|
2002
|
|
|
Kanpoan, zerua bitan zatikatu zen eta euri jasa izugarria askatu zuen; euri tantek zipriztinak bota
|
zituzten
leiho ertzetik barrura. Barruan, lagunak, kezkati zeuden.
|
|
2006
|
|
|
Merkea zelako ez zuen berogailurik. Egunkari orriak jarri behar izaten
|
zituzten
leihoetan hotzari aurre egiteko. Merkea zelako ez zegoen geletan argirik:
|
|
2008
|
|
|
Ez da gauza bera gertatu elementu hautsiak edo arriskutsuak izan daitezkeenak dituzten komun edo gimnasioekin (ertzak, ertzak, etab.).), bisitatutako ikastetxeen %10 baino gehiagotan detektatu dela. Beste elementu negatibo bat da ikuskatutako ikastetxeen %37k bazituela barrutik ireki ezin ziren burdin sareak
|
zituzten
leihoak. Hala ere, 2003an proportzioa %73koa zen.
|
|
2009
|
|
|
Batez ere gerrako lehenengo hilabeteetan, kalean zihoan edozein oinezkobehartzen zen kanta nazionalak abestera, besoa altxatuz agurtzera edota VivaEspaña oihukatzera, besteak beste. Herritarrek nahitaez hartu behar zuten partedesfileetan eta ekitaldi publiko faxistetan, erlijiosoetan zein zibiko militarretan, eta bandera nazionalak zintzilikatu behar
|
zituzten
leihoetan. Arestian aipatutako«legezko» errepresio ekonomikoaz gain, beste adierazpen batzuk ere bazituenindarkeriak, esaterako, isunen mehatxuak, diskriminazioa zenbait agiri edolaguntza lortzerakoan (diru-laguntzak, dokumentu ofizialak, familia sorospenaketa errazionamendu liburuxkak) eta matxinatuek oso maiz egiten zituzten derrigorrez lagundu beharra (Plater Bakarreko Eguna, Postrerik GabekoAstelehena, Soldaduen Aldeko Diru-laguntza, Soldaduaren Gabonsaria, etab).
|
|
|
Talua eskultura, berriz, surrealismotik hartutako teknikarekin sortu zuela azaldu du Biarrek. Buztin zatiak botatzen
|
zituzten
leihotik lurrera. Zati batzuk gehiago lehertzen ziren, eta beste batzuk gutxiago.
|
|
2011
|
|
|
Larunbat arratsaldero, estalpe txiki, xafla uhinduko batean, Eccles an dereñoak (Londreskoa zen) lezio «bikainak» ematen zituen. ...a piano hotza astintzen, Eccles andereñoa nesken oinak jotzen makila luze zuri batekin?, eta bestetik hau, bien arteko aldea ikaragarria zen, eta Leila ziur zegoen, dantza lagunik etorri ez eta musika zoragarri hura entzuten egon behar bazuen, eta besteak irristan ikusi urrezko lurzoruan barrena, gutxienez hil edo zorabiatuko zela, edo besoak goratu eta hegan irtengo zela, han goian izarrak ageri
|
zituzten
leiho ilun haietako batetik.
|
|
|
Neska zaharrenak gorri gorri zeuden; gazteenetako batzuk negarrez hasi ziren. Euri zipriztin handiek astindu
|
zituzten
leihoak, eta sahatsen marmarra ere aditzen zen,«... ez da maite ez zaitudalako...».
|
|
|
Hiri argitsu hartan doi doian galtzen ziren gure urratsak goreneko auzune zaharrean, ez baitzen hain handia hiria, eta antzinako murruetatik itsasoruntz jaisten ginen zabaltzen zitzaigularik miresmenez begirada. Argi italiar hartan arratsaldeko zapiek pobreziaren araztasunez apaintzen
|
zituzten
leiho eta balkoiak, eta guk oraindik sinesten genuen lilura batean kabitu zitekeela bizitzaren zentzu osoa, iraganak oihukatzen baitzuen behin izan zirenen eresia han, loredi ezkutu eta harresi urreztatuetan. Gero ur gazietan murgiltzerakoan gauari eskaintzen genizkion arren eta desirak.
|
|
2012
|
|
|
Veraz zuk duzun irudia, zehatzago esateko. Burdinazko barrak
|
zituzten
leiho hautsi haien atzean, pasillo hotz eta luzeetan, burdina forjatuzko ohe zuriz betetako gela erraldoietan, hezetasunak jandako baldosak zituzten geletan, larruzko zintak zintzilik, moja artean, ileak harrotuta eta lurrerainoko.
|
|
2013
|
|
|
Kamisetarik barik bizi ziren. Ez
|
zituzten
leihoak zabaltzen, zorionak kanpora ihes egingo zien beldurrez. Elkarren topaketa bizian, arbasoen eta oinordekoen kointzidentzia poetikoak elkarbanatzen zituzten.
|
|
2014
|
|
|
Autobus bidaia espero zuen bezalakoxea izan zen: gizon bat besterik ez goialdean, eta adar berdeek kalez kale kolpekatzen
|
zituzten
leihoak. Segur aski zuhaitzak kimatu zituzten, eta pena zen.
|
|
2017
|
|
|
apaintzen
|
zituzten
leiho eta balkoiak
|
|
|
Sartu ziren etxean guardak manua ukan orduko. Atera
|
zituzten
leihoetarik haurrak, eta lagundu omen zuten suaren itzaltzen. Beroaldi bat ederra hartu zuten ximinerak eta sukaldeak.
|
|
2018
|
|
|
Ihesbide bakarra hegoaldera zegoela-eta, harantz egin zuten elkarri lagunduta. Jendearen aurpegi zirriborratuak ikusten
|
zituzten
leihoetako kristalen bestaldean, baina inork ez zuen ezer egiten haiei laguntzeko. Chine kalea zeharkatu zuten, ospitale berri baten zimenduak atzean utzita.
|
|
2019
|
|
|
Ez zen arkitektoa izan behar eraikin hura bere azpiko tontor arrokatsura egokituta zegoela ulertzeko. Lau fatxadetako hiruk soilik
|
zituzten
leihoak, laugarrena arrokari atxikita baitzegoen, faroa itsasotik zetozen haize zakarretatik babesteko ahalegin agerikoan.
|
|
2020
|
|
|
jendetsuak egiten ari diren batzuek txalo solidarioa jotzen zuten orduan, eta irainak tuka botatzen
|
zituzten
leiho balkoietatik.
|
|
2021
|
|
|
Preso batzuek euren ziegetatik agurtzen gintuzten. Isiluneetan txistuekin erantzuten zuten eta besoak ateratzen
|
zituzten
leihoetatik. Haietako batek oihukatu zuen:
|
|
2022
|
|
|
Atzera egin nuen etxea hobeki ikusteko. Lore potoek ia ez
|
zituzten
leihoak ikusten uzten, eta inpresioa izan nuen landareak oztopo gisa jarrita zeudela, paseatzaileen jakin mina eragozteko.
|
|
|
" Hori dun ezinikusia, leku honi hartzen ari haizena", erantzun zidan, eta mespretxua nabari zen haren tonuan, lau kale hauek ez zutelako ni bezainbat itotzen bera. Zuriz pintatuak
|
zituzten
leihoak, ateak eta hormak, eta nik uste nuen hiri ezjakin batzuk zirela, jakingo zituztela beste gauza batzuk, baina ez zutela ideiarik ere zeinen ederra den pintatu gabeko harria. Ez duzu uste?
|
|
|
Dena dela, herrian igandeetako ohiko bakea zen nagusi; alemanek ñabardura bitxi bat gehitzen zioten koadroari, baina koadroa berbera zen funtsean, pentsatu zuen Lucilek?. Izan ziren tentsio uneak; emakume batzuk (presoen amak, Angellier andrea bezala, edo aurreko gerrako alargunak) ahalik azkarren itzuli ziren etxera, eta itxi
|
zituzten
leiho eta kontraleihoak etsaia ez ikusteko. Gela txiki ilunetan zeuden negarrez eta behin berriro irakurtzen aspaldiko gutunak, eta muin ematen zieten dolu xingola beltzez eta hiru koloreko intsigniaz apainduriko argazki zahar horizkatuei...
|
|
|
Zentzu horretan, ETA frankismoaren bigarren erdialdean ireki zen aukera leihoa baliatu zuen mugimendu goiztiar bezala identifika dezakegu, gure historia garaikidearen protesta zikloari bide eman ziona. Erbestean deserriratutako EAJren zuzendaritzaren eragiteko gaitasun mugatuak (Dez, 1999; Perez Agote, 1984; Gurrutxaga, 1985), hurrengo urteetan langile mugimenduak ezagututako bultzadak (Ibarra 1987; Letamendia 1994) edota nazioarteko testuinguruan deskolonizazio prozesuei lotuta emandako giro iraultzailearen zabalpenak (Letamendia, 1994; 1997) osatu
|
zituzten
leiho horren aukera nagusiak. Alde horretatik, frankismoaren azken
|
|
2023
|
|
|
Berpizkundean, berriz, Nia dugu protagonista, eta bera bihurtuko da ikusle. Garaiko subjektibotasunean aldaketa garrantzitsuak ekarri
|
zituzten
leiho modernoek, Gerard Wajcman psikoanalistak Leihoa liburuan sakondu bezala. Etxeko hormetan leiho zabalak irekitzeak begiratzeko modu eta marko berriak ekarri zituen.
|
|
|
Begitantzen zitzaidan ñabardura lauso eta ezkutuzko mundu bat zegoela ilunpetan ikusezin, kontraleihoek babesten
|
zituzten
leihoetako kristala bezain hauskorra, okerreko urrats bakar batek suntsi zezakeen mundu bat. Belarriak zorroztu nituen ea bizi zantzuren bat ote zegoen etxe barrenean.
|