|
2000
|
|
|
|
bai
eta
|
|
|
Azkueren «Diccionario Vasco Español Frances»en argitalpena modu orijinalean kontatu duzu, Tours-eko moldiztegian kokatuz. Soissons Reimsetik «Gerla kronika bat» helarazi duzu, Gurs en gatibu zeuden sei mila bat euskal herritarren kronika ere
|
bai
eta horrela beste hainbat. Era horretan sortu dituzu kronika asko.
|
|
|
Datozen hilabeteetan ere hala izango dela dirudi.
|
Bai
ETAren hilketa bikoitzak zuzenean duen eraginagatik, eta baita ETAren jarduera hilkorrak segida izango bide duelako ere.
|
|
|
Eskuzabal izaten ikasi dugu. Zuen familiakoei
|
bai
eta besteei ez! Zergatik egiten duzue hori?
|
|
|
Gaztelu horretan babestu ziren azken karlistak, eta bolbora 288 arruek bota behar zuten.
|
Bai
eta bota ere; lehenago, Zurbano generalak Gebara herriko jauregia eta ondoko hamahiru etxe erre zituen, gerla gerla delako eta, omen, zibilen eta militarren artean bereiztea ez zuela merezi, gaur bezala.
|
|
|
|
Bai
eta ez. Gehiena asmatua dago.
|
|
|
Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
Bai
eta ez. Ukaezina da, ia dena bezala, sedukzio kontua dela hau ere, eta irakurle baten arreta erakar dezakeela zutabe batek, leiho horrek eraman dezakeela irakurlea zure etxera sartu eta zure liburu bat irakurtzera.
|
|
|
Publiko osoa barrez, Orkestra ere
|
bai
eta zuzendariak itxurak mantendu nahiz barrura sartu behar izan zuen puska baterako, giroa lasaitu arte. Eguraldi igarleak ez zuen hala ere asmatu.
|
|
|
Alta, egunkarietan zutabeak idatzi eta irrati nahiz telebistan agertzea, komunikabideetako animalia izatea, lagungarri al da idazlea promozionatzeko?
|
Bai
eta ez. Ukaezina da, ia dena bezala, sedukzio kontua dela hau ere, eta irakurle baten arreta erakar dezakeela zutabe batek, leiho horrek eraman dezakeela irakurlea zure etxera sartu eta zure liburu bat irakurtzera.
|
|
|
Honengatik guztiagatik(
|
bai
eta herrialde pobreetatik aberatsetara dauden migrazio jarioengatik ere) gero eta gehiago dira transnazionalismoaz hitz egiten dutenak. Alegia, lurralde jakin baten eremuan agortu barik munduan zehar sakabanatzen den nazio nortasunaz.
|
|
|
Euskal Filologiako ikasketak egin zituen Deustun, eta lizentziatu ondoren euskara irakasle gisa jardun zuen lanean. Bergarako U.N.E.D.en Fonetika irakasle izan zen,
|
bai
eta Udako Euskal Unibertsitatean ere.
|
|
|
Kontateknikei dagokienez ere, aberatsa da oso liburua: aitorpen itxurako lehen pertsonekoak, narratzaile orojakilea dutenak, bi orrialdetan mundu bat eraiki eta birrintzen dutenak, giro kafkiano xamarrekoak,
|
bai
eta ikutu sinbolista dutenak ere. (Egunkaria XI)
|
|
|
Sorbonan ez ezik beste toki batzuetan ere eskolak eman zituen. Frantziako IV. Errepublikan kontseilari izan zen, De Gaulle jeneralaren kontseilari juridikoa ere
|
bai
eta, mentalitatez hain zabala zenez, seguruenik, beregandiko ideia izan zen De Gaullek euskaldunoi euskarazko eskolak eskaintzea ere; baina, zoritxarrez, eskainitakoa betetzera ez zen iritsi. Cassin jauna, bere merezimenduz, Doctor honoris causa izendatu zuten Oxford (1945) eta Magunzian (1963), eta Bake Nobel Saria jaso zuen 1968an.
|
|
|
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak bere sarrerako hitzaurrearen azken hitzetan argi dio: Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik eskubide eta askatasun hauen begirunea bultzatu behar dela irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian arian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezartzea ziurtatuko dela, bai Nazio Batuen barnean diren herrien artean,
|
bai
eta Estatu baten menpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
|
Bigarren parteko 7 artikuluak dioenez, Eskualde tipietako hizkuntza gutxituei dagokienez, erabiltzen diren herrialdeetan politika bideak egokitu behar zaizkie, praktikarako bideak indarrean jarriz eta maila guztietan behar diren aukerak eta bitartekoak ipiniz, hezkuntzan zein hizkuntz irakaskuntzan. Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea,
|
bai
eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere. Horrez gainera, hizkuntza gutxitua erabiltzen ez dutenentzat, mintzatzen direnen herrialdean bizi badira, nahi duten guztiek ikas dezaten aukerak jarriko dira.
|
|
|
EuskalHerria bere osotasunean gai zehatz batzuen inguruan soilik da erreferentzia eremugarrantzitsua: euskara, eguraldia/ trafikoa eta, neurri txikiagoan, politikaren inguruan.Beraz, egunkarientzat Euskal Herria, osotasun bezala ulerturik, ezer baino lehenagoegitate linguistikoa da,
|
bai
eta geografikoa eta, neurri apalago batean, egitate politikoaere. Azken ikuspegi honek (Euskal Herria osotasun politiko gisa) hartzen duen pisuak, dena den, erabat banatzen ditu egunkari abertzaleak eta erregionalistak.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra,
|
bai
eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Azpiatal honen hasieran azaldu dugu albistegien aukeraketa egitean Iparraldearen Orena saioa kanpoan utzi dugula,
|
bai
eta horretarako arrazoiak eman ere. Honainoiritsita, hauxe argudia lezake norbaitek:
|
|
|
Berriro ere agertzen zaigu jadanik egunkarietan ikusi dugun joera berbera: kiroletan agertzen dira gehienbat Euskal Herria eta Espainia lotuta,
|
bai
eta neurri txikiagoanpolitikan ere. Kirolaren kasuan, bestalde, hauxe ikusten da:
|
|
|
Irratiari dagokionean, Espainiar Estatuko irratigintzaren funtsezko ezaugarria, Europako beste lurraldeekiko berezitua egiten duena hain zuzen ere, bertan ekimenpribatuak hasiera hasieratik bete duen zeregin garrantzitsua izan da. Zentzu honetanoso atzera jo behar da denboran,
|
bai
eta lege multzo zabala aintzat hartu ere, gauregungo irratiaren egitura eta horren araupetzea ulertzeko58 Ez da hau horretarakolekua eta, hortaz, arau garaikide garrantzitsuenak aipatuko ditugu bakarrik.
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian,
|
bai
eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu zaie. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak.
|
|
|
Berariaz sortutako Araudi eta Plangintza Teknikoak 1999an onartu ziren66; bertan sistema analogikoena bezalako gestio moduzuzen eta zeharkakoaren arteko bereizketa egin da, eta Estatuaren eta AutonomiaErkidegoen arteko eskuduntzen banaketa ere zehaztu da. Estatuak Estatu mailakofrekuentzien gainekoa (zeinetatik batzuek lurraldekako deskonexioak egiteko aukeraemango duten eta beste batzuek, berriz, ez), eta Autonomia Erkidegoek maila autonomiko eta lokalen gainekoa?. Plangintzan frekuentzia blokeen zehaztapena egin da,
|
bai
eta zerbitzuaren ezarpenerako egutegi bat finkatu ere, non, adibidez, 2001ean zerbitzuaren %50eko hedadura aurreikusi den. Hainbat frekuentziaren erreserba ere eginda gestio zuzenerako:
|
|
|
Kable eta sateliterako zerbitzuetzarako txikiagoa da: lan zinematografikoak emango dituzten zerbitzuek, ikus entzunezko industriaren finantza sostenguari egin beharreko ekarpena; informazio politikoaeta orokorra ematen dutenek, berriz, aniztasuna eta iritzi korronte ezberdinen adierazpena bermatubeharra,
|
bai
eta interes ekonomikoekiko independentzia ere; eta, orokorrean, birdifusio moduak.
|
|
|
Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko, baina ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa,
|
bai
eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere. Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast).
|
|
|
Orain arte aipatu diren baimen eta deklarazioen prozedura hauen guztien menpedauden komunikazio zerbitzuen editore zein banatzaileei, hainbat betebehar ezartzenzaizkie, ikus entzunezko programen produkzioari, emisioari eta edukiei dagokielarik,
|
bai
eta aniztasunari, informazioaren independentziari eta kontzentrazioari dagokielarikere. Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik?
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei,
|
bai
eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere. Baina gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere.
|
|
|
Irratietan, CSAk frekuentzien kopuru esanguratsua hurbiltasuneko zerbitzuakeskaintzeko asmoa duten elkarteei ematea zainduko duela xedatzen da. Halaber, Estatu mailako sare eta zerbitzu lokal eta tematiko independenteen artekooreka zaintzeko agindua du,
|
bai
eta informazio politiko eta orokorra sustatzekoprogramak emateko asmoa duten zerbitzuei lehentasuna ematekoa ere.
|
|
|
Orientabide gisa, 2000 12arteko berrietan honako erabilera kopuruak agertzen dira (zenbakiak berri kopuruei dagozkie): hiritartasuna (750), nazionalitatea (145) eta herritartasuna (75). Edukiari dagokionez, esanguratsua da aipatzea kopuruz guztiz nagusitzen direla inmigrazioaridagozkien berriak,
|
bai
eta kirol mundukoak ere, kirolarien nazionalitate aldaketak aipatuz batezere, gaur egun kirola eta naziotasunaren artean dagoen lotura estuaren seinale.
|
|
|
Estatistikoki, analisiak desberdintasun nabariak agertu zituen asimilazio etaseparazio taldeen artean, bai gutxiengo egoerako taldearen eta estatuaren estereotipoekiko,
|
bai
eta herrialdeko informazioarekiko ere. Hain zuzen, asimilazio taldeakestereotipo negatiboagoak zituen norbere taldearekiko, eta positiboagoak estatuarekiko.
|
|
|
Honekin psikiatriatik kanpo sexu patologia bateratzea lortu zuen. Gertaera honek psikiatria frantziarrerako garrantzi berezia izanzuen, Frantzian bai psikiatriarako
|
bai
eta medikuntza orokorrerako ere nagusiaizaten bukatu zuen teoria bilakatu zen garaian: Morel eta Maignant en Teoria, hots, narriarriduraren teoria dugu (Gomez Zapiain, 1995).
|
|
|
Beti ez geunden ados, baina ezadostasunak ez ziren estrukturalak, koiunturalakbaizik. Gainera, bere etxean biltzean (Donostiako etxea seme alabei utzita, mendiangaldurik dagoen baserri batean bizi zen ordurako), bera eta bere ingurunea ikustekoparada ederra eman zigun,
|
bai
eta zein pianojole fina den frogatzeko ere.
|
|
|
Orduan, ez hark ez nik ezgenekien zenbait urte geroago barriro topo eginen genuela, bainan arrunt bertze alorbatean: EKIN erakunde berria elkarrekin sortzeko (1952),
|
bai
eta, geroago, ETAantolatu ere; eta, horrela, batera ari izana urte mordo batean zehar.
|
|
|
Hala ere, Eulalik badaki Araneko jendeei eratxiki ezaugarri bat bederen «atxinekosorginen» kontua dela, eta hori da meza liburuaz egindako testa. Eta kasik seguru da, haren amak bazuela laminaren estalgiaren berri,
|
bai
eta katu sorgin zaurituena ere. Izanere, kontalari ospetsua izan zen Benita Handi, horregatik ezaguna auzoan, bilobek ongigogoratzen dutenez; eta haren ahizpa Juanak ere, Araneko hilbegiran egon zen izeko, kondaira piloa bazekien.
|
|
|
Batzuek badakigu eta nahidugu goxotasun horretaz herri magalean bizi.
|
Bai
eta besteei eskaini ere, guztionabaitugu. Ez dakit nahi zenionari honekin erantzun diodan?
|
|
|
Euskararen geroaz kezkaturik, Euskal Herrian sarritan izan ditugu hizpide erdarajatorri duten, interferentziak? 1 Seber Altuberen2 aurretik nahiz ondoren, euskarazkoforma jatorra aurkitzeko hamaika ahalegin egin izan dugu,
|
bai
eta hamaika ekoizpen, susmopean, edo, zigorpean?
|
|
|
Are gehiago honi buruzkoirizpide zehatzik edo taxonomiarik ez dagoenean. Euskarazkotzat jo ditugunen arteanegon daitezke erdal erabilera duten kalkoak ezkutaturik,
|
bai
eta erdarazkoetan euskalhitzen multzoan sartu beharrekorik; hori egin gabe dagoen bitartean, ordea, gukgeureari eutsiko diogu.
|
|
|
Ezinbestekoa da euskararen corpusaren normalkuntzak maila diskurtsiboari erreparatzea,
|
bai
eta errepertorioari ere. Badago zer eginik horretan.
|
|
|
Gazteek beren arteko harremanetan garbi jolas egin behar dutela transmititu behardiegu. Era berean, beren mugak lasaitasunez bilatzeko gaitasuna transmititu behardiegu,
|
bai
eta beren lekua mugatzen duten seinaleak ezagutzen ere. Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko.
|
|
|
Bada, azken helburutzat nork bere garaipena eta garaipen soziala lortzea dutenek, nahikari hori lortzeko, erreparorik gabe, bidean traba edo oztopo egiten diotenguztiak txikitzen dituztela esaten diot. Gertakari honek badirudi, nolabaiteko koherentzia logikoa duela,
|
bai
eta moralitate zinikoa ere. Baina, zapalkuntza, errepresio, baztertze, kolonializazio, esplotazio, arrazakeria, matxismo, informazioaren bahitzeeta gerra zikinaren hamaika aurpegiren kontra direnek, gutarikoek, desadostasunean, ezberdintasunean edo bat etortzen ez direnen iritzietan lur hartuz, besteak txikitzea edozapaltzea, ulertezin eta onartezin zaizkit.
|
|
|
Ordenako komentu batetik bestera. Gero Erromanere
|
bai
eta...
|
|
|
—Baina, baldin Mattinek tigrea ikusi badu, nola aitortzen baitu, tigreak eragin behar izan dizkio zauriak, edo tigrearen spirituak, hik nahi duana... —eta, halatan, aitak berdintsu eta orobatsu segitu zuen tigrea maradikatzen, egun batean
|
bai
eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. ...saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala, baina beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril sentsazio hura, deserosoa eta gozagaitza, aitzina eginikako urrats bakoitza edonoiz gibelat bihur zekiekeen beldur, alde bietarat osin bana zuèn bide meharretik ibiltzerat kondenaturik baleude bezala, egun batean
|
bai
eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Eta udaberria heldu, eta bere entseiu eta ahalegin haiek berretzen eta emendatzen zituela eta haietan beroki eta doblatuki enplegatzen, nahiz eguzki izan nahiz euri izan, egun batean
|
bai
eta hurrengoan ere bai ateratzen hasi zen, atsedenik gabe, eskopeta eskuan, ezpata gerrian eta hartza buruan.
|
|
|
Edo, bertzenaz, modu zibilizatuagoan, egokieraz onez onean profita, filosofatzeko: zikinkeria noraino den onargarria, zergatik egun bakar batean
|
bai
eta bitan ez. Hori guztia destenorez eta itzulbiderik ez zegoela gogoratu zitzaidan, ordea, albistea jakinda gure amaren mutur beltzak piztu baitzidan etorria.
|
|
|
Ba al dago gudurik urdin goi ederrean? Zer dela eta zer dela, galdetu ala ez, buruaz dioena
|
bai
eta buztanaz ezetz? (ahatea).
|
|
|
|
Bai
eta ez, Brchwstorp doktorea.
|
|
|
Baina ordu pare baten buruan, jendea lokartzen hasi da eta azkenik gauzak itxura batean beren onera etorri dira. Danek seguruenik Tom isilarazteko piztuko zuen irratia, eta seguruenik orain
|
bai
eta gero ere bai Clinton eta Lewinskyren izenak en  tzutearen poderioz, niri gogoa Gasteizera, Dabidengana joan zait. Une horretan furgoneta denboraren makina bilakatu izan balitzait bezala, berez berez oroitzen hasi naiz:
|
|
|
Beraz, ez da hain harrigarria gure artean luzaro, bai teorian eta bai praktikan ere, gizarteari behin eta berriro azaldu beharra euskara, beste edozein hizkuntza bezala, kulturaren adierazpide egokia izan zitekeela, hau Estatuaren goiko mailetan,
|
bai
eta unibertsitateko irakasleen artean ere oso eztabaidagarria izaten baitzen, haren aurkako zapalkuntza justifikatu eta harekin aurrera segitzeko aitzakiatzat.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera,
|
bai
eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
1995ean eraturiko Nafarroako Liburuzainen Elkarteak, bere aldetik, laurogeita hamar bazkide ditu, autonomia erkidego honetako profesional gehienak beraz, eta parte hartze aktiboa izan du Liburutegi Nagusiaren kokapenaren inguruko eztabaidetan, hirigintzakoetan nahiz kulturaletan,
|
bai
eta Nafarroako liburutegiei buruzko lege baten eskaeran (horren premia adierazi baitzen TK izenarekin elkarteak argitaratzen duen buletinean, lehenbiziko alean), eta plangintza zehatz baten arabera jarduteko beharra azpimarratzean ere.
|
|
|
IRAKASLE ELKARTEA IRAKASLE ELKARTEAren erantzunak. 28 zk. (1983), 105 Ikus Ikas (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 85
|
Bai
eta bai (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 87 Sarrio:
|
|
|
GURRUTXAGA, Xabier EEren hizkuntz politika. 62 zk. (1991), 77
|
Bai
eta bai (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 87
|
|
|
beroki ilun hura, ez ote...?
|
Bai
eta, bezperan berak ostatuaz galde egindako tipo hura bera zen. Zer ari zen han?
|
|
|
Ez ote zion, gainera, berari eskuaz keinu bat egin.
|
Bai
eta, seguru aski keinu hura hala interpreta zitekeen. Elik insistitu zuen.
|
|
2001
|
|
|
Hori dioskute EAJk, EAk eta ELAk
|
bai
eta guk zera erantzuten diegu: " zergatik planteatzen duzue trukean burujabetzaren apustua eta borroka armatua?
|
|
|
Aurten ere berdin berdina hasiko da besta. Hor izanen ditugu bertsolariak Mattin, Ezponda eta Xanpun,
|
bai
eta ezpata dantzariak ere sagara denboran egiten diotela beren harrigarrizko agurra aldare gaineko Jainkoari. Mezatik lekora dantzariek emanen dute jende guziaren aitzinean aurresku bat alaia, eta gero ikusiko ditugu ikastolako haurrak beren kantu eta josteta hunkigarrietan.
|
|
|
|
Bai
eta ez. Hori hauteskunde garaiko kontua da eta guk ez diogu muzin egiten inongo jokabideri, gutxienez helburua zein den oso argi badugu.
|
|
|
|
Bai
eta ez, alde batetik gure asmoa hori bera zen, zinema komertzialari aurre egin eta aukera berri bat eskaini. Gauza guztien gainetik ordea, bestelako filmak ikusteko gogoa zegoen.
|
|
|
Oraingoan ETAk beste pauso bat eman du, latza. Izan ere, batetik, Batasuna alderdiaren diskurtso politikoa ezerezean utzi du, eta bestetik, maiatzaren 13an euskaldunok eman genion ikasbide hartatik
|
bai
ETAri bai Madrileko Gobernuari ETAk ez duela ezer ikasi erakutsi du. ETA da Batasunak duen etsai politiko handiena.
|
|
|
Eta zergatik orain
|
bai
eta ez 1991n, helburua eskura izan zutenean?
|
|
|
Talde hauek islam erreformatzailea arbuiatzen dute, nahda (musulmanen berpizkundea) arbuiatzen dute, Anaia Musulmanen interpretazio erreformatzaileenak ere
|
bai
eta Sayyid Qotb bera ere arbuiatzera iristen dira... Jihad kontzeptua bera ere, gerra defentsa kontzeptu gisa ulertzetik eraso kontzeptu gisa ulertzera iragaten dira, eta batez ere musulman gizartearen aurkako gerra, beraien ustez hau ezjakintasunean bizi da eta.
|
|
|
|
Bai
eta Armani horrek ordain ditzala!
|
|
|
Hasteko, hitzaldiaren izenburutik zertxobait urrundu naiz, hain gazteak ez direnidazleez mintzatzeko; hain zuzen ere, Arantza Urretabizkaia sartu dut azterketahonetan,
|
bai
eta Pello Lizarralde ere, bestela, narratibari buruzko ikastaro hauetankanpoan geratuko liratekeelako. Arantza Urretabizkaiak ibilbide literario luzeaizan du:
|
|
|
Kalifikazio horrek ezaugarri bereizgarriak ditu izaera berekoen artean, elaborazioaren oinarrizko lehengaiaren, natur ingurunearen edo elaborazio metodoen ondorioz. Horrez gain, jatorri geografikoari buruzko erreferentziak ere sar daitezke produktua eskuarki izen horrekin merkaturatzen denean eta lehengaia lortzen denean,
|
bai
eta lantze eta eraldatze prozesuak ere, geografia izen horrekin lotuta mugatutako eremu geografiko batean egiten direnean, eta babestutako produktuaren kalitatea eta espezifikotasuna haren mende daudenean. Hori dela eta, erreferentzia geografikoak dituzten izen espezifikoen eta jatorri deituren artean hurbiltasuna edo gainjarpena dagoela nabarmendu behar dugu.
|
|
|
beste faktore batzuek parte hartzen dute. Nekazaritza Ministerioak 1994an berretsi zuen Espainiako jatorri deituren eta Europar Batasuneko legediaren jatorri deituren (DOP) arteko korrespondentzia,
|
bai
eta gure ordenamenduaren izen espezifikoen eta adierazpen geografiko babestuen (IGP) artekoa ere. EBk, Nekazaritza Politika Bateratua birbideratzeko bere politikan, nekazaritza ekoizpenaren dibertsifikazioa sustatzea erabaki zuen, eskaintzaren eta eskariaren artean merkatuan oreka handiagoa lortzeko, bai eta landa eremuaren onurarako ezaugarri jakin batzuk dituzten produktuak sustatzea ere, batez ere eremu pobreenetan, nekazarien errenta hobetzea eta eremu horietan landa populazioa ezartzea ziurtatzeko.
|
|
|
Nekazaritza Ministerioak 1994an berretsi zuen Espainiako jatorri deituren eta Europar Batasuneko legediaren jatorri deituren (DOP) arteko korrespondentzia, bai eta gure ordenamenduaren izen espezifikoen eta adierazpen geografiko babestuen (IGP) artekoa ere. EBk, Nekazaritza Politika Bateratua birbideratzeko bere politikan, nekazaritza ekoizpenaren dibertsifikazioa sustatzea erabaki zuen, eskaintzaren eta eskariaren artean merkatuan oreka handiagoa lortzeko,
|
bai
eta landa eremuaren onurarako ezaugarri jakin batzuk dituzten produktuak sustatzea ere, batez ere eremu pobreenetan, nekazarien errenta hobetzea eta eremu horietan landa populazioa ezartzea ziurtatzeko. Irudia:
|
|
|
bitamina beharrezkoa da zelula guztien mintzak mantentzeko eta egonkortzeko. Osagarri dietetiko hori kontsumitzearen onurak nabarmenagoak dira dieta desegokiekin edo mantenugaiak normaltasunez asimilatzea eragozten duten gaixotasunekin lotutako gabezia dagoenean,
|
bai
eta egoera jakin batzuetan ere, organismoak ekarpen proteiko handiagoa behar duenean. Haurdunaldiaren kasua da, hazten ari den bitartean, infekzio kronikoen edo hemorragien aurrean, besteak beste.
|
|
|
Hiruzpalau egun irauten du eta, printzipioz, ez da larria, nahiz eta sortzen duen ondoezak oporrak alda ditzakeen. Tratamenduak likido eta gatz mineralak (edari isotonikoak, farmaziako seruma edo etxeko ahoko seruma) azkar eta behar bezala aldatzea eskatzen du,
|
bai
eta dieta leuna ere, bai elikagaietan erraz digeritzekoak, bai haien prestaketan. Printzipioz, ez da gomendatzen antibiotikorik edo beherakoa mozteko bestelako botikarik hartzea, hobe baita beherakoa bere bidean egotea.
|
|
|
Berri horietako asko ez dira konturatzen prentsa tradizionalean, Etiopiaren eta Eritrearen arteko gerraren amaierarekin gertatu den bezala, gerra kriminal batzuk justiziaren esku jartzen ditu, edo minbiziaren eta hiesaren aurkako borrokan egindako hainbat aurrerapen. Egunkariak hainbat atal finko ditu (Buena Salud, España, Mundo, Economía, en la Boca de…, Buena Tecnología, etab.),
|
bai
eta atal aldakor bat ere (Buenas Para…), non albisteak jasotzen baitira, askotan sarkastikoak. Dagoeneko 10.000 orrialde baino gehiago ditu web gune honek, eta kopuru aipagarria da kontuan hartzen badugu ez duela publizitate sustapenik izan beste komunikabide batzuetan.
|
|
|
Sare hori Espainian Osasun eta Kontsumo Ministerioa da, Osasun Publikoaren Zuzendaritza Nagusiaren eta Kontsumoko Institutu Nazionalaren ardurapean. Produktua erretiratzeko erabakiaren eraginpean dauden aldeek banatzaileek, usurbilek eta kontsumitzaileek agiriak eta frogak aurkez ditzakete,
|
bai
eta beren interesetarako egokien iruditzen zaiena alegatu ere, presako bidetik izapidetu daitekeen prozedura baten bidez. Merkaturatzea Autonomia erkidegoek izendatuko dituzte produktu seguruen komertzializazioa kontrolatzeko agintari eskudunak; larrialdi egoeretan, Osasun eta Kontsumo Ministerioak jardungo du, eta Kontsumoko Konferentzia Sektorialaren eta Osasun Sistema Nazionalaren Lurralde art... Produktuen banaketaren kontrolean toki korporazioek ere jardun dezakete, beren eskumenen esparruan.
|
|
|
Nola sortu jatorrizko kortxo panelak Irudia: Magic Madzik Kortxozko panelak erraz lortzen dira merkatuan,
|
bai
eta oso erraz ere. Oro har, formatu angeluzuzenean eta tamaina desberdinetan saltzen dira, eta zurezko oholtxoen marko txiki bat dute.
|
|
|
Azulejuz estali gabeko espazioen estaldura pintura izaten da, eta ez edozein, baizik eta tenperatura eta hezetasun handiak jasateko prestatutako material bereziak. Pintura honek hormen goiko aldeetarako balio du,
|
bai
eta beheko aldeetarako ere, komun ontzietatik urrun, hala nola armairuen edo bestelako altzarien atzean gelditzen direnetarako. Nolanahi ere, komeni da gutxienez metro bateko altuerako zokalo alikatatua egotea.
|
|
|
Murtziako Auzitegi Nagusiko Fiskaltzaren iturriek argitu zutenez, abian jarri duten jardunak “prebentziozkoa besterik ez du, eta erantzun judizial azkarra eman nahi du, beharrezkoa izanez gero, gauzatzen ari diren administrazio jarduketei laguntzeko”. Guardiako epaitegia eskualdeko gobernuari bidali zaio, epidemiaren aurka hartu diren neurrien berri eman diezaion,
|
bai
eta bakterioa emititu ahal izan den guneen berri ere. Osasun egoerari dagokionez, Francisco Marqués Murtziako Osasun sailburuak atzo baieztatu zuen legionellak jotako pertsona bat hil zela joan den asteazkenean Murtziako Arritxakako Ama Birjina ospitalean.
|
|
|
Segurtasuna bermatzea Fabrikatzaileek, eskulangileek eta hortxata dendariek araudi tekniko sanitarioa bete behar dute, txufazko hortxata egin eta saltzeko. Araudi horrek, txufa hortxata eta haren motak zehazteaz gain, konposizioari, ezaugarriei eta industria jarduerei buruzko betebehar guztiak ezartzen ditu,
|
bai
eta txufa hortxata, materiala eta horiekin lotutako langileak prestatu eta saltzeko establezimenduen baldintzak ere. Hala, nahitaezko industria jarduerek eskatzen dute lehengaiak eta produktu bukatuak kontserbazio eta higiene baldintza egokietan biltegiratuta egotea; txufa berriz hidratatu, hautatu eta desinfektatzea, eta, elaborazio prozesu bakoitzaren ondoren, erabilitako lokalak, instalazioak, makinak eta tresnak garbitu eta desinfektatzea.
|
|
|
Haien betebeharrak ez dira hemen amaitzen; izan ere, izozkiak egiteko erabiltzen diren produktu eta gehigarri bakoitzaren berariazko araudia bete behar dute, besteak beste, higiene arauak, manipulazioa, garraioa, biltegiratzea, kontserbazioa eta elikagaien etiketak. Gainera, beren jarduera autokontrolatzeko betebeharra ezartzen zaie,
|
bai
eta arriskuak eta kontrol puntu kritikoak aztertzeko sistema bat ezartzeko ere. Sistema hori nahitaezkoa da elaborazio establezimenduetan, banaketan eta ostalaritzako industrietan, eta izozkiak egiten dituztenetan.
|
|
|
Izozki postreen kasuan, Espainiako erabilerak emandako izena erabiltzen da, edo elikagaiaren deskribapen zehatza egiten da, erosleak haren izaera ezagutu eta beste produktu batzuetatik bereizteko. Solteko izozkiak saltzen dituzten establezimenduek,
|
bai
eta izozkiak egiten eta saltzen dituzten makinek ere, merkaturatzen dituzten izozkien salmenta izenak adierazi dituzte, edo informazio hori produktutik hurbil dagoen leku ikusgarri batean jarri. Izozkien formula kualitatiboa kontsumitzailearen eskura egon da.
|
|
|
Epaitegirik gorenak argitu beharreko gaia hauxe izan zen: gertaera aurreikus ezin daitekeen eta ikastetxearen eta bere arduradunen erruduntasunarekin zerikusirik ez duen istriputzat har zitekeen, edo janarien manipulazio arduragabe edo desegoki baten ondorioz gertatu zen,
|
bai
eta instalazioetako higienerik ezaren ondorioz ere. Dagokion Osasun Sailak txosten bat egin zuen zentroaren egoerari buruz, heriotza gertatu eta 16 egunera.
|
|
|
Lipobay kolesterola merkatutik duela gutxi kendu dute, bere ondorio kaltegarriak direla eta. Carmen Flores elkarteko presidenteak, bai Bayerri, merkaturatze akastuna egiteagatik sortutako egoeraz arduratu zen,
|
bai
eta administrazioari ere. Elkarteko presidentearen arabera, Auzitegi Gorenak epai batean dio segurua ez den sendagai batek eragindako kalteak automatikoki konpondu behar direla.
|
|
|
Klinika eta epidemiologia Hasiera batean gaixotasun horren klinika bereizgarria zela esan zen arren (kolitis hemorragiko afebrila), berez, bakterio verotoxigeniko horrek eragindako enteritisak agerraldi aldakorrak eragiten ditu, forma oso arinetatik odolarekin larriak diren formetara (kolitis hemorragikoa). O157: H7k eragindako enteritisetan sukarra nahiko ohikoa dela egiaztatu ahal izan da,
|
bai
eta sindrome hemolitiko uremikoarekin konplikazioa ere (11, 12). SHU eta PTT sortzeko mekanismoak ez dira zehatz mehatz ezagutzen, nahiz eta zenbait berrikuspen egin diren (7,8, 13).
|
|
|
Kontsumitzaileek jakin dezaten zer jan duten dagoeneko oinarriak jartzen ari dira animalia non hazi den, zer gaixotasun izan dituen, noiz hil den… Behi haragia da kontrolatuena eta kontsumitzaileari datu gehien ematen dizkiona. Animaliaren identifikazioa, hiltegia, zatiketa gela eta herrialdea ezagutzen dira, eta 2002ko urtarrilean zehaztuko da non jaio den eta non gizendu den,
|
bai
eta animaliari jarri zaizkion botikak ere. Txerrien eremuan ere etiketatze sistema osoagoak garatzen hasi dira.
|
|
|
Hala ere, eta arraina kontserbatzeko, itsasoko urarekin egindako izotza erabil daiteke. Osasun arloko agintariek baimena eman dezakete, berariazko xedeetarako, itsasoko uraren izotza erabiltzeko,
|
bai
eta konponbideak edo bestelako produktuak dituzten beste batzuk ere, eta bereizi egin behar dira, eta ez nahasi elikagaietako izotzarekin. Izotza lokal egokietan eta garbi dauden aparatu eta makinekin egin behar da.
|
|
|
Landu, manipulatu eta ontziratzeko eremuek, beharrezkoa denean, eskuz eragiten ez den konketa izango dute, eta, higieneari dagokionez, establezimenduek garbiketa eta desinfekzio sistema kontratatua edo propioa egokia izan dute elikagaiekin kontaktuan dauden instalazioak, ekipoak eta ontziak garbitzeko. Gainera, intsektuak eta arratoiak hiltzeko programa bat izan dute izurriteen aurka borrokatzeko, eta metodo mekanikoak erabiliko dira, garbitasuna eta desinfekzioa bermatuta, prestatutako janariak banatzeko edukiontziak higienizatzeko,
|
bai
eta erabilera bakarrekoak ez diren baxera eta mahai tresnak ere. Garbitzeko, desinfektatzeko, intsektuak kentzeko, arratoiak hiltzeko edo bestelako substantzia arriskutsuren bat hartzeko produktuak toki bereizian biltegiratuko dira, eta behar bezala identifikatuko dira jatorrizko ontzietan.
|
|
|
Erabiltzeko arrazoiak direla eta, ontzi txikiagoak erabiltzen dira, betiere nahasketarik egiten ez bada eta janariak edo edariak eduki edo eduki ez badira. Kolektibitateetarako prestatutako janariak egiten, ontziratzen, biltegiratzen, banatzen, inportatzen, hornitzen eta, hala badagokio, zerbitzatzen dituzten enpresek,
|
bai
eta beste establezimendu eta saltoki batzuek ere, Elikagaien Osasun Erregistro Orokorrean inskribatzeko betebeharra dute. Prestatzeko xedapenak Prestatutako janariek hainbat baldintza bete behar dituzte lehengaiak hartu, hautatu, prestatu eta garbitzeko prozesuei dagokienez.
|
|
|
Lehengaiak, tarteko produktuak eta azken produktuak lan beharren edo eskariaren arabera zatikatu behar dira, eta ahalik eta kantitate txikienak erabili behar dira berehala egiteko, kontsumitzeko edo saltzeko, eta produktu horiek kutsatzea edo aldatzea saihesteko higiene baldintzetan. Elaborazio baldintzek eskatzen dute soilik giza kontsumorako egokiak diren elikagaiak, gehigarriak eta teknologia osagarriak erabiltzea,
|
bai
eta lehengaiak, tarteko produktuak eta azken produktuak behar bezala manipulatzea ere. Alde horretatik, ez da onartuko elikagaiak zuzenean lurrarekin ukitzea, ez eta animaliak egotea ere.
|
|
|
Cepsak, Espainian finkatutako bigarren petrolio enpresak, %25 inguruko merkatu kuotarekin, jaitsi egin zuen erregai guztien prezioa, 3 eta 5 pezeta artean jaitsi zen gasolinen kasuan, eta 2 pezeta automozioko gasolioaren kasuan. Santander Central Hispano eta Totalfina Elf konpainiek beherapen hori egotzi zioten petrolio gordinaren prezioak izandako beherakadari (upela 21 dolarren inguruan egonkortuta dago),
|
bai
eta nazioarteko merkatuetan produktuen nazioarteko kotizazioak izan duen beheranzko bilakaerari ere, merkatuetan ziurgabetasun orokorra egon arren. Jaitsiera horrekin, Cepsak Espainian dituen 1.500 zerbitzuguneetan 95 oktanoko berunik gabeko gasolinaren batez besteko prezioa 128,9 pezetakoa da; superprezioa 136,9 pezetakoa; berunik gabea, 98an 137,9 pezetakoa, eta automobilgintzako gasolioa, 112,2 pezetakoa.
|
|
|
Kasu horretan, ez datoz bat zehazki barne merkatura eta esportazio merkatura bideratutakoak; adibidez, “niskaloak” esportaziorako “estra” kategoriakotzat har daitezke, eta “I” kategoriakoak, barne merkaturako. “I” kategoriari esker, perretxikoek forma eta kolore akats arinak izan ditzakete,
|
bai
eta azaleko zauri txikiak ere, produktuaren alderdi orokorrari, kalitateari eta kontserbazioari eragin ezin dietenak. Hau da, kalitate onekoak izan behar dute eta espeziearen forma, garapena, testura eta kolore bereizgarriak izan behar dituzte.
|
|
|
Europako Batasuneko Nekazaritza Ministroen Kontseiluak zerri izurri klasikoari aurrea hartzeko zuzentarau bat onartu zuen atzo,
|
bai
eta aziendak babesteko zenbait neurri ere, batez ere garraiatzean, Hamabostek onartutako ondorioetan ageri denez. Zerri izurri klasikoaren kontrako arauak 2002ko uztailean hartuko du indarra eta, besteak beste, debekatuta dago zerri azienda sukaldeko hondakinez elikatzea.
|
|
|
Hala ere, txostenak dio ezen, lankidetzak ondorio biokimikoak izan baditzake, erradiazioak batera alterazioak sor ditzaketen substantziak edo fenomenoak sor ditzakeela, banaka sortu ez direnak. Ondorio biokimikoez gain, uhin elektromagnetikoek alderdi biofisiko argiak dituzte,
|
bai
eta eragin termikoa zein maiztasunetan inportatzen den ere, eragin ukaezina baitute osasunean. Efektu termiko hori uhin elektromagnetiko aldakor orok eragiten dituen korronte elektrikoei zor zaie.
|
|
|
‘Behi eroen’ amaiera Nekazaritza Ministerioak bukatutzat eman zuen behien entzefalopatia espongiformeak (BSE) eragindako krisia, agertu zenetik urtebete igaro denean. Era berean, ohartarazi zuen bere zaintza eta kontrol funtzioak mantenduko dituela,
|
bai
eta arrisku material espezifikoak (MER) kentzeko ezartzen diren aseguruetarako hobariak ere, baina ez luke 26.000 milioi pezeta ordainduko, autonomia erkidegoekin erdi bana, MER horiek eragiten dituzten animalia irinak merkatutik kentzea kostatu baita. Exekutiboaren asmoa da ordainketa gehigarri hori txikizkako sektorean aplikatzea, batez ere saltoki handietan, eta kontsumitzaileari jakinaraztea, animalia irinak ezabatzea ondoriorik gabe gera baitaiteke EBk pentsuak egiteko debekua kentzen badu urte erdian.
|
|
|
Gurasoek alabak saldu ere bai aldika.
|
Bai
eta senarrek beren emazte gazteak, diru pixka bat eskuratzearren. Beharbada, Nepaleko neskatxen salmenta, prostituzio negoziorik handiena da mundu guztian.
|
|
|
New Yorkeko eritegietan Indiako emakume erizain asko ikusi izan dut.
|
Bai
eta Filipinetakoak ere.
|
|
|
Hasieratik hinduen eta musulmanen arteko elkartasuna lortu nahi izan zuen.
|
Bai
eta kasten arteko ezinikusiak edeki eta ukiezinak eta pariak maitasunez hartu eta jaso ere.
|
|
|
|
Bai
eta behe klaseko jendea nola hartu ere. Pariek herritik kanpora bizi behar omen dute, goiko klaseko giro espirituala likits ez dezaten.
|
|
|
Nik kooperatiba eta eskola horiek ikusi izan ditut.
|
Bai
eta palaz jokatu ere Diapara herrixkan azpeitiar horrek eraikitako frontoian. Baziren bi gaztetxo, indioak, palaz bikain jokatzen zutenak, arraiopolak!
|
|
|
U (txantxaz): Bidea, berez, ez omen da luzea, baina guk askotan egiten ditugu geldiuneak, maizegi, gasolina hartzeko eta, botatzeko ere
|
bai
eta noizbehinka...
|
|
|
" Budismoaren zirikaldia etsipen osoa" izan daiteke,
|
bai
eta ez. Â Jakina da etsi eta etsipenekin oso xelebrekeria xelebrea gertatzen dela euskaraz:
|
|
|
Baina aldi berean, gai horrek zehazten ditu, oso modu berezian zehaztu ere. Interesgarria izango da hedabide, instituzio eta gizartearen arteko elkar eraginaren joera nagusi batzuek liskarraren tratamendua zehazten dutela azpimarratzea,
|
bai
eta liskarraren berezitasunek informazio molde bereziak sorrarazten dituztela eta kazetaritza politikoaren joera nagusiak ere mugatzen dituztela.
|
|
|
|
Bai
eta eman ere, baina gehienok espero ez genuen moduan. ETAren politika eroaz eta Herri Batasuneko buruzagi politikoen jarraikeria itsuaz asperturik, EAJ EA koalizioari beren botoa ematea erabaki zuten abertzale ezkertiar ugarien pisua inola ere gutxietsi gabe, ene irudiko, hauteskundeak abertzaletasunaren alde desbideratu zutenak, neurri handiz, etorkinak izan ziren, azken 20 urteotako autonomialdian haien integrazio prozesua askok uste eta gura duten baino aurrerago joan dela erakutsiz.
|
|
|
Horrela uler daiteke, adibidez, Bizkaiko museoetan,
|
bai
eta Enkartazioetan ere, idazki guztiak bizkaieraz ipintzea; Zornotzako jendea alfabetatzeko eta herriko berriak emateko omen den aldikaria Arkalaz izen aberranteaz bataiatzea, bizkaitar gehienek horrek zer esan nahi duen jakin ez arren, guk hori normalean" alkarregaz" esaten dugulako; bizkaieran euskara batuak ere onartzen duen forma bat dagoenean (ditu eta dauz, zituen eta ebazan, kant...
|
|
|
Petainek Lyongo Artzapezpiku Gerbier Kilan kardinala zuen bere alde,
|
bai
eta Frantziako kardinal eta artzapezpikuak ere. Ildo beretik, Lourdesko santutegian izana zen mariskal loriatua, eta handik mezua igorria zion Aita Santuari, bai eta honek eztiro ihardetsi ere.
|