|
2001
|
|
|
Nire autoktono papera planttan eta sanoki bete nuen, isilik geratuz. Karkazail diskretu bakoitzean urrezko hortzak agerian uzten
|
zituzten
emazte biziki ederrak gelara lerratzen miresten nituen, banaka, larrazken aireko jantziz apainduak, biloak hori eta koloreak gorri, Gucci zakuak eskuetan, ardi marrakek eta joare ozenek alegeratzen zuten irakur tokia Channel 5 urrinaz tepotzen zutela. Agurtzen ninduten zenbaitek lagunaren aldamenean nengoelako, baina orokorki, ez nintzen politeziaz akitu gau hartan.
|
|
2006
|
|
|
Artzainak Eskritura Sainduen irakurketa gidatzen ari ziren, une hartan, eliza zaharrean. Berekin
|
zituzten
emazteak eta seme alabak. Bat salbu.
|
|
2008
|
|
|
Bolo taldea ere osatu zuten, Eskualdunak izenekoa. Denek ere amerikar neskak hartu
|
zituzten
emazte eta, ondorioz, ondoko belaunaldia ez zen hain euskalduna etorri. Hori baita nire kasua.
|
|
2010
|
|
|
Kairuan-etik ilki zirenean, hamar gameluk garraiatu
|
zituzten
emazteen apaindurak: khol, lapislazuli, izmir,* urre hautsak, alheña,* zetazko jantzi gardenak...
|
|
2014
|
|
|
Formak duenez egonarazten, aireak memorian duen eragina eta tinbreen arteko desberdintasuna, boz ederra zer den. Eresiak kantatzen
|
zituzten
emazteek. Gogoan nituen orduan, aldi horiek, badakizu, galde egiten delarik pertsona zahar bati, (gertatzen zait haren lekuan izatea orain)" badakizu kantu hori?" eta nola kantatzen duen.
|
|
2015
|
|
|
Eremu penalean, ohiturek oso gogor zigortzen
|
zituzten
emazteen aurkako erasoak. Lapurdin eta Zuberoan bortxaketak heriotza zekarren, burua moztuz.
|
|
2016
|
|
|
Berriki arte, gizarte laguntzaile bat ari zen astean lau orenez beharretan ziren emazteen errezibitzeko, laguntzeko, sostengatzeko eta egin beharrekoez gomendio emateko. LRA edo Elkartze eta Laguntza Gunean lan egiten zuen denboraren hiru laurden, eta beste laurdena, bortizkeriak jasan
|
zituzten
emazteen mintzatzeko taldearen eramaten. Departamendu Kontseiluak diruztatu LRA guneak eginak ziren RSA, gutieneko gizarte laguntzarekin bizi ziren jendeen bideratzeko.
|
|
|
Garai haien lekuko oraino, laborari etxeak eskutan hartu
|
zituzten
emazteak, ez zelarik oraino tresnarik eta denak eskuz egin behar. Gogoan daukat Bitiriñako neskatxa hura, gauaz jeiki baitzen luzerna epaiteko nagusiarekin; hori egin eta, hau auzorat joan zelarik ogi joiterat, etxekandereak igorri zuen iteien xahutzerat barrokurat... eta haskaldu ondoan ez oherat bainan bordako ungarria kentzerat, eskorgekin.
|
|
|
Sorginetan, beraz botere bereziak
|
zituzten
emaztetan, sinesten zuten gure arbasoek. Haur denboran aholkatzen ziguten sekulan holako baten bidea gurutzatzen baldin bagenuen" Satan pues" erran behar zela, baita eskuko behatz potoloa bigarren eta hirugarren erien artean sartu babestua izateko.
|
|
2017
|
|
|
Klase borrokako etsaiek
|
zituzten
emazteen arteko edozein andre zuri baino hobea. Bai ederra zuela andrea:
|
|
|
izendatuz, herriz herri ibiliz eta emakumeei mehatxu eginez ordaindu ezean salatu egingo zituela. Beste gizon batzuk emakumeak susmopean jarri zituen giro hartaz baliatu ziren, maite ez
|
zituzten
emazte eta maitaleengandik libratzeko, edo bortxatu edo seduzitu zituzten emakumeen mendekua leuntzeko. Gizonezkoak beldur ziren, emakumeei babesa azalduz gero, beraiek ere karguetan nahasiko ote zituzten, eta, zalantzarik gabe, hori da emakumeen aurkako basakeria haien aurrean ezer ez egin izanaren arrazoietako bat; izan ere, krimen horien ondorioz auzipetutako gizon gehienak sorgin izatearen susmopean zeuden edo sorgin izateaz akusatu zituzten emakumeen senitartekoak ziren.
|
|
|
Erabaki horrek errealitate gordina erakutsi zion Minari eta arrisku larrian jarri ere bai. Izan ere, Minaren aginduen kontra baina hango ohiturei men eginez, mexikarrek gerrara berekin eramaten
|
zituzten
emazteak eta seme alabak, erromeria batera joango balira bezala. Borroka hasi zenean, errealisten zalditeria Minaren atzeragoardiari oldartu zitzaion, andrazkoak eta umeak biltzen ziren aldetik.
|
|
2018
|
|
|
Eta hala, emazteak ezabatuak izan ziren Frantziako Iraultza garaian" les droits de l' homme" aldarrikatu zituztenean. ' Homme' hitza hautatu zuten gizonek bazekiten terminoa ez zela neutroa, alderantziz, nahitara
|
zituzten
emazteak baztertu, izaki irrazionalak zirelakoan gehienak eta halakoei ez zegozkielako eskubideak. Lege berriak ere araberakoak egin zituzten, eginkizun politikoak emazteei debekatuz, harrigarria ez dena bozkatzeko eskubidea 1944an bakarrik onartu zieten erresuma batean.
|
|
|
baita gorpuak baino merkeagoak ere. Enkantean, gehienetan, kabestru bat lepoan jarrita aterarazten
|
zituzten
emazteak (herri sinesmenaren arabera, salerosketa ez omen zen baliozkoa kabestrua bere lekuan ez bazegoen); batzuetan, gerrian edo besoan jartzen zieten, eta, inoiz, xingola batekin ere apaintzen zituzten, kabestruaren, sinbolo haren umiliazioa arintzeko edo?. Kabestruak, Menefeeren arabera, ganadu salmentan erabiltzen ziren, baina pentsatzekoa da sinbolismoa harago ere bazihoala.
|
|
|
Jeffersonen familia, ordea (terminoaren adiera bakar batean), ezkontzaren bidez ez ezik bere esklabo Sally Hermings ekin (bere emaztearen ahizpaerdiarekin) izan zuen harreman luzearen bidez ere sortu zen. Eugene Genovese k, Roll, Jordan, Roll ikerlan bikainean, kontatu zuen ugazabak bereziki arduratzen zirela gizonezko esklaboek emaztea jotzen bazuten, nahiz eta ugazaba horiek berek batzuetan zigorgabetasun osoz harrapatu eta jotzen
|
zituzten
emazte beltz haiek; esklabo ugazabei ez zitzaien gaizki iruditzen, emakume bat erantzi eta zartailuaz astintzea odoletan uzteraino?.
|
|
2019
|
|
|
Soldaduak behar ziren eta emakumea nahitaez igo behar izan zuten gudari kategoriara. Gerraostean, ordea, frontetik itzulitako gizonek gerrak zikindu gabeko emakumeak hartu
|
zituzten
emaztetzat; gudaren izugarrikeria ikusitako andreak ez zuen maitasunerako eta ume egiteko balio. Gerrak deuseztatu egiten zuen emakumea.
|
|
2022
|
|
|
Nafarroan, 3.507 pertsona hil zituzten eta 1.400 lagunek ihesari eman behar izan zioten. Gogoan izan ditu, halaber," sexu erasoak, bazterketa eta atxiloketak" pairatu
|
zituzten
emazteak, bai eta ere hobi komunetik berreskuratu diren 60 pertsonen gorpuzkiak eta ahaideen hilotzak berreskuratu ezin izan dituzten 277 familiak. Lergak aipamen berezia egin die gerla denboran gosea ezagutu zuten haurrei, ihes egin behar izan zutenei eta umezurtz gelditu zirenei.
|
|
|
inguruko gotorlekuetako ofizialen emazteak, hain zuzen. Hain zuzen, soldadu komunek familia etxean uzten zuten bitartean, postu finkoa zuten ofizialek haiekin eraman ohi
|
zituzten
emazte eta seme alabak. Emakume horiekin egin bide zuen adiskidetasuna Klaudia Severak, bere bakardadearen sendagarri.
|
|
|
Emakumeen Askapen goiztiarrean idatzitakoek familia nabarmentzen dute emakumeen zapalkuntza gune gisa. Teorialari nahiz aktibisten ikerlanek jaso
|
zituzten
emazteek senarrentzako egiten zuten lan ordaingabea, amek etxean jasaten zuten kartzelaratzea eta gizonek egunerokoan zituzten abantailak. Lee Comer ek Wedlocked Women edo ezkon lotutako emakumeak izan zituen hizpide, eta, artean, Selma James-ek eta Power of Women Collective edo emakume boterearen kolektiboak etxeko lanengatik soldatak eskatu zituzten.
|
|
2023
|
|
|
Goizeko zortzietan abiatu da alarde parekidea, bederatzietan tradizionala. Duela zenbait urte, Jaizkibelen kontrakoak plastiko beltzez estaltzen ziren eta txistuak jotzen
|
zituzten
emazteen desfilea pasatzean. Joan den urtean ez zen plastikorik agertu, oraingoan protestarik gabe eta normaltasunez iragan da ospakizuna, bakar batzuek bizkarra itzuli badute ere oraino onartu ez dutena ez ikusteko.
|
|
|
Garrantzia izango zuen ezkontzak Otaegiren ibilbidean, Louis Lucien Bonaparte printzearekin ahaidetu baitzuen: ahizpak
|
zituzten
emazteak. Honenbestez, Bonaparteren dialektologia ikerketetan laguntzaile estua bilakatu zen:
|