|
2007
|
|
|
Beraz, Bulletin> du> Musée> Basquen idatzi zuten lankideetatik bostek baino ez
|
zuten
beste aldizkariren baten idatzi, hau da, SSLAB, Gure> Herria> edo RIEVen. Zientziaren hainbat eremu arakatzen zituzten aldizkariak ziren, SSLAB> eta RIEV> intelektualki, Gure> Herria> jende ez ikasiarengandik hurbilagotik.
|
|
2008
|
|
|
bezala), bokalez amaitzen direnak (sakr. da: , eman?), bi (sansk. kar>, egin?) hiru (sansk. bh.rjj>, erre?) edo lau (sansk. skand>, jauzi?) kontsonante silaba bakarrean dute nak eta azkenik bisilaboak zirenak ere (sansk. jani> >, jaio?); erroaren bokala kontuan hartzen bada, hor ere batzuk luzea edo diptongoa erakusten
|
zuten
beste batzuk labu rra zeukaten bitartean. Baina Saussureren berreraiketak aniztasun hori dexente murriztu zuen bisilaboak (sanskritozko gramatikan set> errokoak deritzanak) eta bokal luzez amaitzen zirenak aitzin erro orokorrago baten bilakaera bereziak zirela azaldu zuenean.
|
|
|
batean jardun zuten literaturan. Laster ez zen egoera hori nahikoa izango euskal nazionalismoarentzat, izan ere, testuinguru foruzalean, gazteleraz idazten
|
zuten
beste kideen lanak euskaratzea izan baitzen euskal literaturari egokitu zitzaiona. Urri izan ziren alderantziz egindako saioak.
|
|
|
Hortaz Réveilek irakurle eus kaldunen parte hartzea bultzatu zuen, euskarazko gutunen bidez. Elkarrekin komunikatzeko bide bat eskaintzen zien kazetak, boz giroak lagundurik; berriemale batzuek elkarren ezagunak dirudite. Bide hori bera erabili
|
zuten
beste kazeta batzuek ere (La> Sud Ouestek, adib. 1907an). Réveilen garaian, euskal herrietako berriak frantsesez emateko ohitura han diagoa zegoen; Eskualduna> ere 1891 arte ez zen ohartu Euskal Herriko berriak euskaraz ematearen garrantziaz (Hiriart Urruti 2004: 367).
|
|
|
Beraz erromantikoek herri kulturari, herri hizkuntzei, herri musikari eta gisakoei eman zioten garrantzia. Tradizio horiek guztiek nazio bakoitza bereiztuko
|
zuten
besteengandik (ez estatuen arteko mugek, ezta kultura jasoek ere); eta nazio bakoitzak izpiritu propio bat izango zuen (gerora Volksgeist deituko zena). Ondorioz erromantizismo ideia, herriari ematen zion garrantziagatik, nazionalismo ideiarekin lotu zen:
|
|
|
izengoitipean, argi baieztatzen zuen ordurako Wagner bera garaiko entzulegoarentzat nekagarri egiten zela169 Horrek guztiak azaltzen du Azkueren porrota euskal konpositore nazional izateko saioan. Musikan Azkue bezain euskal bokazio nazional nabarmena ez
|
zuten
beste autore batzuk (euskara ez zekitenak, edota euskal musika soilik egin gura ez zutenak) baina akaso talentu handiagokoak zirenak, geratu dira posteritaterako «euskal musiko» gisa kontsakratuta (Guridi, Usandizaga, Sorozabal...). Azkue, konpositore gisa baino, musika biltzaile moduan gogoratzen da, bere herri kantuen bildumagatik.
|
|
|
345 Markinaren alde Apoitia diputatu liberala nabarmendu zen (bere sorterria ere hura baitzen), zenbait Euskalerriako (Larrazabal, Azillona,...) lagun zituela, baina Bilboren aldeko nagusia Galartza Euskalerriakoa zen, beste liberal batzuen aldekotasunaz (Altzola, Uria,...), eta halaber soilik bi diputatuk defendaturiko Durangoren erdi bideko kokagunea ere aipatu
|
zuten
beste bi liberalek. Aipa dezadan ere Granja Pascual historialariak diputatuen bozketan insinuatzen duen Azkue baserrizaleak vs.
|
|
|
sabindar gotorren itzulera eta beren eragina Akademiarengan. Kanpoeragin horretan zentratzean ikusi gabe utzi dira Euskaltzaindiaren barruan landu ziren hainbat proiektu positibo, bai eta Akademiaren bilakaera baldintzatu
|
zuten
beste hainbat kanpoeragin (askotan negatibo) ere (estatua, Diputazioen gestorak, etab.). Auzi horiek, jakina, bananbanan ikertzea lukete. Hemen, ordea, arlo bakar bat hautatu da.
|
|
|
Agindutako dirua ere ez zen hainbeste (gerora 1920an horren hirukoitza emango zion Bizkaiko Diputazioak Euskaltzaindiari). Proposamen hau, bere hartan behintzat, ez
|
zuten
beste euskal Diputazioek onartuko. Edozein kasutan, hilabete batzuk geroago Oñatin egingo zen Akademia proposamen definitiboaren abiapuntua izan zen.
|
|
|
Hala ere 1919ko urrirako, berehala ikusiko denez, jeltzaleen sektore batek, sabindarrenak, Kirikiño, buru zuela, gero eta argiago, uko egiten zion Akademian parte hartzeari eta haren autoritatea onartzeari, are sabindar akademia alternatibo baten aipua egitera iritsiz. Agian aipu hori erretorika hutsa zen eta ez
|
zuten
beste Akademia bat sortuko baina oposizioa egon bazegoela nabaria zen. Ziurrenik horregatik, Broussainek, uneko kontrakotasun egoerak etorkizunean zernahi eman zezakeela aurreikusiz, Akademia lehiakideen arriskua saihestu nahi izan zuen.
|
|
|
hilero bilduko zena; huts egiten zuten autoritatea onartzeari, are sabindar akademia alternatibo baten aipua egitera iritsiz. Agian aipu hori erretorika hutsa zen eta ez
|
zuten
beste Akademia bat sortuko baina oposizioa egon bazegoela nabaria zen. Ziurrenik horregatik, Broussainek, uneko kontrakotasun egoerak etorkizunean zernahi eman zezakeela aurreikusiz, Akademia lehiakideen arriskua saihestu nahi izan zuen.
|
|
2010
|
|
|
Urtero zonalde edo bailara batean egiten zen azterketa. Baina aurreko urtean azterketa egin
|
zuten
beste herrietako haurrei berriro egiten zieten froga, euskararen ezagutza sustatzen jarraitzeko.
|
|
|
Legeztapena izan zen, halaber, ikastolek sorreratik izan
|
zuten
beste oztopo nagusia. Ipar Euskal Herrian ez, Seaskaren aterkipean zabalduz sorreratik bertatik legezkoak zirelako, baina Hego Euskal Herrian legez kanpo sortu izanak traba dezente zekartzan euskal eskola berri haientzat:
|
|
|
Haren esanetan,, ikastolentzako publikotasunerako berezko bidea irekiz gero, ikusten genuen inertzia geldiezin bat sortuko zela eskolak hizkuntza arrazoiengatik sailkatzeko. Hau da, ikastolak izango ziren eskola euskaldunak, eta beste eskola publikoak izango ziren euskaldun izan nahi ez
|
zuten
beste euskal herritarrentzako eskolak. Garai hartako eskola publikoetan maisu euskaldunak ez zirelako %5, eta %5 hartatik ere askok ez zutelako euskaraz irakasten?.
|
|
2012
|
|
|
Azkenik, klasiko itzulpena alde batera utzita, bestelako literatura lanak euskaratzen jardun
|
zuten
beste itzultzaile batzuen ahotsa ekarri nahi izan dugu hona. Antzerkiaren arloan lan eskerga egin zuen itzultzaileetako bat Bedita Larrakoetxea dugu, Shakespeareren antzerki lan guztiak euskaratu baitzituen, hasi 1957an Euzko gogoa aldizkarian plazaratutako Macbethetik, eta 1976an Kardaberaz bilduman argitaratutako Shakespeare 6?
|
|
|
Itzulpena, Sarrionandiarentzat, literatura egiteko beste modu bat baizik ez da. Bai bera, baita Pott banda osatzen
|
zuten
beste idazleak ere, itzulpenaz baliatu ziren, besteak beste, 1970eko hamarkadaren bukaeran euskal literatura bizitzen ari zen, impasse, egoera hari aurre egiteko.
|
|
2013
|
|
|
Prentsari buruzko atalean aipatu bezala, kazetariek sarbide zaila zuten gerla lekura joateko, berriketari gisa. Zerbitzari, Saint Pierre, Etxepare eta Eskualduna n idatzi
|
zuten
besteak soldaduak ziren, gerla lekuan ziren, soldadu gisa. Astekarira igortzen zituztenak, funtsean, gutunak ziren, etxera igorriko balituzte bezala.
|
|
|
Oraindik gutxiago idatzi
|
zuten
beste idazle pare bat ere aipatuko ditugu. Batetik dago Pierre Duhour marinela, eta bestetik A.I. inizialekin izenpetzen zuen zuberotarra, Serbia eta Salonika aldean ibili zena.
|
|
|
Lehen aipatu bezala, ez zen arazo politiko handirik, batasun sakratuaren logikan sartu baitziren denak. Baina gerla lehertzeak eragin zituen berehalako aldaketen baitan, kazetaritzaren askatasuna mugatuko
|
zuten
beste aldaketa batzuk ere izan ziren.
|
|
|
Itsasoaren kontrolak merkantzien garraiatzea edo merkantziei bidea moztea baldintza zezakeela azaldu zuen Pierre Duhourrek. Eta merkantzien garrantziaz idatzi
|
zuten
beste idazle batzuek ere, besteak beste Jean Etxeparek. Gerlaren irabazteko osagai garrantzitsuenetarikoa itsasoaren kontrola zela azaldu zuen behin eta berriz.
|
|
|
Artikulu guztietan bi argudio horiek erabili zituzten diruaren ematea eskatzeko, batetik eginbeharra zela, bestetik dirua ematen zutenen interesetan izanen zela. Oraino beste argudio pare bat ere eman
|
zuten
beste artikulu batean, urrea etxean atxikitzen zutenak urre horren ematera bultzatzeko: batetik, urre hori Espainiari emanez balioa galduko zuela eta beraz hobe zela urre hori
|
|
|
Beste arma mota bat metrailadoreak ziren. Ez
|
zuten
beste batzuek bezainbat aipamen ukan astekarian, baina zenbait xehetasun agertu ziren. Jean Etxeparek aski ongi deskribatu zituen zenbait artikulutan.
|
|
|
Gerlaren alde gogorrak eta guduaren erdian egoteak sortzen zuen sufrimenduak oihartzuna izan zuen Eskualduna astekariko zutabeetan. Baina gogortasun haren eztitzeko edo gogortasun haren onartzeko prest zirela erakusten
|
zuten
beste hainbat zati ere irakurri dugu gerlara joan zirenen testuetan. Eztitzeko bide bat zen gerlako ekintzak jolasarekin konparatzea edo jostetaren pare jartzea.
|
|
|
Zerbitzari, Saint Pierre eta Etxepare ez ziren mintzatu beren buruaz edo beren balentriez. Gerlako gurutzeak ukan zituzten, baina nahiago izaten
|
zuten
besteenez mintzatu. Zerbitzari harro zegoen bere herritarrek balentriak egin eta gurutzea ukaiten zutenean.
|
|
|
1917ko Altxaldiak protesta mota bat izan ziren, eta gisa hartan aipatu zituen Eskualduna k, azaletik bazen ere. Soldaduak kexatzen zirela idatzi
|
zuten
beste batzuetan ere, zehaztu gabe euskaldunez ala frantsesez ari ziren, batzuetan denak zaku berean sartzen baitzituzten. Soldadu frantsesek kexatzeko joera bazutela idatzi zuen behin Blaise Adémak, baina kexatze horri garrantzia kendu zion, zehaztuz frantsesek aise protestatzen zutela, baina ardurak hartu behar ziren unean eta obeditu behar zenean, kexuak ahanzten zituztela eta soldadu bikain agertzen zirela:
|
|
|
Hirugarren lerrotik bigarren lerrorako garraioa autoz egin ohi zen, baina bigarren lerrotik lehen lerrora, soldaduek eramaten zituzten gauzak bizkar gainean, alemanen tiro eta bonben arrisku pean. Bizkar gainean eramaten
|
zuten
beste zerbait soldaduentzako gutun edo paketez beteriko zakuak izaten ziren. Garraio lanak murrizteko, Etxeparek irakurleei eskatu zien gutun gehiegi ez igortzeko, hori baitzen gehien garraiatzen zen zerbait.
|
|
2019
|
|
|
Iraupen laburra izan
|
zuten
beste batzorde batzuk ere izan zituen Iker Sailak 1970 eta 2005 artean, hala nola Aditz Batzordea, Ahoskera Batzordea, Irakaslego Batzordea, Elebitasuna Batzordea eta Oinarrizko Euskara Batzordea, besteak beste.
|
|
2021
|
|
|
Herrian denek ezagutzen zuten elkar eta, bidean topatzean, elkar agurtzen zuten guztiek. Hamabi familia ziren osotara, eta denek zekiten gainerako guztien historia; bazekizkiten aitatxi amatxiren izenak, arbasoenak, lehengusuenak, eta guztiek
|
zuten
besteen ondasunen berri zehatza. Herria, azken buruan, familia handi eta bakar bat bezalakoa zen.
|
|
|
15.4.4b Hala hala Etxepareren garaitik dokumentatzen da, eta gaur egun ere erabiltzen da Iparraldeko hizkeretan: Baldin luzaro bekatun egoteaz[...] egiten badiogu bidegabe Jainkoari eta Aingeruei, segur da hala hala egiten diogula gure buruari ere (Axular); Hala hala Baigorri aldekoek edo Hazparne inguruko batzuek eginen
|
zuten
beste hainbeste (Larzabal). Beste batzuetan ‘erdizka’ edo esan nahi du, eta Hegoaldean ere erabiltzen da esanahi horrekin:
|
|
2023
|
|
|
Ideia berriak azaltzen ari ziren, ideia horietatik hurbil sentitzen zen Margarita. Ingurumen egokia bilatu zuen ideia horietaz hitz egiteko, irekitzen ari zen mundu horretaz hitz egiteko, mundu horretaz interesa
|
zuten
beste batzuekin. Nos ki zirkulu mugatua izan zen, hastapen horietan oso eremu zehatzetako aipagaiak ziren.
|
|
|
Haatik, XVI. mendean arazo asko zituen Frantziak, Italiako gerlak egin nahi zituen, musulmanek sortu
|
zuten
beste frontea, eta, bestalde, Karlos I.aren ager tzea eszena politikoan. Karlos I.ak bere eskubideak defendatu zituen Italian eta horrek arazo asko sortu zizkion Frantziako erregeari.
|
|
|
Nafarroaren aldetik, belaunaldi berria heldu zen, Henrike II.arentzat, erre ge bihurtu zena bere ama Katalina hil ondoren 1517an, Nafarroa berriz konkistatzea helburu izan zen. Erasoan ibili zen, baina Nafarroa Beherea berreskuratu eta, ahaleginek ez
|
zuten
beste emaitzarik ekarri. Nafarroa Garaia Karlos V.aren menpe gelditu zen.
|