|
2013
|
|
|
–XII Taulak? izeneko bildumak berarekin ekarri
|
zuen
zuzenbide erromatarraren hasiera, gaur ezagutzen dugun bezala. Bilduma horren aginduek zuzenbidearen arlo guztiak barneratu zituzten, baita zuzenbide publikoa eta zuzenbide sakratua ere.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, zuzenbide erromatarra ulertzeko gaitasunik onena Italian aurki zitekeen. VIII. mendean, Liutprando errege lonbardiarraren ediktuak agindu
|
zuen
zuzenbide erromatarrak merkataritzako autuak arautu behar zituela, eta halakoek zuzenbide germaniarraren eragina zuten, neurri handi batean. Lonbardian jabetzaren eskualdaketa nahiz zorren sorrera adierazteko, idatzizko agiri formaletara jotzen zen aspaldiko tradizio errotuari ekinez; Italian, orobat, notario profesionalek prestatzen zituzten agiririk garrantzitsuenak, ohiko formularioak erabilita.
|
|
|
Aita santuen argudioen ildotik, euren misio jainkotiarraren ondorioz eliza inperioaren gainetik zegoen; hori zela bide, inperioko zuzenbidea baliozkoa zen elizaren zuzenbidearekin bat zetorrenean bakarrik. Alderdi bakoitzak bere egoera justifikatzeko erabili
|
zuen
zuzenbide erromatarra. Justinianoren Kodera bildutako testuek, ostera, ez zioten arrazoirik eman elizari.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, XI. mendearen amaieran elizaren juristarik garrantzitsuena zen San Ivo Chartreskoak hauxe argudiatu zuen: garai hartan zuzenbide kanoniko deitutakoaren bildumek arau erromatar zehatzak bakarrik jaso zituzten, eta horrek esan nahi
|
zuen
zuzenbide erromatarra aplika zitekeela elizak berori onartuz gero bakarrik.
|
|
|
Iheringek baieztatu
|
zuen
zuzenbide erromatarraren oinarria beharrizan ekonomikoek osatzen zutela, eta ez, ordea, printzipio moralek, iusnaturalistek aipatu bezala; ideia nagusia autopromozioa zen. Zernahi gisaz, Iheringek ez zuen guztiz zokoratu nazio izaera, zuzenbidea zehazteko faktore gisa.
|
|
|
Windscheidek ospea erdietsi
|
zuen
zuzenbide erromatarraren akzioari buruzko liburu bati esker; liburu hori 1856an argitaratu zen. Savignyk Doneauren ildoari ekin zion akzio erromatarra ulertzerakoan:
|
|
|
1859an Law Magazineko laguntzaile ezezagun batek hauxe idatzi
|
zuen
zuzenbide erromatarraren inguruan:
|
|
|
Mende hasieran, Europan atsekabea zen nagusi gerraren ondorioz, eta alderdikeriarik gabeko zuzenbidea erdietsi nahi zen, gizakien arteko grina nahiz areriotasun horiek gainditu ahal izateko. Autore batek baino gehiagok sentitu
|
zuen
zuzenbide erromatarrak asebete zezakeela beharrizan hori, baldin eta aldez aurretik berori hertsatzen zuen gerruntze formaletik askatzen bazen. Sistema hori lehendabiziko egietatik hasi, horien zuzeneko ondorioak atera, eta, ondorioz ondorio mugituz, azkenean sistema logiko hutsera heldu behar zen.
|
|
|
XVIII. mendearen amaieran, Montesquieuren De l, esprit des lois izeneko lana argitaratu zen (1748), eta lan horren arrakastak baldintzatu
|
zuen
zuzenbide erromatarrari begira zegoen jarrera. Hasteko, Montesquieuk honako ohartarazpen lasaitzailea egin zuen:
|
|
|
Garai horretan, J. W. Goethek ahate batekin alderatu
|
zuen
zuzenbide erromatarra. Batzuetan, nabari agertzen da, ur gainean igeri; beste batzuetan, berriz, ezkutatu egiten da, urpearen sakontasunean murgilduz.
|
|
|
Horretarako oinarriak jarri zituen, Zuzenbide erromatarraren historia Erdi Aroan izeneko lanean; Europako liburutegi garrantzitsuenetako eskuizkribuak bere kontura ikertu ostean sortu zen sekulako lan hori. Bertan, xehetasunez deskribatu
|
zuen
zuzenbide erromatarraren testuek nola gainditu zituzten garai ilunak, eta XII. mendean zergatik ekin zitzaion testuok aztertzeari. Eskola Historikoaren aldekoek ulertu zuten probidentziaren esku hartzeari esker jazokizun esanguratsu bat gertatu zela, Savignyk hasiera eman zionean bere eskolari.
|
|
|
Zuzenbide erromatarraren irakasleek, alabaina, ez zuten zertan lagundu indarreko zuzenbidearen garapenean, eta, horrexegatik, gaiak jorratzean, alde historikoa lehen baino gehiago landu zen. Oraingo xedea zen II. mendean eta III. mende hasieran gailurra jo
|
zuen
zuzenbide erromatar klasikoaren estatua berreraikitzea.
|