|
2003
|
|
|
Zalduntxo nagusiek ez bazuten ere erreforma sozial ilustraturako ahalegin nabarmenik egin, ezagutu, ezagutuko
|
zituzten
Frantziako ilustratu handien ideiak. Eta baita hirietako burges askok ere.
|
|
2004
|
|
|
lehenengokoak hiru izan ziren, eta Belate mendatean harrapatu zituzten Regimiento de Infantería América N° 66 ko soldaduek. Beste taldean hamabi gerrillari atxilotu
|
zituzten
Frantziara itzuli nahian zebiltzala.
|
|
2005
|
|
|
«Nazioarte saila» ere ez zen hain txarto joan: Pedro Mari Soraluzek eta «Laurac Bat» ek (akaso Soraluze bera) bien artean bost eskutitz luze eskaini
|
zituzten
Frantziatik; eta «El Argentino» delako batek Buenos Airestik bidali zuen kronika bat.
|
|
2007
|
|
|
Nikotinaren eratorriak diren botika horiek salatu
|
zituzten
Frantziako erlezainek eta lortu ere lortu zuten epaile batek horien komertzializazioa debekatzea; hori bai, eguzki lore eta arto soroetan baino ez. Espainian oraindik oso gutxi eztabaidatu da gaiaz.
|
|
|
Ikerketaren emaitzak medikuntzako aldizkari ospetsu batean argitaratu dituzte, eta Europako giza ernalketarako erakundearen aurrean aurkeztu
|
zituzten
Frantzian egindako batzarrean. Zientzialari guztiak ez daude ados egin den azterketarekin, ordea, eta lortutako emaitzak zalantzan jartzen dituzte.
|
|
2008
|
|
|
autoengainuarena da batez ere?, halako gauzak izaten baititu bizitzak, batek ez dakiela zer puntutaraino den norberak bizitua edo asmamenak asmatua. Biek miresten
|
zituzten
Frantziako autore entziklopedisten liburuak. Voltaire eta Diderotenak, batez ere?, eta biak sentitzen ziren katolizismo tradizionaletik urrun, kontsula markes jauna baino gehiago, hark bere burua paganotzat zuen bitartean honek kristautzat baitzuen, oro har. Ondorioz, biak ziren eklektikoak eta biak liberalak?
|
|
|
Izan ere, egindako lanak fruitua eman duela dirudi. Haur gizen gutxiago egoteko, hainbat neurri hartu
|
zituzten
Frantziako erakundeek duela urte batzuk; elikadura osasuntsua sustatzeko programak egin zituzten eta ikastetxeetan gozokiak saltzeko makinak debekatu zituzten, besteak beste.
|
|
|
autoengainuarena da batez ere–, halako gauzak izaten baititu bizitzak, batek ez dakiela zer puntutaraino den norberak bizitua edo asmamenak asmatua. Biek miresten
|
zituzten
Frantziako autore entziklopedisten liburuak –Voltaire eta Diderotenak, batez ere–, eta biak sentitzen ziren katolizismo tradizionaletik urrun, kontsula markes jauna baino gehiago, hark bere burua paganotzat zuen bitartean honek kristautzat baitzuen, oro har. Ondorioz, biak ziren eklektikoak eta biak liberalak... baita zuhurrak ere, hainbat gairi buruzko iritziak isiltzera ohituak, beren ingurune hagitzez ere atzerakoiagoan ohitu beharko!
|
|
2009
|
|
|
Han zegoen, biluz eta arrotz, gerla korapilatsuek odoleztaturiko eremuak oinezkatuz Europa desiraz elkar laztantzen zuketen migrante parrasta batekin: Ugandako Mamasayren ezagutu zuen bertan, eta batera ehun tonako frigorifikoaren atzealdean pasatu
|
zituzten
Frantzia eta Ingalaterrarako mugak, Sangatten gaindi. Erroma utzi baino lehen ordea, Prenestinako Fortean egun ederrak gozatuz, sendatu, osatu, sosegatu eta berritu zirela salatu zion Sigmari:
|
|
2010
|
|
|
Larriena, maiatzaren 25etik aurrera egindako atxiloketa masiboak izan ziren. Oloruen, La Roseraieko ospitalean, Donibane Lohitzunen, Baionan, Hendaian, baita Landatako herrietan ere, errefuxiatu asko atxilotu inguru eta Gurseko kontzentrazio zelaira eraman
|
zituzten
Frantziako jendarmeek. 1936ko Irungo exodoa gertatu zenetik Ybarnegarayk eskatzen zituen errefuxiatuen aurkako neurri errepresibo orokorrak egia bihurtu ziren frankisten pozerako.
|
|
|
38). Hauetatik, gehienak, berriz, Gipuzkoako borrokak baretu zirenean etxera itzuli ziren edo Kataluniarabideratu
|
zituzten
Frantziako agintariek. Hala eta guzti ere, batzuk bertan Iparraldean eta Frantziako beste departamendu batzuetan aterpe hartzea lortu zuten.
|
|
|
Gero, iragan izugarria ezkutatu nahian edo (torturaren orbanez zikindutako ziegetako hormak pintura berriz estaltzen diren bezalatsu), Îles du Salut izenez bataiatu zituzten giza krudelkeriaren agertoki horiek. Hara eramaten
|
zituzten
Frantziako jende zintzoentzat arriskutsu jotzen zituztenak, herri xehearen zentzagarri, gatibu lanetan hil arte bizitzera: legea behin eta birritan hausten zituztenak, preso politiko eta kriminalak eta kriminal oso arriskutsuak.
|
|
2011
|
|
|
Agaramontarrei, ordu arte ahaide nagusietako gerra izan zena, independentzia gerra bihurtu zitzaien. Hura ekiditeko joan etorri asko eta lan diplomatiko zailak egin behar izan
|
zituzten
Frantzian, Gaztelan, Erroman…, baina gerra zuzena piztu zen 1512tik aitzina, nafarren aliatu bakarra Frantzia zela.
|
|
|
Bart kartzelara bidali
|
zituzten
Frantziako iparraldeko landetxe batean ostegunean atxilotutako ETAko lau ustezko kideak, Amnistiaren Aldeko Mugimenduak jakinarazi dutenez. Alejandro Zobaran Xarla eta Mikel Oroz ETAko ustezko buru militarra eta logistika arlokoa dira horietako bi.
|
|
2012
|
|
|
Orain ordea alderantzizko emigrazioa hasia zen, ehunka pertsonak alde egin behar izan zuen nazien atzaparretatik eta horretarako behar beharrezkoa zen hegoalderantz ihes egitea, Pirinioak zeharkatuz. Une jakin batean naziek milaka pertsona harrapatu (eta asko eta asko, hil)
|
zituzten
Frantzian, Belgikan, Holandan ezin izan zutelako hegoaldeko muga zeharkatu. Esate baterako, ehunka soldadu aliatu eta hauen artean, dozenaka eta dozenaka paraxutistatxori txikiak bezalaxe izan ohi ziren harrapatuak (eta asko momentuan fusilatuak) beren konpainietatik galduta, eta bakarrik isolatuta, geratzen ziren orduko.
|
|
2013
|
|
|
Sumarioa: Diligentziak artxibatu egin
|
zituzten
Frantzian. Espainian Auzitegi Nazionalak Velazquez Sorianok esandakoagatik zabalik zuen sumarioa 2000 urtean itxi zuen, fiskalak inor auzipetzeko zantzurik ez zegoela argudiatu ostean.
|
|
|
1905ean Estatua eta Eliza bereizteko legeak zauri handiak utzi zituen alde batekoen eta bestekoen arteko harremanetan. Gutxienez, Euskal Herriko giristinoek, Eskualduna horien bozeramaile, biziki gaizki hartu
|
zituzten
Frantziako Estatuaren erabakiak. Eta nahi ala ez, lerroen artetik bada ere, orain arte aipatu ditugun hainbat eta hainbat artikuluren gibelean gatazka hori ikus daiteke. apaizen inplikazioa erakutsiz, Eskualduna k zabaltzen zuen mezua zen ez zirela Frantziatik bereizi.
|
|
|
Madrilen Alemaniaren aldekoak ziren. Andaluzian, aldiz, merkatu harremanak eta interes ekonomikoak
|
zituzten
Frantziarekin eta Ingalaterrarekin. Euskal Herrian eta Katalunian, Frantziaren aldekoagoak ziren.
|
|
|
1917ko udan 100.000 soldadu igorri
|
zituzten
Frantziara, eta negurako 2 milioi igorriko zituztela argitu zuen Adémak. Eskualduna ez zen bilakaera hark poztu zuen bakarra.
|
|
|
Gerlan zubiak eta suntsi zitezkeela aitortu zion alemanari, baina behar gabeko suntsiketak egitea leporatu zion. Alemanek suntsitu
|
zituzten
Frantziako leku «xoragarriak» laudatzean, ordea, leku haiek «gure» gisa aurkeztu zituen, Frantziarena berena zela argi utziz.
|
|
|
Zehatzago esanda, humanistek ikusi zuten garai jakin bateko egoera politikoak zuzeneko eragina zuela epealdi horretako zuzenbidean. Zuzenbide erromatarra zabaltzeko mapa osatzerakoan, antzekotasunak bilatu
|
zituzten
Frantzia garaikidean gertatzen ari ziren aldaketa politikoekin. Batzuek uste zuten antzinako zuzenbidea aztertuz gero, euren konstituzio arazoentzako irtenbideak aurkitu ahal izango zituztela.
|
|
2014
|
|
|
«Igerilariak» (Saturday Evening Post, 1929) Tender Is the Nighten ildotik dator, Frantziara deserritutako estatubatuar gizon baten istorioa baitakarkigu, eta gordin gordinik ageri digu nolako aldea dagoen bi kontinenteetako kulturen artean. Scott Fitzgeraldek eta Zeldak lau joan etorri egin
|
zituzten
Frantziara, batez ere 29ko kraxaz geroztik, eta hango sentipenak jasotzen ditu, bi munduak aurrez aurre jarriz, Henry James-ek behiala egin bezala. Narrazioaren amaieran ezin argiago mintzo da pertsonaia nagusia:
|
|
|
Gaur bukatu da Aletxu Zobaranen aurkako epaiketa Parisen. 2011ko martxoaren 10ean atxilotu
|
zituzten
Frantzia iparraldean. Berria egunkariak azaldu duenez, Ludovic Lestel fiskalak Zobaran ETAko buruzagi militarra eta logistika arduraduna izatea ezin izan du frogatu.
|
|
|
Gaur bukatu da Aletxu Zobaranen aurkako epaiketa Parisen. 2011ko martxoaren 10ean atxilotu
|
zituzten
Frantzia iparraldean. Berria egunkariak azaldu duenez, Ludovic Lestel fiskalak Zobaran ETAko buruzagi militarra eta logistika arduraduna izatea ezin izan du frogatu.
|
|
|
Frantziaren eta Frantziako armadaren sostengatzaile sutsu gisa agertzen ziren astekari hartan idazten zutenak. Haien arabera, Frantzia beti egoera onean zegoen; huts egiteak ez zituzten aitortzen, beti azpimarratzen
|
zituzten
Frantziako armadak eta Frantziaren aliatuek egiten zituzten aitzinamenduak. Alemanen balentriak isilpean gelditzen ziren.
|
|
|
Plaza laxoko xapelgoak iragan zauzkigu eta Irisartarrak pilota batasunarentzat sasoin gaitza izan dela ezin uka. Lehenik, Euskal Herriko finala galdu ondoan, Antton Guichandut eta Julien Arbeletchek finalerdietan Baigorriarak garaitzen
|
zituzten
Frantziako xapelgoan eta lehen aldikotz elkartea gomit zen pilotako Aste Handian parte hartzerat lehen mailan. Eta agorrilaren 10eko eguna ez da laster ahantzia izanen, Donapaleuko pilota plaza mukurru betea, horietan ainitz Irisartar, eta gainerat parean ber pilotariak, Mathieu Ospital eta Peio Guichandut.
|
|
2015
|
|
|
Frantziak Iraken EIren aurka bonbardaketak hasi eta hilabetera argitaratu zuten mezua. Abenduan, oinezkoen aurka nahita egindako hiru auto harrapaketa dei horri emandako erantzuntzat jo
|
zituzten
Frantzian, gobernuak lotura zuzena ezarri nahi izan ez zuen arren. Otso bakartienganako beldurra hedatu da Frantzian, talde bateko kide izan gabe, babes ideologikoarengatik haien kabuz erasoak egiteko prest dauden pertsonenganakoa; kasu honetan, ideologia islamistakoak.
|
|
2016
|
|
|
Zer aldaketa eragin
|
zituzten
Frantzian?
|
|
|
Ijito herria diskriminazioaren, etsaitasunaren eta pertsonen duintasunaren aurkako gorroto delituen biktima izaten jarraitzen du sarritan, eskubideak urratzen, eta ijito askoren segurtasuna eta bizitza mehatxatzera iristen. Hiru urtean 32.000 ijito kanporatu
|
zituzten
Frantzian Giza Eskubideen Nazioarteko Ligaren eta European Roma Rigths Center en arabera, hiru urtean eta Frantzian, 32.000 ijito bizi ziren lekuetatik kanporatu egin zituzten, beren ahultasun egoerari irtenbiderik eskaini gabe. Amnesty Internationalek Serbia, Kosovo eta Alemanian izandako kanporaketak salatzen ditu.
|
|
|
Montmartreko Sainte Genevieve elizan egindako entsegu nekagarrien ostean, estreinaldiko eguna iritsi zen. Sotak espero bezala, Eresoinkaren emanaldia arrakastatsua izan zen –nahiz afinazio arazoak egon, partaideen gutun batzuetan ageri denez– Erreportaje zabalak eta kritika bikainak argitaratu
|
zituzten
Frantziako egunkari muntazkoenek. Harrera horren eraginez, 1938an Belgika, Holanda eta Londresko aretoetan izan zen Eresoinka, eta halaber, Parisen bertan berriz ere, era iraunkor batean, 1939ko udazkenean, Bigarren Mundu Gerraren hastapenarekin taldea desegin zen arte.
|
|
2017
|
|
|
Anquetilengan ez ezik, Riviererengan ere itxaropen handiak jarriak
|
zituzten
Frantziako zaleek 50eko hamarraldiaren bukaeran eta 60koaren hasieran. Jacques bezala, gainera, oso iaioa zen erlojuz kontrako saioetan.
|
|
|
hilabete horiek hotzak eta idorrak izan ziren, eta zentral hidroelektrikoen argindar ekoizpena mugatu zen. Era berean, zentral nuklearrak geldirik
|
zituzten
Frantzian, eta Espainiatik argindarra esportatu behar zuten. Eta, gainera, Aljeriatik ere gas gutxiago iristen ari zen Espainiara.
|
|
|
garai hartan, etengabe higatu ziren emakumeen eskubideak.71 Emakumeek galdu zuten eskubide oinarrizkoenetako bat beren kabuz (femme soles) ekonomia jarduerak gauzatzeko eskubidea izan zen. Kontratuak egiteko edo epaitegian beren burua ordezkatzeko eskubideak galdu
|
zituzten
Frantzian, eta, ergeltzat, jo zituzten.
|
|
|
soldata altuak eta nagikeria zigortzen zituen, eta lanik eta mantenu baliabiderik ez zutenek nahitaez lana onartu egin behar zutela ezartzen zuen. Antzeko ordenantzak egin
|
zituzten
Frantzian 1354an, eta jendeari gomendatu zioten eskale eta alderrai osasuntsuei janari edo ostaturik ez emateko. 1358ko hurrengo ordenantza batean ezarritakoaren arabera, tabernetan, dadoetan jokatzen edo eskean ibiltzen ziren langabeek lana onartu zuten, edo ondorioei aurre egin:
|
|
|
Eta suhartasunez egiten zuten protesta limosnak banatzen ez zitzaizkienean edota beren beharrei egokitzen ez zitzaizkienean. Horren aurrean, urkamendiak altxatu
|
zituzten
Frantziako zenbait herritan janariak banatzerakoan, edota jasotako janariaren truke behartsuei lan egitea eskatzen zitzaienean (Zemon Davis 1968: 249).
|
|
|
d) Zer aldaketa eragin
|
zituzten
Frantzian?
|
|
|
Zer ondorio izan zituzten atentatuek? Zer aldaketa eragin
|
zituzten
Frantzian?
|
|
|
Uste dut tesi horrek balio izan dezakeela ulertzeko bereziki Hego Euskal Herriko eta Ipar Euskal Herriko errealitateak zergatik diren hain desberdinak. Ipar Euskal Herrikoek gerlak egin
|
zituzten
Frantziarekin, etsai komun baten kontra. Hegoaldean ez zen hala gertatu.
|
|
|
Aire bonbardaketak, italiarrek Tripoli inguruak bonbardatu zituztenean hasi omen ziren 1911 urtean. Berdin bonbardatu
|
zituzten
Frantziak eta Espainiak Maroko aldeak 1912an eta1913an. Kolonialismoa eta gorroto arrazista aipatu behar dira halako bonbardaketak konprenitzeko:
|
|
2018
|
|
|
“Andoaingo haurrak erbestean” dokumentalean ederki asko biltzen dira bere senideek eta herriko beste zenbait haurrek ihesaldian bizitutako bizipenak. Bi urte igaro
|
zituzten
Frantzian., eta itzuli zirenean, Andoain erabat eraldatuarekin egin zuten topo. Frankismoak inposatutako beldurra, isiltasuna eta euskararekiko zapalketa ziren nagusi. Barandiaranek goi mailako ikasketak egin zituen, eta ondoren Beasainen, Zumarragan eta Deustun irakasle izan zen.
|
|
2019
|
|
|
Tronu banatan jartzen zituzten munstroak, urrez jantzita, koroarekin, etxeko animaliak inguruan. Usoak ekartzen
|
zituzten
Frantziatik, Belgikatik, hogei uso beharbada, eta izeko iloba munstroen inguruan jartzen zituzten, gainean, eskuetan... Uso jana ipintzen zuten soinekoen tolesturetan usoak inguruan egon zitezen.
|
|
2020
|
|
|
Putzu ilunetan ez, baizik eta" Ezpeletako mendietan hatzeman
|
zituzten
Frantziarat lanketa zatozin hiru gizon beltzen gorputzak; hotzak eta goseak hilak(...)". Hala dio Xalbador bertsolariak Odolaren mintzoa liburuan Mendian galdu direneri izenburua duen bertso sortarako sarrera hitzetan.
|
|
|
Izar horia ez eramatea leporatu zioten. Euskal juduez gainera, ehunka euskaldun atxilotu
|
zituzten
Frantziako lurraldean eta kontzentrazio esparruetara deportatu. 1944ko abuztuan Sohütako 23 herritar atxilotu zituzten, tartean Bernard Casenave alkatea, eta Mathausen eta Dachaura bidali zituzten.
|
|
2021
|
|
|
Palestinaren eta Israelen arteko harremana hizpide hartuta hasi
|
zituzten
Frantziako Asanblean nazioarteko gatazkei buruz atzo eta gaur egitekoak diren jardunaldiak. Azken orduko hutsune batekin hasi ere, Hanan Axrawi PAE Palestina Askatzeko Erakundearen batzorde exekutiboko kidea ez baitzen izan bertan, hasieran iragarritakoaren kontrara.
|
|
|
ez bakarrik Euskal Herrian, bainan ere Ameriketan, Argentinan, Palestinan... 1880an kasatu
|
zituzten
Frantziatik, bainan aski fite gibelera jin ziren Belokera. 1905ean berriz kasatu zituzten; Gipuzkoako Lazkao herrira joan ziren.
|
|
|
Bi pertsona hil
|
zituzten
Frantzian egun berean, Martin Eizagirre eta Aurelio Fernandez Caro, biak GRAPOkoak. Haien heriotzek ez dute harreman zuzenik euskal talde armatuekin, bai, berriz, gerla zikinarekin.
|
|
|
Herri Batasunak eta Errefuxiatuen Batzordeak uste publikoa eta laguntza ezberdinak mobilizatu nahi izan
|
zituzten
Frantzia presionatzeko, aurrera ez zedin jarrai eta errefuxiatu politikoaren egoera euskal herbesteratuei onar ziezaien.168 Agorrilean, Paueko Akusazio ganbarak bere erabakiak eman zituen: hilabete bukaerako, eta eskaera batzuk ukatuak baziren ere, zazpi militanteentzat onartu zen estradizio posibilitatea.
|
|
2023
|
|
|
Sektore estrategikoetako langileek —trenbideetako, portuetako, energia sektoreko eta garbiketako langileak, besteak beste— 11 greba eguna egin zuten atzo, eta protestetara batu ziren. Baionan mobilizazioa lasaitasunez egin bazen ere, Frantziako hiri batzuetan liskarrak egon ziren manifestarien eta Poliziaren artean, Parisen batez ere; 32 pertsona atxilotu
|
zituzten
Frantziako hiriburuan. Sindikatuek hurrengo mobilizazioaren eguna iragarri dute jada:
|
|
|
Lehen sorpresa iazko ekainekoa izan zen: Polinesia Frantseseko herritarrek hiru diputatu independentista aukeratu
|
zituzten
Frantziako Asanblearako. Hirutik hiru.
|
|
|
2007ko lege batekin, haur eta gurasoen arteko loturak indartzeko neurriak hartu
|
zituzten
Frantzian, xede gisa markatuz harrera familietatik, ahal dela, haurrak beren familiara itzultzea. Etxetik kanpo direlarik ere, gurasoek atxikitzen dute autoritatea, eta beren haurraren ibilbidean delibero guztien jabe dira gehien gehienetan.
|
|
|
7 Erasotzaileen atzaparretatik babesteko Jaurlaritzak itsasoz ateratako altxorra osorik iritsi zen Arroxelara. Ordurako, ordea, agintari frankistek auzibideak hasiak
|
zituzten
Frantzian Euzkaditik ateratako ondasun horiek erreklamatuz, eta, Bordeleko epaileen aginduz, Thorpehall baino lehenago iritsitako ontzi biak jendarmeek bahituta zeuzkaten. Egoera ikusita, Thorpehall berriz itsasoratu eta tesoroa Vlissingen-era, Herbehereetara, eramatea lortu zuten.
|