|
2000
|
|
|
hilbegiran katu handi bat (eta ez gizona) sartu zen, gorpua eroan gurazuen erpekaz; jendeak jotzen hasi zitzaizkionean gizon bihurtu zen eta denek ezagutuzuten* Teofilo. Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo
|
zuten
leihoan etaagertu zen fraileen erretratua. Biharamunean bota zuten seme frailea komentutik, etagero sastre egon zen Laudion* Marcos hura (Arana 1996, 157).
|
|
2001
|
|
|
Eta puntu horretara iristean, irrikan zeuden biak behera jaisteko eta elkarren ondoan egoteko. Baina ordu erdi egin behar
|
zuten
leihoetan. Hori zioen jolasak, ordu erdi egin behar zutela leihoetan.
|
|
2004
|
|
|
Errotan ez zen arimarik ere ikusten, eta katalexua edukitzen
|
zuten
leihoa ere pertsiana batez itxia zegoen. Asmatuko ote zuen nire lagunak?
|
|
2005
|
|
|
Hortxe hil zuten, gero Fagoaga tenoreak atelier elektrikoa zabaldu zuen izkina horretan bertan. Espia hutsa zen abade hura, Donostiako Maria Cristina hotelean matxinatu zirenen artean egon zen, tiroka ikusi
|
zuten
leihoan, eta egizu kontu hil zutenean mahonez jantzia zegoela... Ba, gero soka bat samatik pasa eta autoari lotuta ibili zuten hara eta hona arrastaka, eskarmentu gisa.
|
|
2007
|
|
|
Bistak ez ziren txarrak. Aurretik autopistara jotzen
|
zuten
leihoek; atzetik orube batera. Autopista ez zen ixten, ez egunez ez gauez.
|
|
|
Arratsalde apalean oraino, Genovako presondegiko murru lodien gibelean zegoen gela hertsi batean, Markoren abots apala eta Rustichelloren lumak paperean egiten zuen zirrista entzun ziratekeen. Eta horrela jarraiki
|
zuten
leihotik heldu zen argia joan zen arte. Gero, isildu ziren bazterrak eta loeria Markoz jabetu.
|
|
2008
|
|
|
elkarri kontrako indarrak eragiten dizkieten egituren multzo bat. Hormak hain lodiak zirenez, eta hain funtzio garrantzitsua zutenez, ez
|
zuten
leiho handirik irekitzeko aukerarik. Izan ere, zulatuz gero hormek eusteko gaitasuna galduko zuten.
|
|
|
Gauza ederra da horrelako koltxoi bigunean etzanda bidaiatzea gaurko gau ederrean parke nazionalean barrena, hemen goitik dena begiratuz. Mediterraneoko herrixka turistikoetako zoo safariez oroitu naiz, zelan debekatzen
|
zuten
leihoa zabaltzea piztiak zebiltzala-eta. Luxu hutsa, gurea:
|
|
|
Aterki batekin estaltzen zuen burua, baina tarteka begirada goititu eta gure etxeko leihoetara begiratzen zuela iruditu zitzaidan. Ni neu gau batean edo bestean ibilia nintzen horrela, euripean erdi bustirik, errukarri, neska baten etxeari itzuliak emanez, tarteka argia pizturik
|
zuten
leihoetara begira, kristalaren atzean atzematen nituen itzalak neskarenak zirela irudikatuz. Baina aspaldiko kontuak ziren horiek eta urrutikoak.
|
|
2011
|
|
|
Etxeen paretik iragaten zirelarik, etxe barruetako argitasuna igartzen
|
zuten
leiho zirrikituetarik. Norbait iraganaz edo heriotzaz mintzo zen agian, han barruan.
|
|
|
Algara egin zuen, Ternuatik arribatu berria zen baforearen bodega bihurtu zuen autobusa, alferrik
|
zuten
leihoak zabaltzea, algara hura kiratsaren trumoia zen.
|
|
|
Zur zahar lustratuz forratua zegoen egongela eta hormak natura hil eta ehiza paisaiez estalirik, baina, pentsa zitekeenaren kontra, ez zen leku iluna, hegoalde eskuzabalera ematen
|
zuten
leiho altuei esker ez baitzen argiaren faltarik sumatzen batere. Moketa oliba kolorekoaren soropilak itolarririk gabeko sosegua hedatzen zuen egongela osora, trabarik gabe hamar metro luzatzen zen sabairaino.
|
|
2012
|
|
|
Exeterrera hurbiltzen ari zen trena. Bagoi hartan aitona amonek baino ez
|
zuten
leihotik begiratzen. Paisaien edertasuna behatzen zuten isiltasunean.
|
|
|
Madameren eriondoa luzea izan zen. Eguraldi ona egiten zuenean, bere besaulkian eramaten
|
zuten
leihoaren ondora, Plazara begiratzen zuenera, zeren orain antipatia baitzion jardinari eta alde hartako pertsiana beti itxita egoten zen. Zaldia saltzea nahi izan zuen; garai batean atsegin zuena, orain higuin zuen.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, indar handiko lehergailua jarri zioten senarraren autoari, eta leherketak kalte ugari eragin zituen. Autoa bera erabat suntsituta gelditu zen, kapota eta hainbat pieza teilatu gainetik errepideraino iritsi ziren, aldamenean zeuden bi autok kalte handiak izan zituzten, eta eztandak eraikineko patiora ematen
|
zuten
leiho guztiak apurtu zituen.
|
|
|
Komentuarekin batera, Karmen kalean, berrogeita hamarreko hamarkadaren bukaeran egin zen Aita Karmeldarren eliza egoitza (65 ird.). 1940an Raimundo Alberdik egoitza nagusiaren ondoan aita guztiak biltzeko eraikinaren planoak egin zituen. Hiru solairuko etxea zen, erlijiositatea gogorarazi nahi
|
zuten
leiho gotiko zorrotzekin230 1952an Leoncio Arbelaitz arkitekto donostiarrak berriro hartu zuen proiektua, kasu honetan eliza eta egoitza diseinatuz231 Egoitza zaharraren ondoan, gotikoa zen eraikin bat proiektatu zuen. Nahiz eta, ziurrenik diru arazoek baldintzatuta, proiektutakoa baino arkitektura apalagoa egin zen, gotikoak ziren elementuak:
|
|
|
Modu horretan sarreran tenplu klasiko bat interpretatu zen, zinemaren tenplua alegia. Bertan sarrera irekiaren gainean ia murru guztia okupatzen zuten pilastra erraldoiak kokatu zituen, tartean eskailerekin eta espazio komunekin bat egiten
|
zuten
leihoz zulatutako espazioak agertuz. Pilastren gainean, tinpano bat imitatzen zuen errektangulu formako gorputza gaineratu zen, tipografia klasikoari jarraitzen zion «Coliseo» hitza gaineratuta.
|
|
|
Arrazionalismoaren ildoan, antzeko antolaketa erabili zuen Jesús María Ruiz Azpirik Bascaran anaientzat 1942an egin zuen proiektuan, kasu horretan, industria eta etxea altueran ezberdinduz393 (113 ird.). Tailerra beheko solairuan zegoen, murrua zulatzen
|
zuten
leiho jarraituak lagun. Aldiz, gune domestikoak, 4 etxe, azalera gutxiago okupatzen eta egitura alakatua zuen goiko bi solairuetan, bertan leihoak txikiagoak zirelarik.
|
|
|
Alfaren administraziorako espazioaren egituraketaz, berriz, Joaquín Domínguez Elósegui arduratu zen, 1955eko abuztuan egin zuen eta 1957an bukatu zen proiektuarekin493 Aurreko urteetan egin ziren industria bulegoen egiturari jarraituz, alakatua zen zazpi solairuko eraikina zen, hau da, ordura arte egin zen bulego espaziorik dentsoena. Kasu horretan, murrua gehiago irekitzen
|
zuten
leiho gorputz jarraituak erabili ziren. Erich Mendelsohnen arrazionalismoan oinarrituta, Euskal Herriko gerraurreko arkitekturan arrakasta handiarekin erabili zen soluzioa bereganatu zuen, zeina nolabaiteko horizontaltasuna markatzearekin batera, barruko espazioaren argiztapena hobetu eta beste eraikinetatik ezberdintzeko baliagarria baitzen.
|
|
|
Lorategirantz begiratu, mapatxea egon ohi zen lekurantz, eta haren segidan zegoen baso txikia zarbatsua iruditzen zitzaidan bat batean, zokoz eta gordelekuz betea. Earleren etxerantz begiratu, eta College Drive ra ematen
|
zuten
leihoak gonbidatuen gelei zegozkiela gogoratzen nuen, ez sukaldeari edo egongelari, eta ez zela ezertaz konturatuko guri zerbait gertatuz gero. Bestalde, umeen gelako leihoak lurretik metro eta erdi baino gutxiagora zeuden.
|
|
|
Teilatupean, txoriak gapirio batetik bestera zebiltzan. Aldian behin, eguzkitara ateratzen ziren mendi aldera ematen
|
zuten
leiho zabaletatik.
|
|
|
Maripaz seguru zen mozkortuta erori eta ito zela. Haren ondoko etxean bizi zen eta gauaz sumatu
|
zuten
leihotik oihuka, maldizioka, mundu guziaren kontra. Hala aritzen omen zen neurriz goiti edaten zuen egunetan.
|
|
2014
|
|
|
Han egiten zituzten gaztak, etxolak edo" txaulak" oso xumeak ziren: ez
|
zuten
leihorik, oherik... baldintza latzetan bizi ziren.
|
|
|
Zitekeena zen, ordea, zarata txiki hura besterik gabe desagertzea. Hala ez bazen, ama esnatu zuen, eta elkarren aldamenean jarri
|
zuten
leiho aurrean eserita, elkarri eskua emanda. Ez zegoen hura baino sendagai hoberik.
|
|
2015
|
|
|
Jolasean ere aritu ziren: ikusi makusi, igarkizunak, futbolean treneko korridoreetatik, su itzalgailu bat hustu
|
zuten
leiho batetik?
|
|
2016
|
|
|
Neskaren mugimendu guztiak jarraitzen zituen; hori zuen orain eginkizun nagusia. Egin beharreko ikuskaldiek uzten zioten denbora guztia horretan erabiltzen zuen, izarrak eta pixka bat baztertuta, eta ikuskaldietan ere beheko solairuan nahiz goikoan gasolindegira ematen
|
zuten
leihoetatik pasatzean hara begira jartzen zen. Gehienetan ez zuen ezer ikusten, neska bulego barruan egoten zelako, baina ibilgailuren bat gasolindegiko bidea hartzen sumatzen zuenean atezuan jartzen zen zaintzailea, tenkatu egiten zitzaizkion besoak, eta eskuekin estu heltzen zien prismatikoei.
|
|
|
Ez zaio ahaztu aste berria hasi aurreko igandean sentitzen zuen poza, neska berriz ikusteko irrika hura. Aste horretan egonaldi luzeak egiten zituen ibai aldera ematen
|
zuten
leihoetatik begira, prismatikoak hartuta gasolindegiko mugimenduen berri zehatzagoa izateko eta, batez ere, neskari begira egoteko. Orduan denbora ziztu batean pasatzen zitzaion, ia konturatu ere egin gabe.
|
|
|
Poloniarrek hartzen ez zituzten bi mahai bakarrak terrazaren beste muturrean zeuden, errestaurantearen jantokirantz ematen
|
zuten
leihoen parean. Lehenengoan, txokoan zegoenean, hiru gizon esertzen ziren, itxura batera, beren kamera eta fokoengatik batez ere, telebistarako lan egiten zutenak; bigarrengoan ate jiratzailearen ondoan zegoen mahai borobileanDanutak Beatrizekin hitz egiten zuen animatuki, eta Ugartek, bi andreen artetik, txaleko fuksiako kazetaria esaten ari zitzaiona ulertzeko ahaleginak egiten zituen.
|
|
|
Orduan, belaunak apur bat tolesturik, albo banatan zeuzkan emakumeen ipurpean paratu zituen besoak Beizamak, eta algara eta garrasi jaso zituen garabilari onenak bezain astiro, zoko zoragarri hartan geunden marinel estibatzaile mekaniko atoiari urindatzaile guztiongana itzuli zen xanpain kopak goitituz lepotik oratzen zioten Fannyren eta Terezinharen irrien artean barrezka. Moila transatlantikora ematen
|
zuten
leihoetara egin zuen progu Beizamak bere estandarteekin, handik jangelan sartu zen, Madison Square Gardeneko ringaren perimetroa egin zuen barrezka, tente, harro, progu ergelean, Fannyk eta Terezinhak eskaintzen ziotenetik edanez, ziztu eta irrintzi egiten zion euskal populu langileari begi kliskak eginez, Agotek tira ahala egiten zizkiola argazkiak aulki mahaien hanketan behaztopaka, flasharekin...
|
|
2018
|
|
|
teklen zarata hori, munduak aurrera jarraitzen zuen seinale. Argi lantegi bat, han, ehunak eta  leihoak sor  tzen eta ehun  tzen, munduarentzat izango ziren leihoak, mundua estaliko
|
zuten
leihoak, zirku erraldoi bateko karpa baten pare, baina dena leiho adabakiz egina, dena idazmakina bati esker. Berak konkorrean ekarritako idazmakina bati esker.
|
|
|
Duintasunak ez zidan, ordea, euli batek apoaren mihi puntan baino gehiago iraun, eta, handik oso gutxira, leihora jo nuen. Horma sendo lodiek tutu estu bat osatzen
|
zuten
leihoaren bi ahoen artean, eta handik luzatu nuen gorputza kanporantz. Arrotza ikusi nuen, bere arropak bil bil egin, eta belar meta baten azpian ezkutatzen arropa pilda.
|
|
|
1390ean Burguaren eta Hiriaren arteko auzia berriro piztu zen biak bereizten zituen hobia zela eta. Karlos III.ak berak ikuskatu zuen lekua, eta baimena eman zien San Nikolasekoei hobi aldera ematen
|
zuten
leihoak zabaltzeko, ez ordea ateak. Agindu zuen, era berean, bi auzoek kontribuzioak batera ordain zitzatela eta udalerri bakar gisa jarrai zezatela, 1287tik egiten zuten bezala.
|
|
2019
|
|
|
Nor da? galdetu
|
zuten
leihotik.
|
|
|
Hori esan bitartean, goiko pisura zeramaten eskaileretan gora abiatu zen; hantxe zeukan bere langela, itsaslabarrera ematen
|
zuten
leihoez hornituriko gela argitsu bat.
|
|
2020
|
|
|
Dena den, jauregian beti gertatu izan dira ezbehar handiak eta baita hilketak ere. Herritarrek diotenez, usu ikusten omen dute Shalako Anderearen mamua zuriz jantzita, bere soldaduek eta mirabeek azken aldiz ikusi
|
zuten
leiho berean eta kanpo aldera begira.
|
|
|
Eta haserrearenak: «Atzo esan
|
zuten
leihoak ixteko, kirolik ez egiteko, inguruko barazkirik ez jateko. Baina atzo arte dena ondo zegoen.
|
|
|
Bilbo Zaharrean zegoen. Martzana kaira ematen
|
zuten
leiho gehienek, nahiz eta sarrera Aretxaga kalean izan. Oso handia zen, egongela eta sukaldea batez ere, gutako bakoitzarentzat logela bat geneukan.
|
|
|
neure bakardade gorria!". Sukaldeko isiltasuna urratzen
|
zuten
leiho ertzetatik sartzen ziren haize putzak, txistu batean. " Ez dakit, ba, ondo egin dudan esateaz Agate ikusi nahi dudala.
|
|
2021
|
|
|
Izan zen oldarraldi bat, baina Gasparrek, murkoa altzoan zuela, oinen balantzada batez uxatu zuen dohakabe haien erasoa. Ostikada bakoitzeko atzeraka erortzen ziren, oinazez oihuka; eta soldaduek barre egiten
|
zuten
leihora begira.
|
|
|
Bere zahartzaroko babeslekua zuen lorategi ederrera jotzen
|
zuten
leihoetako batera joan zen. Fama handia zuen lurralde osoan.
|
|
|
Umeek esaten zuten etxea sorginduta zegoela, eta harainoko eskurtsioak egiten zituzten gauez, beren burua ikaratzeko. Zerbait beldurgarria bazuen etxe handi zargaldu hark, erne begiratzen
|
zuten
leiho huts haiekin. Pintura zuria libratu egin zen ezkatak balitu bezala; teilatuko xaflak kiribildu egin ziren zabarki.
|
|
|
Buru keinu isil batez agurtzen genuen elkar. Gero, begiak beste aldera joaten zitzaizkidan, ibaira jotzen
|
zuten
leihoetara, eta, ibaitik, Doneane baserrira, tranbiak ibilbidearen lehen zatia baserri haren hiru alde erakutsiz egiten baitzuen, norbaitek erakusketa doilor bat prestatu izan balu bezala.
|
|
|
Ate nagusiari, eguzki lore lehor batek babestua, zurezko zenbait ohol falta zitzaizkion. Noizbait gorriak izandako teilak belztuta zeuden elurrezko mantuaren azpian; hormek kare zurizko eskualdia behar zuten, azken geruza urratuta zegoen leihoen inguruan eta izkinetan, eta baserriaren fatxada apaintzen
|
zuten
leiho bakanetako zenbait kristal pitzatuta edota egurrezko adabakiek ordezkatuta ageri ziren. Elurrak itxura txukunagoa ematen bazion ere, kaminotik bertatik aditzen zen kirats eta zikinkeria usaina.
|
|
|
Begira, 12 pisuan bizi ziren beraiek, horixe izango
|
zuten
leihoa esan nion Uriri, hunkituta.
|
|
|
1997an, anonimo batek epaitegira bidaliko dokumentazioaren arabera, Indautxuko Polizia Nazionalaren erregistroetan Xabier Kalparsororen sinadura faltsifikatu egin zuten, bertako ziegetan egon zela adierazteko. Horren arabera eta bertsio ofizialak esandakoaren aurka, Xabier Kalparsoro ez zen inoiz ziegetan izan; Indautxuko polizia etxera eraman eta, oraindik zapatetan lokarriak zituela, zuzenean sartu
|
zuten
leihotik" jauzi egingo" zuen gelara.
|
|
2022
|
|
|
Baxua eta luzea, harri horizta eta porotsu batez eraikia zegoen eta eguzkiak jotzen zuenean ogi egin berriaren tonu urrekara hartzen zuen. Kalera ematen
|
zuten
leihoak (areto garrantzitsuenetakoak) eta berauen kontraleihoak erabat itxita zeuden, eta burdin hesiz babestuak lapurren aurka. Ganbaran, jaki debekatuz beteriko txarro, garrafoi eta gainerako ontziak zeuden lekuan, argi zulo txiki biribil bat zegoen barrotezko hesi batez hornitua; kale katu bat baino gehiago geratu zen barrote punta zorrotz haietan txitxi burruntzi bihurturik.
|
|
2023
|
|
|
Maleta hartu, Andoni buruaren keinu batez agurtu, eta ingurura begira geratu zen tarte batez. Etxe berriak eraiki zituzten haien auzoaren ondoan, baita iturri eta estatua batzuk ere; herri inguruko zuhaitz asko moztuta zeudela ikusi zuen, baita mendietan pinudiak lehen baino ugariagoak zirela ere; auzokideen etxeek pintura zartatua
|
zuten
leihoen eta ateen markoetan; ezezaguna zitzaion jendea zebilen herriko kale nagusian oinez, poteotik bueltan; gaztetxea zenaren paretak eguzkiak koloregabeturik zeuden; eta etxeko bigarren solairuko balkoian ez zegoen inor.
|
|
|
Donostia ospitalera eraman zuten, eta bertan hil zen. Bala batek egindako zuloa aurkitu
|
zuten
leihoan. Bala nondik etorri zen argitzen saiatzen ari dira.
|
|
|
Araian (A) suak pizten zituzten inguruko mendixketan. Bilbon (B) gaueko hamabiak entzuterakoan, bost xentimoko txanpon bat botatzen
|
zuten
leihotik bilbotarrek, urte berrian dirurik faltako ez zitzaielakoan.
|
|
|
Bereizketa hori errazteko Saran (L) teila bat kentzen zuten teilatutik arima igo zedin zerura. Ithorrotzen (Z) aski omen
|
zuten
leiho bat irekitzea, Abaurregainean (N) bezala.
|