|
2003
|
|
|
Zeren, geltokian erosi dudan aldizkaria irakurtzen hasi naizenean, bitxikerien ataleko albiste batek huraxe oroitarazi baitit: antza, Austrian jaiotako Paul Wittgenstein izeneko piano jotzaile ospetsuak, eskuin eskua galdu
|
zuen
Lehen Mundu Gerran; baina, piano jotzaile batentzat halako galera ikaragarria izan arren, etsi ez, nola edo hala pianoa jotzen jarraitu behar, eta laguntza eskatu zien Ravel, Prokofiev edo Strauss bezalako konposatzaileei, berarentzat, esku ezkerrerako kontzertuak sor zitzaten.
|
|
2005
|
|
|
Elkarrizketak beste bide bat hartu zuen, ordea; Albertok esan
|
zuen
lehen munduan bizi garenok hirugarren mundukoei gutxienez laguntza soziala zor diegula, hasteko; ebanjelioaren irakaspen nagusia behartsuei laguntzea dela, eta erretolika hori guztia.
|
|
2007
|
|
|
Lehen Mundu Gerraren garaia baitzen, apaizgaiek espero zuten baino lehen hasi zuten ikasturtea, Gobernuak ez zezan eraikina eritetxe bihur. La, ttek, osasun txarra zela eta, ez
|
zuen
Lehen Mundu Gerran parte hartu; gerlari ohiak41 taldeko kide izan zen, ordea.
|
|
2008
|
|
|
Erabat garestitu
|
zuen
Lehen Mundu Gerrak ikatza Europan. Horren kausaz gora eta gora jo zuen energiaren salneurriak, behin eta berriro.
|
|
2009
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura hura jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta, erabaki hartan zeresan handia izan
|
zuen
lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok bere baitan lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen?, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilaran ipini eta desfilatzeari ekiten baitzion noiznahi; hala ibiltzen ziren, bada, jauregiko lorategietan desfilatzen, Teofilo Maria buruzagi, eta beste anaiak soldadu, makila soing... Domingo gogaitu zen arte:
|
|
|
Izugarriak izaten ziren Domingok Teofilo Mariarekin izaten zituèn istiluak; Nazario Orbek bere ohitura hura jarri zuèn garaian, igandeetako eta jaiegunetako goizeko zortzietan diana jotzekoa, hartarako gramofonoa ezin ozenago piztuta –erabaki hartan zeresan handia izan
|
zuen
lehen Mundu Gerrak, zeinak Nazariok bere baitan lotan zuèn militarra iratzarri baitzuen–, Teofilo Mariari militarismoaren harra sartu zitzaion, halako eran, non, Rikardo Lehoibihotz erregearen paperean jarri, anaiak ilaran ipini eta desfilatzeari ekiten baitzion noiznahi; hala ibiltzen ziren, bada, jauregiko lorategietan desfilatzen, Teofilo Maria buruzagi, eta beste anaiak soldadu, makila ... harena, baina, erraietako erreakzio bat zen, beharbada, gogaitze eta aspertze hutsa baino gehiago... lehen ere nabaritu izan baitzuen halako ezinegon bat, gehiegizko ordenaren aurkakoa, ikastetxean esate baterako, non diziplina erabatekoa baitzen, eta formazioak eguneroko ogia, sotanadunek noiznahi antolatzen baitzituzten ikasleak gelaz gela eta lerroz lerro patioan, bai goizeko lehen orduan, adibidez, geletara sartzeko, eta bai hainbat ekitaldi berezitan ere... ordenaren fundatzailearen omenez urtean behin ospatzen zena, seinalatuena.
|
|
2013
|
|
|
Nazioarteak arma kimikoak eta biologikoak erabiltzea debekatu
|
zuen
Lehen Mundu Gerraz geroztik.
|
|
|
Hori modu bat zen berriz giristino egin zitezen konbentzitzeko edo, horretara heldu gabe ere, gutxienez fededunak eta apaizak errespeta zitzaten eskatzeko. Funtsean, Eskualduna k erlijio giristinoaren aldeko propaganda egin
|
zuen
Lehen Mundu Gerraren harira. Giristinotasunaren fama hobetzeko ahalegina egin zuen, legeari begira eta gizarteari begira, eragina galtzen ari ziren elizgizonek eragina berreskura zezaten.
|
|
|
Bestalde, 1917an, Errusiako iraultzak eragin handia izan
|
zuen
Lehen Mundu Gerran. Alemaniaren eta Errusiaren arteko su etena 1917ko abenduaren 7an izenpetu zuten, eta handik aste batera Brest Litovsk eko armistizioa.
|
|
|
Doktorego tesi honen bigarren zutabeari lotzeko, Lehen Mundu Gerra Euskal Herriko ikuspegitik nola landu zen begiratu da. Alde batetik, Joël Rocafort ekLapurdi kostaldeko herrien ikuspegitik landu
|
zuen
Lehen Mundu Gerra. Kostaldeko gizonek parte hartu zuten erregimentuetako ibilbide egunkariak hurbiletik begiratu zituen, soldaduen lekukotasunak biltzen zituzten liburuxkak eta gutunak irakurri zituen, hilen bilaketa zehatza egin zuen eta horiekin guztiekin, Lapurdi kostaldetik joan ziren soldaduek gerlan bizi izan zutena kontatu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Lau urte iraun
|
zuen
Lehen Mundu Gerla denboran sortu zelakoz, Piarres jadanik koxkortzen hasia zen bere aita ezagutu zuelarik. Hamalau urtetan idatzi kobla batzuetan kontatzen
|
|
2016
|
|
|
– Ipar Euskal Herriak ez
|
zuen
Lehen Mundu
|
|
|
eragin
|
zuen
Lehen Mundu
|
|
|
eragin
|
zuen
Lehen Mundu
|
|
|
Soldadu juduek ez bide zutelako Alemaniagatik borrokatu nahi, eta enpresari juduen ekintzek herrialdeak porrot egitea ekarri zutelako. Ideia hori Adolf Hitlerren, soldadu bezala borrokatu
|
zuen
Lehen Mundu Gerran pentsamenduan iltzatu zen, eta bere etorkizuneko ideologiaren erdigune bihurtu zen.
|
|
|
Bittor Urrestik dirua egin
|
zuen
Lehen Mundu Gerrarako oholezko zamaontziak egiten. Bada garai horrekin lotutako pasarte eztabaidagarri bat:
|
|
2017
|
|
|
eragin
|
zuen
Lehen Mundu
|
|
|
eragin
|
zuen
Lehen Mundu
|
|
|
–Ipar Euskal Herriak ez
|
zuen
Lehen Mundu Gerran Frantziaren alde borrokatu nahi.
|
|
|
Ipar Euskal Herriak ez
|
zuen
Lehen Mundu Gerran Frantziaren alde borrokatu nahi.
|
|
2019
|
|
|
Jean Saint Pierre() Milanfrangan (Pirinio Behereak) jaiotakoa eta teologian doktorea zen. Frantses nazionalismoa areagotu
|
zuen
Lehen Mundu Gerra egindakoa zen, germanofobo erabatekoa, baina euskaltasunarekin uztartu nahi izan zuen identitate hori. Garai horretatik zegoen harremanetan Espainiako abertzaletasunarekin.
|
|
2020
|
|
|
Estatuaren beldurra mende t’erdi berantago errealitate bihurtu zen. xix. mendean zehar, bai eta ondotik ere, Frantziako armadari mugaldean egindako kontzientzia objekzio zein intsumisio kopurua haziz joan zen. Desertzioak goia jo
|
zuen
Lehen Mundu Gerran. Frantzia osoko soldadu mobilizatuen %17k baino gehiagok uko egin zion gerra egiteari (Ruquet 2014), hots, 15.000 soldadu baino gehiagok, intsumiso eta desertoreak batuz.
|
|
2021
|
|
|
Anaietako batek Luenba zuen izena; besteak Mabungu. Jaio zirenerako ia haziak eta gizonduak zirenez, eta bikietan batek izan behar duenez zaharrena, Mabunguk etorri nahi izan
|
zuen
lehena mundura.
|
|
|
Bizitza osoa eman zuen langileen eskubideen aldeko borrokan. Gogor kritikatu
|
zuen
Lehen Mundu Gerra. Eta parte hartu zuen Alemaniako Lehen Errepublikaren sorreran, zeinak Kaiserren Erresuma eta bertako herrialdetako monarkia txikien desagertzea ekarri zuen berekin.
|
|
|
Londresen harrapatu
|
zuen
Lehen Mundu Gerraren eztandak, hirira bildu eta handik gutxira. Aberatsen arteko gerra bat zen baina pobreek galtzen zuten bizia lubakietan.
|
|
2023
|
|
|
Bilbok aurreneko lerroan egon nahi
|
zuen
lehen mundu osoan gertatzen ari zen eraldaketa horretan, eta prozesua bideratu asmo zuten gogoetak ere ugaritzen hasi ziren garai hartan. Artea, kultura, aisia, baita teknologia berriak ere; sorkuntzak, horrek zirudien gakoa.
|