|
2003
|
|
|
Baina eskola ez da mintzagai bakarra izan, bigarren karlistalditik hasi eta Gerra Zibilera arteko pasadizo ugari ere kontatu dizkigu. Lesakako alkatea frankista zenean, festa eta" baileak" gustuko ez zituela eta, hemen, San Antonen, ospatzen ziren; akordeoi jolea etorri eta jai egunetan festa egiten
|
zuten
inguruko gazteak bilduz, baita Lesaka eta Oiartzundik etorritako zenbaitekin ere.
|
|
2006
|
|
|
Eguerdian, ohi bezala, Anek hoteleko tapaki bat eta bi liburu hartuta hasi zuen bere txanda. Arratsaldeko bostetan polizia zaharra bila etorri zitzaion, eta kafea hartu
|
zuten
inguruko kafetegi batean. Ez zuten gehiegi hitz egin.
|
|
2008
|
|
|
–Datu bakar bat jaso ahal izan dugu: hildakoa aurkitu
|
zuten
inguruko farola osorik ikusi zuten iluntzean. Ez da asko, baina horretan denak daude ados, baita kalerantz ematen duen gelarik ez duena ere.
|
|
2009
|
|
|
Goizeko zazpi eta erdiak aldera, emakume bat bortxatu zuten lau gizonezkok, atzo, Bilboko Santutxu auzoan. Andrea Losada kaleko atarpeetan topatu
|
zuten
inguruko etxebizitzetako bizilagunek, eta Ertzaintzari deitu zioten. Emakumezkoa artatu eta Gurutzetako erietxera (Barakaldo, Bizkaia) eraman zuten larrialdi zerbitzuek.
|
|
2010
|
|
|
Jende mordoxka bildu zen ostiralean Kultur Etxean errausketaren aurka eta atez ateko bilketaren alde Andoni Otamendi, Beñat Gaztelumendi, Alaia Martin, Iñaki Zelaia, Josu Oiartzabal eta Iñaki Gurrutxaga bertsolariek eskaini zuten saioan. Asier Aspiroz bertsolari gaztearen gaiei erantzunez beraien iritzia eskaini
|
zuten
inguruko sei herritako ordezkari izan ziren sei bertsolarik. Erraustegiaren aurkako plataformek antolatu zuen bertso saioa arina eta" garbia" izan zen.
|
|
|
Euskal Herriko herri askotan gertatu izan den bezala, gazteek apenas jarraitu dute baserrietako bizimoduan herri eta hirietara zabalduz beren etorkizuna. Auzoetako eskolak itxi eta herrirantz jo behar izan
|
zuten
inguruko haurrek. Aldaketa honek bertako haurrek erdararekin kontaktu gehiago izatea ekarri zuen.
|
|
|
Pasa den ostegunean, otsailak 4, Agate Deunaren bezperan, santa aitzakiatzat hartuta, Algorta inguruko baserriz baserri ibili ziren egun osoan zehar dozenaka euskaltzale. Algortako Bertsolari Eskolak (ALBE) eta Lauaxeta AEK euskaltegiak bigarren urtez antolatutako ekimenean ohiturak agintzen duen gabonsaria, aginaldoa, eskatu
|
zuten
inguruko baserritarrei. " Oles ta oles (mp3), oletan/ Nor dabil ordu honetan?
|
|
|
Taldea eskaileretan behera zihoan. Ataritik —begi aurrean bezala osatu zitzaion irudiaJuan ikusiko
|
zuten
inguruko belar sailean zaldi bati zepillua pasatzen, eta mutilak agur egingo zien patruilakoei bere lana uztekorik egin gabe.
|
|
|
ALozko tradiziotik liburuetarako jauzia aspaldidanik emana
|
zuten
inguruko hizkuntza erromanikoek eta, ahozkoa mantentzen bazen ere, literatur sormena bide idatzietara zuzendu zen nagusiki.
|
|
|
Herriei leporatzen zizkieten epixtoletan, Baionako herritarren jatorria nola ikusten
|
zuten
ingurukoek garbi ageri da:
|
|
2011
|
|
|
Herriko egunik handiena izan arren, jai gogo gutxi
|
zuten
inguruko bazterrek hogeita hamaseiko Santa Krutz hartan; lehen urrats garaileak eginak baitzituen Espainian eta Euzkadin Francoren altxamenduak. Hirurehun egunen bueltan, erabat jaun eta jabe egin ziren nazionalak Euzkadin.
|
|
|
Tiroak bat batean etorri zitzaizkien, eta soldaduak erortzen hasi ziren zer gertatzen zen ohartu gabe. Tiroketa hasi bezain laster amaitu zen, baina soldadu izutuek tiroka jarraitu
|
zuten
inguruko harri eta zuhaitzen kontra. Ordurako, ordea, erasotzaileak alde eginak ziren.
|
|
2012
|
|
|
Helduaroan, Markina Xemeingo biztanleengan gerrak izan zuen eraginari buruz gehiago jakiteko gogoa piztu zitzaidan, baina garai hura bizi izan
|
zuten
inguruko pertsona gehienak hilda zeuden, eta liburuen bidez gehiago jakitea zaila zen; besteak beste, Gerra Zibilean gure herrian gertatu zenari buruz gutxi zegoelako idatzita.
|
|
|
Egoeraren berri emateko, agerraldia egin
|
zuten
inguruko hainbat udal ordezkarik martxoaren 16an. Zehazki, Baztan, Leitza, Lesaka, Lakuntza, Goizueta, Igantzi, Etxalar, Uharte Arakil eta Aresoko udalek sinatutako idatzia agertu zuten eta gehiagok babesa adierazi diete:
|
|
|
Gaueko hamabiak jo
|
zuten
inguruko kanpandorreren batean. Aitzolek hizketan segitzeko eskatu zion Mohameti.
|
|
2013
|
|
|
Egia da arratsetan parapentearekin orduak sartzen zituela eta arrisku handi samarrak, askotan alferrikakoak, hartzen ote zituen ere komentatzen
|
zuten
ingurukoek, bere adinagatik zuhurragoa izatea tokatzen zitzaionean. Baina horiek ez zekiten noski, ez zuten zer jakinik, gaitzaren kontra zer borroka zeraman.
|
|
2014
|
|
|
Hamar etxetik sei deseginda gelditu ziren. Herria berreraikitzeko, elkartasun handia jaso
|
zuten
inguruko eskualdeetatik. Iparralde osotik joaten ziren bolondresak:
|
|
2015
|
|
|
Bazirudien azkenean ezkondu egingo zirela eta familia osatuko zutela. Bizitza elkarrekin egingo zutela uste
|
zuten
ingurukoek, lanik zailenak egin zituztela. Ez zen hala izan.
|
|
|
Denek ala denek bide luzea egin
|
zuten
inguruko mendietan erbiak ehizatzen zituztenetik. 22 errifle batekin, eta Truckee ibaian amuarrainak harrapatzen zituztenetik zizare edo izokin arrautza batekin.
|
|
2016
|
|
|
Zubeldia eta Maroto hogei urteko seminaristak ziren, Arantzazun, eta espeleologia zaleak ziren. Santutegiko eginbeharren artean zeukaten denbora librea baliatzen
|
zuten
inguruko leizeetan sartu irtenak egiteko. «Arrikrutzen bertan ere askotan ibiltzen ginen.
|
|
|
Ez zen harritzekoa izan zuon artean sortutako konplizitatea. Elkarri adarra jotzetik elkarrekin larrua jotzera igaroko zinetela zeuk baino lehenago igarri
|
zuten
ingurukoek, apustuak ere eginak ei zituzten zuk jakin gabe.
|
|
|
Hasiera batean, Iberduerok egindako eskaera ez zuen inpugnatu Udalak, eta gaiari buruz zer jarrera zuen ere ez zuen zehaztu. Debako Udalaren akordioarekin bat egin
|
zuten
inguruko udal askok.
|
|
2017
|
|
|
Kulturaren transmisioarekin kezkatuta zegoen herritar, irakasle eta guraso talde batek jarri zuen Ibarraundi museoaren lehen harria, 1980ko hamarkadan. " Kezkaz ikusten zuten gurasoek bertan jaiotakoen umeek eta kanpotik etorritakoen umeek ez zutela kulturaren transmisioa modu berean jasotzen, eta orduan pentsatu
|
zuten
inguruko baserrietara joan, lanabesak eta bildu eta horrekin erakusketa bat egitea", azaldu du Saioa Altzua Ibarraundi museoko langileak (Arrasate, 1975). Arrakasta handia izan zuen erakusketa hark, eta zerbait iraunkorragoa egitea deliberatu zuten.
|
|
|
" 2007an Bilbo metropolitanoaren Lurralde Zatikako Plana aurkeztu zen, Uribe Kosta ere hartzen zuena", azaldu du Gorkak;" zehazki, 30.000 etxebizitza egitea aurreikusita zegoen eskualdean, horietatik 8.000 Getxon". Gehienak Andra Mari auzoan egitea aurreikusi
|
zuten
ingurukoek Getxo esaten diote, besterik gabe, udalaren sorburu eta haren espazio berde apurretatik gehientsuenak gorde dituen inguruan, Berangoko mugan.
|
|
2018
|
|
|
Nik ez dut beste inor ezagutzen. Hala ere, gu baino gazteagoren batek eskuratu izan duela entzun izan dut noizbait.Titulua lortu zenutenean, zer esan
|
zuten
ingurukoek. E.M.: Denek pozik hartu zuten albistea.
|
|
|
Inguruko estatu guztiek izan dituzte gorabeherak lurraldeari dagokionez. Nafarroako erresuma menderatu
|
zuten
inguruko estatuek; hori da dena. Euskal Herrian izan dira batasun garaiak, bereizketa garaiak bezala.
|
|
|
Kriterio faxisten araberako 1936ko irakasleen garbiketak —fisikoa ez zelarik ideologikoa— ez zuen harengan eragin izan, irakasleria bereziki joa izan zelarik apez salatariek egiten zituzten txostenei esker. Abaurregaineko apezak, adibidez, Iruñera igorri zuen gerra bezperan zer nolako ideologia
|
zuten
inguruko herrietako irakasleek, zer prentsa irakurtzen zuten eta elizkoiak ziren ala ez.
|
|
|
Zaila zen, baina, ia hitzik egiten ez zion haragi puska hura bere aita baitzen, eta ezin zuen besterik gabe abandonatu. Zer pentsatuko ote
|
zuten
inguruko herritarrek. Bizilaguna ez zen azaltzen etxean ekainetik; Anak bere gain hartu zuen lan guztia, haren bizitzako denbora kentzen ari zitzaiola uste zuelako.
|
|
2020
|
|
|
Beti umore onez, baina azaltzen zuten halako deserosotasun puntu bat ere; emakumea bertsoak botatzen… eta, gainera, ia 50 urterekin! Ausardiatzat jotzen
|
zuten
ingurukoek, are, ia zorotzat ere har zezaketen zenbaitek”. Ausardia hori, “zoro puntu” hori du gustuko, hain zuzen ere Astizek:
|
|
|
Gabonetako larunbat batean, Luis Mari Estebanekin elkartu zen. Ohiko txikito parea hartu
|
zuten
ingurukoen alaitasun behartuari begira, eta beste bi hartu zituzten ospatzeko ezer izan ez arren, eta beste bi haiek beste bi hartzeko gogoa biztu zien zoriontsu egoteko eskubidea bazutela aldarrikatu eta gero. Orduan, alkoholaren langa gainditzeak ematen duen ausardiaz baliatuta, Estebanek aitortu zizkion Pettit Maisonen pitean pitean izaten zituen abenturak.
|
|
|
Aretoa ez zen oso handia eta, jesarleku guztiak bete ondoren, batzuek zutik geratu behar izan
|
zuten
inguruko hormen kontra. Han hemenka ikus zitekeen gazteagoren bat izan ezik, gehiengo nabarmena adin ertainekoek osatzen zuten, haietako asko bikoteak.
|
|
|
Eta apaiz eta kontrabandisten harrobi emankorrik inon bada, hori Euskal Herrietan izan da. Bittorirekin eta haren kideekin zetozen iheslariek gaueko lanean eskarmentua
|
zuten
inguruko kontrabandistak izan zituzten bide erakusle muga zeharkatzeko. Kontrabandista horietako bat zen Justo Mihura Maskotena portugesen pasan aritutako pasatzailearen aita.
|
|
|
" Azaldu ziguten proiektua bertatik joatekoa zela, gogoan dut alegazioak sartu genituela. Zati bat desjabetu zuten eta gauza bera egin
|
zuten
inguruko beste hainbat lurrekin. Beharbada jende batek pentsatuko du hau guztia pisu bateko etxebizitzaz aldatzea bezala dela.
|
|
2021
|
|
|
Hori uste
|
zuten
inguruko bizilagunek: Suffolk konderriko basoak New Yorkeko mafiaren zabortegia bilakatu zirela.
|
|
|
Kostaldea ikusi zutenetik bost egunetara, gauerdian al Motril ondoan hondartza batera heldu zirenean, Zawi eta berrehun bat gerlari zituzten zain. Argirik piztu gabe, ilargitan, urrea deskargatu eta ezkutatu
|
zuten
inguruko koba batean.
|
|
|
Anaiak eta andreak harriduraz so egin zidaten, agindua haiendako zelako ustetan, baina Itziarrendako zen; eta berehala ohartu nintzen ez zitzaiola gustatu. Txilio egin
|
zuten
inguruko itzalek, sarean harrapaturiko hegaberen modura; eta txilioak karranka lakar bilakatu ziren, arrano zaurituenak bezalakoak.
|
|
|
Omen, Carasa medikuarengana heldu ziren Sestaon martxoaren 22an zauritu ETAko militante batekin, eta ez zion laguntzarik eman nahi. Laguntzarik eza gezurtatu
|
zuten
ingurukoek, baina bai baieztatu artatu eta gero epailearen aurrean eman zuela armaz zauritu baten berria.
|
|
|
Gero, mespretxu handia erakusten zen su etena edo armen uztea eskatzen
|
zuten
inguruko beste abertzaleen entseguei buruz.
|
|
2022
|
|
|
Babesteko baliabide bat izan zen aurrena, kezkak hauspotu baitzuen Bilboko Eleiz museoaren sorrera. Elizetan eta, batez ere, urruneko baselizetan, lapurretak ugaritu ziren XX. mendearen erdialdean, Jose Manuel Gonzalez Cembellin museoko zuzendariaren arabera; Bizkaiko tenpluetako ondareak ez ziren bereziki erasanak izan, baina maiz ostu
|
zuten
inguruko lurraldeetan, hala nola Kantabrian, Burgosen eta Errioxan (Espainia) eta Araban. Hori hala, museo bat sortzea erabaki zuen Bilboko Elizbarrutiak 1961ean, arriskuan egon zitezkeen piezak jagoteko eta, bide batez, ondarea aztertu eta katalogo bat taxutzeko.
|
|
|
Ongi joan ere, handik urte eskas batera Oarsokoa bezain handia zen ostatua zuten eta kanpoko bisitariek ez ezik, bertakoek ere erabiltzen zuten taberna gisa. Negu aldean kanpotarrik ez zenean lan handia zuten bertze denbora pasarik ez
|
zuten
ingurukoekin.
|
|
|
Negualdi osoan jaunak gehiago presionatu zuen Zuriñe han dorretxean lotara geratzeko. Zuriñek eta Izotzek ihesean despistatzeko hegoaldera mugituko zirela zabaldu
|
zuten
ingurukoen artean. Gau argi batean hegoaldera abiatu ziren, baina basapiper beltza bota zuten aztarnetan zakurrak jokoz kanpo uzteko eta goizaldean Arratia errekatik iparraldera desbideratu ziren, Ibaizabal ibaia pasa eta Oka ibarretik Busturialdeara joateko.
|
|
|
Sarriugartek ez zuen inoiz irakurria Carnes, ordea; entzuna zuen haren izena, baina ezezaguna zitzaion haren obra. Aitortu duenez, jakin bazekien haren nobela berrargitaratu zutela, «hainbat urtetan bazterrean utzita egon eta gero», eta irakurria
|
zuten
ingurukoei «asko» gustatu omen zitzaiela ere bazekien. «Baina nik irakurri gabe daukat oraindik», esan du itzultzaileak.
|
|
|
Balioezintasuna tramitatzen ari ginen eta enpresak esan zidan alokairuan nuen etxebizitza erosi edo handik alde egin genuela. Nik, ordea, ez neukan pisua erosteko dirurik, eta egoeraren larritasuna ikusita, Fernando Gaztañazpik eta Pilar Zalduak lagun arteko bazkari bat antolatu zuten olidendarren txabolan eta diru bilketa abiatu
|
zuten
ingurukoen artean, guk etxebizitza erosi genezan". Azkenean, El Ghailani tratu batera iritsi zen lantokiarekin eta ez zuen herritarren artean bildutako dirua behar izan etxebizitza erosteko, baina aitortu du ez zaiola sekula ahaztuko oriotarrek bere familiarengatik egindakoa.
|
|
|
Azpeitian egon gara orain gutxira arte, baina dagoeneko ez daukagu zentrorik herrian. 1978an iritsi zen Aspace Urrestillara, han ireki zuten garun paralisia
|
zuten
inguruko umeentzako eskola. 2019ra arte, Perdillegi kalean, musika eskola dagoen eraikinean, kanpo kontsulten zerbitzua ematen genuen, bereziki 0 eta 6 urte arteko umeei zuzendutakoa; fisioterapia tratamenduak eta logopedia zerbitzua jasotzen zuten, batik bat.
|
|
|
Eskulan eskasia segituan nabarituko zen, eta sasoiko langile bila jo
|
zuten
inguruko bailaretarat, batez ere, Nafarroarat eta Aragoirat. 1890 eta 1914 urteen artean ailegatu zen emakume kopururik handiena.
|
|
2023
|
|
|
Horietako lehenengo gatazkan erregeordeak bost mila soldadu bildu zituen indiarren kontra borrokatzeko, eta bertan alferez izendatu zuten Katalina, alde batetik adore handiz borrokatu zelako eta, bestetik, indiarren oldarraldien ondorioz, gero eta ofizial gutxiago geratzen ari zelako. Pureneko batailan espainolak ozta ozta atera ziren bizirik, baina hala ere handik gutxira hanka egin behar izan
|
zuten
inguruko indiarrak berriro armetan altxatu baitziren. Espainolek moputxcde,. ezin zituztela menperatu ikustean, mzzzak eta jazarraldiak antolatzen zituzten kuartelen babesera azkar itzultzeko.
|