzeko prozesua behin behinekoz izoztea.
|
|
2012
|
|
|
72 Zaitegiren beraren olerkiekin batera hainbat itzulpen ere jasotzen dituen Goldaketan liburuak ere azpititulu
|
bera
darama: Goldaketan:
|
|
|
Antolatzaile honek [behintzat]
|
berarekin
darama, nahitaez, beste entitate bati buruz erreferentzia egitea. Esaten dena aurretiaz esan denari nolabaiteko mugapena edo murriztapena jartzeko erabiltzen da.
|
|
|
– ?
|
Berak
eraman du bertsolaritza?, dio Aita Iturriak?
|
|
|
– ?
|
BERAK
eraman du bertsolaritza? –dio aita Iturriak?
|
|
|
Horiek, oro har, E1 oinarrizko enuntziatuko sintagmaren bat birformulatzeko eginkizuna dute. Batzuetan, aposizioaren araberakoak izan daitezke, hau da, birformulatua izan den sintagmaren atzizki
|
bera
eramango dute; bestetan, ordea, ez dute inolako morfologiazko markarik errepikatzen.
|
|
|
ari da. Mitxelenak berak ere idatzi zuen izen
|
bera
zeraman artikulua (ikus bibliografia).
|
|
|
– ?
|
Berak
eraman du bertsolaritza? –dio Aita Iturriak?
|
|
|
Honela dio Aita Iturriak: ?
|
Berak
eraman du bertsolaritza periodiku eta radioetara?
|
|
|
Posizioaren zurruntasunaz gain, aztergai ditugun aditzik gabeko enuntziatu parentetikoak gramatikalizatuagoak daudela ere esaten ausartuko ginateke. Izan ere, askotan, aposizioen araberakoak dira; hau da, zehaztua izan den sintagmak daraman deklinabide atzizki
|
bera
eramango du enuntziatu parentetikoak. Ez da, ordea, ezinbestekoa.
|
|
|
Corpusean ugariak dira deklinabide atzizki
|
bera
daramaten aditzik gabeko enuntziatu parentetikoak. Aditzik gabeko enuntziatu parentetiko hauek formaz sintagmak dira.
|
|
|
Deklinabide atzizki
|
bera
daramatenak ugariak badira ere, ugariagoak dira corpusean morfologiazko lotura hori ere ez duten aditzik gabeko enuntziatu parentetikoak.
|
|
|
– Azkenik, aposizioen araberakoekin gertatzen zen bezala, aurreko sintagma zehazteko, mugatzeko edo konkretatzeko balio duten sintagmak ditugu; haiek ez bezala, deklinabideko kasu marka
|
bera
eramango ez dutenak. Sistematizatzeko asmoz, ondorengo azpisail hauek bereiziko ditugu:
|
|
|
Mitxelenaren erabilera horrek ere goian atera dugun ondorio
|
berera
garamatza. Azken batean, egitura parentetikoaren buruan agertzen den eta artxikonektagailuaren egitekoa ez dela, gure ustez, perpausa elkartzeko funtzioa duten juntagailuena.
|
|
|
Corpusean, ordea, aditzik gabeko sintagmak nagusitzen dira. Eta horietatik lau izan ezik gainerako guztiak aposizioaren arabera sortuta daude; hau da, birformulatzen duten oinarrizko enuntziatuko sintagmek duten deklinabide atzizki
|
bera
daramate.
|
|
|
–Dictum, a, edo proposiziozko edukia soil soilik kontuan hartzeak, ordea, esan nahi du perpausaren barne mugetatik ez garela ateratzen; izan ere, enuntziatuak, dictum, az gain, modus, a ere
|
berarekin
darama, hau da,, dictum, horri buruz esatariak duen jarrera.
|
|
2016
|
|
|
Polemika azkarra sortu zen Itxaro Bordak Euskaldunon Egunkarian egindako elkarrizketa baten ondotik, non herri antzerkia aipatzen zen eta Pariseko antzerkiarekin konparazioa egiten zen. Antton Luku idazleak eta taularatzaileak erantzun sakon bat eman zion elkarrizketari eta herri antzerkia eta, antzerkigintza
|
berak
eramaten duena ere aztertu zuen.
|
|
|
Egoera honi buruzko adierazpenik ez dugu bildu, erran nahi baitu hizkuntzak bizi dituen aldaketak gutxi sakontzen direla, bakoitzak
|
berea
eramaten du, konparaziorik egin gabe, alegia norberarena zaintzea eta dagoen bezala zaindu behar duela, nahiz eta traba izan Euskal Herri osorako balio lukeen lan bat izateko.
|
|
|
Didaskaliak ez dira aktoreen ahotan emateko eginak. Oso esaldi gutxi agertzen ziren antzerki klasikoetan eta Larzabalek bide hau jarraitu zuen hastapenean, bereziki taularatzeak
|
berak
eramaten baitzituen eta antzerki horietan erabilitako kodeak aski sinpleak, arruntak, errepikatzen zirenak eta ezagunak baitziren. Geroztik antzerkilari garaikideek beste kode mota batzuk sartu baitituzte, didaskaliak ere garatu dira, testutik aparte, beste elementu batzuk sartzen baitira taularatze lanetan.
|
|
2017
|
|
|
|
bere aldetik
eramaten duenarena baino hobeagoa liteke beti.
|
|
2021
|
|
|
Hondarraren hondarrean galdera egiten duenak honako gogoeta baldintzazko hau egiten du: Mikel ez bada, nor da?, eta baldintzak
|
berarekin
darama ondorioa. Nor da, hortaz?
|
|
|
Honen antzera, ni behintzat joango naiz baldin badiogu, berriz, ‘beste norbait’ez ere ari gara, norbait hori ez dakigularik joango den ala ez, dudan jartzen baitugu ekintza hori. Baina ekintza bera dudan jartzen dugun arren, behintzat diskurtso markatzaileak
|
berarekin
darama erreferentzia horren egitearen ezinbestekotasuna. Hau da, bi kasuetan (ere rekin eta behintzat ekin) erreferentzia hori nahitaezkoa da:
|
|
|
Kontu handia izan behar dugu DMak biltzen duen sintagmarekin. Horrela, aldrebeskeriak entzuten dira sarritan, ere horrek
|
berarekin
daraman presuposizioa guztiz aldaturik gertatzen baita. Ikus ditzagun ondoko adibide hauek:
|
|
|
Izen sintagmaren zenbatzailea zehatza izan daiteke, denbora unitateak kontatzen dituena (duela hamar egun; orain dela bost urte), nahiz zehaztugabea (duela zenbait egun; orain dela urte batzuk); izenordain zenbatzaileak bete dezake izenaren lekua, eta esapideak ematen dio denbora balioa: { duela ∼ orain dela} gutxi;{ duela ∼ orain dela} aspaldi esapidean, berriz, aspaldik
|
berak
darama zenbatzailea bere esanahian (‘denbora luzea’). Modifikatzaileak ere eraman ditzake esapideak:
|
|
|
Aldiz, tzera osagarrien kasuan predikatuak berak ematen dio esaldiari jomuga adierarako bidea. Hala, esate baterako, joan aditzaren esanahiak
|
berarekin
darama jomugaren noziorako aukera eta zertara osagarria agertzen bada, haren argumentu sarean integratua ageri da. Hondartzara joan da perpausari bainu bat hartzera eransten badiot, joan predikatuari bere argumentuen sareko osagarri bat erantsi diot; tzera osagarriak joan gisako predikatua ‘eskatzen’ du, eta joan predikatuak, bere aldetik, tzera osagarria du bere argumentuen sarearen barnean.
|
|
|
Zuhaitz ttipiak, [oraiño errorik eztutenak], ezin athera ditzakezu (Axular); Bake handia du konzientzia onak, [Iainkoaren lege sainduari darraikanak] (Axular); Zoazte[...] su eternalera, [akhabatuko ez denera] (Axular). Halako aposizio motan, kasu marka nahiz postposizio
|
bera
daramate aurrekariak eta aposizioak. Izenlagunek ere har ditzakete aposiziozko erlatiboak:
|
|
|
25.2.3a Euskaraz, beste hizkuntza askotan bezala, partizipioa izenaren ereduan ere ager daiteke. Halakoetan, partizipioari dagozkion osagarriak izenak
|
berarekin
eramaten dituenak dira, ez aditzarenak, hala nola izenlaguna: Zure esanak ez ditut sinesten; erranetarik barna ibili bagina (kantua:
|
|
2023
|
|
|
Horretaz, François Olivier Martin() historialaria eta ju rista aritu zen. 1512an, Luis XII.a Frantziako erregea, orduko Italiako gerle tan zebilena, Nafarroako erregea, Joan Albretekoa
|
berarekin
zeraman guda ho rretara. Blois herriko ituna Frantziako erregearekin izenpetu ondoren, Nafarroako errege erreginak Frantziaren eta Espainiaren arteko lehiatik kanpo gel ditzea nahi zuten.
|