|
2002
|
|
|
Beste egun batean, finean, Mariasun Landaren Txan fantasma irakurri, eta berak bere interpretazioa egin zuen, errotuladorez esku bat marrazten zuela,
|
bere
bost hatzekin, hatz punta bakoitza fantasma txiki baten izaratxoak estalirik. Eta, hatzak errotuladorearekin seinalatzen zituela, erpurutik txikiraino, esan zuen:
|
|
2003
|
|
|
Amaren eskutik noa neure herrian, Legazpin. Ama legazpiarra zen jaiotzez eta ez zuen gaztelaniaz ikasi eskolara joan arte, baina ez zigun euskaraz egin
|
bere
bost seme alabetako inori. Galtzeko zegoela pentsatuko zuen, ez zuela ezertarako balio.
|
|
2004
|
|
|
Aleksander Rähkmäek, aldian aldian, tropeletik ihes egiten zuen, hartzen zituen hogei minutu edo berrogei, eta igual irabazteko aukera ere izango zuen, baina
|
berari
bost inporta zitzaion helmuga, azafatak eta besoak altxatzea. Gainera, ez zekien besoak altxatzen bizikletaren gainean joanda.
|
|
|
Sekillagako Mugarriaundixa lurrera bota zuten berriz azken gerrakoan. Han datza
|
bere
bost metroz gorako luzean, etzanik. Sanadrian, Katabera, Zurkutz eta Sanjuanzarreko bideek ez dute nire akorduan auzolanik ezagutu.
|
|
2006
|
|
|
–Bizitzeko geratzen zaizkidan urteak besterik ez zauzkaat –jarraitu zuen, hauspoa utzi gabe,
|
bere
bostean ariko balitz bezala– Pasatakorik ez zaukaat, gastatutako dirurik edukitzen ez den moduan.
|
|
2007
|
|
|
Hortik jaitsi, eta aise topatzen genuen Kasiopea,
|
bere
bost izarrez. W, itxuran ezaugarri.
|
|
2008
|
|
|
Edonon esertzen zela ere, zutarri baten gainean zegoela ematen zuen. Bere edertasunak lotsaraziko zuela pentsatzen nuen batzuetan, ni neu lotsarazten ninduen bezala, ez bainintzen
|
berarekin
bost esaldi segidan esateko gauza, ez behintzat inozo aurpegirik jarri gabe. Natalierekin hitz egiten nuen bakoitzean lerdea erortzen zitzaidala gogoratu ohi zidan Nadiak.
|
|
2009
|
|
|
Sexua. Beste guztiok nazkagarrikeriatan ibili esaten genuen garaian, etxea, mendia edo txalupa esaten den baretasun berberarekin esan zuen sexua Teresak,
|
bere
bost letrekin. Ez dut sekula ahaztuko hitz hura entzunda sentitu nuen zirrara, hitzak berak lizunki ukitu izan banindu bezala.
|
|
2012
|
|
|
Orein bat zegoen
|
beragandik
bost bat metrora.
|
|
|
Mugimendua berriz ere, hurbilago. Xabierrek burua altxatu eta orein bat ikusi zuen,
|
beragandik
bost bat metrora. Lurretik ikusita, animaliak erraldoia ematen zuen.
|
|
|
Biak mozkorturik. Hogei urte dituzu,
|
berak
bost edo sei gehiago. Askotan eramaten zintuen etxera.
|
|
|
Etxearen hiru aldetan ikusmira zoragarria dago. Mendebaldean urdin nabarmentzen da Bextu mendia
|
bere
bost tontorrekin, «ekaitza baretu ondorengo azken hodeia» 21 balitz bezala; iparraldean Maxuk dago, Pertsiako txano iletsu baten antzeko, zati hori guztia atzean ezkutaturik; ekialdeko ikuspegia alaiagoa da: behean hiri txiki bat dago, nabarra, garbi garbia eta berria, sendatzeko uren iturburuen gurguria eta gizalde eleanitzaren marmar hotsa entzuten dira; han, urrunago, mendiek, gero eta urdinago eta lainotsuago, anfiteatro moduko bat osatzen dute, eta horizontearen muturrean gailur elurtuekiko mendikate zilarkara ageri da, Kazbeken hasi eta Elbrus mendiaren bi kaskoetan amaitzen dena...
|
|
2013
|
|
|
Paul Gauguinek, bere amets artistikoa jarraitu ahal izateko,
|
bere
bost seme alabak Kopenagen utzita Parisera itzuli zen. Bigarren aldiz, bere begiko alaba Aline pneumoniak jota hil zenean eta semearen bizitza handik gutxira odol infekzio batek akabatu zuenean, beste hiru seme alabak berriro atzean utzi zituen Tahitira joateko.
|
|
|
Telefonoari txartela kendu eta etxe barruan gautu baino lehen ez egotea erabaki zuen, besterik gabe. Bere izen ona aspaldi hondatuta zegoen eta
|
berari
bost axola zitzaion.
|
|
|
Urte hartako zemendiaren 20an, berriz, berri guztiak itzaliko zituèn albistea zabaldu zen munduan zehar: Franco hil zen?
|
berak
bost iraultzaile hil ostean, hori bai: ETAko bi militante eta FRAPko hiru?, espainiar ez gutxik hilezkortzat zutena, agonia luze baten ostean?
|
|
|
Jendearen aurrean, malekoitik itzuli bat egitera ateratzen garenean bereziki, gerritik heldu eta nire zangoetan trabatuz joatea gustatzen zaio, burua nire kokotsaren kontra duela. Lau pausotik behin bere mania hori madarikatuz zerbait esaten badut ere,
|
berari
bost axola zaio eta begiak erdi itxita dituela jarraitzen du, betazal itxien pantailan eszena beroren bat ikusten ari balitz bezala, ahoaren ertz batetik irribarre gaiztoa, irribarre lizun bat esango nuke, dariola. Tarteka, itsasotik haizeak jotzen duenean, geldiarazi egiten nau eta lepotik zintzilikatzen delarik tarte luzeak egin behar izaten ditugu, itsasoari begira ni eta begiak itxita dituela bera.
|
|
|
Motorraren gidariak, Perez de Arenazaren autoaren aurrean jarri, zamar barrutik pistola atera, eta hiru metroko distantziatik hainbat tiro jo zizkion. Tokian
|
bertan
bost bala zorro aurkitu zituen Poliziak, eta gutxienez horietako hiruk jo zuten Perez de Arenaza, bik aurpegian.
|
|
|
Lady Lucasek pixka bat baretu zuen beldur hori, gizona dantzaldirako lagun talde handi bat biltzeko bakar bakarrik joango zela proposatuz; eta Bingley jauna batzarrera hamabi andereño eta zazpi jaun ekartzekoa zelako albistea zabaldu zen handik gutxira. Emakume kopuru horren aurrean ilundu egin zen nesken gogoa, baina dantzaldi egunaren bezperan Bingley jaunak Londresetik hamabi andere barik sei bakarrik ekarri zituela entzutean?
|
bere
bost arrebak eta lehengusina bat, bihotz hartu zuten Bennet andereñoek.
|
|
|
Andereñoek izekoarekin hartutako konpromisoari ez zitzaion inongo eragozpenik jarri, eta Collins jaunaren erreparo guztiek, hots, bere bisitaldian Bennet jaun andereak gau batez bada ere uztearen gainekoek, jazargo tinko eta sendoa aurkitu zuten. Horrenbestez, komenentziazko ordu batean kotxe batek bera eta
|
bere
bost lehengusinak Merytonera garraiatu zituen; eta, izekoaren etxeko egongelan sartu bezain laister, Bennet neskek atseginez entzun zuten Wickhamek osabaren gonbita onartua zuela eta orduantxe bertan etxean zegoela.
|
|
2014
|
|
|
ere,, hurrengora arte? ...o, horretan segi dezakegula soilik urtean behin edo birritan ematen diren baldintza aproposen abaroan, topo egiten badugu ondo eta topo egiten ez badugu ere bai, berak ez diola erresistentziarik jarriko baina ez duela aktiboki bilatuko, edonola ere mugagabeki luza dezakegula hartu emana batak edo besteak bikotekide monogamoa topatu arte56 edo dena delakoagatik nazkatu arte, eta hori gertatzen bada
|
berari
bost axolako zaiola, minik ez duela sentituko, ez diola aurrera egitea galaraziko, asko jota akordura etorriko natzaiola inguruko norbaitek nire izena aipatzen dionean, edo nire herriko jaietara agertu eta ikusten ez nauenean, edo nirekin lotzen duen liburu edo kanta edo filmen baten inguruko erreferentziak ustekabean kausitzen dituenean.
|
|
|
Treitschke eta Mommsenek, biek era nahiko diferentean pentsatzen badute ere juduen integrazioa nazio alemanean (oraingoz inork ez du pentsatzen esklusioan), biek ere ez dirudite, gutxienez a posteriori, oso eskuzabalki liberalak. Azken batean Mommsenek ere, erlijioak
|
berari
bost axola baitzitzaizkion, pentsatzen zuen juduen integraziorako onena euren erlijioa eta errituak abandonatzea eta ohitura alemanei egokitzea zela (alegia, juduak izateari uko egitea?). Ik. HEUSS, A., Theodor Mommsen und das 19 Jahrhundert, Kiel 1956, 200 eta hurr. JENSEN, U.,. Getrennt streiten?
|
|
2015
|
|
|
Halaxe Goriot: alabez gainerakoak,
|
berari
bost. Alaben aseak berdintzen du bere gosea, pelikanoarena bezalaxe.
|
|
|
–Baina gaur egun euskaraz daukagun hedabide ugaritasuna amestu ere ez zuten egingo duela hamarkada batzuk...?, esango du norbaitek
|
bere
bostean, eta ez zaio arrazoirik faltako. Orduko kinka eta egungoa desberdinak dira ordea.
|
|
2016
|
|
|
Besarkada bat emango niokeen pozik, baina
|
berak
bostekoa luzatu dit, esku luze, fin eta hotz bat. Berokia jartzen lagundu eta senarrari deituko diodala agindu diot.
|
|
|
Masokistek edo sadikoek salbu. Inork,
|
bere
bost zentzumenen jabe den inork alegia, ez du atseginik hartzen oinazearen edo sufrimenduaren baitan. Gizaki oro da beraz agliofobikoa, aldez edo moldez.
|
|
2017
|
|
|
Aurreko gauean lehenbiziko aldiz sentitu nuen, segurtamen guztizko batekin, arima ere haragia dela, mugimenduz azkarragoa beharbada, gardenagoa, libreagoa, baina funtsean berdin haragi. Eta haragia ere arima dela, loti samarra agian, ibilitako bide luzeen nekez akitua, herentziaz heldu zaizkion zama astunen azpian makurtua; alta, une giltzarrietan hura ere esnatzen da, nagiak botatzen ditu eta
|
bere
bost garroak inarrosten, hegoak balira bezala.
|
|
|
Eta areago: berak ikusi behar zituen aurrena, eta dirua berreskuratu, eta gero zer egiten zuten,
|
berari
bost axola. Bestela mundu guztiak jakingo zuen berari, Jason Compsoni, lapurreta egin ziola Quentinek, bere ilobak, puta batek.
|
|
|
William Faulkner Estatu Batuetako Hegoaldean jaio zen, New Albany izeneko herrian, Mississippin, 1897 urtean; «Hegoalde bentzutuan», The Unvanquished eko pertsonaia baten hitzekin esanda. Zaharrena izan zen lau anaiaren artean, eta
|
berak
bost urte zituela familia Oxfordera joan zen bizitzera, Lafayette konderriko herri nagusira. Baso handiek inguratzen zuten herri hura, eta lau anaiak maiz barruratzen ziren bai baso haietara, eta bai Yokona edo Yokonapatafa izenez ezagutzen zen ibairaino ere.
|
|
|
Ez zegoen iheslarien kopuru zehatzik, baina, Jewanen familia fluxu horren adierazlea balitz, egoera kezkagarria litzateke oso.
|
Bere
bost anaia eta hiru arrebak Erbilen zeuden. Gurasoak baino ez ziren gelditzen herrian, adinekoentzat askoz zailagoa baita beti euren etxea atzean uztea.
|
|
|
Ia beti printzesetan.
|
Berari
bost axola zitzaion. Umea zen eta berarekin ezin hobeto sentitzen zen, nahiz eta batzuetan Sarak ondoegi ez tratatu.
|
|
|
Joseba ia ziur zegoen Sararekin maiteminduta ez zegoela;
|
berarekin
bost hilabete bazeramatzan ere, sexua zen zioa. Hori zen, behintzat, bere kolkorako pentsatzen zuena.
|
|
|
Ikaragarria da kopuru hori, 4.500 adingabe baino gehiago 30 urtean?. Entzuleei datu hori aurkeztuz abiatu du
|
bere
bost orduko hitzaldia Amedeo Cencini apaizak 2017ko otsailaren 6an. Goiz horretan bertan Sidneyn aurkeztu dituzte Australiako elizak sexu abusuez egindako lau urteko ikerketaren ondorioak, eta Donostiako elizbarrutiak Loiolako Basilikan antolatutako jardunaldietaraino heldu da albistearen oihartzuna.
|
|
|
Eta
|
berak
bost atzamarrak erakusten zizkidan. Eta nik berriz ere ezetz.
|
|
2018
|
|
|
Ama eta
|
bere
bost seme alabak, haietako nagusia hamar urtekoa, alde batetik bestera zebiltzan babes bila. Ahituta, beste erabaki bati egin behar izan zion aurre Denizek.
|
|
|
Baina Beireri berdin zitzaion. Gurasoek errieta egingo zioten seguruenik, baina
|
berari
bost axola. Egindakoa egina zegoen, ez zuen atzera bueltarik, eta ez zen damutzen.
|
|
|
Hiru egun baino ez ziren falta aste santurako, hirugarren ebaluaketan denak gainditu zituen eta ostiral hartan bertan trena hartu, bere Bilboko sasi lagunak utzi eta abuelo eta abuelaren herrira joango zen.
|
Berari
bost axola zitzaion aitona amonek edo auzokideek esango ziotena eta haien begiradak. Herritarrentzat biktima bat baino ez zen.
|
|
|
Denetarik aurkeztu zen, Jeiki Jeiki, Gernikako Arbola? Danboreneak esan zuen
|
berari
bost axola zitzaiola Desde Santurce a Bilbao hartzen bazen ere. Azkenean, Gernikako Arbola edo Eusko Abendaren Ereserkia behar zuen, eta azken hori aukeratu genuen.
|
|
|
Hiru egun baino ez ziren falta aste santurako, hirugarren ebaluaketan denak gainditu zituen eta ostiral hartan bertan trena hartu, bere Bilboko sasi lagunak utzi eta abuelo eta abuelaren herrira joango zen.
|
Berari
bost axola zitzaion aitona amonek edo auzokideek esango ziotena eta haien begiradak. Herritarrentzat biktima bat baino ez zen.
|
|
2019
|
|
|
Kaplirrek esan zuen lotsagarria zela mezetara ezin joan ahal izatea juduen bizar handi haiekin topo egin gabe. Eta Peter Zarubak ihardetsi
|
berari
bost inporta ziola juduek suilaren tamainako bizarrak eramanda ere.
|
|
|
antzekoak zituela esaten du, familiako kontua dela. Josuk ez du sekula ulertu hori nola jakin dezakeen amak,
|
berak
bost urte baino ez zituenean hil baitzen aitona Extremadurako herri txiki batean, eta apenas duten haren argazki pare bat, txuri beltzezkoak eta guztiz lausotuak.
|
|
|
Manuel harro legoke, eta badago:
|
bere
bost tiroek, bederen, milizianoak jakinaren gainean jartzeko balio izan baitute. Orain bizirik ateratzeko esperantza izpi bat badu eta, era berean, argi ikusten du hori lortzeko jokabidea zein izan behar lukeen:
|
|
2020
|
|
|
Kritikoei ulertu nienez, protagonista horrek ez du bere zilborra baizik ikusten. Munduak su har lezake edo ingurukoak infernuan amildu,
|
berari
bost, berak bere barreneko samina adieraz dezaketen irudi on batzuen bila jarraituko du. Bere izatearen oinarrian sentitzen duen min bati buruz mintzo omen da protagonista hori, hagineko mina arimara joan balitzaio bezala, pentsatu nuen.
|
|
|
Nagitsu zegoen eta, etxera heldu bezain laster hartua zuen txutearen eraginez, mundua
|
bera
bost axola zitzaion. Halakoetan ohi zuen legez, zapatak eta alkandora baino ez erantzi eta halaxe etzana zen, ahoz gora eta geldi geldirik, heroinazko nirvanan murgilduta.
|
|
2021
|
|
|
Zubia, luzaroan
|
bere
bost zutoinetan eutsita, denboraren poderioz eta bestelako erasoen indarrez egoera tamalgarrira iritsi zela-eta, ez ei zegoen hura erabiltzerik zereginean kasik kasik larrua jokatu barik. Tenplua bertan behera utzita, beste bat eraikitzea erabaki zuten; han goian, egun Sukarrietako aldatsa esaten dioten muinoan, Arrospe Ganetik gertu.
|
|
2022
|
|
|
Irribarre egiten du Etxanoz medikuak burutapenon harira. Badaki etxekoandrearen soinekopeko panpinatzat dutela guztiek baina
|
berari
bost. Liliri dagokionez, berriz, zein gaitz egin diezaioke koitaduari senarra bezatu duela pentsatzeak?
|
|
|
Paulak nahiago du horretan ez pentsatu. Giza figura bat gerturatzen ari zaio, gainera, ezkerraldetik, eta prest jarri ditu
|
bere
bost zentzumenak.
|
|
|
Landa bizitza egin zuen
|
beraz
bost urte zituenetik hemezortzi bete arte, euskaraz egin zituen ordura arteko ikasketa guztiak, amatxiren nahia zen hura. Hemezortzirekin, baina, itzuli zen bere kabuz Parisera, ez bakarrik ama baizik eta aita ere paradisu etiliko hartan abandonatuta.
|
|
|
" Listo! Arropa
|
bera
bost aldiz merkeago!".
|
|
2023
|
|
|
Hor hasi zen presioa eta mobilizazioa Ryan askatzeko. Hainbat erakunderen eskariak, tartean Amnesty International ena, manifestazio jendetsu bat Bilbon, Ryanen emaztearen agerraldia telebistan,
|
bere
bost seme alabez inguratua, erakundeari eskatzeko bahitua aska zezatela. Nola askatuko zuen baina ETAk, egindako ultimatuma egin eta gero, bere hitzaren edo mehatxuaren balioa alferrik galdu gabe?
|