|
2008
|
|
|
Ekimen horren protagonista bat izan zen su etena aurretik eta ondorenean ere. Ekimen horrekiko konpromiso irmoa adierazi
|
zuen
borroka armatuaren etenaldi adostuaren bidez. Batzuentzat ezinbesteko baldintza zen. Beste batzuentzako helburua, gehienentzako elementu lagungarria baina sinatutako konpromiso batzuen gainetik erabaki zen.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun, Europako Batasunean, ETAk eta haren antzeko erakunde armatuek IRAk, esaterako, Irlandan izan dezakete bizirik, baina ez arrakastarik. IRAk, hain zuzen, bake prozesu baten ostean utzi
|
zuen
borroka armatua, baina hango beste alde negoziatzailearen demokrazia izaera, gobernu britainiarrarena, absolutismo espainol tradiziozkoaren askoz ere gaindik zegoen. Baketze akordio bat sinatu zuten 1998an, eta, haren eraginez, Ipar Irlandako lege nagusiko 3 artikuluan argi eta garbi adierazten da herrialdeak ez diola uko egingo berriro batzeari, eta, halaber, onartu egiten da, batze hori lortzeko herritar gehienen onespena baliatuko duela, demokraziaz adierazitakoa, uhartearen bi jurisdikzioetan?.
|
|
2011
|
|
|
Hurrengo bilera garrantzitsua Pretorian egin zuten 1990eko abuztuan. Pretoria Minute edo Aktak jaso zuenez,. ANCk eten egin
|
zuen
borroka armatua eta Hegoafrikako gobernuak larrialdi egoera ahalik azkarren eteteko konpromisoa hartu zuen?.
|
|
2012
|
|
|
Mohamed Merahek Forsane Alizza taldeko kidetzat jo du bere burua. Frantziako Barne Ministerioak joan den urtarrilean legez kanpo utzi
|
zuen
borroka armaturako prestatzen ari zelakoan, eta emakume musulmanen zapia debekatu zuen legearen kontra ekintzak egiteagatik. Iman bat ere bota zuten Frantziatik, meskitan, ostiraletako hitzorduetan, adierazpen antisemitak egin zituelako eta adulterioa egin duten emakumeak hil arte jipoitu behar direla esateagatik.
|
|
|
Gerora, Aralar sortu eta alderdian sartzera gonbidatu genuenean, berehala eman zuen pausoa, nahiz eta militantzia berria batere erosoa ez gertatu bere eguneroko bizitzan. Garbi
|
zuen
borroka armatuak mesede baino kalte gehiago egiten zuela dagoeneko, eta zerbait egin behar zela. Kide bat gehiago zen bileretan, eta zerrendetarako izena emateko ere ez zuen eragozpenik izaten.
|
|
|
Jende askok praktikatu
|
zuen
borroka armatua, oso era alaitsuan, garaipena bertan balego bezala, eta estatuaren errepresioa erabatekoa izan zen. Laurogeiko hamarkadaren hasieran sarekadak orokorrak eta anitzak izan ziren, eta horietan jausi ziren militante armatuak eta inguruan zebiltzan aktibistak eta intelektualak (Toni Negrirena izan zen kasu ezagunena).
|
|
|
Barrionuevo ministroaren eta Cassinello generalaren markak badaramatza. Cassinellok ondu
|
zuen
borroka armatuaren aurkako joera modernoa, 1982an. Madrileko Parlamentuan 1984an onartu zen.
|
|
|
Zama hori oso garbi ikusi nuen Oldartzen ponentziaren eztabaida prozesuan. Beste ponentziak (Iratzar) planteatzen
|
zuen
borroka armatuarekin amaitzeko garaian geundela edo horrelako zerbait. Eztabaida martxan zegoenean, ETAk Ordoñez hil zuen.
|
|
2015
|
|
|
–Nolabait, ordura arte, [ezker abertzaleko] oinarri sozialak sinetsita zeukan borroka armatuak jarraitu egingo zuela gutxieneko eskubide batzuk onartuak izan arte. [Lizarra Garaziko] Su etenaren hasierarekin, ezker abertzaleak beste ikuspegi batekin ikusi
|
zuen
borroka armatua, hots, aukera gisa, ez derrigorrezko betekizun gisa?. 132 Batasuneko buruzagiek ere gogoeta bera egin zuten, gerora, Argitzen txostenean: –Su eten mugagabea abiapuntuan jarri izanak borroka armatua nolabait erlatibizatu zuen herritarren begietara.
|
|
|
–Mailu eragilearen papera
|
zuen
borroka armatuak?, dio Juan Karlos Ioldik. –Garai hartako ideia zen:
|
|
|
Baina ez naiz borroka tresna hori sakratutzat jo eta fetitxe bihurtzen duen norbait ere: Argalak berak esaten
|
zuen
borroka armatuak arlo gizatiarrean min egiten zigula. Indarkeriaren erabilerari buruz izan dudan bilakaera eta gaur egun berau erabiltzearen aurka dudan jarrera bai arrazoi etikoetan, bai politikoetan oinarrituta dago.
|
|
|
Argitzen txostenak ez
|
zuen
borroka armatuaren edo estrategia politiko militarraren bukaera espresuki proposatzen. Txostenaren lehen bertsio batek, 2009ko abuztuko data daramanak, borroka armatuari buruzko atala bazuen:
|
|
|
ez adierazpen ez ekimen politikorik; presoen alorrean babesik ez; eta Miramonen ere hutsegitea. Reiden arabera, LABek argi
|
zuen
borroka armatuak amaitu behar zuela, eraginkortasunik gabea eta kalterako zelako; baina berrogei urteko borroka eta sufrimendua ezin da besterik gabe ezabatu; ekintzak behar dira, funtzionatzen duen estrategia bat. Organizazioaren ardura dutenek denbora behar dute, bestalde, jendea konbentzitzeko; IRArekin izandako esperientzia ekarri zuen gogora:
|
|
|
Izan ere, LABen iduriko, ELAk lortutako hedapen" gehiegizkoa" berez LABenak behar zuten eremutan erdietsia zen neurri batean; normala zen, beraz, aro berrian, haizea alde eta ordura arte zamatu
|
zuen
borroka armatua aldaratuta, izatez zegokiona bereganatzeko tenorea zuela sinestea: LABeko arduradun batek, txantxa giroan, botatako erronka" zuek Estatutuarekin gizendu zineten, orain gure txanda da" — txantxa baino zerbait gehiago zela barrundatzen zuten ELAkoek.
|
|
|
Izan da Gernikako ekitaldiaren arrakasta, abagune egokian egin izanaz gain, ELAren proposamenak omen zuen" nolabaiteko anbiguotasunak eta zehaztasun ezari" egotzi dionik.597 Egia da sindikatuak ez zuela programa politiko bat aurkeztu ez du ematen zegokionik ere, baina ezin da esan ez zituenik xedatu bere iritzian eragileek, bakoitzari zegokion" eran eta erritmoan", landu behar zuten alor zabalaren mugarriak: autodeterminazio eskubidea jartzen zuen bilgune berriaren erdigunean; demokratak —hots, euskal herritarrei erabakitzeko eskubidea aitortzen zietenak— gutxieneko bide orria elkarrekin xedatzera deitzen zituen; aro berriko baliabideetatik erabat baztertzen zuen ordura arte abertzaletasunaren sektore baten jarduera bideratu edo, gutxienez, zeharo baldintzatu
|
zuen
borroka armatua; jendearen arazo sozialetan arreta berezia jartzea eskatzen zitzaion autodeterminazioaren aldeko mugimenduari, besteak beste jendearen atxikimendua irabaztea zelako arrakastarako baldintza nagusia. Ez zen programa bat, baina bazituen programa bat taxutzeko oinarrizko irizpideak.
|
|
|
Egoera are zailagoa bihurtu zen T atentatuaren ondoren: ...o beste sindikatuekin presoen aldeko mobilizazioa antolatu bazuen ere, egoera berrian uko egin zion ELAk presoen inguruko mugimenduak paratutako ekimenetan parte hartzeari; 999 Ezker Abertzaleak" konponbidearen alde" planteatu zituen ekimenetan ere ez zen izan sindikatua, ekimenok saihestu egiten zutelako une hartan arazo larria zen borroka armatuaren berrabiatzea; are gehiago, ELAk uste
|
zuen
borroka armatuaren gaia tabu bihurtzean, haren egokitasunaz gehiengo zabalak zuen aurkako iritzia estaltzeko erabiltzen zirela, hein batean, ekimenok.1000
|
|
|
Geroztik ez dago izenik lurralde horren egoera juridikoki ongi erakusteko. Aljeriaren laguntzarekin eraman
|
zuen
borroka armatua polisario fronteak, eta marokoar armadak ihardetsi. 1991n armak pausa zitzaten kausitu zuen ONU erakundeak, geroztik 25 urte badu orain badela hor egoera guziz bitxia, ez bakea baina ez gerla.
|
|
2016
|
|
|
" Euskal Herriko mugimendu feminista banatu egin
|
zuen
borroka armatuaren aldeko edo aurkako hautua egin behar izateak. Oraindik ere zauriak irekita daude"
|
|
|
Halaber, justizia sisteman aldaketak nagusitu ziren. Izan ere, Estatuaren Segurtasun Kortea desegin bazuen, Frantziako gobernuak magistratu bereziz osatutako zigor auzitegi berezi bat sortu
|
zuen
borroka armatuari loturiko kasuak epaitzeko (Cassan, 1997: 176).
|
|
2017
|
|
|
Hango eskutitzetan eta geroago Ameriketan idatziko zituen proklametan ere baiMinak argi utzi zuen zein ziren bere lehentasun politikoak eta zer pentsatzen
|
zuen
borroka armatuaren erabilerari buruz, helburu politiko horiek eskuratzearren. Hala, borroka armatua helburu politiko baten menpe jarri zuen, eta, eskutitzean idatzi zuenez, ohoreak eta beharrizanak aginduta armak hartu zituen frantsesen kontra bere aberritik botatzeko asmoz, baina sarkinak uxatzeko aukerarik egon ezean, borroka armatu hori jarduera kriminala baino ez zatekeen izango.
|
|
2018
|
|
|
Demirtasek Turkiako Gobernuaren eta PKKren arteko negoziazioetan parte hartu zuen, eta behin baino gehiagotan bisitatu zuen gerrillako buru Abdullah Ocalan espetxean. Ocalanek su etenaren alde egin zuen 2014an, baina 2015eko ekainean amaitu zen hura.Kurdistango Langileen Alderdiak 1984an hasi
|
zuen
borroka armatua, Turkiaren menpe bizi diren hamabi milioi kurduen eskubideak babesteko asmoz.Atxiloketa gehiagoHamalau lagun atxilotu dituzte Diyarbakir probintzian, PKK finantzatzea leporatuta. Atxilotuen artean dago probintziako Turkiako segurtasun indarren ibilgailuak konpontzeaz arduratzen den enpresa baten jabea.Probintziako gobernazioak herenegun kaleratutako txosten baten arabera, 53 dira 2016ko azaroaren 23tik 2017ko abenduaren 1era bitartean «terrorismoa finantzatzeagatik» atxilotu dituztenak Lice barrutian. Diyarbakir probintzian?.
|
|
|
1944an porrot egin zuen gerrillari errepublikazaleek Aran bailaran egin zuten inbasioak, Monzon komunista nafarra buru, eta oposizioa laster konturatu zen II. Mundu Gerrako garaileek muzin egingo ziotela espainiar Estatuan demokrazia ezartzeari. Hala ere, oposizioak ez
|
zuen
borroka armatua alboratu 50eko hamarkadan sartu arte.
|
|
2019
|
|
|
Alderantziz. Herriaren egoerak behartu
|
zuen
borroka armatuan sartzera. Bere lana egiten zuen, besterik ez.
|
|
2021
|
|
|
1990eko hamarkadaren hasieran desadostasunak agertu zituen indarkeria erabiltzearekin, Arrutik gogorarazi duenez: «Halako batean ikusi
|
zuen
borroka armatua ez zela eraginkorra». 1989an utzi zuen erakunde armatua.
|
|
|
Errana dugunez, ETA Politiko militarrak sostengatu
|
zuen
borroka armatua eta masen gatazka lotzen ahal zirela organikoki erakunde bakar baten barnean.
|
|
|
Ingurune hartan ETA Militarrak urrats berri bat eman
|
zuen
borroka armatua berpiztuz ikurrinaren legalizazioaren alde, herrietan bero bero zebilen kanpainari lotua: ikurrinak kentzen edo eramaileak zigortzen zebilen poliziaren aurkako atentatu batek, guztiz bortitza, eman zion kanpaina armatuari abiada.
|
|
|
Ikusi dugunez, ETA Politiko militarrak bere azalpenetan ez
|
zuen
borroka armatua bera arbuiatzen, baizik eta haren gaizki erabiltzea.
|
|
|
EIAk nahi izan zuen bere oinarria zabaltzea Euskadiko Ezkerraren berpizte eta indartzearen bidez, batez ere Komunistei begira; bestalde, helburua
|
zuen
borroka armatutik guztiz askatzea, ahal bazen ETA Politiko militarrari bukaera emanik, hori bere hegemoniaren froga nabaria izanen zelakoan.
|
|
|
Jende ezaguna zen, ongi pentsatzen eta mintzatzen zutenak; gehiago dena, oinarrian jende askok oraindik ez
|
zuen
borroka armatuaren aurka jarrera onartu, eta haiek blokatu zuten 1980ko Biltzar Nagusian ETAri su etena eskatzea.
|
|
|
1978 urte berezia da: ETA Politiko militarrak beharrezkotzat jo
|
zuen
borroka armatuan berriz hastea; Komando Autonomoek beren lehen ekintzak burutu zituzten; ETA Erakundeak (militarrak) ofentsiba handienari eman zion hasiera. Hain segur, Trantsizioak eman iduri errepresiboak eta jendearen erreboltak garrantzia izan zuten erabaki horietan.
|
|
|
Jende abertzale askoren mentalitatean, inplikatugabeko biktima errazen sakrifizioa ez zen zilegi, eta haren errepikatzeak finki jo
|
zuen
borroka armatuaren onartzea; haren arbuiatzeko eta estrategia osoa izorratzeko, ikus daitezke militar horiek ezagutzen zituztenen ihardespenak, kasuz kasu ikusiko dugunez.
|
|
|
Gertakaria ustekabeko ortots bezala erori zen. Jende askok uste
|
zuen
borroka armatuko geldiune batean ginela, zain, nahiz eta herriaren eta poliziaren arteko gatazka azkarrak izan amnistia eta beste zirela.
|
|
|
Irailean, EIA, LAIA eta HASI beti ilegalak izanik, ETA Politiko militarrak aipatu
|
zuen
borroka armatuan jarraitzeko posibilitate teorikoa:
|
|
|
Perturren lumak ere azpimarratu
|
zuen
borroka armatuaren gaitasuna.
|
|
|
ETAk, noski, bazuen bere aldeko jendea autobidearen aurkako aktibisten artean. Ondorioz, hasieran autobiaren aurkakoko Lurraldea Koordinakuntzak ez zuen deitoratu ETAren interbentzioa; alderantziz, alderdi instituzionalen eta estatuaren jukutria bezala salatu
|
zuen
borroka armatua eta bere mugimendu nahasteko tirria.
|
|
|
Dirudienez, Agrak 1984an hartu
|
zuen
borroka armatua uzteko erabakia, eta damutze eta kolaborazioaren bidetik egin zuen. Garaian lagunek idatzi zutenez, Iparraldean izanik, polizia espainiarrari bere burua entregatu zion; instrukzioan lagun askoren izena eman zuen, ahal eta gehien, eta sarekadan
|
|
|
Latasak, berriz, kritikatu
|
zuen
borroka armatua, Erakundetik egotzi zuten eta kartzelatik 1998an atera zenean, ETAk izan zuen haren hiltzeko ideia, traidorea zela eta" por su actitud colaboracionista con el Estado español". 104 Horrela aipatu zuen bederen Baltasar Garzonek, 2004ko auto batean.105
|
|
|
ETA Erakundeak ez
|
zuen
borroka armaturik Iparraldean nahi, eta IK publikoki kritikatu zuen, batez ere errefuxiatuen aurkako presioari argudioak ematen zizkiolako.
|
|
|
Ihardespen politiko azkarrik ekarri ez bazuen ere, tipo horretako ekintza batek kaltetu behar
|
zuen
borroka armatuaren irudia, are gehiago antzekoen errepikatzeak.
|
|
|
Lehen erran dugunez, ETA VII.ak ez
|
zuen
borroka armatuaren kondena absoluturik egin.
|
|
|
El Pas, 1992/06/15 Arakamak ez
|
zuen
borroka armatuaren zilegitasuna dudatan ezartzen, baina Erakundeak hautatu bidea ez zuen ontzat ematen. Haren kritika publikoa, oso tekniko eta estrategikoa, 2004an ageriko da. eragina apaltzen zuen (lehen proiektuan haranean 11 km egiten zituen, oraingoan 5 km), baina ez zuen inpaktua lekuz aldatzea baino gehiago egiten, Elduain eta Berastegi aldera eramanik.
|
|
|
Alta, koalizio abertzaleak onartu
|
zuen
borroka armatuari buruz sentiberatasun ezberdinak bazirela bere baitan, eta hiru baldintza ezarri zituen eztabaida sanoki bideratzeko: konponbide negoziatuak bilatzeko borondatea, borroka armatua ez salatzea, hori sistemari" jokoa egitea" zelakoan, eta borroka armatuaren sortzearen arrazoi politikoak aztertzeko beharra.
|
|
|
Erakunde armatuak inoiz ez bazuen azalpen ofizial batean hori erran, jende askorengan piztu zen esperantza Algerren izan ez zen negoziazio egokia, eta harekin presoen askatzea, 1992rako zela: mundu osoa eta Europa bereziki Estatu espainiarrari beha izanen zirenean, irauten
|
zuen
borroka armatuaren arazoari irtenbide bat eman zitzaion.
|
|
|
Alta, nekez ikusten da bozen eboluzioak zer harreman
|
zuen
borroka armatuarekin, egoera nahasia baitzen: ofizialki, negoziazio prozesua oraino zabalik zen, eta fronte guztiak berriz irekitzeko komunikatua ekainean heldu zen.
|
|
|
: Herbesteratua eta dagoeneko" etorriko diren belaunaldiei borroka armatuaren karga aurreztu zitzaiela" konbentzituta, Urrutikoetxeak bilkura anitz egin zuen militante zahar eta gazteekin; zahar batzuen eta gazte erradikal askoren artean ikusi
|
zuen
borroka armatua mantentzeko borondatea. Baliteke Antzaren inguruko taldearen oniritzia izatea ere.
|
|
|
ETAk baieztatzen
|
zuen
borroka armatuan jarraituko zela Euskal Herriko askatasuna lortu arte, eta gogor salatzen zituen horren gainditzea eskatzen zutenak.
|
|
|
" Dudarik gabe, fenomeno islamistak eragin handia izan
|
zuen
borroka armatua uzteko hartu dugun jarreran. Hau da, atentatu islamistak hedatu zirenean, gure buruari esan genion" hori, guk etika iraultzaile bat badugu, inoiz ez dugu holakorik egingo", baina, bestalde, ikusirik besteek [islamistek] egin zutena, gure egitekoa guztiz gainditua zen".
|
|
|
14 Testu osoa," BOE" 242 zb., 1999/10/09 errespetatuak ere. Bitartean, ARBk utzi
|
zuen
borroka armatua, bai eta azken lehergailuak poliziaren eskuetan ezarri ere.
|
|
|
Bistan dela, jende askok interpretatu
|
zuen
borroka armatua areagotuko zela, eta helburuak" independentzia eta sozialismoa" izanik, luzerako.
|
|
|
Zama hori oso garbi ikusi nuen ‘Oldartzen’ ponentziaren eztabaida prozesuan. Beste ponentziak (‘Iratzar’) planteatzen
|
zuen
borroka armatuarekin amaitzeko garaian geundela, edo horrelako zerbait. Eztabaida martxan zegoenean, ETAk Ordoñez hil zuen.
|
|
|
bozen ehuneko hamar eta zazpi eserleku. Nonbait, jendeak ez
|
zuen
borroka armatua saritu nahi; alta, errepresio pean oinarri hori atxikitzea baikortzat jo zuten militante askok.
|
|
|
Bestalde, ezker abertzaleko askorentzat Lizarra Garaziko parada galtzeak markatu
|
zuen
borroka armatuaren behin betiko zentzu galtzea. Ordezko alderdien hasiera urte honetako da.
|
|
|
Inpaktu handia bere ingurunean, eta, berriz ere, presioa emendatzeko edozein helburu ontzat jotzen
|
zuen
borroka armatu baten ospe galtzerako.
|
|
|
Haien ustez, ulertzen denaz, Erakunde armatuak ez
|
zuen
borroka armatua utzi ahuldua edo gainditua zelako, baina soilik kontzientzia politikoaz.
|
|
|
Urte honetan ETAk, bat batean, onartu
|
zuen
borroka armatuaren likidazioa. Edo bat batean ez bada, oso epe laburrean.
|
|
|
Oraino, poliziaren gain bota zuten gertatuen erantzukizuna, eta deusek ez
|
zuen
borroka armatua baztertzeko asmorik zutela erakusten.
|
|
|
Ibarretxek bere egitasmoan zuen erabakitzeko eskubidea defendatzeko, eta EAren partetik heldu Sabin Intxaurraga kontseilariak, esplizituki, ETArekin elkarrizketa baliatu nahi
|
zuen
borroka armatuari irtenbidea aurkitzeko. Hori guztiori ez zuten Madrilen gustukoa.46
|
|
2022
|
|
|
Izarrek bezalaxe, Rafaelek ere onartua
|
zuen
borroka armatuarekin ez zutela Euskalia garaitzea lortuko. Euskalia desagerrarazteko bide bakarra Euskalia sekula jaio ez izana zen.
|
|
2023
|
|
|
Hango eskutitzetan eta Ameriketan idatzitako proklametan argi utzi zuen Minak zein ziren bere lehentasun politikoak eta zer pentsatzen
|
zuen
borroka armatuaz horiek lortzeko. Hala, borroka armatua helburu politiko baten menpe jartzen du.
|