|
2008
|
|
|
Lekuko daukagu ere Etxahunek asmatu
|
zuen
lehen bertsua Miñau eta Eihartxe deritzan olerkian (pastoral irringarri ttipi idurikoa), bost hizkuntza baliatzen zituela:
|
|
|
Gero, 1999an, eta hori iraultzatzat emana izan zen, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu orokorrak lanpostu bat sortu zuen," Chargé de mission de la politique linguistique" [Hizkuntza politikarako karguduna] tituluarekikoa. Euskararen alde lan egin behar
|
zuen
lehen enplegatua zen Iparraldeko kolektibitate publikoetan. Okzitaniera ere bere eskumenetan bazuen eta lehen urtean Pauen kokatua zen14 Hortik landa, euskara teknikarien kopurua emendatu da Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin (2004, ikus V).
|
|
2009
|
|
|
Weblog hitza Jorn Barge idazle estatubatuarrak erabili
|
zuen
lehen aldiz 1997an. Idazleak web eta log hitzak lotu zituen, eta horrela sortu zen weblog edo askotan erabiltzen den blog laburdura.
|
|
2010
|
|
|
Jada ez da atzerakada geografiko bat, ezta bizkortua ere; orain, batetik etorkin erdal hiztunak toki guztietan egotearen ondorioz, eta bestetik bertako biztanleriak neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako berreskurapen zantzurik antzematen jada azken belaunaldietan erdaldundutako eskualdeetan, eta are gutxiago euskara berrezartzeko zantzurik, bertako euskara duela zenbait mende galdu zutenetan. hauek lirateke hegoaldeko guztizko kopuruak, urte hartan (nafarroako datu fidagarririk ez dagoen arren): ...ikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean
|
zuen
lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa. Jarraian ikusiko dugun bezala, nafarroako agintariek premia handieneko hizkuntzarekiko izan duten jarreraren ondorioz, oso bestelako berreskurapen erritmoa dute nafarroako eskualdeek.
|
|
2012
|
|
|
0 urte bitarteko irakaskuntza eskaintzen da bertan eta, adin horretatik aurrera eta ikas prozesua amaitu arte, gazteak herritik kanpora sozializatzen dira aste barruan. ...riagoak diren. hala ere, asteburuetako iluntze eta eguerdietako kale giroa (txikiteoari esker) oraindik ere mantentzen dela esango genuke adin tarte nagusiagoetan. euskarari dagokionez, deba udalerri euskalduna da, ueMAn sartuta dagoena. euSTATen datuen arabera, euskal elebidunen kopurua %73, 35ekoa zen 2006an eta elebidun hartzaileena %15, 59koa. debako kaskoko datuetara etorriz, %63, 78k euskara
|
zuen
lehen hizkuntza eta %5, 85ek euskara eta gaztelania. etxeko erabilerari dagokionez, ordea, datuak jaitsi egiten ziren: %46, 32 ziren etxean euskaraz hitz egiten zutenak eta %19, 36 euskaraz zein gaztelaniaz egiten zutenak. hala ere ez dira, euskal herriari begira, datu kaxkarrak. kaleko erabilera jasotzeko egin izan diren neurketetan, goranzko joera atzematen da kaskoan eta nabarmentzekoa da, gainera, batez ere, gazte eta helduengan atzematen dela igoera hori. haurren multzoak berdintsu jarraitzen duen arren puntu bat behera egin du eta, beraz, hurrengo urteetan gertatzen denaren gainean egon da.
|
|
|
EHKN Iñaki Larrañagak eta SIADECOk asmatutako metodologian oinarritzen da. Euskal Herri osoan EKBk egin
|
zuen
lehen aldiz, 1989 urtean, eta ordutik, sei datu bilketa egin dira guztira, EKBk berak bultzatuta lehenbizi, SEI elkarteak ondoren eta Soziolinguistika Klusterrak azken neurketetan. Ikerketa horren aztergaia oso xumea da berez:
|
|
2015
|
|
|
Dena euskaraz egiten zuen etxean eta herrian, harik eta Donostiara zerbitzari lanera joan zen arte. Herrian izan
|
zuen
lehen kontaktu zuzena erdararekin, La Gula del Norte enpresako langile asko eta asko asturiarrak baitziren. Dena den, esan zuen ez zegoela problemarik garai horretan eta erdaldunen umeek euskaraz ikasi dutela.
|
|
|
12 Hizkuntza gaitasunak ere eragina du. Aldagai horrek indar gutxiago
|
zuen
lehen faseko inkesta eta galdetegietan, baina bigarren fasean nabarmendu egin da, eta talde fokal batean baino gehiagotan aipatu da hizkuntza teknikoarekin gorabeherak direla. Arlo batzuetan euskaraz aritzeko ohitura txikia dutelako (Gizarte Politika) edo terminologia ulertzeko zailtasunak dituztelako izan daiteke (Ogasuna), eta, beste batzuetan, hiztegi hori ez dagoela guztiz finkatuta oraindik (Mugikortasuna).
|
|
2017
|
|
|
Jatorri soziolinguistikoaz ari garenean, hiztunak haurtzaroan hazi bitartean erabili zuen hizkuntzari edo hizkuntzei eta hezkuntza sisteman hizkuntzekin izan
|
zuen
lehen esperientziari buruz ari gara. atal honetan, aztertutako jatorri guztien aukeraketa bat jaso da, familia eta hezkuntzari dagokienez.
|
|
|
ondo, nekez edo ezer ez. eta segituan beste bi galdera dakartza: (norberak)" zein hizkuntza erabili
|
zuen
lehen aldiz (hiru urte bete arte)?" eta" zein hizkuntza erabiltzen du gehien etxean?" 12 ez da harritzekoa, beraz, mapak beste iturri batzuen datuekin osatu izana. beste iturri horiek, erregistroak gehienak, honako hauek izan ziren laugarren mapan: batetik, hezkuntza Sailak jasotako selektibitatearen datuak, logSe tituluen eta hizkuntza ikasketen tituluen erregistroak, eta hizkuntza eskola ofizialetako euskara modalitateko ikasleen kopuruak; bestetik, herri arduralaritzaren euskal erakundeak bilduta, funtzionarioen euskara ikasketak; eta azkenik, helduen alfabetatze eta berreuskalduntzerako erakundearen eskutik euskara ikasten ari ziren helduen matrikula kopuruak. oro har, euskaraz edo euskara ikasten ari zirenen kopuruak izan ziren, beraz, bildutakoak. ikasle horiek zein taldetan sartuko zituzten erabakitzeko erabili ziren irizpideak ez dira azaltzen Mapa Soziolinguistikoan. hala ere, datuak ikusita ondorioztatu ahal da, esaterako, d ereduko ikasleek elebidunen taldea handitu zutela. horrela uler liteke nola, 2014ko V Mapa Soziolinguistikoan, bilbon euskaraz ez dakiten gurasoek euskaraz dakiten seme alabak hezi dituzten (35/ 50 urte tarteetan daudenen batez besteko euskaldun kopuruak ez dira %20tik pasatzen). izan ere, 2011ko Maparen datuen arabera, bilbon 15 adin tartean %60, 4 dira euskaldunak, 10 tartean %75, 3, eta 5 tartean %68, 8 baina, operazio hau borobiltzeko, gutxitzen doan kategoria bat diseinatu zuten ikerlariek:
|
|
2018
|
|
|
Euskara lehen hizkuntza dutenen tasa %19, 5etik %15, 9rat pasa da 5 urtez. 65 urte gorakoen %80, 9ak euskara
|
zuen
lehen hizkuntza eta 16 urte
|
|
|
Azken pare bat urteetan egindako esperimentuek ekarri dute berritasun aire bat euskalgintzara. Lutxo Egiak piztu
|
zuen
lehen txinparta, Bilbon, 2015eko ekainean. Igaro berri zen 19 Korrika, euskahaldun leloarekin, eta ahalduntze ariketa bat egin zuen Egiak hilabetez:
|
|
|
UNE 93200 ziurtagiriaren bitartez" bermatzen da Zerbitzuen Karta hauek asmoak deklaratzeko agiri soilak ez direla izango eta, are gehiago, haien xedeari jarraiki erabiltzaileak asebeteko dituzten kalitatearen inguruko konpromisoak norbere gain hartzeko sortu direla". Eusko Jaurlaritzan, KZGunea izan zen UNE 93200 ziurtagiria lortu
|
zuen
lehen zerbitzua (2009 urtean).
|
|
2021
|
|
|
Georgian, Armeniarekin alderatuta, jende gutxiagok du estatuko hizkuntza ama hizkuntza gisa: 2014an biztanleen% 87,64k esan
|
zuen
lehen hizkuntza georgiera zuela14 Errusiera ama hizkuntzatzat dutenak% 1,24 besterik ez dira, azken estimazioen arabera, herritarren% 61ek ez du ondo menderatzen15 Gainera, eguneroko bizitzan erabiltzen duteEskualde hauek kenduta, Georgiako gainerako eremuetan gero eta garrantzia gutxiago dauka errusierak, egoera politiko zailaren ondorioz. nak% 16 besterik ez dira. Georgiak gaur egun kontrolatzen ez dituen lurraldeetan, alegia, Abkhazian eta Hego Osetian, are zabalagoa da errusieraren ezagutza eta erabilera bizitzako arlo guztietan.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza plangintza (language planning) terminoa Haugen hizkuntzalariak erabili
|
zuen
lehen aldiz 1959an. Hasieran hiztun komunitate heterogeneo bateko idazle eta hiztunentzako ortografia, gramatika eta hiztegia arautzea gisa definitu bazuen ere, gerora lan horiek plangintzaren emaitza zirela esan zuen, ez hizkuntza plangintza bere osotasunean (Cooper 1990, 30).
|
|
|
Jolas bat proposatu zitzaien ostean, kahoot bana euskal kulturaz eta espainiar kulturaz: Gaizki eta Berandu izenburua
|
zuen
lehenak, Tarde y Mal bigarrenak. Jolasa, alegia.
|