|
2007
|
|
|
Era berean, euskaltzaleek ez zuten onartzen Frantzian zegoen banaketa administratiboa, departamentuka670, herrien nortasunen suntsidura zekarrelako. Orduko arrondissement edo departamentuko kontseiluen ordez, proposatu
|
zuten
Frantzia lurraldeka izan zedin banandua, lehendakari banarekin.
|
|
2013
|
|
|
1917an Errusia gerlatik atera zen, hango iraultzaren ondorioz; baina urte berean, Amerikako Estatu Batuak gerlan sartu ziren, Aliatuen alde. 1918a oraino urte zaila izan zen; alemanek ofentsiba handia hasi
|
zuten
Frantzian, baina azkenean, Aliatuek irabazi zuten gerla eta 1918ko azaroaren 11n, armistizioa izenpetu zuten.
|
|
|
Horrekin erakutsi nahi zuten giristinoak frantses onak zirela eta Frantziaren alde dena emateko prest zirela. Hots, argi utzi nahi
|
zuten
Frantzia herrialde giristinoa zela, Frantziako soldaduak giristinoak zirela azpimarratuz. Mezua Frantziako Errepublika laikoaren aldekoei zuzendua zitzaien, baztertu zituzten giristinoak Frantziaren onetan gehien inplikatu zirenetarikoak zirela erakusteko.
|
|
|
Baina nola uler hiru izaera horiek uztartzea? Zergatik ez
|
zuten
Frantzia eta frantses izaera arbuiatzen, pentsatuz Frantziak giristinoak eta apaizak baztertzen zituela eta euskara ukatzen. Euskaldun fededun batek zergatik ez zion uko eginen bere bi izaerak baztertzen zituen Frantzia horri?
|
|
|
euskaldunak frantsesago sentiaraztea. Hainbeste aldiz goraipatu zituzten «beren herriaren» (Frantziaren) alde bizia eman zuten euskaldunak, hainbeste aldiz ohoratu zituzten «beren eginbidea» betetzen zutenak, hainbeste aldiz gaitzetsi zituzten gerlatik ihes egin zutenak, hainbeste aldiz goretsi
|
zuten
Frantzia («gure armada»), hainbeste aldiz iraindu zuten Alemania, non euskaldunen baitan frantses sentimenduaren errotzean eragin handia izan zuten.
|
|
|
Gerra hartan, Prusiako Erresumak eta Alemaniako gainerakoek bat egin
|
zuten
Frantziaren aurka, eta Prusiako armada Frantziakoa baino indartsuagoa eta hobeki antolatua zen. Frantziako armadaren porrotak laster etorri ziren:
|
|
|
Berdin zuen nolako Frantziaren alde ari ziren. Batzuek Frantziako Iraultzarekin hasi garaiaren izenean, beste batzuek erregeen «Frantzia zaharraren» izenean, baina denek bat egin
|
zuten
Frantziaren alde. Ororen buru, ezkerreko eta eskuineko nazionalismoek Frantziako nazioaren defentsaren ikuspegi bera zuten, eta horrek erraztu zuen Batasun Sakratua.
|
|
|
Egunkarien eta aldizkarien berdintze horrek azalpen sinple bat bazuen. Denek bat egin
|
zuten
Frantziaren alde, Alemanen erasoa jasan zuen Frantziaren alde. «Egunkari guztietan gehiegizko abertzaletasun bat»bazen.
|
|
|
Euskal Herrian beste egunkari mota batzuk ere irakur zitezkeen, Ipar Euskal Herrira ez baziren heltzen ere. Hego Euskal Herrian eta Espainian argitaratzen ziren egunkariek ez
|
zuten
Frantziakoek zuten motibazio nazionalista bera. Ez ziren frantsesak, ez zuten Alemaniaren erasorik jasaten, Espainia neutro bateko egunkariak ziren.
|
|
|
Pedro Gómez Apariciorenarabera, ia eskuineko egunkari guztiak Alemaniaren aldekoak ziren, eta ezkerrekoak, aldiz, aliatuen aldekoak. Ezkerrekoek demokraziaren eta askatasunaren sinbolo gisa ikusten
|
zuten
Frantziaren alde egitea; eskuinekoek Errepublika ez zuten begi onez ikusten, eta gainera Frantziarekin Marokon eta Ingalaterrarekin Gibraltarren zituzten liskarrak gogora ekarri zituzten. Horiek horrela, egunkari kontserbadore hauek ziren Alemaniaren aldekoak:
|
|
|
Frantziako armada «maitea» aipatzean Frantzia maitatzea aipatzen ari zen. Euskal Herrikoek ere maite
|
zuten
Frantziako armada eta otoitz egiten zuten Frantziarentzat. Frantziarekin bat egiten zuela erakusten ari zen Hiriart Urruti une horretan.
|
|
|
Frantziako armada «maitea» aipatzean Frantzia maitatzea aipatzen ari zen. Euskal Herrikoek ere maite zuten Frantziako armada eta otoitz egiten
|
zuten
Frantziarentzat. Frantziarekin bat egiten zuela erakusten ari zen Hiriart Urruti une horretan.
|
|
|
Saint Pierre, Oxobi eta horiek ere sentimendu hori islatu zuten. Guztiz onartzen
|
zuten
Frantziako estatuaren parte zirela, zilegitzat jotzen zuten eta barneratua zuten, baina beren euskal nortasunari uko egin gabe. Horiek horrela, guk alderantzizko arrazoinamendua ere egin dezakegu:
|
|
|
Kontzeptu hori hilen monumentuen inguruan gauzatu zen, Hubert Pérèsen arabera. Hain zuzen, herrietan ezarri zituzten hilen monumentuek islatzen
|
zuten
Frantziaren alde, «guztien nazio komunaren alde», herri horrek eman zuen bizia. Pérèsen ondorioetan biziki ongi islatzen da Eskualduna ko idazleek erakutsi zutena, izan Zerbitzari k Azkaine herriari buruz idatzi zuena edo Adémak oro har Euskal Herriari buruz.
|
|
2019
|
|
|
Arturo Campion eta Juan Bautista Eguzkitza hil egin ziren, 1937an eta 1939an hurrenez hurren, modu naturalean, ez gerraren ondorioz, baina aurretik beldurra pasatuta; Bonifazio Etxegaraik, Sebero Altubek eta Erraimun Olabidek mugaz bestaldera igaro behar izan zuten, jazarpenaren beldur, Euzko Jaurlaritzarekin edo EAJrekin izandako harremanen ondorioz; Damaso Intza Txilera bidali zuten kaputxinoen buruek, sor zitzakeen susmoak eta arazoak saihesteko; Julio Urkixo eta Ramon Intzagarai Donostian ziren gerra hastean eta haiekiko kontaktua ere erabat galdu zuen Azkuek; eta Ipar Euskal Herriko euskaltzainek. Pierre Lhande, Georges Lacombe eta Jean Elizalde? ezin
|
zuten
Frantzia eta Espainia arteko muga igaro.
|
|
2023
|
|
|
1542ko urte hartan Margarita senarrarengana itzuli zen, honek hegoaldeko mugak zaintzen zituelarik, enperadorearekin ireki zuen elkarrizketarako bidea hetsi ondoren. Elkarrizketa horiek ez
|
zuten
Frantziako erregea lasai utzi. Frantziako gortearekiko harremana gazi gozo gelditu zen.
|