|
2000
|
|
|
Egitura administratiboaren sendotzeak markatu
|
zuen
testuinguru hartan, eta legegintza barruan kokatzen ziren neurriei zegokienez, lehenik eta behin,. Plan del duque de Rivas? 156 izenez ezagutu zen planaren garrantzia azpimarratu behar da. Ez da hau denbora luzez indarrean iraungo zuen plana (aldarrikatu eta egun gutxitara indargabetua izango zen 1812ko Konstituzioa indarrean jartzean), baina etorkizunean aparteko garrantzia izango zuten. Plan Pidal?
|
|
|
Ez diogu zuzenean heldu, garai honetan (mende osoan esango genuke) nagusienetarikoa izan zen irakaskuntza askatasunaren arazoari, baina honekin lotura estua zuen Estatuaren aldetik bultzatzen ari zen hezkuntza alorreko monopolioaren gaia islatzen saiatu gara. Azken finean, irakaskuntza askatasunaren arazoa nahitaez hezkuntza sistema nazionalaren eraikitze prozesuak osatzen
|
zuen
testuinguruan ulertu behar dela uste dugu. Izan ere, irakaskuntza botere tresna zen bai Estatuarentzat, eta baita Elizarentzat ere eta zentzu horretan Estatu berria eraiki nahiak botere tresna hori kontrolatzeko beharra zekarren berekin.
|
|
2004
|
|
|
edo medikuntzara hedatu zela bezain ukaezina. Halere, arrazoia jainkotzen
|
zuen
testuinguru filosofiko hartan, giza adimenaren ahalmenari buruzko ikuspegi neurtu edo erlatibista sortu zen filosofo batzuengan. Heraklitok, esaterako, gorputzak logos s kutsatzen duela antzematen du eta, ondorioz, gauza bakoitzaren balioaerlatiboa deia, ezinbestean.
|
|
|
Haatik, azaipen horrek ez zuen Danto bera ere asebete. Zer esan nahi
|
zuen
testuinguru artistikoaren ideiaz. Bi gauza, batez ere:
|
|
|
objektuak erreferentziaren bat eduki behar du, batetik, eta gainera interpretatu egin behar da. Baina deserosotasunak testuinguru artistikoaordezkatzera eraman zuen Danto eta, haren ordez, eite linguistikoa
|
zuen
testuinguru batproposatzera. Hala ere, aldaketa horrek ere ez zituen artcaren teoria oso bat emateko oinarriak bete.
|
|
2007
|
|
|
Orain arte egindako zenbait ikerketaren arabera, testuinguru soziokulturalakere eragina du bakearen eta gerraren ulermenaren garapenean. Adibidez, Spielmann ek (1986) egiaztatu
|
zuen
testuinguru soziokulturalean gertatzen direnaldaketa garrantzitsuek (Sadat ek Israelera eginiko bisitak, esaterako) eraginazutela Israeleko haurren bakearen ikusmoldean. Hala, 1977an, Sadat en bisita izanbaino lehen, haurrek bakearen inguruan zuten ikusmoldea baikorra, ia utopikoazela ikusi zuen.
|
|
|
Zenbait puntu gutxitan laburtuko dut euskal kulturaren garapenean berrogeita hamar urte betetzen dituen Jakin honek jaiotzean izan
|
zuen
testuingurua.
|
|
2008
|
|
|
Erdarazko idazleen gailentasunak ez zeukan ezer «naturaletik», baizik osoki baldintzatzen
|
zuen
testuinguruak. Unamuno batek, adibidez, idazten hasi aurretik, mendetako literatur tradizio sendoa zeukan bere hizkuntzan, eskolan, biblioteketan zein unibertsitatean eskura izan zuena.
|
|
|
Bengoetxea txapeldunak zeregin gutxi izan
|
zuen
testuinguru horretan. Salduta jokatu zuen gehienetan, defentsan, eta ekimenik hartu ezinda.
|
|
|
Aurreko orrietan Aristotelesen testuinguru filosofikoa deskribatzen saiatu gara. Filosofoak oso ondo ezagutzen
|
zuen
testuinguru horrek zailtasun eta erronka filosofiko zahar eta berriak plantearazi zizkion. Zailtasun eta erronka horiek ondo definiturik daude aporien liburuan, hau da, III liburuan (baita XI 1 ataletan ere).
|
|
2010
|
|
|
UPFn, 2009tik aurrera ezarri dira titulu horiek. Ekintza plan hori diseinatzeko, bai eta hori eragin
|
zuen
testuingurua ere, kontuan hartu dira eleaniztasunari eta Jakintzaren Europa berri horretako lehiakortasun orokorrari buruzko Europako gomendioak (ikus Europako Batzordea, 1995, 2003; Orban, 2007). Horren xede nagusia da norbanakoen eleaniztasuna bermatzea hezkuntza eleaniztunaren bidez (ikus Cenoz & Genesee, 2002).
|
|
|
Baina, eragin sozialaz gain, luzapenak esan nahi zuen ikastetxe bakoitzak beste bi urte gehiago jasoko zituela diru laguntzak. Eta 1989an, LOGSE ateratzear zela, lege berriak sortuko
|
zuen
testuingurua aurreikusi eta aukera hura baliatu eta eskaintza batxilergoraino luzatzea erabaki zuten ikastolek. Ordura arte, oso ikastola gutxi ziren batxilergoko ikasketak eskaintzen zituztenak.
|
|
2012
|
|
|
aletu ostean, When I Come Home funk kantuarekin une gorena hartu zuen kontzertuak, ia ordu laurdenera luzatu zuen abestia?, eta hortik aurrera trantze modukoan sartu zen hainbat alditan, gorputza bortizki astinduz, baina indar zipitzik galdu gabe ahotsean. Lastima, ez
|
zuen
testuinguru sozial eta ekonomikoa baliatu What if We All Stopped Paying Taxes abesteko?
|
|
|
Modernitatearen tradizioak, artean, frankismoaren testuinguruan eztanda egiten du Espainiako estatuari dagokionez, denboran zehar modernitatea errefusatu
|
zuen
testuinguruan hain zuzen.
|
|
|
Martin Ugalde Kultur Parkearen ideia bera abiarazi zuten pertsonen artean, Parkeak bildu beharreko erakundeen eta Parkeak bete beharreko funtzio nagusien inguruko nozio argi batzuk agertzen dira: kultur industrian zein euskalgintzan ziharduten erakundeak bildu zituen batetik, horien arteko gertutasunetik sor zitezkeen sinergietatik egitasmo berri eta indartsuagoak abiaraztea ahalbidetuko
|
zuen
testuingurua sortze aldera.
|
|
2013
|
|
|
40 urte geroago, UGTk aipatzen
|
zuen
testuingurua nabarmen aldatu da, egungo ikuspegitik egiten diren azterketa politikoak eta historikoak baldintzatuz. Baina, egiari zor, horiek ziren orduko hainbat eragile politikoren jarrerak eta iritziak.
|
|
2014
|
|
|
Bertsozaletzateta euskaltzaletzat jotzen zuen bere burua, eta horiek izan ziren bere kasuan bertsotanmurgiltzeko arrazoi sendoak. Baina horretaz gain, argi
|
zuen
testuinguru horretanemakumeen presentzia beharrezkoa zela. Jendartean, oro har, hainbat aldaketajazotzen ari ziren, eta horiek euskal kulturan zabaldu behar zirelakoan zegoen.Erronka hori ere bere gain hartu zuen.
|
|
|
75) bezala tratatu zituela. LudmillaJordanovak adierazi duen legez, emakumeei buruzko ikusmolde rousseautarra guztizboteretsua eta iraunkorra izan zen, eta haren pentsaera estilo erradikalki dualistakgeneroa beste dikotomien artean ipini
|
zuen
testuinguru politikoan (Jordanova, 1989: 27).
|
|
|
Bertsozaletzat eta euskaltzaletzat jotzen zuen bere burua, eta horiek izan ziren bere kasuanbertsotan murgiltzeko arrazoi sendo bat. Baina horretaz gain, argi
|
zuen
testuinguru horietan emakumeenpresentzia beharrezkoa zela. Gizartean, oro har, hainbat aldaketa ematen ari ziren, eta horiek euskalkulturan zabaldu behar zirelakoan zegoen.
|
|
|
50eko hamarkadako abertzaletasun iraultzailearentzat, hortaz, euskara bihurtu zen euskal nazioaren sinbolo; eta, neurri handi batean, pixkanaka, baita beste abertzale askorentzat ere. Naziokideak elkartzeko elementu lotzaile gisa ziharduen, batetik, eta, bestetik, frankismo urteetan pairatu zuen atzerakadak bere dimentsio sinbolikoa indartu zuen euskal gizartean; izan ere, sistema frankistak euskal elementu eta sinbolo oro, eta abertzaleen adierazpen oro zigortzen
|
zuen
testuinguru hartan euskararen galtze prozesuaren gaineko kontzientzia hartu zuten gazte haiek, aurrena, eta abertzale askok, ondoren. Euskara erabiltzea eta ikastea nazioa berreraikitzeko elementu giltzarri bihurtu zen abertzale askorentzat.
|
|
2015
|
|
|
integrista eta arrazista sutsua. «Aranak ez zuen ezer asmatu, baina oso ondo probestu
|
zuen
testuinguru politikoa. Modernoa izan zen, eta etorkizunari begira bide bat eman zion herriari».
|
|
|
Romeo eta Julieta. Broadwayk arrakastaz aldatu
|
zuen
testuingurua, Shakespeareren istorioa New Yorkera eraman eta West Side Story filmatuz. Jets nerabe taldea osatzen duen banda da orain Montescoen ordezkari, eta klan zuri endogamikoak ez du lagunarte itxian Puerto Ricoko inoren sarrera baimenduko (Sharks edo Capuletoen taldea).
|
|
|
62; Zuazo2008: 44, etab.). Prozesu hau baldintzatu
|
zuen
testuinguru fonetikoa, beraz, ez dabibliografian orain arte nahi genukeen punturaino zehaztua izan.
|
|
|
Iruzurra eta lapurretak, bata bestearen atzetik. Saguesek lehenik eta behin nabarmendu digu Brechtek obra idatzi
|
zuen
testuingurua: “20ko hamarkada, burgesia gaueko bizitzan babesten zen, dirdira faltsua…” Testuinguru horretan lapur amoral eta antiheroia da obrako protagonista:
|
|
2017
|
|
|
Ezinbestean, bi gertakari horiek eragina izan zuten Euskal Herri sozialista eraikitzeko egitasmoan. Demokrazia kontzeptuak indarra hartu
|
zuen
testuinguru horretan; hala, eskuinak zein ezkerrak onartua, denentzako eredu eta helburu bihurtu zen, bakoitzak bere izaera eta ñabardura berezia esleitzen bazion ere demokraziaren zentzuari. Demokraziarekin batera, bestalde, bakezaletasunak ere onarpen zabala erdietsi zuen; ildo horretan, gatazkak konpontzeko modua bide baketsuetan oinarritzearen garrantzia azpimarratu zen, negoziazioan batez ere (horrek gatazken kopurua jaitsi ez bazuen ere).
|
|
2019
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten du bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus dezakegu bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen
|
zuen
testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten du bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua. Parentesi artean dagoen portzentajeak adierazten du gainean duen zenbakiak ehunekotan zenbat balio duen (egoera potentzialak kontuan hartuta).
|
|
2020
|
|
|
Literaturaren autonomian ez nuela sinesten, alegia. Hura, berriz, ez zegoen horrekin (nirekin) batere ados, eta literatura testuek lilura sortzeko daukaten gaitasunera mugatu nahi izan
|
zuen
testuinguru bera baldintzatuz (egilea, haren gizartea, merkatua, argitaletxeen industria etab.) gutxietsiz.
|
|
|
Hura gertatu eta hurrengo ostegunean, ordea, bai ikusi zuela Aritz, baina ez berak desio
|
zuen
testuinguruan: mahai inguru bat egon zen Kultur Etxean, Irakurle Klubaren aurkezpen egunean, euskal literaturaren egungo egoerari buruz, eta han aritu zen Mikel Ayerbe kritikari eta lankidearekin eta Itxaro Borda idazlearekin.
|
|
|
Literaturaren kasuan, jadanik 60ko hamarkadan sarturik, idazle belaunaldi berri batek hala nola" 1964ko belaunaldia" deiturikoa: Saizarbitoria, Lete, Arregi, Sarasolamahai gainean jarri
|
zuen
testuingurura egokitzeko eta modernizatzeko beharra, eta horrek hiriari buruzko problematika suspertu zuen, baina, oraingo honetan, euskal letrak urbanizatzeko intentzio argi batekin.
|
|
2021
|
|
|
Bertsogintzan ez ezik, bertsolaritzaren gizarte mugimenduan ere eragin
|
zuen
testuinguruaren Master Frameak eta ezpalduak. Horrela, mugimendua gorpuztuko duen Elkartea eratzerakoan bere autonomiaren ingurukoa izan zen, aurrerago ikusiko den bezala, finkatu beharreko posizio garrantzitsuenetako bat.
|
|
2022
|
|
|
" Hamarkada hauetan behera egin duena ez da grina eta borondate iraultzailea izan. Desagertu dena programa iraultzailerik gabeko itxurakeria iraultzailea izan da, hau da, sozialdemokrazia iraultzaile gisa azaltzea ahalbidetzen
|
zuen
testuingurua. Horri deitu izan zaio krisi kapitalistaren ondotiko politika burgesaren krisia, zeina modu gordinenean agertzen den sozialdemokraziaren haragitan.
|
|
|
«Txoria adar baten gainean bezalako» historia garraiatu du guneak sortu zenetik. Hazparnen (Lapurdi) juntatu ziren bortz apez eta laikoek obratu zuten proiektu monastikoa behin baino gehiagotan baldintzatu
|
zuen
testuinguru sozioekonomikoak, ilintia baizik ez uzteraino zenbaitetan.
|
|
|
Xan Bastres, Jakes Duperu, Luis Ardanz, Mattin Lapeyre eta Estebe Etxeberrik Belokeko monasterioa sortu zutelarik, Ipar Euskal Herria hartua
|
zuen
testuinguru sozioekonomiko harrotuak: Frantzia eta Prusiaren arteko gerlatik landa, 1875ean.
|
|
|
«Nahiz eta askotan lehen pertsonan mintzo den, lehen pertsona hori ez da bera; ingurukoen pairamena ere islatzen du». Bizi izan
|
zuen
testuinguruak eta jasandako jazarpenak eragina izan zuen haren olerkigintzaren bilakaeran. Ezer publikatzea ere debekatu zion Errusiako aginteak 1920ko hamarkadaren erdialdetik aurrera.
|
|
|
Hura gertatu eta hurrengo ostegunean, ordea, bai ikusi zuela Aritz, baina ez berak desio
|
zuen
testuinguruan: mahai inguru bat egon zen Kultur Etxean, Irakurle Klubaren aurkezpen egunean, euskal literaturaren egungo egoerari buruz, eta han aritu zen Mikel Ayerbe kritikari eta lankidearekin eta Itxaro Borda idazlearekin.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza gutxituko komunikabideak aztertu dituzten autoreek hainbat berezitasun aipatzen dituzte ETBren sorrerako prozesuari buruz. Cormackek aipatzen zituen arrazoiak gogora ekarriz, berebiziko garrantzia izan
|
zuen
testuinguru politikoak (Cormack, 1998): TVE aurreko erregimenarekin lotutako komunikabidetzat zuen gizartearen zati handi batek (frankismoaren instrumentu izateaz gain, 1981eko otsailaren 23ko kolpe saiakeran ez zuen informaziorik eman), eta nekez pentsa zitekeen erkidegoetako hizkuntzei bide egingo zienik.
|
|
|
Joseba Azkarraga Sareko kidearen esanetan, euskal presoei aplikatzen zaizkien salbuespen politikak ad hoc prestatu ziren, egungoarekin «zerikusirik ez»
|
zuen
testuinguru batean. Hala, argudiatu du gaur egun ez duela zentzurik horiek «era hertsian aplikatzeak».
|
|
|
Txiskero bat atera nahi genuen, diru estra bat egiteko hastapen haietan. Euskal hitzak atzera eragiten
|
zuen
testuinguru hartan, zera ekarri zuen Markosek:
|