|
2002
|
|
|
Lehenbizikoa, bereziki, aldaketa ugarikogarai baten hasiera bat izan zen, agente ekonomikoak bizi zireneko erakundeenesparruari dagokionez. Diktadura erregimenaren politika ekonomikoak ondorionabarmenak izan
|
zituen
Hego Euskal Herriko egoeran.
|
|
2007
|
|
|
XVI. eta XVII. mendeetan, Nafarroa, independente zen" euskal" estatu bakarra Gaztelaren eta Frantziaren artean zatitu zuten. XIX. mendean, lehen" herrien udaberriaren" kariaz Erdialdeko Europan dozenaka mugimendu nazional pizten ziren bitartean, bere erakundeak galdu
|
zituen
Hego Euskal Herriak (Ipar Euskal Herriak, XVIII. mendean), bi gerra zibiletan odolustu ondoren. XX. mendea beste" herrien udaberri" banarekin hasi eta bukatu zen Europan, baina Euskal Herria oso urrun zegoen turkiar, austro hungariar eta sovietar enperadoregoetatik.
|
|
|
Arrantzaleen borondatezko lanak eta batez ere efektibotasunak oso eragin positiboak izan
|
zituen
Hego Euskal Herriko gizartearen mobilizazioan, lan honen beste atal batean adierazten dugunez, baina errenta ona eman zion ere arrantzaleen irudiari ez ezik Jaurlaritzaren gestio ahalmenaren balorazioari. Distantziatik ikusita, Itsas Geroa taldeko gure elkarrizketatuak argi uzten digu arrantzaleak azken finean euren momentuan momentuko interesen alde ari zirela, eta nolabait interes horiek ordain txikia jaso dutenean orria pasatu dutela afera honetan, eta Jaurlaritzaren eraginkortasun irudia ez dela horrenbeste goraipatu behar:
|
|
2009
|
|
|
Edozelan ere, hamarraldiaren amaieran Unión Radio espainiar taldeak irentsi egin
|
zituen
Hego Euskal Herriko irratiak oro. 1926ko apirilean Espainiako Gobernuak irratiari buruzko arautegian eginiko erreforma zegoen horren jatorrian.
|
|
|
Euskal presoen aldeko hainbat ekitaldi antolatu zituen, lehenengo Albainarekin eta ondoren Zum Zumekin. Joan Manuel Serrat eta Paco Iba, ez abeslariak, Els Joglars antzerki taldea eta beste hainbat artista ekarri
|
zituen
Hego Euskal Herriko hiriburuetara. urteak ziren.
|
|
2012
|
|
|
Gipuzkoako Batzar Nagusietan eta Bilduk agintea duen udalerrietan ere normal aritu ziren lanean. Urtero egin ohi duen bezala, Ikasle Abertzaleak taldeak eskolak antolatu
|
zituen
Hego Euskal Herriko 29 herritan, «jaiegun inposatu eta arrotz honi» erantzuteko, eta aukera baliatu zuten Euskal Eskola Nazionala «apurka apurka eraikitzeko» deia egiteko. Bestelako protestak ere izan ziren.
|
|
|
Denak ez ziren protestak izan. Guardia Zibilak ospakizunak egin
|
zituen
Hego Euskal Herrian dituen egoitzetan, eta Madrilen antolatutako ekitaldietan Yolanda Barcina Nafarroako presidentea eta Eusko Jaurlaritzak Madrilen duen ordezkari Irune Agirrezabal egon ziren.
|
|
|
HB eta ezker abertzalearen gainontzeko sigla guztiak legez kanporatu zituztenean, 2007an, azaldu zen berriz ere euskal politikagintzaren agertokira. ANVk 300ndik gora zerrenda aurkeztu
|
zituen
Hego Euskal Herriko Udal eta Foru hauteskundeetan, eta horietatik 133 legez kanporatu zituen Espainiako Justiziak. Azkenean, 2008ko irailaren 16an, legez kanpo utzi zuten alderdia, eta hala jarraitzen du oraindik ere.
|
|
2013
|
|
|
Bi urte horietan handitu zen gehien Espainiako polizien kopurua. Barne Ministerioak 289 polizia gehiago bidali
|
zituen
Hego Euskal Herrira. Horrez gain, bi urte horietan Espainiako Armadako kideen kopuruak ere gora egin zuen.
|
|
|
Gerla hastapeneko artikulu batzuetan agertu zen kezka hori. Hiriart Urrutik hainbat aldiz kritikatu
|
zituen
Hego Euskal Herriko euskaldunak, alemanen propaganda aise sinesteagatik edo Frantziaren kontra zirelakoan, alemanen alde jartzeagatik. Erran behar da Europako herrialde neutroak, Espainia bezala, alde batekoen eta bestekoen propagandaren jomuga zirela, Jean Claude Montant en tesiaren arabera:
|
|
2014
|
|
|
Garbi daukate zein diren «marra gorriak», Martinezek dioenez, ustelkeriaren aurkako borroka, aberastasunaren banaketa... ikurtzat dituzte?; baina, orain, alderdia antolatzea dute lehentasunezko, «ahal den mugimendu sozial handiena eratzeko». Podemosek Europakoetan 72.425 boto lortu
|
zituen
Hego Euskal Herrian %6, 7ko babesa?, eta bosgarren indarra izan zen. EAE eta Nafarroa bereizita Europako hauteskundeen ondotik, Podemos Ahal Duguk zioen Hego Euskal Herri bezala funtzionatzen zuela.
|
|
|
Duela gutxira arte, bizar osoak XX. mendeko 70eko eta 80ko hamarkadetako oroitzapenak ekartzen
|
zituen
Hego Euskal Herrian. Gaur egun, berriro ohiko bihurtu da gazteen aurpegiak ilez estalita ikustea.
|
|
|
5 Ordura arte migrazio saldo negatiboak izan
|
zituen
Hego Euskal Herriak. XIX. mendeko azken laurdenean, baina, egoera hori aldatu egin zen Bizkaian, ez, ordea, Araba, Gipuzkoa edo Nafarroan.
|
|
2015
|
|
|
Iniciativa Internacionalistak 140.000 boto lortu
|
zituen
Hego Euskal Herriko lau herrialdeetan, botoen %16 Euskal Autonomia Erkidegoan eta %11, 4 Nafarroan?. Pozik egoteko moduan ziren Alfonso Sastreren hautagaitzaren alde egin zutenak, nahiz eta ez zuten europarlamentaririk lortu.
|
|
2021
|
|
|
Preso Politikoen Nazioarteko Eguna izan zen atzo, eta Sortuk manifestazioak antolatu
|
zituen
Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Donostian eta Bilbon eguerdian egin zituzten, eta arratsaldean, berriz, Iruñean eta Gasteizen; guztira, milaka herritar batu ziren lau deialdietan, euskal presoen askatasuna eskatzeko.
|
|
|
Hauteskunde orokorrak zetozela, ETA Militarra kanpaina aktiboan zen, Herri Batasunarentzat boto eske. Aurreko egunean 23 lehergailu zapartatu
|
zituen
Hego Euskal Herrian.
|
|
2022
|
|
|
INE Espainiako Estatistika Institutuak gaur argitaratu ditu iazko erroldatze datuak, abenduaren 31ra bitartekoak, eta, datu horien arabera, biztanle kopurua apaldu egin da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta apur bat handitu da Nafarroan. Guztira, 6.171 biztanle gutxiago
|
zituen
Hego Euskal Herriak 2021 bukaeran, 2020ko datuekin alderatuta. Ipar Euskal Herriko azken datuak 2019koak dira, baina, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako biztanle kopurua aintzat hartuta, uler daiteke oro har Euskal Herrian biztanleria murriztu egin zela.
|
|
|
Gaztelako unibertsitate dogmatikoetara eta kontrolatuetara jotzea, presio eltze ideologikoan egostea, latinez edo/ eta gaztelaniaz, euskaraz idaztea artean ere tabua zelarik. Martin Azpilkueta Doctor Navarrus ospetsua (Hondarribian gotortu ziren nafar legitimisten familiako kide gaztea eta Frantses Xabierren senitartekoa) izan zen Tolosa Okzitaniako unibertsitatean ikasketak egin
|
zituen
Hego Euskal Herriko azken ikasleetako bat. Beste hainbat nafar bezala, Frantses Xabier bezala, deserrian hil zen, Erroman.
|
|
|
Hegemonia hori desberdina da lurraldearen arabera, ordea: Araban (32) eta batez ere Bizkaian (74), lehen indarra da, eta bi herrialde horietan lortu
|
zituen
Hego Euskal Herri osoan dituen bost alkatetik lau. Aldiz, duela hiru urte, EAJk baino alkate gehiago lortu zituen EH Bilduk Gipuzkoan, eta, Nafarroan, aho biko interpretazioa dute haren datuek; udaletan, Geroa Bai urrun dago parlamentuan lortzen dituen emaitzetatik —20.177 udaletan, 59.106 parlamentuan—, baina, tokiko inplantazio apala izanagatik, 2015ean Nafarroako Gobernuko lehendakaritza lortzeko eta 2019an gobernabiderako giltzarri izateko gai izan da.
|
|
2023
|
|
|
Horien arabera, langabeen kopuruak behera egin du azken urtean, eta gora landunenak. 2022ko abenduan, SEPEk aurreko urtean baino 4.463 langabe gutxiago zenbatu
|
zituen
Hego Euskal Herriko enplegu zerbitzu publikoetan, eta 18.356 afiliatu gehiago Gizarte Segurantzan. Alderik handienak Gipuzkoako eta Arabako emaitzetan jasotzen dira.
|