|
2008
|
|
|
Monjeek uste dute, hala eta guztiz ere, asko zor diotela Stalini; monjeek diotenez, Stalinek eskatu zion bere aliatu mongoliarrari ez zezatela suntsi erabat Erdene Zuuko gunea eta tradiziorik txinatarreneko museo bihur zezatela; aitzakia hori baliaturik, Hiri Debekatua esaten diotena gorde ahal izan
|
zuen
Txinak, bai eta tenplu multzo bat ere: besteak beste, Zeruko Tenplua deritzona, zeina Pekini dibisarik gehien dakarkion turismo erakarpenik xarmagarriena baita gaur egun.
|
|
|
Vladimir Putin Errusiako presidente ohiak Asiako herrialdera egin zuen lehen bisita ofiziala, helburu hau erdiesteko egin zuen. Honentzat garrantzia berezia
|
zuen
Txinak. Era honetako saiakerak 1991 eta 1994 urteetan egin ziren; orduan zehaztu zuten bi herrialdeen arteko mugen %98a.
|
|
2009
|
|
|
Txinak ez zuen begi onez ikusi, eta AEBekin harreman militarrak haustea erabaki zuen protesta moduan. Joan den asteburuan, baina, berriz harremanei ekitea erabaki
|
zuen
Txinak, Hillary Clinton AEBetako Estatu idazkariaren bisitaren ondoren.
|
|
|
Egoerak lasaitzeko itxurarik ez duenez, Hu Jintao Txinako presidenteak Italia utzi eta etxera itzultzea erabaki du. G8koak egunotan L'Aquila hirian egiten ari diren goi bileran parte hartzekoa zen, baina atzo hartu
|
zuen
Txinarako hegaldia,, barneko kontuengatik eta Xinjiangen gertatzen ari denagatik?. Angela Merkel Alemaniako gobernuburuak hitzordua probestu eta Hu Jintao itauntzeko asmoa agertu zuen.
|
|
|
–Komunismoa ez da maitasuna, arerioa suntsitzeko darabilgun mailua baizik?. Lemazain Handiak orain dela 60 urte sortu
|
zuen
Txinako Herri Errepublika, Txina berria zeritzona, mailua esku batean eta igitaia bestean zituela. Gaur egun, Tiananmengo mausoleoan dute baltsamatua haren gorpua, eta, ziur askorik, burua goratuko balu, berbertan hilko litzateke berriro ere, ikusirik egungo enperadore gazteak beren iPoden mende bizi direla, MacDonald' setako hanburgerrak harro irensten dituztela, eta Chivas whiskiaz blai egindako orgiak antolatzen dituztela diskoteketan.
|
|
2012
|
|
|
lapurretak, japoniarren okupazioa, txirotasuna? Zhang Yimou zinemagileak Hong gaoliang jiazu ko kontakizunetan oinarrituta sortu eta zuzendu zuen izenburu bereko filmak oso harrera ona izan
|
zuen
Txinatik kanpo, 1988an. Berlinale zinema jaialdiko Urrezko Hartza eskuratzeaz gain, kritikari eta ikusle askoren lilura piztu zuen.
|
|
|
21 urterekin, Txinako Armadan sartu zen, eta garai hartan hasi zen literatura ikasten eta lehen narrazio laburrak idazten. Tuoming de hong luobo (Kristalekzo errefaua) nobela laburrarekin lortu
|
zuen
Txinako irakurleen artean ezaguna izaten hastea, 1986an. Baina benetako zabalkundea hurrengo urtean argitaratu zuen liburuarekin lortu zuen:
|
|
2013
|
|
|
Erran du Ipar Koreak ez diola «jaramonik egin» «nazioartearen jarrera bateratuari», eta Txinako Gobernua «ekintza horren erabat aurka» dagoela. Koreako gerran(), iparraldearen alde esku hartu
|
zuen
Txinak, eta ordutik haren aliatu handiena izan da, bereziki 1991n SESB Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna desagertu zenetik. Piongiangekin harreman diplomatiko normalak dituen bertze herrialde bat ere, Errusia, gogor mintzatu da.
|
|
|
Irabazi gabe ere hiru aldiz bakarrik egon da podiumetik at, baina beti gertu: laugarren egin
|
zuen
Txinan eta Katalunian. Silverstonen erretiratu egin zen buruan zela.
|
|
2016
|
|
|
«Etxeberriatarrak euskaltzale eta abertzale modura markatuta zeuden Andoainen», Elixabete Garmendiak dioenez. «Patxik, urteak aurrera joanda ere, aitortzen
|
zuen
Txinan egoteak salbatu zuela heriotza zigorretik: eta aldi berean, errezelo bat geratu zitzaion, ezabaezin:
|
|
2018
|
|
|
Aste honetan ikusi da argi eta garbi: aurreko asteburuan, Trumpek harro erakutsi
|
zuen
Txinarekin merkataritza gerra bat ez hasteko akordioa. Astearen amaieran, ordea, Txinak adarra jo dion sentsazioa gailendu da Etxe Zurian, eta Trump «egitura berriko akordio» bat eskatzen hasi da, oraingo bidean «zaila delako ezer lortzea».
|
|
2020
|
|
|
Gaitza lehen aldiz agertu zen hirian ia bi hilabete daramatzate erabateko itxialdian. Gaitza zabaltzen hasi eta gutxira, urtarrilaren erdian, eskolak eta enpresak itxi eta garraio publikoa eten
|
zuen
Txinako Gobernuak, eta orain hasi dira erabaki horren emaitzak ikusten.
|
|
|
Halaber, gobernuak ohartarazi du arriskutsua dela informazioa gordetzea; hain zuzen, SARS birusaren garaian, OMEk berak ere kritikatu
|
zuen
Txinako Gobernua opakutasunez jarduteagatik, eta, orduko hartan ez bezala, gardentasuna indartzen ari dira, izua ez zabaltzeko eta birusaren kontrako borroka errazteko zientzialariei. «Datu guztiak ematen ez dituztenak gogor zigortuko dira, eta lotsatuta emango dute bizialdi osoa», adierazi zuen artikulu batean lege aferetarako batzordeak.
|
|
|
Guillaume Zagury mediku espezialista mintzo da: SARS birusaren krisia bizi izan
|
zuen
Txinan 2002 eta 2004 artean, eta harrituta dago Europaren ekintza faltarekin. Hala daude Txinako herritarrak ere:
|
|
2021
|
|
|
Argazki zuzendari gisa hainbat filmetan parte hartu ostean zuzendaritzara jauzi egiteko gogoa bazuela esan zuen, eta filmak oinarri duen Shuang Xuetaoren Moses in the Plain nobelan aurkitu zuela pantailaratu nahi zuen istorioa. «Liburuak arrakasta handia izan
|
zuen
Txinan, sari ugari eskuratu zituen, eta niri asko gustatu zitzaidan. Nire familiako eta haurtzaroko oroitzapenak ekarri zizkidan».
|
|
|
Wilmer Hale abokatu bulegoaren auditoretza batek duela hilabete ondorioztatu
|
zuen
Txinari aldeko tratua eman ziola Georgievak, Munduko Bankuaren txosten izarrean, Doing Business zerrendan. Bulegoak ziurtatu du Georgievak «modu irregularrean» estu hartu zituela bere ardurapekoak, Txina zegokion baino gorago jartzeko sailkapenean.
|
|
|
Ikusteko dago erritmo horri eutsi ahal izango dion, ekoizpen horren zati bat esportazioetara doalako, eta horiei kalte egingo dielako bere bazkide komertzial garrantzitsuenek oraindik COVID borrokan egon behar izateak. Berez, esportazioak asko ugaritu dira urtearen amaieran —+ %18 abenduan—, eta, abenduan, inoizko merkataritza superabitik handiena izan
|
zuen
Txinak.
|
|
|
NBE Nazio Batuen Erakundearen bozgorailuak erabiliaz, iragarpen bat egin zuen herenegun Txinako presidente Xi Jinpingek ere. Azaldu
|
zuen
Txinak ez dituela gehiago sustatuko ikatzaren ustiaketan oinarritutako itsasoz bestaldeko proiektuak. Orain arte Pekinek ikatzaren ustiaketan oinarritutako hainbat proiektu sostengatu ditu atzerrian, besteak beste Indonesian eta Bangladeshen, eta kritika ugari jaso ditu horregatik.
|
|
|
Duela bi aste, diru kontuak izoztu zizkion. Reuters berri agentziak zabaldu
|
zuen
Txinako Segurtasun Legeaz arduratzen den bulegoak gutunak bidali zituela HSBC eta Citibank bankuetara, ohartaraziz magnatearen kontuekin tratuak eginez gero, banku horietako ordezkariek zazpi urtera arteko zigorra jaso zezaketela. Reutersen arabera, gutun horien helburua zen Apple Daily atzerritik kontrolatutako funtsen bidez finantza zedin eragoztea.
|
|
|
Lur arraroen krisiarekin gertatu zen, 2010 urtean. Haize errotak egiteko ezinbestekoak dira, eta haien hegemonia ia osoa
|
zuen
Txinak. Bada, zergatik esportatu behar ditu lur arraroak, haize errotak esporta baditzake?
|
|
|
Baina Txina dago, halaber, zenbait talde etnikoren erakunde armatuen atzean, eta, azken batean, Pekinek bere onura nahi du beste ezeren aurretik. Militarrak ez haserrarazteko, urrats bat atzera egin
|
zuen
Txinak, baina herrialde egonkor bat nahi du batez ere: ez dute arazo handirik Aung San Suu Kyirekin.
|
|
2022
|
|
|
Australiako lehen ministro karguaz jabetu berri den Anthony Albanesek atzo adierazi
|
zuen
Txinak Asia Pazifikoan duen eragina «handitzeko» mugimenduei «erantzun» egin behar diela. Bada, Canberra Pekini aurreratu zaio, eta Australiako Atzerri ministro Penny Wong Fijiko lehen ministro Frank Bainimaramarekin batzartuko da gaur.
|
|
2023
|
|
|
Mekanismoak adostu
|
zuen
Txinara doazen edo Txinatik datozen bidaiariei aholkatzea maskara jantzita eraman dezatela hegaldian zehar, baita aireportuetako aire konpainietako langileei jakinaraztea ere komeni dela bidaiariei gomendioak ematea higiene neurrien inguruan. Gainera, kasu positiboak sekuentziatzera eta egoera epidemiologikoari erreparatzera deitu ditu estatuak.
|
|
|
Mao Ning Txinako Atzerri Ministerioko bozeramaileak atzo azpimarratu
|
zuen
Txinak datuak eta informazioa trukatu dituela OMErekin, «era arduratsuan». Txinako Osasunaren Batzorde Nazionaleko bozeramaile Mi Fengek ere esan zuen Pekinek «jokabide garbi eta gardena» izan duela pandemiaren hasieratik.
|
|
|
Frantziako Gobernuak herritarrei eskatu die Txinara ez bidaiatzeko «ezinbestekoa ez bada», eta Txinaren eta Frantziaren arteko hegaldietan maskara erabiltzera behartu du. Eliseoak atzo jakinarazi
|
zuen
Txinatik Frantziara herenegun hegazkinez joan ziren hiru bidaiaritik batek positibo eman zuela.
|
|
|
Harago joan zen Jens Stoltenberg NATOko idazkari nagusia, eta ohartarazi
|
zuen
Txina «gertutik» ari dela jarraitzen Ukrainan gertatzen ari dena, Errusiak zenbateko «saria» lortzen duen ikusteko. «Gaur Europan gertatzen ari dena Asian gerta daiteke bihar».
|
|
|
Auzi horren harira, Washingtonek ere Pekin kritikatu du aste honetan: aurreko asteburuan Munichen (Alemania) bere homologo txinatarrarekin bildu ostean, Antony Blinken AEBetako Estatu idazkariak adierazi
|
zuen
Txinak ez duela baztertzen Errusiari armak bidaltzea. Pekinek, hori erabat ukatu, eta gogorarazi zuen bakearen alde egon dela gatazka hasi zenetik.
|
|
|
Iturri gisa baliatutako funtzionarioek adierazi dutenez, Txinak ez du oraindik auziari buruzko erabakirik hartu. Hori bai, Pekinek bake egitasmo bat aurkeztuko duela iragarri
|
zuen
Txinaren diplomazialari gorenak, joan den asteburuan, Munichen. Azken astean Europan izan da, bilerak egin ditu Italiako, Hungariako eta Alemaniako gobernuetako agintariekin, baita Putinekin ere, herenegun.
|
|
|
Ukrainako gatazka konponbidean jartzeko egitasmo bat plazaratu
|
zuen
Txinako Gobernuak aurreko ostiralean, eta, atzo, Errusiakoak nabarmendu zuen «arreta handiz» erreparatu diotela hamabi puntuko dokumentuari. Dmitri Peskov Kremlineko bozeramaileak ohartarazi zuen, dena den, oraingoz ez dagoela baldintzarik auziak «bide baketsu bat» hartu ahal izateko.
|
|
|
Bestalde, Ukrainako Segurtasun Nazionalerako Kontseiluko idazkari Oleksi Danilovek atzo esan zuen uste duela Txinak ez diola Errusiari armarik eman nahi. Ukrainako egunkari batean egin zioten elkarrizketa batean nabarmendu
|
zuen
Txinak hartu duen posizioa «zuzena eta orekatua» dela. Mendebaldeak ez du hori uste.
|
|
|
Bai AEBek, baita NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeak ere ziurtatu dute azken bi asteetan Pekinek mahai gainean duela Moskuri militarki laguntzeko aukera. Gatazka konponbidean jartzeko proposamen bat egin
|
zuen
Txinak otsail amaieran.
|
|
|
Gainera, su eten bat eskatu die aldeei, eta bake elkarrizketei berriro heltzeko baldintzak eta plataformak sortzeko adierazi dio nazioarteari. Txinako hedabideek atzo jaso zutenez, herenegun Xik esan zion Putini «herrialde gehienek» nahi dutela gatazkako «tentsioa apaltzea», eta atzoko agerraldian adierazi
|
zuen
Txinaren jarrera «inpartziala» dela. Etxe Zuriaren arabera, su eten bat gertatzeko Errusiak tropak atera lituzke Ukrainatik aurrena.
|
|
|
Atakatik ateratzeko, NDFren atea jo zuen Sri Lankak, baina hori egin aurretik NDFk eskatu
|
zuen
Txinak, beste batzuek bezala, urrats bat egitea, haren Exim bankuari 4.100 milioi dolar zor dizkiolako Sri Lankak, bere kanpo zorraren %11 Presio askoren ondoren, martxoaren hasieran Pekinek iragarri zuen parte hartuko zuela zor horren berregituraketan. Ez du zehaztu nola, baina nahikoa izan da NDFk 2.900 milioi dolarren mailegu bat emateko, ohikoak dituen baldintza gogorren truke:
|
|
|
Xi Jinping Txinako bere homologoarekin bildu zen atzo Pekinen, eta biek ala biek ez zuten aparteko iragarpenik egin gerraren harira, baina, hori bai, Mendebaldeari adierazi nahi izan zioten bien rola «ezinbestekoa» izango dela «munduko ordenaren bakerako eta egonkortasunerako». Hori adierazi
|
zuen
Txinako estatuburuak, bilera hasi aurretik.
|
|
|
Galdera horri EBren «autonomia estrategikoa» aldarrikatuz erantzun zion Macronek, apirilean Txinara egin zuen bisitan. Harrera beroa egin zioten, eta ahoan bizarrik gabe ziurtatu
|
zuen
Txina Taiwan gatazka «geurea ez den krisi bat» dela. Xik ezin zuen gehiago eskatu.
|
|
|
AEB Ameriketako Estatu Batuen eta Txinaren arteko tentsio diplomatikoa baretzeko konpromisoa hartu eta biharamunean, Joe Biden Etxe Zuriko maizterrak egindako adierazpenak pitzadura bat eragin du bi potentzia ekonomikoen artean. Izan ere, Bidenek «diktadoretzat» jo
|
zuen
Txinako presidente Xi Jinping, presidentetzarako kanpainarako dirua biltzeko ekitaldi batean, atzo, Kentfielden (Kalifornia). Pekinen arabera, bien arteko erlazio diplomatikoa «inoiz baino okerrago» dago.
|
|
|
Orduz geroztik sorturiko arazoek bi potentzien arteko harremanak astindu dituzte; besteak beste, Txinak ustez espioitzarako erabilitako aerostato bat AEBetako aire eremuan atzeman zutenean —urte hasieran— Egoera horretan, Etxe Zuriko maizter Joe Bidenek «diktadoretzat» jo
|
zuen
Txinako presidente Xi Jinping. AEBetako estatuburuaren hitzak ez zituzten batere ongi hartu Pekinen.
|
|
|
Neurri horrek segida ematen dio 2011n hartutako erabakiari. Urte hartan debeku horixe bera ezarri
|
zuen
Txinako Gobernuak, baina Japoniako hamar prefekturari soilik eragiten zien, Fukushimatik gertuen zeuden horiei, hain justu.
|
|
|
Von der Leyenen hitzen ostean, Valdis Dombrovskis Europako Batzordeko Merkataritza arduradunak iragarri
|
zuen
Txinara bidaiatuko duela: «Lehiarako prest gaude, baina ez jokaera desleialetarako», esan zuen.
|