|
2019
|
|
|
Eragin germanikoa, bestalde, W. Schmidt en Die Sprachfamilien und Sprachenkreise der Erde (1926) gisako liburuetan dagoke.373 F. Krutwigek Vienako Eskola historiko kulturalaren difusionismoa jaso eta nolabait teleologia katolikoaz gabetu
|
zuen
hitzaldian: " Gathalanarak eta latin berriek eztitute latin zaharr eta gerkaratik hitzak harrtzen hoien semeak diralatakotz [sic], ez, Okzidenteko kultur sphairan bizi direlakotz baizik" (1952d:
|
|
|
J. M. Seminariok Iruñetik idatzi zion N. Oleagari ekainaren 17an arazoaz bere ikuspegia azaltzeko, baina ezkutatu egin zizkion Bizkaiko agintari frankistak hartzen ari ziren neurriak. Tonu bakegile eta ulerkorra gorabehera, gaitzetsi egin
|
zuen
hitzaldi abertzalea, eta Euskaltzaindiaren (eta idazkariaren beraren) istiluarekiko erantzukizunaz aritu zen:
|
|
|
...diaren maiatzaren 30eko batzarrean, erabaki zuten Akademiaren ordezkari J. Gorostiaga izendatzea eta hala jakinarazi zieten JCVri eta Durangoko Udalari ekainaren 6an.826 Egun bereko JCVren batzarrean, aktaren arabera, ez zuten Euskaltzaindiko ekitaldiaren arazoa aipatu, baina P. P. Astarloaren omenaldirako ordezkari F. Echegaray izendatzeaz gain, J. Gorostiaga euskaltzainak Durangon irakurri behar
|
zuen
hitzaldiaren kopia eskatzea erabaki zuten, edukia zentsuratu eta istilurik ez izateko.827 Ekainaren 25ean JCVko F. Echegarayk honako artikulu hau saritzea erabaki zuen: Bilboko J. Ortega Galindo institutu katedradunak Gasteizko Pensamiento Alavés egunkarian argitaratutako" Vida y obras de Pedro Pablo Astarloa" [sic]. 828 Artikuluan erregimen foraleko hizkuntza eztabaiden testuinguru politikoa azaltzeaz gain, Salamancako Unibertsitateko euskara katedra ustez orbangabea goratu zuen.829 Hala ere, A. Tovarrek ezin izan zuen Durangoko ekitaldian parte hartu eta azken gorabeheren informazioa bertatik bertara jaso.
|
|
|
Euskaltzainburuordeak euskararen alde egindako lana goratu zuenean, GPDko presidenteak berriz ere ortodoxia politiko frankista aldarrikatu zuen. Buruordeak, orobat, bere ideologia erreakzionarioa nabarmendu
|
zuen
hitzaldian:
|
|
|
Madrilen jaiotako Julio Caro Barojak() hogei urte zituenetik ezagutzen zuen J. Urquijo, honek RIEVen iruzkin positiboa egin ziolako etnografo gazteari. Besteak beste, J. Carok Tres estudios etnográficos relativos al País Vasco (1934) liburua bidali zion Donostiara, J. M. Barandiaranen hitzaurrearekin, nahiz eta egileak edizioaren zati handiena suntsitu zuen, inprenta arazoengatik.295 J. Urquijo entzuleen artean zegoela, 1936ko uztailaren 17an J. Carok sorgintzaz eman
|
zuen
hitzaldia EI SEVen Donostiako udako ikastaroetan. Errepulikaren aurkako estatu kolpea abiatu zen egunean, Beran babestu zen familiarekin.
|
|
|
Hain zuzen, hil eta berehala, Gure Herriak J. Saint Pierreren" Le destin du Peuple Basque" artikulua argitaratu zuen, haren testamentu gisakoa zela adierazita. Baionako Musée Basque n apezpikuak 1951ko bukaeran eman behar
|
zuen
hitzaldia omen zen, azkenean P. Narbaitzek irakurri zuena, bestearen eritasunagatik. Nire ustez Euskaltzaindiaren sarrera hitzaldirako prestatu behar zuen testutik oso gertu zegoen, edukiaz den bezainbatean.
|
|
|
Aurkezpenean, I. M. Echaide eta A. Irigarayk hitzaldion asmoa agertu zieten entzuleei (RSVAP 1953b). Frantziskotarrak 1952ko abendutik prest
|
zuen
hitzaldia. J. Urquijoren 1907ko Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d’Etcheberri (1712) liburuan oinarrituta, XVIII. mendeko egilearen bizitza eta lanaz aritu zen.
|
|
|
Lotsagarri iruditzen zitzaion J. Gorostiaga euskaltzainak Épica y lírica vizcaína antiguan (1952b) P. Axularri baino ez aitortzea talenturik eus1013 ABA EUS: I. M. Echaideren gutuna N. Oleagari, kal literaturaren historian, eta hala adierazi
|
zuen
hitzaldian. A. Oihenarten purismo lexikala, R.
|
|
|
Izan ere, zailtasunak gorabehera, euskararen alde egon zitezkeen tokiko gizarte frankistaren pertsona esanguratsuak erakartzea lortu zuten berehala, I. M. Echaide eta A. Irigarayk nahi bezala. 1953ko ekainaren 25ean A. Arrue abokatu karlistak eman
|
zuen
hitzaldia, J. B. Aguirre Asteasukoaz(), agian gipuzkerazko idazle klasiko onenaz. Euskal literaturaren kanona Espainiara hedatu nahi izan zuen eta P. Axularren dohaina ukatu gabe, gipuzkeraren alde agertu zen estandar literariorako (Arrue 2008:
|
|
2021
|
|
|
Omenaldi bazkaria egin zitzaion ekitaldi hartan Abbadieri, eta omendu gisa mahaiburuan eman
|
zuen
hitzaldia amaitzeko Zazpiak baten aldeko topa eskatu zuen, berriro ere Eskualdunako kronikan irakur daitekeenez (Eskualduna, 1892/IX/23," Le toast d M. Antoine d’Abbadie"). Aurrerantzean urtero egingo ei zen topa hori, eta saritutako hainbat bertsotan ere agertuko zen formula (Casal, Hiribarren, Ibarrart, Adema Zalduby, Oxalde, Arrese Beitia, Otaño eta abar).
|
|
|
Bazeukan bai zer esana. Bere luzeragatik bi zatitan eman behar izan
|
zuen
hitzaldia, eta bigarrena bat batekoari eskaini zion, Xahorena bezain garrantzitsua baina jantziagoa izango zen apologia eraikiaz. Horrela, bertsolaritzaren garrantzia azpimarratu zuen batetik:
|
|
|
Garziaren arabera, Lekuonaren teorizazioaren lehen zirriborro garrantzitsua ekarri
|
zuen
hitzaldi hark, eta teorizazio hori guztiz borobildua geldituko zen 1936an argitaratu zuen Literatura oral euskérika lanean (2002: 793) 134 Oiartzuarraren lanaren abangoardiazko izaera ere azpimarratzen du Garziak, ahozkotasunaren inguruko ikerketa nazioartean bere lehen pausoak ematen ari zenean burutu baitzuen:
|
|
|
1930eko hamarraldian mugimendua bizkortzearekin batera Lekuonak 1931n egin
|
zuen
hitzaldi batek eman zion behin betiko bultzada bertsolaritzaren alorrari.
|
|
|
207), eta Anaitasuna frantziskotarren jabetzakoa izatetik Iaundegi enpresaren eskuetara pasatu zen. Urte hartan Anaitasunaren zuzendari izendatu zuten Torrealdaik ere honela zioen ‘24 orduak euskaraz’en emanaldirako Euskaltzaindian komunikabideen inguruan eman
|
zuen
hitzaldian:
|
|
|
Iriondok IX. biltzarrean, 1970ean, eman
|
zuen
hitzaldian aurreko urteetan hizlari izandako zenbait izen zerrendatzen ditu: " Aurreko urteetan ere izan dira hemen hitzaldiak, eta ni baino hizlari iaiogoak gainera, alafede!
|
|
|
Isilka eta bakarrik hasi bazen ere, laster zabaldu zen haren lanaren oihartzuna eta Euskaltzaindiak gerraostean egin zuen lehen batzar irekirako bere lana azalduko
|
zuen
hitzaldia eskatu zioten. 1956ko irailaren 15ean eskaini zuen hitzaldia" En busca de la poesía popular a través del Pais Vasco/ Bertso berrien billa Euskalerrian zear" izenburuarekin, eta ordurako 50.000 bertso bilduak zituela azaldu zien bertaratutakoei.
|
|
|
Isilka eta bakarrik hasi bazen ere, laster zabaldu zen haren lanaren oihartzuna eta Euskaltzaindiak gerraostean egin zuen lehen batzar irekirako bere lana azalduko zuen hitzaldia eskatu zioten. 1956ko irailaren 15ean eskaini
|
zuen
hitzaldia" En busca de la poesía popular a través del Pais Vasco/ Bertso berrien billa Euskalerrian zear" izenburuarekin, eta ordurako 50.000 bertso bilduak zituela azaldu zien bertaratutakoei. " Inork besterik eskatu ez nonbait, eta gazteleraz hitz egin zuen:
|