|
2000
|
|
|
Lanera bidean, egunero legez, Seat zaharra estarterraren bidez jarri behar izan dut martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea aurkitu dut beti bezala ehun metro harago, bariantea, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria.
|
Bere
ardiak ikusi ditut: arratsaldean ez du euririk egingo.
|
|
|
Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria.
|
Bere
ardiak ikusten banituen arratsaldean euririk egingo ez zuela ere banekien, eta gero egunero aurreratzen ninduen zoroa zegoen (kilometro batzuk lehenago edo geroago, beti erakusten zizkidan bere atzealdeko pegatinak: Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu.
|
|
|
Baina bertze interpretazino honetan balegoke alderik, zeren nik ez bainuke gizona munstrotzat hartuko, bere bakarrean eta bere osoan anitz moldetakoa delako eta bere aniztasunean osoa eta bakarra; aitzitik, ez al duzu uste ezen, noiz eta aniztasun horretan zati batek bertzeak irensten baititu, bihurtzen dela gizona, edo bihur daitekeela, nehoiz baino munstroago, zeren jabetzen baitzaio orduan osorik ideia bat eta behako bakar bat eta zeren, behako horretan itsuturik, hartzen baititu ondoren armak bertzeen hiltzeko, nola gertatu izan baita Europako lurrak urte luzeetan hondatu eta esteialdu izan dituzten gerla erlijionezkoetan...? Eta ez ote duzu uste, halaber, ezen, zenbatenaz zabaltzenago dugun bihotza eta adimendua, hainbatenaz gehiago uler dezakegula ezen hainbat partez eginik gaudela... eta parte batean garela ardi, bertze parte batean otso, eta gizon bakoitza
|
bere
ardiak bizi duela, nola otsoak ere bizi duen?
|
|
|
Guztia baitzen han handia eta arrandia, eta guztiak baitzuen jaiaren eta festaren kutsua, Egiaren Egun Egiazkoan. Eta, hala, sermoirat iritsi ginen, eta jaun inkisidoreak oroitarazi zigun zein inportanta eta zein munta handikoa zen bekatari desbideratuen salatzea, haien amoreakatik eta Jainkoaren amoreakatik, elizak bide zuzenetik bidera zitzan, nola artzainak
|
bere
ardi galduak. Eta, heresiaz mintzatzen hasten zelarik, erran zuen:
|
|
2001
|
|
|
Honetan, jarduera da gehienik ardi esnea eta haragitako behia. Eskualde hori, uda partean, behartuta dago mendien edo bortuen erabiltzea,
|
bere
ardi eta behien alagairako, neguarentzako belarrak egiteko moduan etxaldeko eremuetan. Duela urte gutti oraino, laborari askok ardi esnea gasnatzen zuten euren ola edo artzain txaboletan.
|
|
|
Bizkitartean parabolak dio Artzain Onak ez duela lehiaketarik hazten
|
bere
ardien erdian; ehun ardietarik bat galtzen duenean, gainerako laurogeita hemeretziak baino garrantzitsuagoa zaionez, haren bila abiatzen da tiroa bezala, errabiaz, ezpain izkinetarik tua zirristan dariola, naba eta holtzetan behera, bere biziaren perilik handienean. Ardi kolpatua soinean bordara hurbiltzen delarik, begiak zilar, adiskideak eta auzoak gonbidatzen ditu:
|
|
2002
|
|
|
¡ Jayo zitzaizkion ondorenguaz inguratuta bere zubatz txuluan zartzaro luziaren jabe dana zenbait zoriontsuago dan!
|
Berak
ardiei jarraitzen die; arkume trikitizaliei semetxuak; eta etxeratzeko emaztiak ur otzil zerrepela ipiniko dio.
|
|
|
Toki
|
berean
ardi hondakinak zeudela ikusi zuten. Itxuraz, batzuek zulo hartara botatzen zituzten ardi hilak.
|
|
|
Baina, azkenean, paper mukulua hartu, jiratu, zakarrontzira bota eta gela aldera hartzen du. Haren atzetik sartzen gara besteok ere, artalde eta larre
|
bereko
ardiak bezala bat eginik.
|
|
2003
|
|
|
Alta denbora horretakoa zen Jean Pierre Garay laborantza ganbarako teknikariaren aurkako erasoa. Garay jaunak ez zion Klentte abertzale gazteari baimenik ematen
|
bere
ardi tegi moderno handiaren eraikitzeko. Ingurumena kutsatuko eta hautsiko zuelako aitzakiaz.
|
|
2006
|
|
|
Aitorrek
|
bere
ardi etxaldea zabaltzeko proiektu bat dauka esku artean. Alde horretatik, ikastaroan jaso dituen aholkuak eta irakaspenak oso baliagarriak izango ditu etorkizunerako.
|
|
|
Berak beste inork baino hobeto ezagutzen ditu Idiazabal gaztaren sekretu guztiak. Eta egunero, bere baserrian beti, gaztak eskuz prestatzen jarduten du,
|
bere
ardien esnea beste lehengairik erabili gabe.
|
|
|
Erreginak berak hutsarazi zien lekua, bere hartan Akademia paratzeko aginduarekin batean. Orthezeko harrobitik,
|
bere
ardiendako artzainak atera nahi zituen Biarnoko elizak, eta bere aferen kudeatzaileak erresumako administrazioak. Oraindik jabetua ez banintzen ere, bi lanbide horietariko batean ikusten zuten, Enekotek eta Katalinak, ene etorkizuna.
|
|
2007
|
|
|
Euriak etenalditxo bat egin zuen eta Sustraia saioaren erreportaje kuttunetako bat errespetatu zuen. Aurten, aurreko urteetan bezala, Enrique Etxebarriari lagundu genion
|
bere
ardi transhumantzian. Oso ibilaldi interesgarria izan zen, Zeanuriko Elexartza baserritik Arrabako larre berdeetaraino.
|
|
|
Joan den neguaz geroztik, Enriquek ibarretik atera gabe zaindu ditu
|
bere
ardiak, baserritik hurbil alegia, neguan nahiz udaberrian ardiekin egin beharreko ohiko zereginak betez. Lehenik arkumeen jaiotza, hazkuntza eta salmenta; eta gero, ardi jeztea eta gazta prestaketa.
|
|
2008
|
|
|
esan zuen, halako batean, frai Millanekiko erreferentzia garbian, frai Millan aipatu gabe?, eta Ernestinaren arnasestua ez zen baretu, bere hartan mantendu baizik? baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik, doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak
|
berak
ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur?, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela, iritsia zela jada, beste denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua?
|
|
|
Azkenengo joan nintzenean, hurrengo goizean etorri behar nintzen Arantzazura. Joan ginen bi lehengusu, hura
|
bere
ardiekin eta ni gureekin. 12 urte genituen biok.
|
|
|
Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen –hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa behar zuena: ...tzia garbian, frai Millan aipatu gabe–, eta Ernestinaren arnasestua ez zen baretu, bere hartan mantendu baizik... baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik –doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak
|
berak
ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur–, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela –iritsia zela jada– beste denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua... horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster –kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara–, f... kaier bat zen, hogei bat orrikoa, frai Millanek idatzia eta frai Millanek berak kuttun zituèn hainbat testuz osatua:
|
|
|
Familiarekin, adixkideekin berri guti gurutzatuz. Uda ala negu, beti
|
bere
ardien erdian, sos bat nehun gastatu gabe. Hogei urtez, irabazi arau, banko intres onetan segurtaturik meta haunditu eta ederki borobildurik orai sorterrira itzulia, diruz hanpatua.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, akatsak belarrietan egin izan dituzte beti. Baina edadekoen esanetan, artzain onak
|
bere
ardiak ezagutu egiten ditu akats barik ere.
|
|
|
Ez zeukan inolako kredorik. Onez onean bere buruagaz eta lagunekaz, bizia
|
bere
ardi eta mendiekin eman zuen. Artzainaren denboran urtaroen erritmoa bizi esperientzia nagusietakoa izaten da.
|
|
|
Batetik Amikuzeko ministroa zen eta ni. Mailuko zalduna?
|
bere
ardi ez preseski ugarien artean ezagunenetariko bat. Bertzetik, bere alaba zen emazte berria.
|
|
|
|
Bere
ardiak maiteki zainduz (entzun egin behar zaio zein gozoki hitz egiten dien!) zaintzen du arditerapia garbienean bere burua.
|
|
2010
|
|
|
Kostako ur epeletan ohituari horrelakoak sortzen zaizkio. Beste Urepel batekoak irribarre egingo zuen, artzain,
|
bere
ardien ondoan, txapelapeko begi irribarretxoari eutsiz.
|
|
|
Ceren anhitz gauçatan baitirudite elccar. Ardia bere laguney azquentcen çaienean, halaco moldez bide onetik, eta
|
bere
ardi lagunen alhapidetic aldaratcen, eta haftantcen da, non guero ago, vrruntcenago, galtcen ago, eta errebelatcen ago baita".
|
|
|
Egun batean, leinuak wadi* batean
|
bere
ardi ahuntzak barreiatuak zituenean, kanpamendua inguratzen zuten dunen gainetik zaldizko eta gameluzain batzuk ageri ziren, beltzez jantziak, eta lantza puntetan buru bedera landaturik zeramatenak. Buruza* wadi:
|
|
2011
|
|
|
Behin baino sarriago jazo da, soldadutzara joan beharra tokau eta artalde osoa beste artzain bateri saldu beharra. Baina normalean, halako kasuetan, zerbitziora joan behar eban artzainak
|
bere
ardirik onenak etxekoen ardurapean ixten ebazan, handik osterakoan atzera bere beharrari ekiteko.
|
|
|
Ospakizunaren erdian, berriro kantari ari zirela, Anek Izarori eskutik heldu eta alabak amaren eskua estutu zuen kantatzeari utzi gabe. Fredi bere artaldea ugaltzen ari zen, eta orain bazuen zakurra ere
|
bere
ardiak zaintzeko.
|
|
2012
|
|
|
Batetik bestera mugitzen zaizkio begiak, mantso mantso eta etenik gabe; agerikoa da behar den beste lekutan batera pausatzeko trebatuta dauzkala. Ez da zaila irudikatzea halatsu ibiliko zela egunero
|
bere
ardiekin ere mendian.
|
|
2013
|
|
|
Bertso horien ontzaile ezezaguna, Mattin Etchamendy bezala, ezterenzubitarradugu. Mattin Etchamendy, ordea, desertuetara laketuko da eta han gozatukoditu
|
bere
ardi saldoak: milaka ardi artzainkatuko ditu eremu azkengabeetanbarna.
|
|
|
|
Berak
ardiak sendatzeko erabiltzen du.
|
|
2015
|
|
|
Hiru artzain ba omen zeuden
|
bere
ardiekin mendi goialdeko larreetan eta ohi zuten bezala arteak jarri omen zituzten txoriak harrapatzeko. Baita harrapatu eta jateko lumatu ere.
|
|
|
Berarentzat bertsolaria herriaren boza zen, eta herriari kantatu behar zitzaion. Eta berdin zitzaion gotzaina etortzen bazen, gai zen hari lau bertso kantatzeko esanez artzainak
|
bere
ardiak ezagutzen dituela eta berak euskaraz ez bazekien ea nola ezagutuko zituen bereak. Berdin zitzaion.
|
|
2016
|
|
|
10:30etik 13:30era Nafarroako XXXIII. ardi latxaren erakusketa eta esne ekoizpen lehiaketa. Latxa arrazako ardi aukeratuen XIII. lehiaketa nazionala (hau da
|
bertako
ardi latxaren txapelketarik garrantzitsuena). 11:30ean Aralar Andiara aldaketa egiten, herrian barna artaldea pasako da. Goizean Artzain bat betidaniko erara gazta egiten ikusi ahal izango dugu Donibane plazan.11: 00etatik 13:00etara Nafarroako XXIX. ardi mozte mekanikoaren txapelketa, Espainiako txapelketarako sailkagarria.11: 00etatik 12:00etara Euskal artzain txakurren, Pirinioetako artzain txakurren eta galzorian dauden arrazen XXIV. erakusketa.12: 00etan Agur Jaunak.
|
|
|
Gorbeiako artzainarekin aritu zinela Benidormerako hurrengo mendeko erretiratuentzat eguraldia adosten eta akordiorik ezean zazpi otso askatu zenituela
|
bere
ardiak bazkatzen ari ziren larrean.
|
|
2017
|
|
|
Bat batean, zerua hodei ilun eta potoloz estali zen eta trumoi hotsak entzuten hasi ziren mendiaren beste aldetik. Ibaik
|
bere
ardi guztiak bildu eta zuhaitzaren azpira eramaten zituen bitartean euri tantak erortzen hasi ziren, gero eta gehiago. Tximistek mehatxuzko keinuak egiten zituzten, ekaitza gainean zegoen.
|
|
|
Ardia bere lagunei azkentzen zaienean, halako moldez bide onetik eta
|
bere
ardi lagunen alhapidetik aldaratzen eta hastantzen da, non geroago urruntzenago, galtzenago eta errebelatzenago baita.
|
|
|
Esan ziotenean Job santuari haren ardiak, gameluak eta beste ondasunak ere eraman zituztela ohoinek, ez zen batere haserretu eta ez arranguratu ohoinen kontra, zeren baitzekien ezen ohoin haiek Jainkoaren justiziaren mutilak zirela eta, zeren Jainkoak permititu baitzien,
|
bere
ardiak eta gainerako ondasunak ere eraman zizkiotela. Eta halatan, ohoinez kontu gutxi eginik esan zuen (Jb 1:21):
|
|
|
Maddik pozaren pozez alde batetik, baina hagitz urduri bestetik, entzumena, ikusmena, zorrozten zituen eta jira-bira ero, etengabe hartan murgiltzen zen ohartzeke, nahi gabe, urrutiko esku batek heldu eta erakarriko balu bezala eta trantzean sartzen zen inor konturatu gabe. Joaldunak
|
bere
ardi larruetan barna, joareak ongi uztarturik, oilo lumaz bukatutako ttuntturroak (kapelak, alegia), ongi ezarriz, antzeman ezina zen zeremonia txamanikoan murgiltzen ziren.
|
|
|
–Adixkideak, oihu egin zuen Mimithosek bere ohiko totel eta emagixon ahotsaz?, adixkideak, Surmelina alargunak
|
bere
ardia galdu du. Bost litro ardo eskaintzen du aurki sari!
|
|
|
Ez pentsa otoitzaren ondoren begiratuago edo estaliago ibiltzen direnik, ez horixe, ia ia lotsagabeago ere esango nuke, ilunaren hurbilak sorginei eta ematen dien pilpira horren antzekoa balute bezala, beharbada nire irudipen hutsak izan badaitezke ere; soilik alde on bat, afaria laburragoa dela, salda hutsa gehienetan, sendagileak hala aginduta, baina honetan ere bi emakumeak etsigaitz, afaltzen eman ondoren ere pixka batean nirekin berriketan aritzeko ohitura hartu baitute, eta, lehen errosariorako eseritako aulki berean jarrita, hor hasiko zait alaba Isabel, bere txanda baldin bada, egunean zehar egin dituenak eta ez dituenak kontu kontari, urliak zera esan diola eta sandiak bestea, eta ea nik zer deritzodan; galdetze aldera galdetzen dit, ez nire iritzia jakitearren, nik ezer esateko asmorik izaten ez dudan arren, nahi izanda ere ahoa zabaltzerako bera beste konturen batekin ari baita, eta hortxe segitzen du, harik eta amak sukaldetik oihu egin arte, afaldu egin behar dutela eta jaisteko. ...laba hasi ote zen pixka batean geratzen, baina gaur egun elkarren arteko lehia moduko bat dutela esango nuke, nork denbora gehiago emango nirekin, eta ama Ines ere bere kezka eta burutazioak ez baina herrian zehar dabiltzan marmar eta azaltzen aritzen zait, ezer larririk ez, baina nik inoiz esanez gero zurrumurruetan ez dela ibili behar, azkar asko botatzen dit arrapostua, herriko arimen artzainak
|
bere
ardien berri izan behar duela, eta nik horri zer erantzun asmatu ez dudanez hantxe gelditu behar adi, edo adi itxuran behintzat, harik eta oraingoan alabak deitu arte, ez amak bezala deiadarka, ez bailitzateke itxurazkoa alabak amari horrelakorik egitea, baina sukaldean zarataka hasita, eltzeak eta lapikoak mugituz eta, halako moldez non ama urduri jarri eta aurki esaten baitit sukaldera jaitsi d... Bakarrik gelditzen naiz orduan nire gelan, bakarrik nire aje eta grina txar guztiekin, leihoan eguna joan eta gaua nola datorren ikusiz, eta aldi berean sentituz, nabarituz eta deitoratuz?
|
|
|
Artzain onak bere bizia ematen du
|
bere
ardiengatik
|
|
|
Negua beti luzea izaten da artzainentzat, eta zenbait aldiz kondatu izan dauku gure auzoko laborari batek artzain egon zela
|
bere
ardiekin Milafrangan negu bazkak erosirik. Kanpoko bazken aldean erosi behar izan zuela 8 kintal soro, eta 8 kintal haietarik 5 astoak jan zizkiola!
|
|
|
Ahoan zituen eremuak kentzen dizkio jabeak. Etxeak eraikitzen hasi arte gutienez hor egon nahi du artzainak, alhagiak
|
bere
ardiekin baliatuz. Iluna jina zen azkeneko igande aratsean Urtsu kaskorat igaiteko.
|
|
|
Izan dira eta izanen oraino eztabaidak eta kalapitak Ossau Irati barnean finkatzeko nola hazi ala nola bazkatu ardiak. Nahikaria handia agertzen dute artzain askok, bizitzeko neke guzien gainetik, hemen
|
bereko
ardi arrazen hazten segitzeko, hemengo belarrak eta alhapideak ahal den hobekienik baliatzeko.
|
|
|
Ikuslierra saldoan jin da eta ongi gozatu ere xakurrek egin lan ederra. Zinez, artzainek beren xakurrekin ikusgarri ederra eskaini dute, ongi erakutsi ere xakurrek egiten duten lana eta bereziki hunek dituen zailtasunak, azkenean hauetarik batek ere ez baitu
|
bere
ardi multzoa kortxilan sartu ahal izan. Ez da alta entseatzearen falta izan.
|
|
2018
|
|
|
otsoa khentzen eztuienik
|
bere
ardietarik;
|
|
|
|
bere
ardietatik otsoa kentzen ez duenik.
|
|
|
–Eliza Katolikoaren lana da
|
bere
ardi eta bildotsei bazka ematea, pozoitutako larreetatik urrunduaz, jakin dezaten zein den benetako dotrina, benetako fedea, benetako ohitura zintzoa. Baina, tamalez, asko dira, gero eta gehiago egunotan, askatasun faltsuaren izenean Erlijio Katolikoaren oinarriak azpitik jan nahi dituztenak.
|
|
|
Pitillasko Martin Zuriak eta bere artzain Pedro Villafrancak Uxueko eta Pitillasko alkate, zinegotzi eta igurainak salatu zituzten
|
bere
ardi eta ahari saldoari behin eta berriz kalte egiteagatik, eta zenbait abelburu hil eta ebasteagatik. Antza denez, Uxueko eta Pitillasko hiribilduek akordioa zuten lur komunalak bi herrietako biztanleek erabil zitzaten, baina eskubide hori baliatu ahal izateko, biztanle titulua edukitzea ezinbestekoa zen.
|
|
2019
|
|
|
Canopiako arduradunak,
|
bere
ardi arloteak zainetan lehertzen zebiltzala konturatzen zihoan auzapeza lasaitzen saiatu ziren: Oragarre ez zen haien xedeetan sartzen.
|
|
|
Zergatik erosi behar da zure gazta?
Etxeko, bertako produktua da.
|
Bertako
ardiak. Bertako jana.
|
|
2020
|
|
|
Hamabi urte pasatu zituen han, 5.000 ardi zaintzen, 15.000 zituzten hiruren artean.
|
Bere
ardiak ere bazituen, 400 bat eta horri esker lortu zuen sos pixka bat egiten. Lan dorpea eta baldintza gogorrak, baina" arrunt laketua".
|
|
|
" Bakartasuna ez zitzaidan zaila, zaharrek erraten ziguten eleketa aritzeko zakurrekin. Oroit naiz behin Ganixek nahasi zituen
|
bere
ardiak beste auzoarekin eta goizik joan nintzen haren kanpora, errekara oinez, isil isila eta zakur tzarrak ni ezagutu! Puf, ze besta!
|
|
|
Gertatutakoa ahantzia ez, baina nolabait gerorako utzia, goizeko bederatzi eta erdietarako denak autobusean zeuden. Irakasleek ikasleak zenbatu zituzten artzain batek
|
bere
ardiak zenbatzen dituen bezala, eta denak barruan zeudela ikusirik, abiatzeko agindua eman zuten. Eta horrela, Belagoatik barrena Zuberoara igarotzeari ekin zioten.
|
|
|
Bada, artzain bat harrituta omen zegoen zeharo,
|
bere
ardiak gero eta argalago eta ahulago ikusten zituelako. Izan ere, goizero ateratzen zituen bordatik, goizero bidaltzen zituen larrera nahi adina belar jan zezaten.
|
|
|
Erantzun nahi izan nion Gipuzkoako Artzainarentzat inbertsio bat izan zela isuna, zinezko mostaza alea, bonus extra bat:
|
bere
ardi xumeenetako bati, gaixo zegoen immigrante bati, laguntzen ari, samariar onaren pare, eta, Estatuaren zigorrari esker, mundu guztiak jakin...! Baina nire kasuan?
|
|
|
Arzaiñak mendian
|
bere
ardia, eta aharia urte batian galdurik ere, edo berak hillik edo otsoak, eta hartzak janik, eztu galtzen bere korajia, eta bere esperantza, ustez jinen den urtian gehiago fortuna, eta prosperitate ukhanen dian bere Ardietan, eta bere aharietan".
|
|
|
Arzaiñak mendian bere ardia, eta aharia urte batian galdurik ere, edo berak hillik edo otsoak, eta hartzak janik, eztu galtzen bere korajia, eta bere esperantza, ustez jinen den urtian gehiago fortuna, eta prosperitate ukhanen dian
|
bere
Ardietan, eta bere aharietan".
|
|
2021
|
|
|
Frantses telebistako erreportai batean, artzain batek, nigarra begian kondatu du aurten jasan bere biziko izialduraren berri. Ilunabar batez
|
bere
ardien erdian zagolarik ikusi du hartz bat hari buruz heldu. Izitua, ahal bezain laster etxolara sartu da, eta hartz hura biharamun goiz arte etxola ondoan egon.
|
|
|
Iparraldeko euskalkietan kausa edo adierazteko erabiltzen da menderagailu hau: Bi hitzez esplikatzen dit artzainak
|
bere
ardiak bordara eramaiten dituela, goizeko alha egina delakoan, eta arratsaldeko eguzkia heldu (Aintziart).
|
|
|
Basili nire amaxea, Kimera baserriaren aurrean, baserria barriztau aurretik. arabera. Amaxe Basilik kontetan dau
|
berari
ardiak ez jakozala gustetan, baina egin behar izaten zala, eta egin. Gaztaia egiten eben etxean, baina Ama Basili ez ei zan egokia behar horretarako, esku beroak eukazalako, eta amama Benita izaten zan gaztaigina.
|
|
|
Artzaina ardiekin, portailian haiduru Noiz dutian,
|
bere
ardiak bildu Deizteko tenoria, beitzaio hullantu Nahi like bai zale, bizirik ezkapatu
|
|
|
C n printzeak neskatoa Marmiton dela deskubritzen duenean, oso deskribapen mitologikoa egiten zaio neskari ardi larrua gainetik kentzean, laminarena, alegia: " Kentzen du
|
bere
ardi larruba eta bazuen arroba [zaia] xuri eder bat haren azpian. Ematen da orraztatzen orraze urre eder batez".
|
|
2022
|
|
|
Zalduneriarekin trebatze lanetan aritzen zen Azenari goizetan. Arratsaldeetan
|
bere
ardiez eta utzitako lur eta sierboez arduratzen zen. Joanesekin elkartzen zen noizbehinka artaldearen egoeraz galdetzeko eta solasteko.
|
|
|
Lehen ziozüen (zioten) artzain zaharrak bortüala joaiten zirelarik hanitxetan potiko bat berekin eroaiten zütela. Potiko hari artzain lana erakusten zizüen (zuten) eta üsü ola etxean üzten zizüen,
|
berak
ardiekin builtara (bazka jirara) zoatzalarik saldoaren ondotik. Gazte harek huraren xerka (bila) joan behar zizün (zuen), egür bila ere bai, peko oihanetara ta holako:
|
|
|
–Bakoitza bere munduan dagoela dirudi, baina ez da hala, atezuan daude, erne, eta artzain batek
|
bere
ardien joan etorriak bezalaxe zaintzen dituzte dantzan ari diren nesken mugimenduak ordua iristen den arte, eta orduan, kale edo bale, beren aukera urriak karta bakar batera jokatzen dituzte. Hor huts egiten dutela esango nuke.
|
|
|
1944ko uda hartan, bederatzi urteeetan entzun eta ikusiak zorrozki memorian atxiki ditut, orduko gehituek baino askoz ere hobeki. Gainera nire amaren sortetxea Altzain dago, mendi mendian, eta ber denboran aitak
|
bere
ardi eta behiak Ahuzki aldean zeuzkan. Trajeria hori aise idatzi nuen, eta gaurko nire idazki honen prestatzeak ere ez dit lan gehiegirik eskatu, salbu idazkeraren egokitzean.
|
|
|
Artzainak
|
bere
ardiak salbatu nahi ditu. Baina Tartalok harpeko sartzea hetsi du.
|
|
2023
|
|
|
Ongi tormentatu duen bihotzera igortzen dit Eta alderdi guztietatik saiatu minaren bidez Baina azkenean
|
bere
ardiaz urrikia hartzen du Noren bihotza ez den inoiz ongi kontentatua Adiskidetasunez osatutako doluaz betea ez bada.
|
|
|
Garai hartan Iruñeko apezpiku Fernando Sebastian zegoen agintari, Calatayudekoa berau, eta isil isilpean egin zuen operazioa artzain aragoiarrak, Berriobeitiko
|
bere
ardiei galdetu gabe; gero bai, gero berriz egin zien galde herritarrei Berriobeitiko elizaren berberaren zaharberritze lanak zirela zio, Eliza katolikoari diruz —berriz ere— laguntzeko. Eta diotenez, herriko batzuek dirua jarri zuten; are, igandeko mezetan dirua ematen jarraitzen dute oraino.
|
|
|
...ako artea zer den inoiz jakingo ez duena biratu da, ikusi nau begi urdin sarkorrak pausatu ditu nireetan haren sekretuaren jabe egin nau elurra erretzen duen odolaren zaintzaile kulerorik gabeko emakumearen erraietatik isuri den odolak elur zurian eginiko idazkun sekretuen miresle zuhaitzaren pribilegioa gaurik beltzenean alargundu zen artzainaren emaztea abereen isiltasunak ekaitza iragarria zuen
|
bere
ardiengatik penatu eta elur bisutsak harrapatu zuen artzaina enbatak oinperatu zuen etxerako bueltan lehenengoz bere bizitzan azkenengoz zuhaitz baten babesera eseri zen erabakiaren gordinak doluturik zuhaitz hark izan zuen heriotzaren lekuko izatearen pribilegioa haren azken hatsa magalean gordetzearena zuhaitz hura, gau batez, Pietatea argitu zuenean izoztuta aurkitu zuten etxetik berrogeita ha...
|
|
|
Izar multzo honek baditu beste izen batzuk gure kulturan: Zazpi ahuntzak/ Zazpi izarrak (L, BN)/ Zazpi ollo/ Bost izar/ Karrusa eta zaldiak (Z)/ Karro eta zaldiak (G)/ Aingeruen gurdia (B)/ Gurdia, karrua (N)/ Ixar erregine/ Erregeen izar (BN)/ Artzaina
|
bere
ardiekin (L)/ Zazpi ohoinak (BN).
|