|
2004
|
|
|
Garai honetan adibidez, Regimiento de Infantería Valencia N° 123 erregimentu osoa ibili zen37 Baina hauez gain, Nafarroan FET de las JONS eko kideek somaten, talde paramilitarra sortu zuten gerrillari aurre egiteko38 Baztanen ere honelako talde bat egon zen, eta gauetan herritarrez osaturiko patruilak ibiltzen ziren herriak zaintzen. Militarrek gainera, herrietan gidariak kontratatzen
|
zituzten
mendietan gidatzeko39 Udaletxeak ahal zuen moduan militarizazioa areagotu zuen, udaletxeko guardak eta mendiko guardak arma motz eta luzeekin armatuz40 Garai mugituak heldu zirenaren adierazle.
|
|
|
Biok batera, konprenitu egin genuen: zergatik ez
|
zituzten
mendikoak harrapatzen; nola pasatzen zuten informazioa Balantzategikoek.
|
|
2005
|
|
|
Estilografika bat azaldu zen orduan hezurren artean. Bitxia da datu hau, miatu gabe fusilatu zituztela ematen du, presaka, baina kilometroak egin
|
zituzten
mendian gora, eta orduko kamioneten abiada kontu eginda, gutienik ordu erdi zuten. Menturaz konfesoreak lortu zuen bere lankidea barruti sakratu moduan tratatzea.
|
|
|
Hogeita hamazazpiko otsailean hartu zuten tropa nazionalek preso bere konpainia erdiarekin, eta ez omen zuten bertan fusilatu besoak behar zituztelako lezoiak egiteko. Posizio gerra izan baitzen Teruelgo bataila, langile batailoietan antolatu
|
zituzten
mendi zakar haietan lubakiak egiteko, horrek salbatu omen zuen. Oroimen argia edukitzeaz gainera, Nemesiok polito ateratzen du berba, aditua da entzulea liluratzen nondik sortzen dituen inork ez dakien irudi bereziekin.
|
|
2009
|
|
|
Antzuak, umerik eduki ez eta esnerik ematen ez zuten ardiak, saldu ezik, San Jose egunean bertan botatzen ziren Jatako bizkarretara, Santakurtzera eta Goikomendira, Txiboko Landatik gora. Artxoa egin zutenak jatzi edo jetzi behar izaten ziren, eta beluago agintzen
|
zituzten
mendi bizkarretara.
|
|
|
Biluzik utzi zuten oihana. 1828 urtean hasi
|
zituzten
mendia berritzeko lanak. Egun ageri diren haritzak landatu zituzten.
|
|
|
Hiriak inguratzen
|
zituzten
mendietatik jaisten zirenek, berriz, itxura zarpail eta beldurgarria zuten. Gerlariak bide ziren, gerra oihuak entzuten ziren eta.
|
|
2010
|
|
|
Sarjentuak azaldu duenez, 2008ko urtarrilaren 6an bi lagun ikusi
|
zituzten
mendiko arropak jantzita eta motxilak gainean zeramatzatela Udalaitz mendian (Gipuzkoa).
|
|
|
Haren ondoko ibarrean gaindi zihoazela, bat batean, durunda gorgarria entzun zen, zerua erdiratu behar zela iduri. Erots haren oihartzuna haitzetan erredoblatzen zeneino, soldaduek, harriturik ezin gehiago, uholde batzuk antzeman
|
zituzten
mendietatik jaisten ari, harri, zuhaitz eta lurmandoak nahasmenean zeramatzatenak.
|
|
2011
|
|
|
Sekula ez. Txoriek besterik ez
|
zituzten
mendiak pasatzen baimenik gabe.
|
|
|
Tubalia defenditu ahal izateko zentinelak jarri
|
zituzten
mendi gailurretan. Zaindari hauek, etsaiak hurbiltzen sumatu orduko, adarrak jotzen zituzten eta gauez zuziak pizten zituzten.
|
|
2012
|
|
|
EAJren jarrerarekin «minduta» agertu ziren gobernuko kideak, eta boterea eskualdatzeko prozesua «lokaztea» eta «asmo txarrarekin» jokatzea egotzi zieten jeltzaleei. EAJk Jaurlaritzaren aurka jotzeko erabilitako datuak ezeztatu
|
zituzten
Mendiak eta Salinerok. Bereziki ukatu zuten gobernuak 249 milioi euro jarriko zituela Berrikuntzarako Funts Estrategikorako eta beste 40 milioi Justizia Jauregien zaintza zerbitzuetarako.
|
|
|
Carlosi hala iruditzen zitzaion, jendexka haren erresuman ez sartzeagatik sartu zela organizazio armatu batean adoleszentzia bukatu orduko. Bere ikastetxeko kideak kanpamentuetara joaten ziren bitartean fraideekin, noski—, beraiek —itxuraz ikastetxeko bizimodua egin arren beste erresuma aparteko hartan zeuden lau edo bost lagunektiro praktikak egiten
|
zituzten
mendian edo Sabinoren klaseetara joaten ziren hipodromo bateko bulegoan egin behar zuten atrako bat prestatzearren. Jakina, berezitasun horrek hegoak jartzen zizkien beraien oin eta bihotzei...
|
|
|
Gaztelu eta dorrez bandera eta urhez lurreko ontasunak gorde
|
zituzten
mendi gorenetan haizez sahetsetan leizez denboraren iraunkorrak banotasuna higatzen
|
|
2013
|
|
|
Horrekin batera udalak Arraten zuen umeentzako udal aterpetxea berritu zuen, santutegiaren ondoan, alokairuan zuten Osoro etxean. Gerra aurretik familia apalen seme alabak uztail eta abuztu partean eroaten
|
zituzten
mendira egun batzuk pasatzera, eta zerbitzu berarekin jarraitu nahi izan zuten gerraostean. 1943an hasi ziren ideia aztertzen eta Raimundo Alberdi udal arkitektoa umeen koloniaren lehen planoak egiten, baina udalaren egoera ekonomikoak lanak 1946 arte atzeratu zituen196.
|
|
|
Carlosi hala iruditzen zitzaion, jendexka haren erresuman ez sartzeagatik sartu zela organizazio armatu batean adoleszentzia bukatu orduko. Bere ikastetxeko kideak kanpamentuetara joaten ziren bitartean fraideekin, noski, beraiek itxuraz ikastetxeko bizimodua egin arren beste erresuma aparteko hartan zeuden lau edo bost lagunektiro praktikak egiten
|
zituzten
mendian edo Sabinoren klaseetara joaten ziren hipodromo bateko bulegoan egin behar zuten atrako bat prestatzearren. Jakina, berezitasun horrek hegoak jartzen zizkien beraien oin eta bihotzei...
|
|
2014
|
|
|
Ikusi duzue haiekin zihoan emakumea, gure gazteak bista ona du azken batean?, gehitu du niri begira. . Pasa den mendearen amaieran, bailara honetako baserrietako neska batzuk konbentzitu, edo bahitu, hori ez dit argi azaldu?, eta haiekin bizitzera eraman
|
zituzten
mendira. Horrela eman zioten segida beren eginkizunari.
|
|
|
–Nire teoria baieztatzen da. Alberrok?. Biktimak beren autoetan eraman
|
zituzten
mendira.
|
|
|
Askotan gertatzen da, Uruguaiko hegazkin hartan bezala, Old Christians errugbi taldea eramaten ari zena Txilera, Andeez gaindi, istripua izan zuena mendian. 45 bidaiarietatik 16 bizirik istripuaren ostean, 72 egun egin
|
zituzten
mendian, elurretan, arin esaten da, hilabete bi baino gehiago, zero azpiko 40 gradu ere bai. Hildakoak jan behar izan zituzten halako batean, nola ez zituzten jango.
|
|
2015
|
|
|
Haren aurrean belauniko ikusi nituen, biluzik lehenik, larruz bildurik gero. Harriak altxatu
|
zituzten
mendietan haren ohoretan, tenpluak eraiki zituzten oihanetan, abesti ikaragarriak asmatu zituzten, haren izenari men egin nahian.
|
|
|
Gaulana. Aspaldiko kontrabandistek denboraz neurtzen
|
zituzten
mendi bideetako distantziak. Idazteko lana ere gaueko jagoleak saihestea da, memoriaz fidaturik oihanbideari itsuka eustea, denbora engainatzea.
|
|
2016
|
|
|
Baina ausartu egin ziren erromatar haiek. Garaitu egin
|
zituzten
mendi erraldoiak, ibai zeharkaezinak eta gerlari izugarriak.
|
|
|
Carlosi hala iruditzen zitzaion, jendexka haren erresuman ez sartzeagatik sartu zela organizazio armatu batean adoleszentzia bukatu orduko. Bere ikastetxeko kideak kanpamentuetara joaten ziren bitartean fraideekin, noski, beraiek itxuraz ikastetxeko bizimodua egin arren beste erresuma aparteko hartan zeuden lau edo bost lagunektiro praktikak egiten
|
zituzten
mendian edo Sabinoren klaseetara joaten ziren hipodromo bateko bulegoan egin behar zuten atrako bat prestatzearren. Jakina, berezitasun horrek hegoak jartzen zizkien beraien oin eta bihotzei...
|
|
|
Trapa batzutan ari ginen aterpe egiten eta gazak bota zituzten barnean ginelarik. Gaitzeko zerak eginak
|
zituzten
mendiak lurpez trebeskatuz. Han ari ginen tiratu zutelarik.
|
|
2017
|
|
|
Wakak arbasoen espirituak gorpuzten
|
zituzten
mendiak, iturburuak, haitzak eta animaliak ziren. Halakotzat zaindu, elikatu eta gurtzen zituzten kolektiboki, guztiek aitortzen baitzituzten lotura nagusitzat bai lurrarekiko, bai eta erreprodukzio ekonomikoaren funtsezko nekazaritza praktikekiko ere.
|
|
|
Ez naiz zehatz akordatzen nork proposatu zuen Mintxatera joatea, Izeik edo Oierrek. Beti haiek egiten
|
zituzten
mendi planak. Neskoi juxtu juxtu galdetzen ziguten iritzia.
|
|
2019
|
|
|
Hondarribiko aireportuan gelditu behar zuen. Ertzaintzako eta suhiltzaileetako sokorri taldeek hegazkinaren hondakinak aurkitu
|
zituzten
mendian. Hil diren bi pertsonak gizonezkoak dira, britainiarrak.
|
|
|
Bestela, nola uler zitekeen txabola galduaren ipuina? Pasa
|
zituzten
mendi zintzurrak, zenbaitetan gauerdiko eguzkiari begira egon ziren. Elur eternalak kontenplatzen.
|
|
|
Euskaldunok Eki edo Eguzki jainkosa gurtzen genuen eta neguko solstizioan hil eta berri bat pizten zela uste genuen. Eguzki zaharraren heriotza eta eguzki berriaren piztea zela eta, gure arbasoek su metak pizten
|
zituzten
mendi gailurretan eta baita herriko plazetan ere. Animalia, fruitu eta barazki eskaintzak egiten zituzten, ama lurraren esker ona irudikatu nahian.
|
|
|
Badirudi euskal jentilek ez zutela begi onez ikusten giristinotasunaren etorrera eta zabalkundea, euren herriaren eta sinesmenen amaiera ekar zezakeelakoan. Hori dela eta, anitzetan, gure haran eta ibarretan gero eta ugariagoak ziren baselizak erasotzen
|
zituzten
mendietatik harritzarrak jaurtiz.
|
|
|
Ez nuen erabili Bergaraz kanpoko irudirik, maparik edo dokumenturik. Guztiek ezagutzen
|
zituzten
mendien argazkiak aurkeztu nituen, baina kortekin, han zegoen edo egon zen eta ezagutzen ez zuten zerbaitekin. Ikusle batek esan zidan ez zela egon galderarik egiterik inork ez zekielako zer galdetu, sorpresa itzela izan zelako, kortei buruz ez zekitela ezer ordura arte.
|
|
|
Carlosi hala iruditzen zitzaion, jendexka haren erresuman ez sartzeagatik sartu zela organizazio armatu batean adoleszentzia bukatu orduko. Bere ikastetxeko kideak kanpamentuetara joaten ziren bitartean —fraideekin, noski—, beraiek —itxuraz ikastetxeko bizimodua egin arren beste erresuma aparteko hartan zeuden lau edo bost lagunek— tiro praktikak egiten
|
zituzten
mendian edo Sabinoren klaseetara joaten ziren hipodromo bateko bulegoan egin behar zuten atrako bat prestatzearren. Jakina, berezitasun horrek hegoak jartzen zizkien beraien oin eta bihotzei...
|
|
|
Berehala identifikatu zituen, motorraren bizitasunagatik. Montesak ziren, guardek patruila egiteko erabiltzen
|
zituzten
mendi ibilgailuak.
|
|
|
Artzainek betidanik egingo
|
zituzten
mendian (Andia n) udako egonaldiak. Alabaina, ezin jakin artzain jarduera honi loturik agertzen den maiatzakoari, noiz emango ote zitzaion hasiera.
|
|
2020
|
|
|
1974an eraikinak dinamitatu eta lurrarekin berdindu zuten basea. Milaka tona hondakin utzi
|
zituzten
mendian barreiatuta. Adreiluzko eta hormigoizko murruen hondarrak, kofratuari eusteko burdinak, kableak...
|
|
|
Bai, horixe egiten zuen, poemak irakurri. Ateratzen zuen liburu erdi puskatu bat, koaderno zirtzildu moduko bat, eta jende gosetu hark aho betean jaten zuen bitartean, berak maitasun poemak irakurtzen zituen, eta poema haiek hodeietatik ibiltzen ziren oin arinez hitz egiten zuten, alfonbren gainean igotako emakume arabiarrez edo zeru laranja koloreez, zeinek amultsuki laztantzen
|
zituzten
mendi ezpain tankerakoak, lur kolorekoak, fruten itxurakoak; gauza horiek irakur  tzen zituen neskatilak, eta koittadu haiek, leku guztietatik ihesean dabiltzan haiek, bizitzaren elbarriak diren haiek lagatzen zuten zopa mahaien gainean, lagatzen zituzten ganibetak, eta geldi geratzen ziren, baso ardoa erdizka edanda airean eskegita, neskaren aho liluragarri hartatik irteten ziren edertasunaz m...
|
|
2021
|
|
|
Denbora gutxian zaldun taldeak inguruak zaintzera abiatu ziren eta jendea iparraldeko bideetara mugitzeko prest zegoenean, jaunak Azenariri deitu eta beraien behor taldea goiko larreetara lagunekin eta morroi baten laguntzaz eramateko eskatu zion. Beste animalia eta abere asko aspaldi gorde
|
zituzten
mendi aldeko lurraldeetan, zerriak, behiak, ardiak eta ahuntzak kasu. Etxeko untxi eta oiloak ezkutatu zituzten aurreko egunetan, baina jaun Enekoren hazkuntzarako behor eta moxal, zaldiko eta ar batzuk, artean dorrearen ondoko itxitura batean zituzten.
|
|
|
Garai batean asteburuetan eta antolatzen zituzten helduentzako mendi irteerak ere ekarri ditu gogora Oruesagastik: " Gaur egun, 60 urteren bueltan dituztenek Anaitasunarekin Pirinioetara, Errioxara... egiten
|
zituzten
mendi irteeren oroitzapen onak dituzte, giro ederrean ibiltzen zirelako. Hori guztia pixka bat galdu egin da azken urteetan, eta ederra izango litzateke era horretako irteerak berreskuratzea ere".
|
|
|
Etxebizitza libre gehienak auzo burgesetan zeuden, eta langile klaseak ezin zuen etxebizitzarik erosi, ezta alokatu ere. Egoera honen aurrean langile batzuek beren etxebizitza propioak eraiki
|
zituzten
mendi magaletan. 1955 urterako, perretxikoak bezala hedatu ziren etxola auzoak, hiria inguratzen zuen egurrezko gerrikoa osatuz.
|
|
|
Hiriko laoziarrak budistak ziren, bainan gure leinuko jendeek" lao Theung" zuten izena, zeren mendian bizi baitziren (Theung= mendia). Horiek ziren Laoseko populu zaharrena; bainan indioak bezala kasatu
|
zituzten
mendi zoko batzuetarat eta emaiten zioten mespretxuzko izen bat: " Kha" (erran nahi du:
|
|
2022
|
|
|
Egun batean ehiza egitera joan ziren bi erregeak eta gertuko nobleak hogei bat zerbitzari eta bertze hainbertze soldadurekin. Gau bat edo bi pasatuko
|
zituzten
mendi magaletan. Bernega errekatik gora lau legoa egin zituzten Gordon bailararaino.
|
|
|
Azenari eta Fernandoren zaldunek musulmanen erasoak neurri batean geldiarazi eta oinezkoek herri batzuk berreskuratu zituzten. Hala ere, musulmanak gehiago ziren eta ezin izan
|
zituzten
mendien bestaldera kanporatu, zaldun berbereek lagundu zien arte. Antso erregeak eta Azenarik egoeraren jakitun hilabete batzuk lehenago Habusi laguntza eskatu zioten eta honek Ekade kapitaina eta berrehun zaldun sanhayar bidali zizkien.
|
|
|
* Mulat Barbe elur (negu) bariko garaian bizi zen eta garitza ederrak zituen mendian, oraingo udako alhagietan; lur hura hain zen emankorra non, lekutik mugitu gabe, zazpi azaokoa mozten ahal baitzuen. Ataungo Basajaunak eta jentilek ere galsoro politak
|
zituzten
mendian(" Basajauna" kap.) eta teknika garrantzitsuak ezagutzen zituzten.
|
|
|
Azazetako sarraskiaren beste hamabi biktimek 41 urte gehiago eman
|
zituzten
mendian, galduta, 1978ko udan lurpetik atera eta Otazuko Salbatzailearen hilerrira eraman zituzten arte.
|
|
|
Badu, baina, azalpena horrek ere. " Itxiera perimetrala ezarrita zegoen garaian egindako txangoak tarteko, horiek izan dira gehien igo
|
zituzten
mendiak; izan ere, ezin zen lurraldetik atera hilabete haietan".
|
|
2023
|
|
|
Mila emakume baino gehiago izan ziren, egunero 30 bat ordu zaldi gainean ibiltzen zirenak, milioi bat erabiltzailerengana iristeko. Milioi erdi liburu mugitu
|
zituzten
mendi artean, piztia artean, eguzkitan nahiz negu gorrian...
|
|
|
Ondo baino hobeto bazkaldu genuen, eta bukatzean, beti egin izan genuen bezala, abesten hasi ginen. Amonak hain gustukoak zituen habanerak, aitonak hain gustuko zuen" Edurne", osaba izebak eta amak hain gustuko
|
zituzten
mendi kantak. Lehengusuak eta ni nerabeak ginen, grazia egiten zigun helduak horrela ikustea, kopa eskuan eta masailak gorri gorri.
|
|
|
faxistek Donostia okupatu zutenean, erasoaldia antolatu zuten sektore horretan. Hala, irailaren 15ean, hain justu, demokraziaren aurkako indarrek aurrera egin zuten Andatza menditik gertu zeuden posizioetaraino, eta, hurrengo egunean, gobernuaren azken posizioak hartu
|
zituzten
mendi horretan. Mendi garaiera gotortuok menderatuta, ordu gutxiren buruan iritsi ziren faxistak hurbilen zeuden herrietara:
|
|
|
faxistek Donostia okupatu zutenean, erasoaldia antolatu zuten sektore horretan. Hala, irailaren 15ean, hain justu, demokraziaren aurkako indarrek aurrera egin zuten Andatza menditik gertu zeuden posizioetaraino, eta, hurrengo egunean, gobernuaren azken posizioak hartu
|
zituzten
mendi horretan. Mendi garaiera gotortuok menderatuta, ordu gutxiren buruan iritsi ziren faxistak hurbilen zeuden herrietara:
|
|
|
Bizi eta lan baldintzak biziki zailak zituzten: hilabeteak pasatzen
|
zituzten
mendietan, halako karroetan, bakar bakarrik, kabalak zaintzen.
|