|
2000
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoan, arrazoia ez dago txikiagoa edo handiagoa izatean. Gu ere munduaren zati bat garenez, naturak eman digun unibertsaltasuna bakoitzak
|
beretik
daramagu eta, besteak ukatu gabe, hein batean unibertsalagoak gara gure gizartetik gizarte orekari eutsiz jarraitzen badugu.
|
|
|
Kontuan eduki gabe, adibidez, herri euskaldunetan badirela euskararik ez dakitenak eta baita Tafallan zein Tudelan euskaldunak ere, euskara gaztelera baino hobeto menderatzen dutenak. Hala denean, gizon bakoitzak zuzenean,
|
berarekin
darama edonora bere foru pertsonala, erkidego edo komunitate baten barnean ezinezkoa baita bestela jokatzea giza eskubideak hautsi gabe. Espainiako Konstituzioaren Título preliminar delakoaren 1, 2 eta 3 artikuluen aurrean ere ez da zuzena.
|
|
|
Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena. Eta inoiz ez ahaztu, elebakardunek
|
beren baitan
eramaten duten itsutasuna, besteena gorrotatzerainokoa dela. Horiek horregatik jartzen dute gaztelera munduko hoberena balitz bezala.
|
|
|
Baina Ralph aurreratu zen eta esan zidan lasai egoteko,
|
berak
eramango ninduela berriz Ennistymoneko supermerkatura, ordu haietan ez nuelako dendarik zabalik aurkituko (arratsaldeko hirurak edo ziren). Duncan ez zen hain konforme geratu, eta gaineratu zuen beraiek ere gurekin etorri nahi zutela.
|
|
|
Eta, azkenik, badakizue: egunen batean elkarrenganik bereiztea erabakiko bazenute eta, beraz, Joanikotek bere dorretxerat joaitea erabakiko balu,
|
berarekin
eramanen lituzke dorretxeari dagozkion morroi neskameak, baita abereak ere, testamentean sinatuaren arabera, zeren eta etxe bakoitzak baitu bere enborra, eta enbor horretan sartzen dira lurrak eta aziendak —eta, haiek erran ondoren, aitari eta osaba Joanikoti so egiten ziela, akabatu zuen—: Arratsaldean zuekin hitz egin nahi nuke bakarka, zeren ez bainuke nahi biharko egunean zuen artean liskarrik sor ledin, ene testamenta dela kausa.
|
|
|
Baina, kontatuko dizudanaren ulertzeko, jakizu ezen osaba, alde batetik, zuhurra zela eta buru argia, baina zuhurra zen neurrian zela, bertzetik, jostetari emana, zeren eta biziki maite baitzuen josteta, halako moldez, non zuhurtziak osaba periletik itzurtzerat eramaiten zuen neurri
|
berean
eramaiten zuen jostetak perilaren ontzat hartzerat eta perilaren mugetan ibiltzerat, muga iragaiteko arriskuan jartzen zelarik, ez noiznahi den, baina bai noizik behin. Hala erranik, kontradikzione bat lidurike, baina kondizione bikoitz hura osabaren baitaren baitakoa zen.
|
|
|
Eta irri egin zidan, eta irri hura bertze eguzki bat bezala zabaldu zen, eta eguzki hark
|
berarekin
eraman zituen hodeiak eta erreka lainoak, tristurak arestian bilduak, eta Elbiraren begietako ur uherrak berriro egin ziren ur zilar, ur garden.
|
|
|
Izan ere, orain artean erran ez dizudan arren, anitzetan ageri izan zait bizitza zirkunferentzia bat bezala, puntu ezdeus batetik puntu ezdeus
|
bererat
garamatzana, geure deusezetik deusezerako bidaian. Baina gaur, etxe aitzinean geldi nengoela, marraskilo bat ikusi dut, eta bururatu zait ezen hura, arrastaka zebilen arren eta ezin baratxago, nehor baino urrunago irits zitekeela, zeren haren etxeak spiral bat baitzuen armarri...
|
|
|
Baina estatu hartan Pedro ez zen gogara sentitzen... Eta ikusten zuen, bertzalde, ezen gure amak ez zuela, pinturaz eta pinturaren munduaz denaz bezainbatean, aitak zuen zaletasuna, eta, hala, egun batean, inguruko jauntxoen bertze hamaika eskaintza onartzen zituela, Ubarnetik alde egin zuen, ama eta lehengusina
|
berarekin
zeramatzala, harik eta azkenean Iruñan fintkatu zen arte.
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro hark ez zuen zer ikusirik bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide
|
beretik
eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak, baina hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitza bihurtzen baitziren langa eta hesi, eta langek eta hesiek koadroko iduria... Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
Togas ez zen nire itzuleraren esperoan gelditu. Zenbat karaktere idatzi behar nuen adierazteko oharra ene mahai gainean utzirik, ni agertu baino lehen alde egin zuen, Ana
|
berarekin
zeramala. Azken xehetasun hori Itxierako erredaktoreak jakinarazi zidan, nik galdetu gabe; arrunt ohiz kanpoko gauza, Juanillo Moxolo morroi ezkibel eta hitz gutikoa baitzen.
|
|
|
Tramankuluaren motorrak ez zuen erabat ito hilotzaren asotsa ugaldea uztean, guztiz kontrako norabidean harri handi batek ur gaina urratzean aterako zuen gisakoa. Ugalde erdia
|
berarekin
balerama bezala, bere hegaldiari ekin zion, ura alde guztietatik txirrian isuriz, argazki kameren kli kla etenen artean. Mutur batean, ibaiko lohiaz zikinduriko adats barbana begiztatu nuen, eta bertzean galtza urdin argietan estalitako bi zango.
|
|
|
Fraideeneko azken urtean horditu nintzen lehenbizikoz, sotanen arteko aro luzeari adio errateko afarian. Kroniken ariora, Ximurrak eta Charlyk jatetxetik
|
beretik
eraman ninduten, herrestan, zaku bat patata bezala. Karrikaz karrika bidaia gorabeheratsua egin ondotik, etxeko txirrina zanpatu eta ziztuan lekutu ziren, inork atea ireki baino lehen.
|
|
|
Nire andrea —edo" dena delakoa", amak erran bezala— ez zen konplimenduetan korapilatu. Bat batean larunbata eta igandea kanpoan egiteko plana sortu zitzaiola, eta ez zuela posible Unai
|
berarekin
eramatea. Horren garbi.
|
|
2001
|
|
|
Itsasoaren haserreak ez du barkamenik ematen. Baina mingain hezeak bezala, inguruko hauts eta zikinkeriak ere
|
berarekin
eramaten ditu.
|
|
|
‘Pelikula zaharragoetan ez zen horrela, tiroa jasotzen zuenak
|
berak
eraman behar zituen eskuak tiroaren puntura odol poltsa apurtzeko, eta hori nabaritu egiten zen, eta oso keinu melodramatikoa izaten zen hori, ez tiroa jasotzean baizik poltsa eskuaz sakatzean sortzen baitzen odola... ’
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, Zilarbizik kontu haietaz berak baino gehiago zekielakoan, lanari ekin zion alferkerian egon gabe, eta ardura bezainbateko arretaz igurtzi zuen ezkutu hura, abenduko ilargi beteak baino distira handiagoa hartu zuen arte. Zilarbizik begiratu zion ezkutuari, irribarre egin zuen egindako lanari onespena emanez, eta,
|
berak
zeraman ezpata labur eta okerra, aihotzaren antzekoa, gerritik askatuta Pertseori trukatu zion berarenarekin.
|
|
|
–Ja –esan zuen Irenek, barreari eutsiz– Zure ohean lekua zegoela eta...
|
Bertara
eramatea erabaki zenuen.
|
|
|
Nirekin mintzatzen zenaren aitak hartu zuen. Aita, ordea, gaixotu egin zen eta semeak kotxean hartu eta
|
berarekin
eraman nahi izan zuen. Bitan, ordea, ihes egin zion.
|
|
|
Baina berak baietz, egia handi bat esan nahi zidala, zalantzarik izan ez nezan. Ez zuela sekretu hura
|
berarekin
eraman nahi. Hasperen eta isiluneen artean esan zidan:
|
|
2003
|
|
|
Bere ama zen, hil eta gero ere, bere jatorri judua ukatu eta benetako frantziar idazle bat izatera animatzen zuena. Gary bere amaren obra izan zen nolabait eta Ajar izan daiteke idazleak
|
bere baitan
zeraman benetako nortasunaren adierazpena. Baina ez da horretan bukatzen Romainen abentura:
|
|
|
Postal guztiz arruntak dira, mende hasieran Marseillan Sulim Anaien inprimategian egiten zirenak eta" munduko bazter miresgarriak" irudietan agertzen dituztenak. Touchagueseko bizargin aprendizak biziki maite zituen nonbait irudi horiek eta
|
berarekin
eramaten zituen bidaietan. Postalak guztiz arruntak izanik eta zigiluak falta bazaizkie ere, bildumak egiten dituztenek eramanik edo, idatzirik dituzten mezuak ez dira nolanahikoak eta jakin mina pizten dute, atzerriko izen urrunak agertzen direlako edo oso egoera gogorretan idatziak daudelako.
|
|
|
Halako batean, aurpegia serio, ETArekin harremanik ote neukan galdetu zidan. Ez naiz oroitzen zer esan zuen baietz erantzun nionean, baina oraindik ikus dezaket gelatik irteten tristerik eta burumakur, ni neure penarekin utzita eta berak
|
berea
zeramala... Gabriel Arestik idatzia utzi zuen etarren amek asko sufritzen dutela semeak hiltzen dizkietenean, baina batez ere semeek hiltzen dutenean...
|
|
|
Halako kasuren bat ailegatzen denean, txostena igortzen omen da sistematikoki Epaitegira, pazientearen historialarekin batera egongo omen da txosten hori. Joateko traumatologiako solairura, eta eska dezadala historialaren kopia bat
|
berari
eramateko. Helbidea eskatzen dit, gero berak niri bidaltzeko.
|
|
|
Besotik heldu eta
|
bertatik
eraman nahi ninduen gizon hark.
|
|
2004
|
|
|
Etxea nahiko handia izan zela ematen zuen, baina lau hormetako bat erortzean
|
berarekin
eraman zuen etxearen zati bat. Sukaldea osorik zegoen, komuna eta gela bat ere bai.
|
|
|
Bai: minoria hitzak
|
bere baitan
daraman karga ideologikoaren arantzaz ari gara. Hitzik garbiena eta aseptikoena bailitzan darabil zenbaitek, eta zenbait horien artean, Gurutz Jauregik:
|
|
|
Hizkuntza batek
|
bere baitan
daraman gaitasun komunikatiboari etoglosia esa ten dio Juan Cobarrubiasek. Hiztunen batez besteko gaitasun maila dago jokoan.
|
|
|
Ez da inoiz joan, eta gogorik ere ez. Bera gustura dago Ponte a Eman, eta Lucak edo beste edozeinek esaten badio
|
berak
eramango duela kapitalera paseatzera, Liviak erantzuten du ezetz, eta ez du esango zergatik, edo esaten badu ez du egia esango, ezin duelako. Ze, egia esango balu, aitortu luke Florentzian jende asko dagoela, eta igual bere neba txikiak ere bai, eta kasualitatez topatuz gero ondo, gauza ederra izango zen; baina argi duena da joanez gero bila ibiliko zela begiradarekin, hori baino ez zuela egingo, bila eta bila ibili baino ez, zer eta azkenean nebarik ez topatzeko eta, gainera, kapitalarekin ez disfrutatzeko.
|
|
|
Amona Sinforosak
|
berarekin
eramaten ninduen mezatara, umetan. Elizan, ezker aldeko banku batean kokatzen ginen, beti leku berean, laugarrenean aurretik hasita.
|
|
2005
|
|
|
Batez ere, hori ez zen berriro Naroarentzat toki segurua izango. Taxistari ordaindu eta, zelatariek ikusi ez dituztelako itxaropenez, nora joan ez dakiela, hiripekora jo du, Naroari eskutik helduz
|
berarekin
eramateko, bizkor. Aterkia motxilan bilatzerik ez dute, baina ez dira euriaren beldur.
|
|
|
Konponduta daukan bakarra aireportutik hirirako garraioa da, Mutsumi laguna etorriko baitzaio bila. Hirian, berriz, argazkiko neska topatu du, arratsaldean, Asakusa ko tenpluan, eta
|
berak
eramango du Urkoren lagunaganaino, honen etxean lo egingo ei du eta. Ordura arte –batek jakin hori noiz izango den–, jantzi zikinetan sentitu behar.
|
|
|
Sofan etzanda nengoela, zerbait behar nuen ezertan ez pentsatzeko eta musika jartzea pentsatu nuen. Baina altxatu baino lehen oroitu nuen urdanga lesbianak disko guztiak
|
berarekin
eramanak zituela bere ihesean. Telebista piztu eta bost bat minutu zapping egiten jardun ostean, tele-zaborra zegoen kate batean gelditu zen ahaztuta, oraindik rona gelditzen zitzaidala oroitu nuenean.
|
|
|
Eskua luzatu zuen mahairantz eta zerbeza lata bat nire aurrean jarri ostean bestea
|
bere aldera
eraman zuen; gero zigarro paketetik bat atera zuen. Surik ekarri ez zuenez eta nik ere ez nuenez, ahalegin handiz berriro jaiki eta ilea eskuarekin apur bat atondu ondoren atetik desagertu zen.
|
|
2006
|
|
|
Maialen jaioberria bezain hauskorra. Botika eta pure usain bera aditu zuen Nereak haurdunaldiaren zazpigarren hilabetean anbulantzia batean
|
bertara
eraman zutenean ere. Maialenek presa izan zuen mundura irteteko.
|
|
|
Aitonaren buru osasunari buruzko kontuak gauean torturatu zuen galdera
|
berera
eraman zuen: aitona zen Urrutiaren hiltzailea?
|
|
|
Erroman esamesak handiegiak egiten hasi zirenean, Francesco Cenci hiriburutik iparraldera zituen lurraldeetara erretiratu zen, Abruzzoetako L’Aquila probintziako Petrella gaztelura, eta
|
berarekin
eraman zituen etxeko neskame morroiak eta familiako bi maitale; bi emakume menperatu, izutu eta zorigaiztoko: Francescoren bigarren emaztea, Lucrezia Petroni, zeinarekin ezkondu baitzen 1593 urtean, eta Beatrice, Francescoren alaba propioa.
|
|
|
Hantxe ikusi behar izan zuen amaordekoari egin ziotena:
|
bere aurrera
eraman eta sokaren tormentua egin zioten hari ere, eta besaburuak bere lekuetatik atera arte eduki zuten esekita Beatriceren aurrean.
|
|
|
Ninfaren lotsaizunak mirestu egin zuen Dionisos jainkoa, zaila baitzen ninfen artean hain malezia gutxikorik eta lotsagorritzeko adinako apaltasuna zuenik aurkitzea. Dionisosek opari bat egin nahi izan zion ninfari, eta,
|
berarekin
eraman ohi zuen makilatxo magikoa hartuz, ninfa gatibatzeko hazarazi zuen sastraka ukitu eta loratzeko agindu zion. Laharrondo hura berehala loratu zen, eta lore haiek ninfaren masailen kolorea zuten:
|
|
|
Egun batez, Jainkoaren neskame eta Graeme jauregiko giltzazaina zen Alice xuxenak bere neba bekataria eta iloba gajoa bizi ziren etxea berriz ere heia bihurtuta ikusirik, Jainkoaren koleraz indartu, eta harriak izutzeko modukoko madarikazioa bota zion Satanasen atzaparretan harrapatuta zegoen Alberti. Gero, hitz gehiago esan gabe, hartu zuen Barbara txikia eta
|
berarekin
eraman zuen Graemetarren jauregira.
|
|
|
Alemaniako uholde zipriztintsu hura Pariseraino iristear zegoela, etsipenak bultzatuta edo, hainbat denboran karteran eramandako aurkezpen txartel hura etorri zitzaion burura Lászlóri, egun batean Jugoslaviako hotel bateko sarrera gelan gizon dotore batek eman ziona eta beti
|
berarekin
eraman ohi zuena, eta txartela eskuan zuela joan zen Parisko Argentinaren enbaxadara. Han, Argentinara joateko bidaia baimena eskatu zuen Lászlók eta inolako galderarik eta zailtasunik gabe eman zioten, bai berarentzat, eta baita emaztearentzat eta alaba Marianarentzat ere.
|
|
|
Alabaren ohantzetik ilobaren lehen negarrak entzun orduko, aitatxik kontsideratu zuen deseinu gorenetara deitua nintzela, eta horren marka zela halako datan munduratu izana. Biharamunean,
|
berak
eraman ninduen bataiarrira, Garrüzeko Jondoni Felixen elizan. Ene izena ere berak hautatu zuen:
|
|
|
Barneko etsaia. Gizonak beti
|
berarekin
eramaten duena. Su eternalerako bidezidorrik zuzenena.
|
|
|
Ez zen gordeka aritzen. Alabaina, inoiz ez ninduen
|
berarekin
eraman. Ezta nik eramateko galdatu ere.
|
|
|
Ezin jakin gauzak nola pasatzen ziren etxeko jauna etxean zelarik. Nik ikusi nuenez, han ez zen gizon galtzadunen beharrik etxeko biztanle guztiak arrasto
|
beretik
eramateko.
|
|
|
Lau aldiz ezkutatu nuen altzairuaren punta haren bularraldean. Lurrera
|
berarekin
eraman ninduen kasik.
|
|
|
Izena Nafarroako tronuko oinordearen ohoretan emana zioten, familiaren plegu zahar bat. Vianako printzeak
|
berak
eramana zuen noski sortu berria bataiarrira. Bere agurrean," giristino zuzena eta nafar ona" izatera adoretzen ninduen.
|
|
|
Ez baten alde ez bertzearen kontra gelditu zen. Alderdirik hautatu gabe erretiratu zen bere gaztelura, seme alaba guztiak eta haien familiak
|
berarekin
eramanda.
|
|
|
Oso goiz agertu zen aterpean bezperako sendokotea.
|
Berarekin
eraman zituen Bernat eta Batis. Carvallo ere esna zegoen.
|
|
2007
|
|
|
Ibonek hamasei urte zituen orduan, hamabi nik. Afalondoan, bat batean, abisurik gabe,
|
berarekin
eraman ninduen garajera arrapaladan. Ez zidan zertara gindoazen galdetzeko aukerarik ere eman.
|
|
|
Cortések, badaezpada, atxilotua atzean bakarrik utzi nahi ez, eta
|
berarekin
eraman zuen Hibuerasko espedizioan. Eta 1522ko otsailaren 22an urkatu egin zuen.
|
|
|
Zergatik joan zen, ordea, Habanara, eta ez beste norabait? Bera baino lehenago nire izen deitura
|
bera
zeraman José Luis Alvarez osaba(, tío Pepe, etxean) jadanik Habanara zelako.
|
|
|
1502an, 28 urte zituenean, Ameriketarako bidaia egin zuen lehendabiziko aldiz. Bidaia oso txarra tokatu zitzaion, bidenabar, itsas ekaitz bortitz batek
|
bera
zeraman ontzi eskasa ia ia hondoratu baitzuen.
|
|
|
No se desarrolla más que aquello a lo que la época, el clima, la necesidad, el mundo, el destino, dan lugar; lo otro queda descartado; las inclinaciones o aptitudes latentes en el corazón nunca pueden convertirse en habilidades prácticas. ...ciones e incertidumbres que producen asombro? 389 Hau Herder-ek ez du herri gogoaren efemeroaren zentzuan idazten, baizik haren mugatutasun eta partzialtasunarenean, baina erorkortasunaren esplikazio bezala ere irakur liteke390 Gizaki edo herri betegingabeak, mugatuak, partzialki garatuak, periodo baten baldintzek tankeratuak, horregatixe kontraesanez, bertute altuz eta bizio makurrez kolkobeteak,
|
bere baitan
darama bere hondamendiaren zio posible bat. –La misma máquina que hizo posible tan considerables vicios fue la que elevó las virtudes a tal altura, la que extendió de tal forma su radio de influencia.
|
|
|
Ezustekoaren oroitzapenagatik izango zen, baina hurrengo hiru hilabeteetan Elisak ez zuen behin ere bakarrik utzi gure alaba. Nonbaitera erosketak egitera, tramitezko paper bat betetzera, sendagilearengana edo Titorengana bisita egitera joan behar bazuen,
|
berarekin
eramaten zuen neska txikia, erosi berria genuen kotxe katxarroan, bigarren eskukoa bera. Lehenago futbol jokalari baten semea eraman izan zutelako edo, kotxean zebilenean hanka joko eder eta garbia erakusten zuen gure behor nabarrak, Maradona balitz bezala.
|
|
|
Bidean aurkitu nuen Elisa; hobeto esanda, berak aurkitu ninduen bidean, elkar jo baikenuen izkina zorioneko batean. Sekulako kaskarrekoa hartu bagenuen ere, nik bekokian, hark ere bekokian, elkar besarkatu genuen, presoak berri ona dakarkion postaria besarkatuko lukeen bezala, belar izpiak
|
berarekin
daraman haizea besarkatzen duen bezala, erle horiak lore horia besarkatuko lukeen bezala, ez dakit.
|
|
|
Eta ezetz egiten zien buruarekin, horrela ezin zela, zerbaiterako hartzen zuela berak eserlekuz aldatzeko lana. Horregatik, 1973ko arratsalde hartan, erdiko eserlekuan eseri eta poltsan geratzen zitzaizkion ogi apurrak Gretak
|
berak
eraman zituen ahora hatz muturrekin, usoekin haserretuta. Hantxe egon zen eserita eguzkia behera erori eta zuhaitzen hostoak laranja kolorez busti zituen arte.
|
|
|
Titi punta nabari zaio, aire egokituak gogortua. Eskua
|
bertara
eramateko gogoa sentitu duzu, titi punta hura laztandu eta musukatzekoa, baina ez duzu egin. Zerbait hartu nahi duen galdetu diozu, eta ezetz erantzun dizu, ez duela edaten.
|
|
2008
|
|
|
Hasi, bai, hi ere gure aitona bezala, eta urak eramango hau egunen batean? ardoak
|
berak
eramaten ez bahau lehenago!
|
|
|
bere esker ona azaldu nahi izan zion ere? eta are gehiago, promes bat ere egin baitzion?. Zin degizut erregina bat bezala tratatuko zaitudala, izeba, nire ametsak betetzen badira???, kosta ahala kosta bete nahi zuena; hantxe, baina, komediak!, Nazariok ezin ulertu baitzuen nola bete zezakeen orduan emandako hitza, izeba
|
berarekin
eraman ezean, herritik hiriburura, Reginarekin batera, jakina, eta izeba Ursula nagi bezala agertzen baitzitzaion Nazario hartaz mintzatzen zitzaion bakoitzean, edo baietz esaten zion ilobari, inongo entusiasmorik gabe, ezetz esango balio bezala:
|
|
|
Benek aurkitu baitzuen eskeletoa, uhartean barrena egindako joan etorri luze, bakartietan; eta berak kendu zion dena; berak aurkitu zuen altxorra eta atera zuen lur azpitik, bere pikotxaren kirtena zen zuloan hautsita zegoena?; eta
|
berak
eraman zuen bizkarrean hartuta, hamaika bidaia nekagarri eginez, pinu luzearen oinetik bi gailurreko muinoan zeukan leize bateraino, uhartearen ipar ekialdeko angeluan; eta hantxe egon zen, toki seguruan gordeta, Hispaniolaren helduera baino bi hilabete lehenagotik.
|
|
|
–Beharbada bai, ihardetsi zion sendagileak?. Nire adiskideak
|
berarekin
eraman behar zintuen, beharbada; baina itsuskeria, itsuskeriarik egon bada, nahi gabekoa izan da. Eta mister Arrow ere ez da zure gustukoa?
|
|
|
Nik behintzat ez ditut militante politiko abertzale asko ezagutzen koherentzia horrekin. Nik esango nuke, arrazoi batengatik edo bestearengatik,
|
beren baitan
daramaten etsaia ia inork ez duela ikusi nahi. Ezin duela ikusi.
|
|
|
Baina beren barruan bi munduak zeuden bizi bizirik. Horrexegatik, kontserba lantegiko ordezkari sindikala izanagatik, izeba bera arduratzen zen gabonetan jaiotza jartzeaz; Antiguako ermitara ere
|
berak
eramaten gintuen oinez, eta bertan kontatzen zigun ermita barruko irudi bat, Nazarenoa, miragarria zela. Nazarenoaren irudia beirazko bitrina batean dago Antiguako elizako koruaren azpian.
|
|
|
Bitrinan eskuarekin musu emanez gero burua argitzen dela esaten zigun izebak. Eta horrela, azterketaren bat nuenean
|
bertara
eramaten ninduen eskuarekin musu ematera, nahiz eta ni neu bataiaturik ez egon. Eta halaxe jarraitu nion ohiturari institutuan eta baita unibertsitatean ere, azterketekin itota banenbilen.
|
|
|
Eta zer da kirats hori...? Hasi, bai, hi ere gure aitona bezala, eta urak eramango hau egunen batean... ardoak
|
berak
eramaten ez bahau lehenago!
|
|
|
...prestatu zion, baita nola berak –Nazariok– bere esker ona azaldu nahi izan zion ere... eta are gehiago, promes bat ere egin baitzion –" Zin degizut erregina bat bezala tratatuko zaitudala, izeba, nire ametsak betetzen badira..." –, kosta ahala kosta bete nahi zuena; hantxe, baina, komediak!, Nazariok ezin ulertu baitzuen nola bete zezakeen orduan emandako hitza, izeba
|
berarekin
eraman ezean, herritik hiriburura, Reginarekin batera, jakina, eta izeba Ursula nagi bezala agertzen baitzitzaion Nazario hartaz mintzatzen zitzaion bakoitzean... edo baietz esaten zion ilobari, inongo entusiasmorik gabe, ezetz esango balio bezala: hik hirian nahi nauk, baina nik herrian nahiago...
|
|
2009
|
|
|
izadian haren jakinduria, ahalmena, ederra, ona dago dizdizari gauza guztietan, ispiluan bezala. Izaki bakoitzak Jainkoaren aztarna edo irudia darama bere baitan; Jainkoa
|
bera
darama nolabait, loreak, arbolak, harriak, txoriak, eguzkiak, zeru izarrak, bere baitan, sorkari artistikoak sortzailea eramaten duen eran.
|
|
|
higitzen duena edo, arima unibertsala): ez zaitu
|
berak
eramango, zuk eraman duzu bera. Zentzua zure bizitzari ez dio biziak emango; zeuk eman diozu bizitzari zentzua, arauak, balioa.
|
|
|
Filosofoen Jainkoa ez da Abraham, Isaak eta Jakoben Jainkoa; izen
|
bera
badarama ere, arras bestelako zerbait da, aspaldi ohartarazi zuen hori Pascalek. Moises eta Jesus Nazaretekoa, Jainkoaz erlijiosoki mintzatu zaizkigunak, kezka kezkatuak ez dira ibili astronomiaz eta Big Bang eta haren kausaz.
|
|
|
Orduan 12 urte zituen. Aitari
|
berarekin
eramateko eskatu zion eta aitak nahi ez.
|
|
|
Glenis oso suminkorra da. Eskuzorroa
|
berarekin
darama eta harekin ukaldi bat eman dio aurpegian. Mutilak, haserretu eta besoetatik helduz:
|
|
|
Josebak poliki poliki alderatu zuen besoa, mugimendu kalkulatu batez. Zehar begiradaz ohartu zen non zeukan Angiek eskua jarria eta
|
berea
eraman zuen hara. Eszena hartantxe izan zen, bai.
|
|
|
Nire bila etorriko da, ordu bietan gelditua naiz berarekin.
|
Berak
eramango nau. Baina berak ere ez dauka diru askorik.
|
|
|
Joanak aterantz jo zuen. Aurreko eguneko arropa bera jantzita, poltsa ere
|
berarekin
zeraman. Bertan ote zegoen kamera oraindik ere?
|
|
|
Saltsa ederrean sartu ninduen Txaberrek hogei urte genituenean, eta ez nuen esperientzia errepikatzeko intentziorik.
|
Berak
eraman zuen parterik txarrena, bai, hiru edo lau urte barruan, baina Mikelek eta biok polizia etxean pasa beharreko gau hura ez da erraz ahazten. Kontuan izanda, gainera, erabat errugabeak ginela.
|
|
|
(. Dublindarrak munduko mozkor abegikorrenak dira, hemen bazina garagardo bitsarekin egingo zenuke bibotea eta garagardotan egongo ginateke elkarrekin, biok beti elkarrekin?. . Nebraska utzi nuenean hain nintzen beldur, Sara, noren seme alaba ginen ikasi berri, madarikazioa ginela iruditu zitzaidan, maite zintudan moduan maitatuta zoratu egingo nintzela uste nuen eta etxean geratuz gero zeu ere bide
|
beretik
eramango zintudala?)
|
|
|
Ardo bat hartzeko, afalaurretik, aurpegi ezagunetan agur keinua sumatzen zuen bitartean. Laster, pentsatu nuen ostera, iraila bukatuko zen, udaren azken kondarrak
|
berarekin
eramanez. Apar hura guztia.
|
|
|
–
|
Bertara
eramango diat, erantzun zidan Xantik eskatu orduko?. Oraintxe noak ni ere.
|
|
|
Eta ez zihoan Portugalera negozioak tarteko, ihesi baizik. San Bartolome gaueko sarraskitik juxtu juxtuan libratuta,
|
berarekin
eraman ahal izan zituen ondasun guztiak bildu eta hanka egin zuen odolez blai geratu zen hiritik. Frantzia aldi batean katolikoen oldarraldi bortitzak astinduko zuela zirudien, eta erresuma abegikorragoen bila abiatu zen.
|
|
|
baita oihuka eta bibaka jarraian ere, gora Damaso eta gora orbetarrak!, Sasi eta Mendiren zaunken artean, han atarian, nora iritsi baitziren, zaratak eta zalapartak erakarrita, ama eta izeba Ernestina, Ada eta Maria Bibiana, neskameak eta lorezaina, ziztu batean: ...n menderatzeko gertu, alegia, hurbileko belardiak eta urruneko mendixkak, etxeak eta gizon emakumeak, objektu eta izaki guztiak oinpean, zuhaitzak eta harriak ere belauniko?, alferrik, ordea, Damasok, betaurrekorik gabe, laino artean bezala behar baitzuen, eta irudi lauso batzuk baino ez baitzituen atzematen, argiaren urriak lausoagotuak, ilunabarraren azken hasperenean, bigarrengotasunaren itzala
|
berarekin
eramatera kondenaturik balego bezala, baita lehenengoa izatera deitua izan zenean ere.
|
|
|
Denbora berriekiko egokitzapenak zuritzen zion Nazariori turutatik diskorako jauzia? nahiz eta zuritze hartan bazegoen sakonagoko beste arrazoi bat, Nazariok aitonaren turutarekin zuèn arazoarekin lotua, bestela ez baitago ulertzerik nola, herritik hirira egin zuèn etxe aldatzean, ez zuen
|
berarekin
eraman oroigarri hura: esan nahi baita gizonak kuttuna behar zuela objektu hura, bai, alde batetik, latorrizkoa zen arren eta mailatu txiki bat zuen arren, primeran eutsi zion denboraren joanari?, baina baita ahanzturaren kutxan sartzeko modukoa ere, bestetik, turutots ba
|
|
|
Nurmiren txanda zen, beraz; Nurmi korrikalari ona zen, izen bat ere bazuena, irabaziak baitzituen kroseko lehen mailako hiru proba, baita bigarren mailako beste asko ere, hogeita hamarren bat guztira; Nurmi, gainera, harro zegoen bere balentria haietaz, hiru balentria handi haietaz bereziki: hain harro zegoen, non
|
berarekin
baitzeramatzan hiru kopa handi zilarreztatu, kopa haiek benetako izatea emango baliote bezala: hirurak zaku batean zeramatzan, zakua bizkar zorroari nola edo hala lotuta; kostatu zitzaion, halere, kopak berarekin eramateko helburua lortzea, kapitainak hasieran ezetz esan baitzion?
|
|
|
hain harro zegoen, non berarekin baitzeramatzan hiru kopa handi zilarreztatu, kopa haiek benetako izatea emango baliote bezala: hirurak zaku batean zeramatzan, zakua bizkar zorroari nola edo hala lotuta; kostatu zitzaion, halere, kopak
|
berarekin
eramateko helburua lortzea, kapitainak hasieran ezetz esan baitzion, aukera bat eman zion arte, Nurmik primeran profitatu zuena, gainerako soldaduak baino azkarragoa zela, are azkarragoa, bidea maldatsu egiten zenean?
|
|
|
Zer, bi aldiz?? Hiru ere bai,
|
berarekin
eraman baitzuen Ada, hori okerrena, eta nola ikusi baitzuen aitak ez ziola ezetzik esaten, aldiz, burua ere mugitu baitzuen goitik behera behin edo behin, gehitu zuen?:
|
|
|
zerbait gertatu zitzaion erizainari eta ez zion injekzioa berak jarri.
|
Berak
eraman zuen medizina Erloju Etxeraino, baina ez zion injekzioa berak jarri?
|
|
|
Nik zoparen platerari begira esan nien gurasoei, beldurrez eta lotsaz beteta, haurdun nengoela. Zigorra balitz bezala hartu nuen nik Sabinen haurdunaldiarena, eta ez dakit zigor sentimendu horren arrastoa ez ote duen Sabinek
|
berarekin
eraman bizitza osoan. Carmenek, aldiz, Jainkoaren opari bezala hartu zuen.
|
|
|
Atzera bihurtu nintzen, ertzerako sobera ez nuela. Urak
|
berak
eraman ninduen gure garraiobide izana desagertzen ari zen aldera. Ez ziren guti laguntza eske ari ziren buruak.
|
|
|
Denbora berriekiko egokitzapenak zuritzen zion Nazariori turutatik diskorako jauzia... nahiz eta zuritze hartan bazegoen sakonagoko beste arrazoi bat, Nazariok aitonaren turutarekin zuèn arazoarekin lotua, bestela ez baitago ulertzerik nola, herritik hirira egin zuèn etxe aldatzean, ez zuen
|
berarekin
eraman oroigarri hura: esan nahi baita gizonak kuttuna behar zuela objektu hura, bai, alde batetik –latorrizkoa zen arren eta mailatu txiki bat zuen arren, primeran eutsi zion denboraren joanari–, baina baita ahanzturaren kutxan sartzeko modukoa ere, bestetik, turutots ba
|
|
|
Zer, bi aldiz...? Hiru ere bai,
|
berarekin
eraman baitzuen Ada, hori okerrena –eta nola ikusi baitzuen aitak ez ziola ezetzik esaten... aldiz, burua ere mugitu baitzuen goitik behera behin edo behin, gehitu zuen–: Ai, zeinen gustura egingo nukeen duelua Domingoren aurka!
|
|
|
Nurmiren txanda zen, beraz; Nurmi korrikalari ona zen, izen bat ere bazuena, irabaziak baitzituen kroseko lehen mailako hiru proba, baita bigarren mailako beste asko ere, hogeita hamarren bat guztira; Nurmi, gainera, harro zegoen bere balentria haietaz, hiru balentria handi haietaz bereziki: hain harro zegoen, non
|
berarekin
baitzeramatzan hiru kopa handi zilarreztatu, kopa haiek benetako izatea emango baliote bezala: hirurak zaku batean zeramatzan, zakua bizkar zorroari nola edo hala lotuta; kostatu zitzaion, halere, kopak berarekin eramateko helburua lortzea, kapitainak hasieran ezetz esan baitzion... aukera bat eman zion arte, Nurmik primeran profitatu zuena, gainerako soldaduak baino azkarragoa zela –are azkarragoa, bidea maldatsu egiten zenean– erakutsiz, halako eran, non bai baitzirudien ezen zakuak arintzen ziola arimaren zama eta arintzen ziola abiada.
|
|
|
hain harro zegoen, non berarekin baitzeramatzan hiru kopa handi zilarreztatu, kopa haiek benetako izatea emango baliote bezala: hirurak zaku batean zeramatzan, zakua bizkar zorroari nola edo hala lotuta; kostatu zitzaion, halere, kopak
|
berarekin
eramateko helburua lortzea, kapitainak hasieran ezetz esan baitzion... aukera bat eman zion arte, Nurmik primeran profitatu zuena, gainerako soldaduak baino azkarragoa zela –are azkarragoa, bidea maldatsu egiten zenean– erakutsiz, halako eran, non bai baitzirudien ezen zakuak arintzen ziola arimaren zama eta arintzen ziola abiada.
|
|
|
Etxekoak afalaurreko prestakuntzetan ari ziren, lau mutilak kantuka hasi zirenean, vamos al frente, vivos y ligeros/ a la vanguardia, que es puesto de honor... baita oihuka eta bibaka jarraian ere, gora Damaso eta gora orbetarrak!, Sasi eta Mendiren zaunken artean, han atarian, nora iritsi baitziren, zaratak eta zalapartak erakarrita, ama eta izeba Ernestina, Ada eta Maria Bibiana, neskameak eta lorezaina, ziztu batean: ...deratzeko gertu, alegia, hurbileko belardiak eta urruneko mendixkak, etxeak eta gizon emakumeak, objektu eta izaki guztiak oinpean, zuhaitzak eta harriak ere belauniko–, alferrik, ordea, Damasok, betaurrekorik gabe, laino artean bezala behar baitzuen, eta irudi lauso batzuk baino ez baitzituen atzematen, argiaren urriak lausoagotuak, ilunabarraren azken hasperenean, bigarrengotasunaren itzala
|
berarekin
eramatera kondenaturik balego bezala, baita lehenengoa izatera deitua izan zenean ere.
|
|
2010
|
|
|
Nik, egia esan, ez nuen ezkontzeko asmorik, izeba Ernestinaren ereduari jarraituta; are gehiago: Teofilo Maria zaintzeko asmoa nuen, baita, hura zainduta gero, Fontillesko legenardunen ospitalera erizain joatekoa ere, aspaldiko amets bat betetzeko asmotan, baina Diodoro iritsi zen, eta Diodorok
|
berarekin
eraman ninduen. Ordainean, lauzpabost aldiz eraman nau Diodorok zinera, Molokai ikustera?
|
|
|
Zuok espainiarrok unibertsalak zarete, kosmopolitak; gu, berriz, itxiak, probintzianoak: baita zera ere?!; eta esango banizu guztiz beste aldera direla gauzak?; izan ere, zure gaztelaniaren aldeko hautuak
|
berarekin
darama euskararen aurkakoa; nire euskararen aldeko hautua, aldiz, ez dago gaztelaniaren aurkakoarekin lotua; are gehiago: Donibane Gurutzekoaren Kantu espiritual zoragarria buruz ikasi nuenean konturatu nintzen poema soil horregatik bakarrik merezi duela gaztelera jakitea; zuek espainiarrok, ordea, noiz arraio onartuko duzue Lizardiren obra dastatzeagatik merezi duela, agian bai??
|
|
|
nik ere gehiago egin nezakeen, beharbada, baina hantxe gelditu nintzen, nola jokatu ez nekiela??. . Zuk ez zenekien, baina Domingok bazekien, bai, arreba ere
|
berarekin
eraman ez zuen, bada, zertarako, eta gorriekin lerratzeko, aita eta biok bahitu gintuzten bezalako jendilajearekin!
|
|
|
gero eta erosoago sentiarazten gaituzten produktuetara, zeintzuk erosi eta erosi egin behar izaten baititugu, horixe baita gure gizarte modernoaren ezaugarria eta zerbait daukagun neurrian baikara nor, bestela jai; hemen ere moduak, zientzia gizarte kapitalistan txertatzeko moduak?
|
berarekin
eraman baititu gizarteak eredutzat zituèn giza balioak, gizakiaren inkontzientean gordeta zeudenak, indibidualismorik basatiena errotzeko, aldi berean; baieztatu ere, baieztatuko nuke gure gizarte laikoan. Elizek ez dute garai bateko indarra, zorionez:
|
|
|
Eztabaidagaia oinarri politikoei buruzko atala zenean, atal nagusia alegia, Batasunaren ahotsa Otegi izaten zen, eta metodologiaz edo egutegiaz eztabaidatu behar zenean, Otegik baino protagonismo handiagoa zuen Rufi Etxeberriak, gai horren ardura
|
berak
zeramalako. Ordezkaritza burua, auzia edozein zela ere, Otegi zen.
|
|
|
Ohikoa zen hori. Ohikoa ez zena Amaia
|
berarekin
eramatea zen. Amonarekin gelditu ohi zen bera ama mundua korritzera abiatzen zen bakoitzean.
|
|
|
Berdin berdin zion. Kasurik ez zioten egiten aitaren odol
|
bera
zeraman neskatoari.
|