|
2000
|
|
|
Eta porrot horren arrazoi batzuk aipatzearren, ondokoak azpimarratu nahi genituzke: alde batetik eskolaratzea ez zen derrigorrezkoa165, ezta doakoa ere eta, beste aldetik, hezkuntza administrazioari zegokionez, Gobernuak udalen eskuetan utzi
|
zituen
sistemaren antolakuntza eta finantzabidea, zentzu horretan maila bateko inhibizioa (ezina esatera ausartuko ginateke) erakutsiz166 Lehenago esandakoaren ildotik, antzeman daitekeenez, helburu edota nahi batzuen formulazio hutsak berehalako islarik ez zuen izan, nahiz hori bidera zezaketen egiturak eraikitzeko egin ziren ahaleginak azpimarragarriak izan zirela ezin ukatu. Izan ere, epealdi hartako testuinguruak gerra bat zela medio, non gizartearen aldaketaren aurkako erresistentziak gutxi ez ziren, ezta tentsio gabekoak ere, ez zuen politika liberala gauzatzeko erraztasun handirik ematen; hala ere, Estatu nazioaren markoan prozesu hori garatzeko eginahalak eta saioak eginez gobernuak eta administrazio liberalak berean gogor irauteak, eragin nabarmena izan zuen XIX. mendearen bigarren erdialdean, eta, ondorioz, Gobernua erreformei aurre egiteko egoera egokian egon zen.
|
|
2002
|
|
|
Foru erakunde eta legediaren babespean, Ipar eta Hego Euskal Herrietako interesekonomiko desberdinak bateratzen
|
zituen
sistema ekonomiko bat garatu zuteneuskaldunek XVII. mendean. Sistema horren garapenean berebiziko garrantziaizan zuten Conversa izeneko hitzarmen horiek.
|
|
|
Merkantziak adierazteko erabili ei ziren, baita kontaketan laguntzeko ere. Diogun hori, ikur sistema osoa zen, Erdi Aroko erlijio sinbologia kristauaren antzeko zerbait, elementu piktorikoak eta koloreak uztartu
|
zituen
sistema. Ez dira erabat deszifratu Kretako sistema horiek, oraindik.
|
|
2005
|
|
|
Edisonek bere aurkariaren argindar sistema hobesten zuen exekuzioetarako, korronte alternoa heriotzarekin lotuz gero, etxe erabilerarako arriskutsuegitzat jo eta bere korronte zuzena hobetsi eta orokortuko zelakoan. Korronte alternoaren eragin txikitzaile demasak frogatzeko, dozenaka animalia –katuak eta zakurrak bereziki, baina baita elefante bat ere, tartean– elektrokutatu
|
zituen
sistema honen bidez. George Westinghousek, bere aurkariaren azpijokoaren jakitun, uko egin zion hasieran aulki elektrikorako bere produktuak saltzeari eta bigarren eskukoak erosita etsi behar izan zuten, azkenean. Diotenez, Westinghouse jaunak, aulki elektrikoan hiltzera kondenatzear zen lehen gizonari abokatua ordaindu zion ezkutuan, exekuzioa bertan behera uzteko itxaropenarekin.
|
|
2008
|
|
|
Beraz errejimentua lau partaidek osatu arren, hiru ordezko ere izendatzen ziren. Horrez gain, komeni da ohartzea Lege Zaharrean kargu publikoak aukeratzeko orduan sistema misto bat erabiltzen zela, alegia, izendatzea (hautesleena), bozketa (karguen proposamena) eta zozketa42 (karguen kategoria) nahasten
|
zituen
sistema.
|
|
|
diru sarreren ehuneko bat ematea gunearen publizitatea. 2007ko urrian, hitzarmena sinatu zuen Sony BMG enpresarekin, eta, horri esker, 165.000 abesti sartu
|
zituen
sisteman. A aldaketa horretatik abiatuta, irudi berri bat eta izen berri bat, Deez en harremanak eta diskoetxeak hobetu egin ziren.
|
|
|
Nork: adibidez, 2007ko urrian, hitzarmena sinatu zuen Sony BMG enpresarekin, eta 165.000 abesti gehiago sartu
|
zituen
sisteman eta beste zigilu batzuekin negoziatzen ari da. Hau gaur egun milioi bat baino gehiago eskaintzeko aukera eman dio.
|
|
|
(DOE) eta NASAk eskala handian eraman zuten errealitatera. Kostu handia kalkulatu ondoren —bost gigawatt (GW) sortuko
|
zituen
sistema bat 210 mila milioi euro inguru kostatuko zen— eta petrolioa berriro preziotik jaisten zela ikusi ondoren, ideia alde batera utzi zuten. Imagen:
|
|
2009
|
|
|
Irailean bete behar zituen 100 urte. XX. mende erdira arte Ekuadorren eta oro har Hego Amerikan milioika nekazari indigena morrontzarik basatienean zapaltzen
|
zituen
sistema feudalaren lekuko izan da. " Nire gurasoak artzain izanak ziren hamaika urtez, 1.700 ardi zaintzen.
|
|
|
Watzlawick psikologoak, ikuspegi sistemiko batetik arituta, bi aldaketa mota bereizi izan ditu sistema baten funtzionamenduan (Watzlawick, Weakland, eta Fisch, 1985). Aldaketa 1 izenaz aditzera eman
|
zituen
sistema baten aldaketa homeostatikoak, hots, organismo edo sistema batek egiten dituen mugimenduak eta egokipenak funtsean sistemak bere horretan irauteko, bere egiturari eusteko, bere oreka berreskuratzeko. Aldaketak, funtsean, sistema ez aldatzeko, alegia lehengo bidetik jarraitzeko.
|
|
|
Gödelek bi teorema formulatu
|
zituen
sistema baten osotasun ezari buruz. Teorema horien arabera, sistema batek ezin du bere burua osorik barne hartu.
|
|
|
Diputazioek, udalek, eskolek, enpresek, kirol egiturek, aisialdikoegiturek, etab. euren osaketa aldatu zuten, eta erregimeneko milaka agentek instituzio horietako langileak eta kideak kontrolatu zituzten. Euskal diputazioak goitikbehera aldatu
|
zituen
sistema frankistak eta ehunka funtzionario, suhiltzaile, bidezain, kale garbitzaile... lantokietatik kaleratu zituzten Fronte Popularra edo EAJalderdiak bozkatzeagatik.
|
|
2010
|
|
|
Ricardo Amils CSICeko ikertzaileak azaldu zuenez, meteorito jakin baten data eta erorketa zehatz kalkula daitezkeenez, Tororen kasuan ez da 3.600 milioi urtetik gorakoa. Kraterraren erdian agertzen diren filosofiko diferentzialak sortu
|
zituen
sistema hidrotermala noiz sortu zen ere zehaztu daiteke. Toro kraterraren erdiko mokoaren filosofikatoek lehen aldiz frogatu zuten Marten ur likidoa zegoela kantitate handitan noeikoen ondoren, NASAko ikertzaile eta CSICeko zientzialari ohi Alberto García Fairenek adierazi zuen.
|
|
|
Ospea eta izen ona irabazi egin zituen Mandelak, beltzak animalien pare tratatzen
|
zituen
sistema bat apurtuz. Orain, hark hasitako lanarekin jarraituko duen norbait behar du herrialdeak.
|
|
|
Bistan da: gero konturatzen zara zer hutsune
|
zituen
sistemak, eta oso motz gelditzen zela gaur egungo filosofia arazoei erantzuteko. Baina pentsamenduaren mundura eramaten zaitu.
|
|
2011
|
|
|
Oinezkoentzako pasabide bat aurkitu zenean, ez zegoen beti semaforo akustikorik itsuentzat (A Coruñan, Cadizen, Malagan, Murtzian, Iruñean eta Donostian gertatu zen). Alde horretatik, entzumen ezgaitasuna duten pertsonentzat, oso hiri gutxitan ikusi zen gorriz jartzeko falta ziren segundoak seinalatzen
|
zituen
sistema bat (Bilbon, Kordoban, Granadan, Malagan eta Gasteizen bakarrik), ez eta ikusmen arazoak zituzten pertsonentzako ohar akustiko bat ere (Bartzelonan, Sevillan, Valentzian, Gasteizen eta Zaragozan ez zegoen sistema hori zuen semafororik). Udaletxeetan sartzeko, komeni da atea automatikoa izatea (zortzi hiritan bakarrik zegoen), gardena edo beiraz hornitutako eremuekin, entzumen ezgaitasuna dutenek ikus dezaten zer dagoen beste aldean (A Coruñan, Granadan eta Zaragozan ez zen halakorik ikusi) eta sarrera kalearen maila berean egotea (gurpil aulkian doan pertsonaren ibilbidean ez zegoen aztertutako hirien erdian).
|
|
|
Ez da izan munduak eman duen mandataririk buruargiena, ezin esan giza eboluzioaren gailurra izan denik. Baina adimentsu bihurtu zuen horrek, ezin hobeto laburbildu
|
zituen
sistemaren preferentziak.
|
|
2012
|
|
|
Hasieran, aldaketak 1985eko arauak ezarritako sistemara bueltatzea esan nahiko zuela zirudien. Hau da, emakumeak eta arreta ematen dieten osasungintzako langileak babesik gabe uzten
|
zituen
sistema bat, eta emakumeen erabakitzeko ahalmena inondik inora bermatzen ez zuena. Geroago, Gallardonek iragarri zuen fetuaren malformazioa ez zela aurrerantzean abortatu ahal izateko balizkoetako bat, emakumeak haurdunaldiarekin jarraitzera behartuz, fetuak arazo fisiko eta psikiko larriak dituela jakin arren.
|
|
|
Indigena eta estatu askotako gizarte eragileekin sortutako hizketaldian funtsezkoa izan da herri indigenek garatu duten erresistentzia. Herri indigenak eta euren lurrak zapaltzen
|
zituen
sistema globalitario tekno industrialari kritika zorrotza egin eta horrela jarraituz gero planeta guztiak jasango zituela ondorioak erakutsi zuten 80 eta 90eko hamarkadetan. Geroxeago, kolonialismo berriak salatzeaz gain, argi utzi zuten behar beharrezkoa zela aurre egitea Guda Hotzetik garaile ateratako sistema neoliberal harrapariari.
|
|
|
Nahiz eta zuek inposaketa bezala ikusi, gaur egun, jendeak hondakinak gaika sailkatuko dituela bermatzen duen sistema bakarra da atez atekoa eta jendearen kontzientzia pizteko heziketarik efektiboena. Era berean, gogorarazi gura dizuegu 2011ko udal hauteskundeetara aurkeztu ginenean, gure programan argi esaten genuela bilketa selektiboan emaitzarik onenak ematen
|
zituen
sistema jartzea zela gure asmoa. Herritarren gehiengo batek eman zigun bere konfiantza eta bozka; orain gure hitza betetzera goaz gure konbentzimendu osoz.
|
|
|
Finantza krisia: gizaki guztiok nahi genuen guztia erosteko gai ginela saldu digute, klaseak desagertzear zirela…guztion interesak babestuko
|
zituen
sistema politiko eta ekonomikoa saldu nahi izan dute, baina azken urteotan argi geratu da batzuk soilik aberasten direla eta gainontzekoak lokatzetan hondoratzen ari garela. Zorrak eztanda egin duenean diru publikotik erreskatatu dira finantza erakundeak, finantza krisia ekonomiko bilakatuz.
|
|
2013
|
|
|
Estrategia ezberdintasunaren oinarrian, beste irizpide batzuk ziren nagusi, ordea: antolamendu sozialaren defentsa, katolikotasuna eta autonomia nahia ziren, indar kontserbadoreen ustez, zaindu eta sustatu beharreko esparruak; ezkerrak, berriz, jomugan
|
zituen
sistema errepublikanoa finkatzea, langile eta herri klaseen bizimodu baldintzak hobetzea, erlijio askatasuna eta Eliza Estatua bereizketa.
|
|
|
bezalako kontzeptu utopikoak izan zituzten abiapuntu. Bestelako jendarte batean bizi nahi zuten, norbanakoa, natura eta komunitatea ardatz izango
|
zituen
sistema berri batean. Ideia horiek guztiek bultzaturik, gogoz ekin zioten beren ametsari.
|
|
2014
|
|
|
Horrela pentsatzen dutenak ez dira lehenak, ezta ere azkenak. Izan ere, kapitalismoarenak egin du modu objektiboan, gainera, demostratzen saiatu ziren XIX. mendean David Ricardo edo Karl Marx bezalako pentsalari ezagunak; Keynes bera ere kezkatuta zegoen kapitalismoaren etorkizunarekin eta neurriak proposatu
|
zituen
sistema biziraunarazteko. Hala ere, guztien artean, deigarria egiten da Harvardeko presidente ohiak eta gero Clintonekin altxor buruak, Lawrence Summers jaunak, galdetzen duenean ea zer gertatuko litzatekeen kapitalismoa ezin badaiteke erreformatu.
|
|
|
Ekarpen Legeak ezarritako sistema bere horretan ezarrita, galera esanguratsua sortzen zitzaien Arabako eta Gipuzkoako aldundiei. Bildu ez zituzten 24 eta 12 milioi jartzera behartzen
|
zituen
sistemak. Salbuespeneko egoeratzat jotzeko eta banaketan beste eredu bat erabiltzeko eskatu zuten Javier de Andresen eta Martin Garitanoren foru gobernuek.
|
|
|
Txosten horretako ondorioak baieztatu zituen atzo Iñigo Alli Nafarroako Gobernuko Gizarte Politiken kontseilariak parlamentuko batzordean. «Epeetan hobekuntza nabarmenak izan dira, administrazio prozedurak bizkorrago egiten dira eta 2007an arazoak sorrarazten
|
zituen
sistema informatikoen bateraezintasuna konpondu da», esan zuen Allik. «Kudeaketa dezente hobetu da».
|
|
2016
|
|
|
Hor sortu bide zen Alardea. Armadek Napoleonen ereduari jarraitu aurretik, lekuan lekuko gizonak gerrarako antolatzen
|
zituen
sistema zen foru milizia, eta agintariek eskatu ahala erantzutera behartuak zeuden. Bertaratzen ez zenak isun baten mehatxua zuen.
|
|
2018
|
|
|
Gehienek protestetan behar ziren bide baketsuen alde hitz egiten zuten sutsu. Ziotenez, egungo gizartean biodemokraziak berme guztiak ematen
|
zituen
sisteman nahi ziren aldaketa guztiak proposatzeko, eta protestak telebista gehienen agendan ez zeuden gaiak sartzeko bideak ziren, ez kaosa zabaltzeko. Soziologo ezkertiar batek azalpen luzeak eman zituen, hainbat istilutako irudiak eta talde matxinoek MTBren bidez zabaldu ohi zituzten aldarrikapenak aztertuz.
|
|
2020
|
|
|
Dena entzun eta datu base bat osatzen hasi nintzen, gauzak aurkitu nahiz emititzeko erraztasunak emango
|
zituen
sistema bat antolatu nahian. Eta digitala etorri zenean, dena digitalera pasatu nuen, sistema dezente hobetuz.
|
|
2021
|
|
|
Espainiak torturak ez ikertzeagatik jasotako zigorrei entzungor egin die berriro Fernando Grande Marlaska Espainiako Barne ministroak, zigortu ez duten auziak gehiago izateak egindakoa justifikatuko balu bezala. Harago, azken tortura kasuak ahalbidetu
|
zituen
sistema politiko eta judizialak indarrean jarraitzen du; ez dugu bermatua ez denik berriz gertatuko.
|
|
|
Jean Michel Basquiat, jatorri haitiarreko gazte beltza, etxegabe baten gisa bizi zen harik eta aurreko mendeko laurogeiko hamarkadan bere grafitiak arte galerietan zintzilikatzen hasi zen arte. Letrek ur jauzien modura betetzen dituzte bere mihiseetako franko, bere modukoak bazterrera zigortuak
|
zituen
sistema baten barrenean beren balio eta bertuteak badituztela nabarmendu nahian bezala beharbada. Idatzi eta gero, zenbait hitz zirrimarraz urratzen zituen gehiago ikus zitezen:
|
|
2022
|
|
|
Berak adierazi digunez, “lan hau 2010ean hasi genuela esan daiteke. Garai hartan bertsotarako arbel digitala proiektua garatzen genbiltzan eta, horren ondoren, bertsoak automatikoki sortuko
|
zituen
sistema garatzeari ekin genion. Hori izango zen aurrerago Bertsobot bezala ezagutuko zen sistemaren oinarria.
|
|
|
Badugu zerbait. Ozen esan
|
zituen
sistemak emandako datuak. Esteban Tepeti Cotzomi du izena, eta Rio Ebro kaleko 72 zenbakian bizi da.
|
|
|
Hala ere, begietan ikusten zion lehiakortasun hura zintzoa zela, oso harro zegoela bere neska laguna izatera pasa zen lehiakide hartaz. Graduatu, eta Euskaliak biltzen
|
zituen
sistema guztietan zehar bidaiatzen ibili ziren hiru hilabetez, errekorra eta euren artekoa ospatzeko asmoz. Itzultzean, Iruñeko Segurtasun Egoitza Nagusian hartu zuten plaza biek, eta Errotxapea txalet hegalari batean jarri ziren elkarrekin bizitzen alokairuan." Nire bizitzako urterik ederrenak...".
|
|
|
Arlo guztiek jarraitu duten eredua izan da hori. Baina horren ondorio, bi zutabe nagusi
|
zituen
sistema bat irudikatzen zuen: zerbitzuen katalogoa eta diru-laguntzen katalogoa.
|
|
2023
|
|
|
Horren ordez, Freeman abizena hartu zuten. Izen horixe erabiltzen zuten, orobat, esklabotza' ofizialki' deuseztatu baino lehen askatutako afrikarrek; nolanahi ere, esklaboak merkantziatzat jotzen
|
zituen
sistema bertan behera utzi ostean aldatu zuten Beltz askok beren abizena. Horren berri izan ostean, argi berri baten pean ikusi nituen arbasoak».
|
|
|
Hirugarren hilabetez jarraian, langile kopuruaren marka hautsi du Hego Euskal Herriko lan merkatuak. Espainiako Gizarte Segurantzaren Ministerioaren arabera, maiatzean batez beste 1.309.116 kotizatzaile
|
zituen
sistemak, 2013ko martxoan baino 190.470 gehiago. Maiatza hilabete ona izan da arlo horretan, 8.104 kotizatzaile gehiago zenbatu baitituzte.
|
|
|
Zaintzaren inguruko beharrak artikulatu behar
|
zituen
sistemak, beraz, hamar urte inguru besterik ez ditu eskubide izaten, eta hamar urte hauetan dagoeneko izaera sakoneko bi krisialdi ezagutu ditu, zabalkunde politikak martxan jartzea modu nabarmen batean eragotzi dutenak.
|