|
2000
|
|
|
Eta kea eta tabakoa, tabakoa eta kea
|
zituen
lagun, harik eta egun batean airea eta kea biriketan ziztuka hasi zitzaizkion arte.
|
|
2003
|
|
|
Eta bizitzan adiskide bat izatea, bakarra, altxor handia dela ikasi gabe zegoen Oskar. Denak
|
zituen
lagun. Denak zituen benetako.
|
|
2004
|
|
|
Ulertzen
|
zituen
lagunak. Bizitzak" jiji" eta" jaja" behar zuen askotan.
|
|
|
Azkenekoan kalera bakarrik irten behar izan zuen. Herriko plazan aurkitu
|
zituen
lagunak, umeen bizikletaren atzeko parteari helduta batzuk eta platano eta gaileta usaineko plastikozko poltsetan umearen ogitartekoaren bila besteak. Drogeriakoen alaba ere han zegoen, plazan, alabarekin.
|
|
2008
|
|
|
bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko, bertsolari txikiaz?, Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al
|
zituen
lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela, baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al
|
zituen
lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen. Euskarak eskaintzen ziòn talaia hartan ezin erosoago zegoen, hortaz, Beñardo, eta erosotasunaren talaia hartatik gauzak bere erara ikusi behar zituen:
|
|
2009
|
|
|
–Beno, logikoa ere baduk alde batera, ez? Perezek
|
zituen
lagun bakarrenetakoak gaituk. Familia edo laneko ezagunak aparte lagata, hemen, Ilargin, biltzen garenok osatzen genian haren gertuko zirkulua.
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: nire etxea hire etxea duk, salako sofa hori hiretzat, eta Domingo, itsasaldi bakoitzaren ondotik, zakua bizkar gainean hartuta joaten zitzaion (Albertoren etxea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen
|
zituen
laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon emakumeen askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan?
|
|
|
Domingok, egia esan, anarkistekin gero eta harreman estuagoak zituen; Albertok argi eta garbi esan zion: nire etxea hire etxea duk, salako sofa hori hiretzat, eta Domingo, itsasaldi bakoitzaren ondotik, zakua bizkar gainean hartuta joaten zitzaion (Albertoren etxea hiri inguruan zegoen, portu batetik besterako erdibidean, hiriburuko erdigunetik eta Regina enetik aski urruti), lagunaren eskaintza onarturik; Albertok, baina, Domingoren egonaldi guztiak aprobetxatzen
|
zituen
laguna kausarako irabazteko, batean bilera batera gonbidatzen zuela eta bestean manifestazio batera, Alberto bere ideietarako bizi baitzen, goitik beherako diziplina batean sartuta, gizon emakumeen askatasuna eta berdintasuna helburu; aldian behin, gainera, proposamen bat luzatzen zion: lehengoan nagusiarekin hitz egiten egon ninduan... errepublikano jatorra duk eta haren konfiantzazko gizona nauk, badakik... eta inprentan bazagok hiretzako moduko lana... apirilean, izan ere, errepublika aldarrikatu zitean, bai, eta memento ezin hobea duk inprentari bultzada bat emateko... baina horretarako diru iturriak behar ditiagu, eta hik ez al huen komertzioa ikasi?; elkarrizketaren beroan Domingok baietz esaten zion, baina, benetako orduan, beti atzeratzen zuen erabakia:
|
|
2011
|
|
|
Bere jakituriarekin eta bere logikarekin, Honoriok bertze behin konbentzitu
|
zituen
lagunak?
|
|
|
Han egin zituen Martinek lehenengo ikasketak. Robert Graves eta Elizabeth Bowen izan
|
zituen
lagun ikastetxean haur jolasetarako.
|
|
2012
|
|
|
Bere jakin mina hain biziki piztu zuen auziaren inguruan hainbeste informazio kolpera etortzeak, eta hain ustekabean? Ahaleginak egin behar izan
|
zituen
lagunaren jarduna eteteko, dena asimilatzeko beta izan zezan:
|
|
|
Eta orduan, espero nituen gonbidatuentzat adinako hornigarri nuela, baimena eman nion espainiarrari kontinentera joateko, atzean utzi
|
zituen
lagunekin zer egin zezakeen ikustera. Idatziz agindu zorrotzak eman nizkion, esanez ez zezala gizonik ekarri, aldez aurretik bere aurrean eta agure basatiarenean zin egiten ez bazuen uhartean aurkituko zuten pertsona ez zutela irainduko, haren kontra ez zirela borrokatuko, edo ez ziotela eraso egingo; hark zintzo jokatu baitzuen, haien askatasuna lortzeko norbait bidaltzeko neurriraino; eta aldiz, horrelakorik gertatuko balitz, haren ondoan geratu eta haren alde egingo zutela, eta edonora joaten baziren ere, erabat haren esanak beteko zituztela; eta esandakoa idatziz jarri eta sinatu zutela.
|
|
2013
|
|
|
Zure lehengusu Aitor munduan zehar egin zuen bidaiari buruz ari zitzaidan berbetan. Argentinan pasatutako hilabeteaz ari zen, Buenos Airesko San Telmo auzoan italiar mutil batekin partekatu zuen apartamentuaz eta han egiten zituzten festa klandestinoetan ezagutu
|
zituen
lagun iraultzaileez. Nik ere ezagutzen nuen auzo hura, institutu garaian irratiko saioan aukeratu nuen lekuetako bat zen eta.
|
|
|
Okindegitik porturako bidea aitaren ondoan egiten nuen, eskutik helduta, bidean topatzen
|
zituen
lagunekin izaten zituen elkarrizketak zintzo zintzo entzunez.
|
|
|
Haietarik, bi mutil egin
|
zituen
lagun min, musulmanak haiek ere, aski ikuspegi zabalekoak, bera bezala, eta haiekin ateratzen zen normalean, kafetegi batean zerbait hartu, pelikula bat ikusi edo Parisko parkeetan paseo bat egiteko; egun batean, ordura arte egin ez zuena ere egin zuen: futbol partida batera joan eta hura ikusi, Paris S. G. eta Manchester Uniteden artean, hain ziren bertze bi lagunak futbolzaleak?
|
|
|
«Potrohandia» zelako jarri zioten, baina urduria ere bazen, haren anaia Jabiren esanetan. Joxe Mari Lasa, Naparra, Atxunberri, Astotxo, Inma Albisua, Peio Areizaga eta beste
|
zituen
lagun Etxanizek. Euskal kulturaren bueltan mugitu izan zen, eta mugitzen da egun ere haren lagunartea.
|
|
|
«Forster koronelari idatzi diot erregu bat egiteko, alegia, ahal baldin badu, Wickhamek erregimentuan
|
zituen
lagun mamiengandik iker dezala ea gizonak ba ote duen senide edo lagunik, hiriaren zein partetan ostendu den jakin dezakeenik. Aukeraren bat egongo balitz norbaitengana jotzeko eta halako lorratzen bat eskuratzeko, ondore handiko gauza izango litzateke.
|
|
|
Haietarik, bi mutil egin
|
zituen
lagun min, musulmanak haiek ere, aski ikuspegi zabalekoak, bera bezala, eta haiekin ateratzen zen normalean, kafetegi batean zerbait hartu, pelikula bat ikusi edo Parisko parkeetan paseo bat egiteko; egun batean, ordura arte egin ez zuena ere egin zuen: futbol partida batera joan eta hura ikusi, Paris S. G. eta Manchester Uniteden artean, hain ziren bertze bi lagunak futbolzaleak...
|
|
2015
|
|
|
Sastrakek desagerraraziko zuten azkenerako ibai ahul eta mehar hura, haien nerabe garaiko jolastoki zena? Zenbat arratsalde eman
|
zituen
lagunak bertan bere zain, harri eta sasitza artean altxor preziatuen bila. Gomuta horiek guztiak errealak dira ala ilusio huts?
|
|
|
Lagunak eramaten zituen mendira, ekaitza zenean batik bat. Gorroto
|
zituen
lagunik minenak, preseski. Gailur gailurrera iristen zirenean, sokaz lotzen zituen kide mozoloak makila luze bati.
|
|
|
Bestalde, eta hauxe zen gainera Iñakiren jakin mina gehien pizten zuen ezaugarrietakoa, ikaragarri bizkorra omen zen, egundoko nota onak ateratzen zituena ikasgai guztietan, bereziki saiatu gabe gainera; horrez gain, pianoa jotzen omen zuen eta hizkuntzak ikasten. Kurrikulum hura guztia entzunda, zeinahi enpresatan hartzeko moduko neska irudituko zitzaion edonori, baina ez derrigor inor maitemintzekoa; Iñakik, aldiz, gero eta amorostuago zirudien, ez zuen beste gairik izaten, eta Montseren bi ikaskide egin
|
zituen
lagun, eguerdiro haiekin bildu eta bere kausaren aldeko bihurtzeko. Miren eta Miren zuten izena biek, Montse bera bezala ordiziarrak, bata lodia bestea argala, biak tuntun paelak.
|
|
|
Beldur gutxi eta kontzientzia urriagoz, Ordiziako batzokitik ezagutzen
|
zituen
lagun batzuekin elkartu eta Loiolara abiatu zen Kepa orduan, bitan pentsatu gabe, aberriaren erasotzaileei aurre egiteko gogotsu. Besoak antxumatuta zain egotea baino hobea, dudarik gabe.
|
|
|
Ordurako hasieran baino umoretsuago zirudien Izaskunek, eta irribarrez entzuten zituen Sevillako bizimoduari buruz kontatzen zizkionak. Kepak tarteka baino ez zuen hartzen parte solasaldian, aukeran puztuegiak aurkitzen
|
zituen
lagunaren deskribapenak zehazteko batzuetan, Bartzelonako bere urtebeteko esperientzia gaineratzeko beste apurretan. Atera tiratzea, baina, ez zegokion berari.
|
|
|
Soinurako zaletasun izugarria zekarren Joxeaustinek eta, pentsamenduetan astirik galdu gabe, tratua egin zuten Jexuxek eta biek, Joxeaustinen aita bitarteko zela. Gogoa eta denbora
|
zituen
lagun Joxeaustinek: eskuan min hartuta zebilen, istripu bat zela kausa, eta hileko pentsioa jasotzen zuen horregatik.
|
|
|
Malenek 8 pizzako bi eskaintza berezi
|
zituen
lagun kuadrillentzat. Zuk bi eskaintza horiez gain, 12
|
|
2016
|
|
|
Ama bizi zela ez zen inoiz horretaz ohartu, baina orain estrategia maltzur, ondo pentsatu eta guztiz makurra iruditzen zaio: Alsina ontziko bidaiaz hitz egiten zuenean, sarritan aipatu ohi
|
zituen
lagunak eta bestelako ontzikideak, baina izen hutsez: Libe, Itziar, Marianjeles...
|
|
|
Kantxara pasa zen Eugenia laidotua. Errebote pareko harmailetan zeuden bere ingurura bildu ahal izan
|
zituen
lagun politikoak: koparekin batzuk, zigarro hutsarekin beste batzuk, eta inor eskuak patrikan.
|
|
2017
|
|
|
Kepak dezepzioa sumatu dio Txemari. Beharbada esperantza zuen, Yuriyk bere abilidadeak erakutsiko ote
|
zituen
lagunaren kokotsean.
|
|
|
aitarekin nahi zuena egin zezakeen: nahi zuena jan, nahi
|
zituen
lagunak etxera ekarri, eta, aitaren ordutegiak zirela eta, nahi zuenean etxetik irten eta bertara itzuli. Gainera, aitaren etxean bizitzea erosoagoa egiten zitzaion.
|
|
|
Eta nire semearen kontra hasi ziren, irakasleak ikusarazi zielako txibato bat zela, etxean eskolako gauzak kontatzen zituela. Aurka jarri
|
zituen
lagun guztiak. Eta jazarpena orduan hasi zen.
|
|
|
Gauez antolatzen zituzten dantzaldietan dantzan. Bere ikaskideak ikusten
|
zituen
lagun berrien artean pozik. Ligetxoak ere ikus zitzakeen.
|
|
2018
|
|
|
Kresala. Hemen ezagutu
|
zituen
lagunak. Lanbideaz ezer jakin barik enbarkatzen ziren gazteak, nola egiten zien agirika ganorabako haiei.
|
|
|
han zegoen, eskuratu zituen eta askotariko kuotak nola edo hala ordaintzeko ematen zioten lanen iturrian. Hantxe, egin
|
zituen
lagun berrien sorburuan. Hantxe, joaten zen tokian, esaten zituen gauzen, mugitzen zen moduaren muinean.
|
|
|
Ez zen izan erabaki erraza, eta inguruko kide askoren sostengurik gabe jardun behar izan zuen, gainera, egiteko horretan Roman Rico alkateordeak. Irunen PSE barruan itzala zuten kide bakan batzuk izan
|
zituen
lagun, Enrique Noain zinegotzi ohia kasurako, baina gutxi izan ziren. Jazarriak izan ziren, gainera.
|
|
|
Ea bera ere ez zegoen aspertuta beti eredu jakin batzuen atzetik ibiltzeaz, eta handik sistemak markatu nahi zien arriskurik gabeko bizimodua bizirik gabea zela. Halako zirrikituak bilatzen
|
zituen
lagunaren buruan zeharka ideia desberdinen bat sartzeko, lagun minaren lautasunaz bat batean ohartu balitz legez. Baina Thiyyak ez zion halako hausnarketetan erraz jarraitzen eta bazirudien Naomik amore ematen ziola adiskidea bere bidetik tiraka eramateari.
|
|
|
Ez zituen berrogeita bost urte bete eta dagoeneko hilda
|
zituen
lagun taldeko guztiak. Andoni zen bizirik zirauen bakarra.
|
|
|
Nola joan Iruñeraino? Nola aurkituko
|
zituen
lagunak han. Nola egingo zuen ez ikusteko?
|
|
|
Beste inork ez zekien horren berri. Lagun asko izan zituen beti, urte askoan eutsi izan zien lagunei eta beti izan
|
zituen
lagun berriak, oso gazteak batzuetan, oihaneko portuetatik iritsi berrien artekoak, edo baita geroago Turebako jendearen artekoak ere, horietako batzuk kolonia frantsesetako erretiratuak. Eutsi egiten zion jendeari, zeinahi adinetakoari, bere inguruan, zuen buru-argitasunarengatik omen, hain bizia, bere alaitasunarengatik, sekula bazter uzten ez zuen bere naturaltasun paregabearengatik.
|
|
|
Ez zituen berrogeita bost urte bete eta dagoeneko hilda
|
zituen
lagun taldeko guztiak. Andoni zen bizirik zirauen bakarra.
|
|
|
Nola joan Iruñeraino? Nola aurkituko
|
zituen
lagunak han. Nola egingo zuen ez ikusteko?
|
|
2020
|
|
|
Eta harekin hainbertze ez egoteko aitzakiak bilatu zituen aldian aldian. Gero Bordelera joan zen Amaia ikastera, eta egin
|
zituen
lagun berriak hark ere. Ez zen hain deigarria izan urruntzea.
|
|
|
" Jotak kantatuz egiten genion aurre beldurrari" kontatu ohi du. Orduan egin
|
zituen
lagun kanpotik ekarritako preso sozialistez, komunistez eta anarkistez arduratzen ziren Iruñeko emakume ezkertiarrak. Beren burua arriskuan jartzen zuten guztiek debekaturiko jana eta tabakoa eramaten.
|
|
2021
|
|
|
Merkatu eraikinaren aterpean bilatu zuen babesa apur bat onera etorri arte. Eternalak egin zitzaizkion orduak igaro
|
zituen
lagunen berririk gabe, whatsapari adi. Halako batean Brianen zenbakian En linea irakurri zuen.
|
|
2022
|
|
|
Agnes, Amelie, Antoine eta gizonkotea Brauliorenean geratu ziren. Michelek, gizonkoteak, barrenak hustu
|
zituen
lagun giroan. Bazuen horren beharra.
|
|
|
Medikuntzako lehen maila saldu zioten baino kapitalistagoa atzeman zuen, hala izaterik baldin bazen. Klaseko oharrak partekatzen
|
zituen
lagun bat baino ez zuen egin, eta ortzegunetako hamargarren garagarnorako ohartu zen beharbada bertze interes batzuek bultzatzen zutela eskuzabala izatera. Naiarak behin eta berriz agintzen zion bere buruari ez zela errepikatzaileak bezalakoa izanen:
|
|
2023
|
|
|
Zuhaitza tximistak lehertzean ateratzen duen dunbotsa zirudien ahots hark estatuak bezain geldirik utzi
|
zituen
lagunak, arras izuturik. Ingurura begiratu arren, ez zuten ezertxo ikusten.
|
|
|
Bikotekiderik ez zuelako kontzientziaz joan zen hondartzara, hartu zuen kafe bat, paseatu zuen kalean. Negarrez irudikatu
|
zituen
lagunei emango zizkien azalpenak: " Bukatu da, banandu egin gara".
|
|
|
Jauregiaren okupazioak iraun zuen bitartean ikasi zuen lasaitzen. Uste ez zuen lekuan egin
|
zituen
lagun berriak. Aitziber bereziki.
|
|
|
Destaina keinua egin zuen honek. Kanpoan zain
|
zituen
lagunei, baina, irribarrez erakutsi zien Iratik klorofilazko txiklea, ordaindu zuela ezkutatuz. Bietan galtzaile.
|
|
|
Eta horrez gain, nik ezagutu dudan emakumerik egiazkoena izan da: edonon eta erraz egiten
|
zituen
lagunak, jende guztiari ateratzen zion irribarrea.
|