|
2000
|
|
|
Baina han, noiz eta alaba bat izan baitzuen, bizimolde haren uzterat deliberatu zen, jo zuelarik, hartarakotz, bere lehengusina batenganat, zeina Uraitzeko klaratarren komentuan baitzegoen, moja. Komentuko mojak ohartu zirenean ezen emaztekia zinez ari zitzaiela, han
|
berean
eduki zuten neskame, alaba hazi bitartean. Aitzinago, gure amak, giristino gisa karitatearekin zituen obligazinoek hartaraturik edo, jauregiaren zerbitzurat ipini zuen emazteki hura, Uraitzeko klaratarren abadesaren ahotik historia haren berri jakin ondoren.
|
|
|
Han, prest, plastikozko leka, oraino betea. Eskua luzatu eta eri mamiz ferekatu nuen, zorroa hautsi eta
|
bere
eduki preziatua argira aterako zen momentua amets nuela. Gure etorkizun beltza oroimenetik hastanduta, neure burua prest eduki nahi nuen hurrengo minutuetarako.
|
|
2002
|
|
|
gaztea bai, baina gero eta gutxiago. Mirarik, aldiz –Julenek zinez ederretsi zuen–, Mirarik orduko haur aurpegi
|
bera
zeukan oraindik. Orduko hippy txikiaren planta bera.
|
|
2003
|
|
|
Oroitaraz dezakegu hala ere, 1566an, apirilaren 30eko gutun batez, Pio V.a aita saindu sainduak kendu zizkiola, Joanes Sosiondo gure apezpikuari, Baionako apezpikutegiak egundainotik
|
bereak
zeuzkan Gipuzkoako eta Nafarroako parrokia guztiak, eta ezarri zituela Filipe II.a Espainiako erregearen esku garbietan.
|
|
|
zenbat eta kristalean gorago jo, orduan eta gaindiezinagoa errekorra. Eta noizbait kirol olinpiko bihurtzen bazen, aintzat izan zuten Matias, eta telebistako esatariak komentatuko zuen kirol haren jatorria tren batean zegoela eta errekorra sortzaileak
|
berak
zeukala oraindik ere.
|
|
|
–Kuriosoa da. Izen
|
bera
daukagu. Baina zu ez zara hemengoa.
|
|
2004
|
|
|
Gazteena hamalau urteko mutila, Amer. Hura zen etxean geratzen zen gizonezko bakarra, besteak atzerriratuta baitzeuden, eta, beraz,
|
berak
zeukan hartuta familia-buruaren ardura. Sala baten erdian mahai handi bat zegoen.
|
|
|
Gizaki minorizatuaren sindromeak ezaugarri bertsuak ditu mundu zabalean: kultura eta hizkuntza normala bestearena da,
|
bere gainetik
daukanarena, berak bere nortasunaren arabera erreakzionatzeko legitimazio euskarririk ez baitu sentitzen errealitate soziolinguistikoan. Bera ez da normala:
|
|
|
Ez da, ez, horren erraza, ezta gutxiagorik ere, euskara arma gisa hartzen delakoa euskararen aldeko politika bideetarik argi eta garbi bereiztea. Horren arrazoia, apika, darabilgun hizkera nahasgarrian
|
bertan
daukagu: zer da, izan ere, euskararen berezko politika jarduna, politika oro oinarri ideologiko zabal edo estuago batzuen ildoan hezurmamitzen baldin badugu?
|
|
|
Orain, dirudienez, euskararen diglosia historikoa zertan den ikusirik, euskaltzale bati baino gehiagori zera bururatu bide zaio: euskarak
|
bere gainetik
dauzkan hizkuntzen normaltze egoerara hurbiltzea ameskeria izan daitekeenez, zergatik ez onartu nolabaiteko diglosia zori bat aterabidetzat. Nondik atera dut nik, ordea, susmo hori?
|
|
|
Xabier Mendiguren Bereziartuk behinola nork
|
bere esku
daukan haututzat aurkeztu zigun esparru pribatuaren barneko jokabide hori. Honela zioen orduko hartan:
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskarari buruzko jokabideetan legetasunaren aztarnarik idoro ezin duen ikuspegiak, legetasunaren kontzeptuarekin
|
berarekin
dauzka arazo teorikoak. Zentzu mehar eta formalean bakarrik hautematen baitu halakoak giza bizitzaren gainean legetasunak daukan irispena.
|
|
|
Hizkuntza minorizatu bat, dagoen osin beltzetik ateratzea, jasan duen ordezkapenaren historia larritik iratzartzea, ez da hala moduzko jakite teknikoei legokiekeen auzi hutsa. Azken buruan, hizkuntzaren gizarte izaerak gizarte antolamenduaren erraietan
|
bertan
dauka bere izatearen funtsa, eta horien arabera dantzatu ohi du mintzairaren ahots meharrak.
|
|
|
Baina zer gertatzen da autonomia erlatiboaren auzi horretan, boterearen monopolioa norbaitek
|
bere esku
daukanean. Halako egoeretan ez baitirudi mendeko hizkuntzen autonomiarako lekurik dagoenik boterearen izaera hegemonikoa itogarria izaten delako.
|
|
|
Mireia ezberdin zegoen. Ile luzeagoarekin, apur bat argalago, agian... baina berak ezagutu zuen begirada distiratsu
|
bera
zeukan, begirada ameslaria eta burugogorra.
|
|
|
Gauza batzuei ezin zaie berdin deitu nahiz eta gauza bera izan, pentsatu du txokolate puska osoa jan duen gizonak. Fotokopia dendako emakumearen barreak eta drogeriako alabaren barreak ezin dute izen
|
bera
eduki. Ez dira gauza bera.
|
|
2005
|
|
|
Piedadek uste du Samuel Muden gutunen batean agertuko dela bera, Piedad, Samuelekin hainbeste egon eta gero. Piedadek
|
berak
badauzka Samuel Muden gutun batzuk, Ingalaterrara bidali zizkionak. Baina ez dira erakusteko modukoak.
|
|
2006
|
|
|
Estatu Nazioa gorputz mistiko etnizista da, bat eta hautsezina. Biolentziaren monopolioa legez,
|
berak
dauka etniaren monopolioa. Immigranteekin oraintxe jokatzeko bere moduan ere Estatu Nazio moderno hori etnizista da.
|
|
|
Min hori, unibertso baten suntsimendu eta arbolaren karraska hori, identitate arazo sentimentala besterik ez eta errealki administrazio arazo soila baino ez zaion jaun errealistak, zinez errealista izaki, ezin du itxaron zuk bera herrikideagotzat hartzea hegazkineko eserleku laguna edo kasernako guardia zibila baino. Berak ez dauka eta ez du eduki nahi zure identitatea; logikoki zuk ezin duzu bera zure identitate
|
berekotzat
eduki. Are, zuretzat, haren identitate arazo gabekoaren, zure identitate arazoen bost axolaren, haren" modernitate" primitibo haizejoaren eta zure ezezagutzaren atzean, Espainia modernoaren inposizio historia guztia dago ezkutatua, genozidio kultural luzatu bat su txikian.
|
|
2007
|
|
|
|
Berak
zeukan teleskopio bikaina erabiliz (anartean munduko handiena diametroz) sistematikoki galaxietatikako argiaren espektroaren miaketa egin zuen.
|
|
|
Hidrogenozko
|
bere
edukia amaitzean, izarren teoriak irakasten duen hedakuntzan barrena abiatu zen. Eta hiru leherketa harrigarri erakutsi zuen segidan:
|
|
|
Hain zuzen Hegel-en aurkako Ezgaraiko honekintxe hasi da Nietzsche bizitza/ natura etsaitzat hartzen historiarena ere. Beraz, Nietzsche-rengan bizitzak bat egiten du naturarekin eta oposizioan dago izpirituari, arrazoimen eta zientziari, eta historiari; eta guztion aldean lehentasuna
|
berak
dauka, bera da guztion balioaren arau eta neurri917.
|
|
2008
|
|
|
Zuek hori egingo duzue, eta guk bi aukera emango dizkizuegu: gurekin batera Hispaniolara igotzea behin altxorra
|
bertan
edukitakoan, eta orduan bermea ematen dizuet, nire ohorearen gainean, toki segururen batean utziko zaituztedala; edo, hori gustuko ez baduzue, nire gizon batzuk zakar samarrak direlako, eta garbitu beharreko kontu zaharrak ere badituztelako pasatako amorrazioengatik, orduan, hemen bertan geratzeko aukera ere baduzue, hori ere bai. Hornigaiak erdibana egin ditzakegu, hainbesteko bat gizon bakoitzeko; eta bermea ematen dizuet, berriro ere, aurrena ikusitako ontzikoei zuen bila etortzeko esango diedala.
|
|
|
Bolinako Punta eta Gibel Masta Muinoa bertatik
|
bertara
neuzkan; muinoa, soildua eta iluna; punta, berriz, berrogei edo berrogeita hamar oin luze ziren haitzek ebakia, eta berebiziko harkaitz erori pilak inguratua. Milia laurden batera edo nengoen, itsasoan, eta nire estreinako pentsamendua arraun egin eta lehorreratzea izan zen.
|
|
|
Katua saguaren gainera bezala bota ziren haren gainera. Eskuz esku ibili zuten, elkarri kenduz; eta aztertzen ari zirela jaulkitzen zituzten madarikazio, garrasi eta ume irriei kasu egitera zera pentsa zitekeen, urrea
|
bera
zeukatela hatz artean, eta gainera uhartea atzean utzi eta itsasoan zirela jadanik, arriskutik kanpo.
|
|
|
bere lehen jaunartze eguna. Beraz, ondorioztatzen zuen pasadizoa kontatu zuen idazleak, ezerezetik Frantzia gobernatzera iritsi zen gizonarendako, hamaika bataila garaitu zituen militarrarendako, Europa osoa
|
bere mende
eduki zuen enperadorearendako, bizitzaren mementorik gogoangarriena izaki imajinario bat bere baitan hartu zuen eguna izan zen. Eta ez dago gogorarazi beharrik zenbat gauza egin diren historian eta egiten ari diren gaur egun ere irudimenezko izaki horren izenean.
|
|
|
–Ta,
|
berak
eukan? –jarraitu du inspektoreak.
|
|
|
Probarik ez dauka, hori garbi dago. Aitorrek, berriz, dena
|
bere kontra
dauka. Eta horixe da axola duena.
|
|
|
Alegia, errealitatearekin berarekin barru barrutik loturarik ez duen osagai pasibo bat? Ezagun da, bai, ezagun denez, hizkuntzaren gainean dagoen ikusmoldeak
|
berak
daukala hor azken hitza. Horrela ez balitz, nik uste, abertzale gehienen jokabidea ez litzateke hain zabarra eta axolagabea izango.
|
|
|
Sinonimotzat jotzen badira, zera gerta liteke estaturik gabeko nazioetan: nazio zapalduko herritarren naziotasuna eta nazio hori
|
bere mende
daukan estatuaren herritartasuna bat ez etortzea?.
|
|
|
Oso oker ez banago, abertzaletasunaren arazo nagusi bat horretantxe datza: , nazio zapalduko herritarren naziotasuna eta hori
|
bere mende
daukan estatuaren herritartasuna bat ez etortzea?. Are gehiago, abertzaletasunaren egungo nora eza ere nik hortxe paratuko nuke neurri ohargarri batean.
|
|
|
Hegemoniak, hori eta horrenbestez, hau edo hura egitera behartzen zaitu, baina zu ez zara ohartzen mekanismoaren trikimailuaz. Hegemoniak, besteak beste,
|
bere esku
baitauzka giza alienazioaren mekanismoak arautzen dituen paradigma normalizatuaren interpretazio zentzuak.
|
|
|
Arotzak, ordea, astiroago nahi izaten zuen joan, zaindu egin nahi izaten zuen barkua, osorik iristeko portura. Sarritan pentsatu dut lehia
|
bera
daukagula denok geure barruan. Badugula lemazain bat arriskatu nahi duena eta arotza, nahiago duena gorde, seguru jokatu.
|
|
2009
|
|
|
–Nire gelara joango gara. Ordenagailua
|
bertan
daukat eta erosoago egongo gara.
|
|
|
Leonek eta Olak esaten zutena berak ere pentsatzen zuela adierazi nahi zuen. Eta neuk ere iritzi
|
bera
neukan, baina horrek ez zuen esan nahi Elenaren etxera joan eta lehen minutuan lepoa jango nionik.
|
|
|
Zure bizitzak, eduki duen zentzua, eduki izango du. Eta oraintxe ere
|
berak
daukana dauka, ez dio kanpoko beste zerbaitek zentzua emango.
|
|
|
Gandiagaren kasua, nik uste. Eta bestea kausi daiteke zentzua eduki ez daukala, baina batez ere galdera
|
bera
daukalako zirtzikatuta, hau zein den ere oso ongi ezin jakiteraino, zeini omen baitzion zentzuak erantzuten.
|
|
|
begitandu zaio San Tomasen aipua, hori zehazki haren obrako zein tokitan datorren bilatu baitu, eta hala berresten dio irakurleari, testu paralerroekin ere osatuz. Tertulianok fedearen
|
beraren
eduki bihurtzen ditu kondenatuen tormentuak ikusteko plazer horiek,, imajinatzen dituen espirituan irudikatuak?. Testuok Nietzsche eskandalizatzen bazuten, gure Axularrez zer esango dugu, honek Jainkoaren beraren gozamenarentzat beharrezkoa bihurtzen du kondenatuen tormentuen ikuskaria?
|
|
|
esango du Gandiagak (GDA, 10). . Aita bat
|
bera
daukagu,/ anaia gara? (GDA, 114).
|
|
|
Eta beharbada ez dagoela edozein zergatik heldu. Mitoa, hortaz, errituaren razionalizazio bezala sortzen da sortu, eta betiere
|
bere
edukien razionalizazioan segitzen du (oroit Hesiodo, Homero). Mitoaren razionalizazioak gero filosofian, zuzenbidean, zientzian, jarraitzen du.
|
|
|
Usua da garbia versus lohi, zikin, tolesduna, oposizio espresoa (baserria/ hiria kontrastearen parekoa gerta daiteke) 102, zakurren eguzkitako siestan
|
bertan
daukagu: –Nasai nasai dedate/ bero lixunkoya./ Izpi garbijak dargi/ euren gorputz loya?
|
|
|
...dt Goetz gazteak metroan dirua kendu nahi zioten lau laguni tiroa tiratu zielako, Maria Hanson modelo politari bi gaiztaginek azidoz aurpegia itsustu ziotelako beste batek mendeku egiteko ongi pagaturik; New Yorken gertatu dira direlako Pizza Conection gertakariak, pizzategietan heroina sarea hedatua baitzegoen; Queens eta Manhattanen kolonbiarrek elkar tiroka garbitzen dute, kokaina erresuma nork
|
bere esku
edukitzeko.
|
|
|
–Ez dakit ba? . Goio azkar pentsatzen saiatzen ari zen, entzuten ari zen dena prozesatzen?, baina
|
berak
zeukan?
|
|
|
Eta, hala ere, aldi hura, gizakiari dagozkion guztiak bezala, ez zen behin betikoa izan, soseguzko zein aintzazko memento haiei beste batzuk jarraitu baitzitzaizkien, hagitzez ere larriagoak, fedea, arestian hain osoa zirudiena,
|
bere
edukiaz hustu eta Jainkoak Ernestina eskutik utzi balu bezala, jakin ez zergatik; baina berak. Ernestinak, hutsaldi eta utzialdi haietan ere ez zuen etsiko, bai baitzekien, edo hala uste zuen bederen, haiek guztiak Jainkoak ipinitako probak zirela, arimak gainditu beharrekoak, are gorago egin zezan, oztopoz oztopo eta zailtasunez zailtasun, Jainkoagan konfiantza osoa jarriz betiere, pentsamendu hura zuen Ernestinak bere ideien ardatz?, gertaera guztien bilakaera, etorkizuna?
|
|
|
Soraren adin
|
bera
dauka Drentelek gutxi asko. Haizea oso zakar dabil hamazazpigarren teilatuan.
|
|
|
Zertara joan behar zuen munduko beste puntara heroiarena egitera. Etxean
|
bertan
zeukan misioa. Abandonatu egin gintuen.?
|
|
|
Eta, hala ere, aldi hura, gizakiari dagozkion guztiak bezala, ez zen behin betikoa izan, soseguzko zein aintzazko memento haiei beste batzuk jarraitu baitzitzaizkien, hagitzez ere larriagoak, fedea, arestian hain osoa zirudiena,
|
bere
edukiaz hustu eta Jainkoak Ernestina eskutik utzi balu bezala, jakin ez zergatik; baina berak –Ernestinak– hutsaldi eta utzialdi haietan ere ez zuen etsiko, bai baitzekien, edo hala uste zuen bederen, haiek guztiak Jainkoak ipinitako probak zirela, arimak gainditu beharrekoak, are gorago egin zezan, oztopoz oztopo eta zailtasunez zailtasun, Jainkoagan konfiantza osoa jarriz betiere .
|
|
2010
|
|
|
Eta, hala ere, aldi hura, gizakioi dagozkigun guztiak bezala, ez zen behin betikoa izan, soseguzko zein aintzazko memento haiei beste batzuk jarraitu baitzitzaizkien, askoz ere larriagoak, fedea, arestian hain osoa zirudiena,
|
bere
edukiaz hustu eta Jainkoak eskutik utzi banindu bezala, jakin ez zergatik?
|
|
|
Zergatik behar zuen aleman batek frantses batek baino gehiago, edo frantses batek aleman batek baino gehiago, zauriek eta minezko minek guztiak berdintzen zituztenean, heriotzak zer esanik ez? Zer axola zitzaidan niri, izan ere, zoritxarrak
|
bere mende
eduki ninduèn gerra egun luze amaiezinetan, nire bandera gorri hori beltza izatea edo beste kolore batekoa?
|
|
|
–Etzi zure urtebetetzea da, bai, eta ganbarara joango gara?; Helenak ez zidan bere desioa erakutsi?. Ganbarara joan nahi nuke??, ez iritzirik eskatu?. Ganbarara joango al gara???: Helenak agindu egiten zidan,
|
bere mende
nindukala baleki bezala: arrazoi zuen, nik ez bainuen besterik nahi jada, haren agindupeko izan baizik, haren azala ukitzen nuen bakoitzean, nola sentitzen nuen azal hark osatzen ninduela!?, nahiz eta, garaitua sentitzen den gladiadore batek bezala, nora ezean jaurti nuen azken ezpatakada:
|
|
|
–Nik banekien EHUn girorik ez zegoela, Agustin Azkaratek hasieratik esan zuelako hori faltsua zela, baina interes handiak zeudela ere banekien. Banekien Azkaratek edo Núñezek aztarnategiaren kudeaketa hartu nahi zutela, inoiz ez zutelako onartu Gilek horren aztarnategi garrantzitsuaren kudeaketa
|
bere esku
edukitzea, eta azkenean hori gertatu denez, alegia Núñez izendatu dutenez zuzendari berri, Gilek oso ondo aprobetxatu du hori guztia?.
|
|
|
Aitatxi, esan nahi dut. Eta alu honek haren musu
|
bera
dauka. Erretratua erakutsiko dizut eta esango didazu.
|
|
|
Jendeak, opor osteko sindromearen eraginpean oraindik, itsaso egarriz jarraitzen zuen, antza. Ninok
|
berak
zeukan inork baino gogo gehiago azkar iristeko, baina errepidean tentuz gidatu behar da eta, are gehiago, gidatzen duzun kamioitzarra piztiaz beteta badago. Horregatik pilaketa sumatzen zutenean baztertu eta gelditu egiten ziren autoei pasatzen uzteko.
|
|
|
KALEZULO zikinena edo jauregiko urrezko aretoa, horra Mark Twainek proposatzen duen aukera, baina bizimodu alternatiboaren posibilitateak ez du zertan horren muturrekoa izan kilikagarria gertatzeko; nire kasuan behintzat, atari
|
berean
neukan txikitatik burmuina zulatu izan zidan galdera: zer izango zen nitaz, baldin eta Mendigorriatarren etxean jaio izan banintz?
|
|
|
Beste batzuetan ez bezala, ni nengoen orain hitz murritz eta H berritsu, laneko gauzez eleketan: zer zegoen egiteko, hau eta beste hobetzeko
|
berak
zeuzkan ideiak...
|
|
|
Eta, hala ere, aldi hura, gizakioi dagozkigun guztiak bezala, ez zen behin betikoa izan, soseguzko zein aintzazko memento haiei beste batzuk jarraitu baitzitzaizkien, askoz ere larriagoak, fedea, arestian hain osoa zirudiena,
|
bere
edukiaz hustu eta Jainkoak eskutik utzi banindu bezala, jakin ez zergatik...
|
|
|
" Etzi zure urtebetetzea da, bai, eta ganbarara joango gara"; Helenak ez zidan bere desioa erakutsi —" Ganbarara joan nahi nuke" —, ez iritzirik eskatu —" Ganbarara joango al gara?" —: Helenak agindu egiten zidan,
|
bere mende
nindukala baleki bezala: arrazoi zuen, nik ez bainuen besterik nahi jada, haren agindupeko izan baizik —haren azala ukitzen nuen bakoitzean, nola sentitzen nuen azal hark osatzen ninduela! —, nahiz eta, garaitua sentitzen den gladiadore batek bezala, nora ezean jaurti nuen azken ezpatakada:
|
|
|
Zergatik behar zuen aleman batek frantses batek baino gehiago, edo frantses batek aleman batek baino gehiago, zauriek eta minezko minek guztiak berdintzen zituztenean, heriotzak zer esanik ez? Zer axola zitzaidan niri, izan ere, zoritxarrak
|
bere mende
eduki ninduèn gerra egun luze amaiezinetan, nire bandera gorri hori beltza izatea edo beste kolore batekoa?
|
|
2011
|
|
|
Miguel Castells, Gurutze Galparsoro edota Juan Maria Bandres abokatuak ere ageri dira, epaitegia bozgorailu bilakatu zela azalduz, aldarrikapen eta gaitzespenerako. Baietz erantzun dit zuzendariak, ohi duen eran eskuak etengabe mugituz, egia dela batasuna badela mezuan, iragan
|
bera
zeukatelako eta gutxi gorabehera iragan hori berdin ikusten zutelako. –Prozesuan bat zetozen, kontua da proiektuak bi zati aurreikusten zituela, bata prozesuari buruz hitz egitea eta bigarren zati bat elkarrizketak egin genizkien garaiari buruz aritzea (1979), eta bigarren hori izan zen bidean geratu zena, desadostasunak medio?.
|
|
|
Atzamarrak astiro gurutzatuz mugitzen zituen eskuak, eta apal, zintzo, heldu, zuhur mintzo zen; begirada ederrarekin lehenengo, eta hitz xaloekin ondoren. Eta ze gogorra den, osaba, zure adin
|
bera
daukan gazte batek bizkarra altxatu eta esatea: –Denbora kontua da, Josu.
|
|
|
–Heriok denbora
|
bere alde
dauka, jarraitu dut?, eta istorioak gogoko dituela esango nuke. Bera agertzen den istorioak bereziki.
|
|
|
Trikimailua zaharra da, eta agian ez dio jaramonik egingo, baina iluntasunean Heriok kuriositatea duela nabaritu dut. Jolasa atsegin du, istorioak gustuko dituela ere esango nuke, eta denbora
|
bere alde
dauka.
|
|
|
|
Berak
zeuzkan kartak. Buruaren inguruan ibili zituen.
|
|
|
Hizkuntz aniztasunaren paradisua dugu papuarren lurraldea. Bada,
|
bere mende
daukan lurralde zatiko aniztasuna larrutu arteko onik ez bide dauka Indonesiako estatu totalitarioak. Salaketaren hitza, oraingoan, Paul Kingsnorth idazlearena da:
|
|
|
Ala, batez ere, eremu publikoko funtzio esparru nagusietatik erabat kanpo dagoelako euskarazko jarduna? Kymlickak ondo dioen bezala, bizitza publikoaren eremu formaletan eta dinamikoetan lekurik ez daukan hizkuntza, elite koskor eta kaskar batzuen zeregina bihurtzen da, eta euskaldunok etxean
|
bertan
daukagu adibiderik argiena.
|
|
|
Latinoamerikan
|
bertan
dauzkagu, toki bat aukeratu behar eta, diogunaren aldeko bi froga harri. C. Grinevald ek ohartarazten digunez, hizkuntza kitxuak, Andeetako mendikatean 8 eta 12,5 milioi lagunen artean mintzatuta ere, leku askotan ez dauka bizirik irauteko bizi indar etnolinguistiko askirik. Bestalde, Mexikon beste horrenbeste gertatu bide zaio nahuatlerari:
|
|
|
Gainera, horrelakoetan, konparaziorako joera handia dugunez, fase terminalean dauden hizkuntza batzuen egoera oraindik ere nolabaiteko bizitza dutenekin alderatuz, azken hauek berez dauden baino egoera askoz hobean daudela deritzogu sarri. Etxean
|
bertan
daukagu, inora gabe, ohitura txar hori: –euskara inguruko hizkuntza gutxiagotuekin erkatuta, ez dago batere gaizki?.
|
|
|
Estatuaren berezko izaera eta joera uniformea kontuan izanda, hizkuntzen antolamendu eta kudeaketa horizontala kontraesanez josia dago. Bere barne egituraketa eta jarduna lurraldeka, Suitzaren gisara edo, eratzen ez duen estatu ereduak ezin baititu
|
bere baitan
dauzkan hizkuntzak modu demokratikoan antolatu. Lurraldearen printzipio soziolinguistikoak bakarrik bermatzen du demokrazia linguistikoaren antolamendu eredua.
|
|
|
Horren adibide garbia etxean
|
bertan
daukagu, espainiar estatuaren nazionalismo etnozentrikoak eragindako gehiengoa baliatuz. Horrela, jatorrizko herri euskalduna gutxiengora murriztu ondoren, Joseba Arregiren falaziak era honetan formulatzen du gehiengoaren inperatibo demokratikoa:
|
|
|
Onik onenean, aldatu behar diren botere harremanak aldatzeko ezintasunaren ispilu izan ohi da argudio bide hori; edo, txarrik txarrenean,
|
bere alde
daukan nazio hegemonia ez galtzeko aitzakia sasi morala. Nolanahi ere, Will Kymlickaren esku utzi nahi nuke azken hitza, beste inori irakurri ez dizkiodan ñabardurak egiten baititu auzi honetan:
|
|
|
Horra David Crystalen galdera, eta hona bere erantzuna: . Komunitateak
|
bere buruan
eduki behar lukeen konfiantza piztea ez da nolanahiko lana, maizenik ehunka urtetako kultur menderatzearen ondorioa baita hori. Beraz, aurreikuspen goibela dakusagu.
|
|
|
Izena ere galdu du, izanaz gainera. Egia esan, etxean
|
bertan
daukagu horren froga: egiazki euskaldunok ez dakigu gure herria Euskadi den, Euskal Herria den, Nafarroa den, Baskonia den, edo zer arraio den. Hizkuntzaren ordezkapenak kulturarena baitakar, eta, hurrenez hurren, kulturarenak nazioarena, eta nazioarenak burujabetasunarena.
|
|
|
Esanahi pertsonala eta emozionala ez daukan jarrera ideologikoa ez da nahikoa izaten era honetako gatazka auzietan jokatzeko. Guk etxean
|
bertan
daukagu adibidea: abertzale erdaldunak, oro har, nola bizi du herri euskaldunaren madarikazioa?
|
|
|
–Herritarrek, oro har, ez dute bere hizkuntza eskubideak urratzen dizkieten usterik?. Jean Lluis Lluis,. Katalana ere jan du frantsesak?, Gara, Hizkuntz sumisioak eragiten duen eskubide kontzientziarik ezaren eredu garbia etxean
|
bertan
daukagu euskaldunok, modu eta neurri ezin larriagoan gainera: –Euskaldun gehienak(% 72) ez dira inoiz baztertuak sentitu euskaraz hitz egin nahi izateagatik.
|
|
|
Orain dela bi urte eman nion. Orduz geroztik
|
berak
eduki du giltza.
|
|
|
Izorraturik, Mikelek zigarreta itzali eta, zaborrontzi bat bertatik
|
bertara
bazeukan ere, lurrera bota zuen. Urduri zegoen, eta ez bakarrik Armentiaren presagatik.
|
|
2012
|
|
|
Edozer egingo du hori lortzeagatik. Okerrena da heldutakoan ere menpekotasun
|
bera
edukitzea, garatu ez den psikologia baten seinale dena. Zenbat idazleri, eta era guztietako artistei, ez ote diot entzun kritikarik ez dutela irakurtzen.
|
|
|
Nerbio sistema ez dago bere onean, ez baitago bere osotasunean. Gizaki horrek
|
bere baitan
dauzka bere sistemaren kontra dauden osagarriak. Gauza bat da arima, gogoa, eta arima eta gogoa den fisikoa ere bai, dena bat baita.
|
|
|
Esaten badu denontzat egokiak direla
|
berak
dauzkan balore horiek?
|
|
|
Ama, gaixoa. Behin, izebari aitortu zion
|
berak
zeukala erru guztia... eta nik entzun.
|
|
|
Hori dela eta, liburuan askotan agertzen dira errepikapenak, etenak, sintaxi arazoak... eta askotan bere idazketa gertuago dago ahozko kontaketatik, predikariaren zantzuak behin eta berriz azaltzen direla ahaztu gabe, idatzizko estilotik baino. Liburuan indarra kontakizunak
|
berak
dauka eta ez prosak; idazketa tresna hutsa da Defoerentzat.
|
|
|
Baina egunik gehiena ganbarotean itxita ematen nuen, ontzilarietako inor ez ikustearren. Kapitainak sarritan erregutu zidan nire arropa basati haiek eranzteko, eta
|
berak
zeukan jantzirik onena uzteko prest agertu zen. Ezin nuen amore eman hau onartuz, higuina bainion yahoo baten gainean egondako zerbaitez neure gorputza estaltzeari.
|
|
|
Goreneko graduez amets egiten zuen, jada handia eginik ikusten zuen, dotorea, zorrotza, finkatua, zubi eta errepide injinerutzan edo magistraturan. Irakurtzen irakatsi zion, eta kantatzen ere,
|
berak
zeukan piano zahar batean, bi edo hiru erromantzatxo. Baina, hau guztia zela-eta, Bovary jaunak, letrez gutxi axolatzen baitzen, esaten zuen ez zuela merezi!
|
|
2013
|
|
|
Seme alabak berarekin eta Frantzian nahi zituela. Aitak, berez, eskubidea bazuen seme alabak
|
berarekin
edukitzeko. Islamaren manamenduak alde zituen.
|
|
|
Mutil gazteak italiar goapo eta erakargarriaren planta zeukan, eta Markelek Donostiara udan oporretan joaten ziren gazte italiar haiengan pentsatu zuen. Hark ez zuen izango ligatzeko
|
berak
zeukan arazorik.
|
|
|
Esaten zuten Errusia guztietatik egunero iristen zirela palaziora telegramaz goraino betetako zakuak eta zakuak. Tsarrari zuzendutako aholku edo abisu
|
bera
zeukaten idatzita: –Dimisioa eman!?,. Dimitutu!?.
|
|
|
Tolosako familia iritsi zenerako, Baionan zegoen gorpua. Espainiako Gobernuak
|
bertan
daukan kontsulatura jo zuten: «Baina ez ziguten jaramonik egin, existituko ez bagina bezala».
|
|
|
Darcyk berriro atzeratzen ez badu. Baina
|
bere mende
nauka. Bere gogara antolatzen du kontua.
|
|
|
Taldekide guztien artetik Bingley jauna bakar bakarrik har zezakeen nolabaiteko begi onez. Ageri agerikoa zen Janeren egoeraz kezkatuta zegoela, eta, Elizabethentzat
|
berarentzat
zeuzkan begiramen txit atseginei esker, andereñoa ez zen sentitzen hain arrotz nola uste zuen besteek irizten ziotela. Jaun gaztea izan ezik, inor gutxik egiten zion jaramonik.
|
|
|
Arrebek gogo bizia zuten Bingleyk etxalde bere
|
berea
eduki zezan; baina orain, alogeran bakarrik izanagatik ere, Bingley andereñoa ez zen batere nagia nebaren mahaian buru jesartzeko, eta Hurst andereak, diruz baino itxuraz aberatsagoa zen gizon batekin ezkonduta zegoenak, ez zuen erreparo gehiago nebaren etxea beretzat jotzeko eder zitzaionean.
|
|
|
Bere jite nasai, zabal eta moldagarriak bultzatuta maite zuen Bingleyk Darcy jauna, nahiz eta ezein izaerarekin ez zuen bereak alde handiagorik izango, eta nahiz eta Bingley ez agertu inoiz berarenaz desgogora. Darcyk
|
beregana
zeukan estimazioan uste osoa zuen Bingleyk, eta iritzirik aldekoena bere lagunaren adimenduaz. Buru argitasunaz Darcy zen nagusi.
|
|
|
ez zait ohi bezain iraingarri egiten, harenak baduelako aitzakiarik. Ezin da inor harritu horren gizon gazte eta dotore, familia oneko, dirutsu eta dena
|
bere alde
daukanak bere burua oso goi baldin badu. Honela esatea zilegi bazait, zelanbait ere badu harroa izateko eskubidea.
|
|
|
–Egia da bidegabe handia dela arazo hau, esan zuen Bennet jaunak?, eta egia ere bai ezerk ere ezin diola Collins jaunari Longbournen oinordeko izatearen errua zuritu. Baina gutun hau entzun gura baldin baduzu, nire lehengusuaren mintzamoldeak gozatu ahal izango dizu, beharbada,
|
berataz
daukazun iritzi hori.
|
|
|
–Elizbarruti berean jaio ginen, mansio parke berberaren barrenaldean, gure gaztaroaren zatirik handiena elkarrekin eman genuen; etxe bereko bizilagunak, jostaketa berberetako partaide, aita maitasun bat beraren hartzaile. Philips jaunak hainbeste ohoratzen bide duen lanbide hori
|
bera
zeukan gure aitak hasieran, baina bertan behera utzi zuen dena Darcy jaun zaharraren zerbitzutan jartzeko, eta bere denbora guztia Pemberley etxaldea zaintzeari eman zion. Jaun zaharrak oso estimu handitan zeukan gure aita, haren adiskide min eta mamia zen bera.
|
|
|
Koadroak Dido Afrikako iparraldeko Kartago hiriaren fundazioa zuzentzen ari den momentua irudikatzen du. Ezkerretara, urdinez jantzita, Dido
|
bera
daukagu, eta bere aurrean Eneas, bere maitalea.
|
|
2014
|
|
|
Profesional bat, pentsatzen du. Haren ahotsak ez du jadanik gaztaroaren arrastorik, gizon heldu batena da; kalkuluak egin ditu, eta, gutxi gorabehera, Antonio hil zutenean
|
berak
zeukan adina izango duela ebatzi du. Denboraren igarotzea beldurgarria da, batzuetan.
|
|
|
–Ziur al zaude zilindro guztiek iraungitze data
|
bera
daukatela?
|
|
|
Ez zure amarekin, ez inorekin; ez, kasik ez du bisitarik jasotzen, bere sendikoak urrun bizi dira. Zure amaren gaitz
|
bera
dauka, baina okerrago dago, ia ez da ingurukoekin komunikatzen; baina atsegin ditu egongela horretako bistak, bertatik mendiak ikusten dira eta; horregatik eseri ohi dugu maiz leku horretan. Eta, bide batez esanda, Martinez jauna, gogorarazten dizut egoitzan ezin dela erre, ezta balkoietan ere.
|
|
|
Lapikoa eta gainontzekoa baztertu eta gero, ia hutsik zegoen: hiru fruta, bi arrautza, sukaldeko plastikoan bildutako tipula bat, agortzear zegoen gurin terrina, garagardo pare bat,
|
bere
edukiaren laurdenera nekez iristen zen ardo botila, gorriz zikindutako kortxoaren aldea erakusten zuena... Metafora aurreztuko dut, denok dakigu zein tristea den hozkailu bat horrela ikustea.
|
|
|
fenomeno politikoa da, artifiziala; haren mugek ez dute zerikusirik nazioaren naturalarekin, nazio heinean, eta ez lurraldearenarekin, lurralde heinean976 Estatuak mugetan eduki lezakeena, puntu, naturalki? estrategikoak da,
|
bere esku
edukitzea interesatzen zaizkionak defentsa errazerako edo eraso efikazerako(, il y a des points stratégiques, il n, y a pas de frontières naturelles?) 977; alegia, frontera militarki egokiak, berez ez direnak armadak edukizea baino naturalagoak. Muga naturalen teoria Frantziaren anbizioena baino ez da, mozorrotuta, salatzen du Proudhonek.
|