|
2002
|
|
|
Joxe Lizasoren ehunka bertso biltzeaz gainera, bere etxean behin ere bertsorik kantatzen ez omen duen bertsolari honen gaztetako kontuak, nola kalean aurkitu zituen propaganda paper batzuengatik Donostiako Ondarretako gartzelan denboralditxo bat giltzaperatua pasa behar izan zuen, eta abar jasorik daude bertan. Hala nola, Txapel, Basarri, Uztapide, Zepai, Xalbador, Mattin, Arozamena, Lazkao Txiki, Lazkano, Gorrotxategi, Lopategi eta beste ezagutu zituen moduak, eta beraiekin bizi izan
|
zituen
gorabeherak. Adibidez, Manuel Lasarte osasunez larri zebilela-eta, Lizasok hura hizpide hartu zuenean, Uztapidek nola jarraitu zion, bertso batean negarrez amaitzeraino.
|
|
2006
|
|
|
Demografiaren beheraldiak eta bere ondoriek, Errekonkista gelditzeak, diruak izan
|
zituen
gorabeherek, nekazariak pobretzeak, etab. kalte handiak eragin zieten jaunen errenta iturriei. Ahaide nagusiek baliabide guztiak erabili zituzten beren errenta maila mantentzeko eta errenta berriak eskuratzeko.
|
|
|
Dena esan behar bada, ordea, Liston jaunak izan
|
zituen
gorabehera batzuk ebakuntza horretan.
|
|
2009
|
|
|
Monzon buruzagi komunista nafarraren biografia. Alderdi Komunistak gerra osteanbizi izan
|
zituen
gorabeherak aztertzeko baliagarria.
|
|
2010
|
|
|
Komunikazio honetan, FAGOR Kooperatibak bizi duen nazioartekotze prozesuan hizkuntzekin gertatzen ari dena eta horrek urteotan lantzen diharduten Euskara Planari nola eragiten dion. Momentu hartan, enpresak bizi
|
zituen
gorabeherak eta horiei buruzko balorazioak eta sentsazioak azaleratu zituzten kongresuan. Nahiz eta momentuz eredu bat ez duten osatu, beharrean oinarrituta, bidean zeudela adierazi zuten.
|
|
|
gizona eta mendea), egilearen, idazlearen eta idatzizko lanen berri ematen da. Halaber, bizi izan
|
zituen
gorabeherak eta mendeari eta garaiari buruzko zenbait jakingarri hartaratzen da. Ducrot autoreak (1984) être du monde izendatuko lukeen hori aurkezten da, koordenada biografiko, espazial eta kronologikoetan.
|
|
2011
|
|
|
Martin Bengoa etnologoak hilabete luzean Israelen izan
|
zituen
gorabeheren berri ematen digu kontakizun honek. Hara joan zen Shalomon Vardi irakasleak gonbidaturik ikerketa batzuetan parte har zezan.
|
|
2012
|
|
|
Agintaldiko bigarren urtean, enplegu politika aktiboen kudeaketak eta Lanbide berriaren diseinua izan ziren mahaiaren egiteko nagusiak. Eskuduntzak izan
|
zituen
gorabehera politikoetatik aparte, berriro ere gobernuak, patronalak eta CCOO eta UGT sindikatuek Lanbideko agintaritza organoen banaketa eta erabakiak hartzeko sistema adostu zuten. 2010eko azaroan aurkeztu zuten akordioa, eta enplegu zerbitzu publiko eraberritua «gizarte elkarrizketaren fruitu» zela aldarrikatu zuten.
|
|
2013
|
|
|
Bennet andereñoak bakarrik uste zuen auzi horretan Hertfordshireko gizarteak ezagutzen ez
|
zituen
gorabehera aringarriak egon zitezkeela; bere tolesgabetasun gozo eta sendoaz eskuzabaltasuna erregutzen zuen, eta txarto adituetarako lekua ere utz zezatela eskatzen zien behin eta berriz. Baina gainerako guztiek munduko gizonik txarrentzat gaitzesten zuten Darcy jauna.
|
|
|
Egin dugun eduki azterketa zabalak balio izan digu gerlaren inguruan ager zitezkeen gaien ezaugarri ezberdinen ikusteko, ikertzeko eta hortik ondorioen ateratzeko. Alde batetik, gerlari buruzko ezaugarri orokorrak neurtu ditugu, hala nola gerlako lekuak berak nola deskribatzen zituzten, gerlako bizipenez zer kontatzen zuten, gerlak soldaduen moralean eragiten
|
zituen
gorabeherak nola agertzen ziren eta abar. Baina gerlari buruz egin diren tesietan anitz aztertutako sail orokor horretaz gain, beste batzuetan ere jarri dugu arreta, hala nola euskaldun gisa zer jarrera agertzen zuten, eta baita ere fededun gisa.
|
|
2015
|
|
|
Aditzean ikusi
|
zituen
gorabeherarik larrienak, baina testuinguruari esker, hiztunak ez zirela nahasten esan zuen. Azken batean, hitz jakin batzuk baizik ez ziren ulertzeko eragozpen (34 or.):
|
|
|
Hark pairatu
|
zituen
gorabeherak topa ditzakegu egoera parekidearen atzerabidean eta menderatze maskulinoaren ezarpena euskal jendartean.
|
|
|
biltzea arriskutsua zen; komunikazioa, zaila; estrategiari buruzko eztabaida, elkarren arteko diferentziak argitzea bezain gaitza; taldetxo bakoitzak biltzen zuen benetako indarra jakitea ere, ia ezinezkoa. Klandestinitateak ezarritako eragozpen hauek bere eragina izan zuten, ezbairik gabe, ELAk bizi izan
|
zituen
gorabeheretan.
|
|
2016
|
|
|
Haien barne egonaldia ez zen txantxetakoa, Bernard Levy eta bere anaia zaharrena, adibidez, barnetegitik, soilik eguberritan eta udako oporretan ateratzen ziren, eta horrek eskolak bere baitan
|
zituen
gorabehera guziak ezagutzea erakartzen zituen. Bizi baldintzak zorrotzak ziren.
|
|
|
Baina bortizkeria ere aipatu zuen, haren inguruko eta gai honengatik ezagutu
|
zituen
gorabeherak argitu nahi izan zituen:
|
|
|
Horretan kukurruku gorako beste kultur gizon nafarrekin harremanetan sartzeko aukera ongixko profitatzeaz gainera, eta tartean Yanguas Miranda bera bazegoen, pisuzko ardurak bete zituen, besteak beste, 1925.ean kudeatu zuen idazkaritza nagusia. Halarik ere, eta Batzordean goiko karguak nork betetzen
|
zituen
gorabehera, azpimarratzekoa da Campionek zein Euskara Elkartearen hainbat partaideek Monumentuen Batzordean izan zuten garrantzia, mende bukaerako euskaltzaleek Nafarroako bizitza kulturalean izan zuten indarra garbiki erakusten diguna; Zalbak, bada, euskaro ek irekiriko bidetik jarraitu zuen zuzen zuzenean.
|
|
2017
|
|
|
Ausarta izango zen. “Ez daukak ezer galtzekorik, izan hadi ausarta” esan ahala bururatu zitzaion bazeukala galtzeko, lohitan sartzen ari zela eta, beharbada, kolkoan dantzan
|
zituen
gorabehera haiek guztiek “eraikita” zeukatena pikutara botako zutela.
|
|
|
Atxikimendua, errieta egin zion bere buruari, ausartu gauzei berezko izena ematera: M. A. I. T. A. S. U. N. A. Beharbada, Nafarroako EHGAMeko guztien artean, Oskar litzateke Axirekiko sentitzen zuen oldarrari izen hori ematen ausartuko zen bakarra, Oskarrek Juanillorekin
|
zituen
gorabehera sasiengatik maitasunaren objektua –hartu eta utzi zebiltzan umeak kukuka bezala, eta haien harremana areago zen sufrimendu errenta, beste ezer baino– zalantza dantzan izaten zuelako edo, ederki entenditu zuen sentimenduaren izaera eta izendatzeko lotsa galdu zuen. Txatok aldiz “ergelkeriak” esanen zion, “maitasuna?
|
|
2018
|
|
|
Hots, Izagirrek Euskaldunak ulertzeko testuinguru soziala eta hartzaileen igurikimenak kontuan hartzea ezinbestekotzat jotzen du, eta baita, horrekin lotuta, liburuak argitaratzeko izan
|
zituen
gorabeherak ere. Justu hortxe kokatuko genituzke, halaber, zentsurarekin izan zituen arazoak.
|
|
|
Alabaina, Frankismoko gobernu zentsuraz hitz egiteko aski zaigu zentsura kontzepzio klasiko liberal horri atxikitzea, eta horixe da artikulu honetan erabiliko duguna. Izan ere, artikulu hau Orixeren Euskaldunak liburuak zentsura frankistarekin (aurretiazko zentsurarekin) izan
|
zituen
gorabeherez jardungo da. Zehazki, liburuak hogeita hamar urtetan zentsurarekin izan zituen arazoak aztertuko ditugu.
|
|
2019
|
|
|
Vandalia osatzen duten Rocio de Frutos sopranoa, Gabriel Diaz kontratenorra, Victor Sordo tenorra eta Javier Cuevas baxua ibilera handiko ahotsak dira, Sevilla hiriak bilduak, eta musika barrokoan nazioarteko entzutea duten ensemble eta zuzendariekin aritzen dira maiz. Elkarrekiko oreka egonkorrean, XVI. mendeko konpositore handien obren bidez nao Victoriak bizi
|
zituen
gorabeherak zentzu ederraz gauzatu zituzten Orioko San Nicolas de Bari elizan.
|
|
2021
|
|
|
Hirurak ere XX. mende hasieran jaioak dira, eta XXI.era ailegatu gabeak; gainera, Mikis Theodorakis konpositore ospetsuak hiruren olerkiak musikatu zituen. Ordea, haien funtsezko ezaugarria da hirurak oso fuerte lotuak daudela, nor bere manerara, Greziak XX. mende osoan barrena ezagutu
|
zituen
gorabehera eta gatazketara.
|
|
2023
|
|
|
1864an euskal foruen defentsan Pedro Egañak Espainiako Senatuan kontatu zituenerako herri xeheak ondo asko ezagutzen zituen urretxuarrak gitarra bat eskuan burututako balentria guztiak, baita Egañak kontatu ez
|
zituen
gorabeherak ere.
|
|
|
Hogeita bost urtez elkarren etsai izan ziren biak. Luterorekin liskartu baino lehen, Erasmokin ere izan
|
zituen
gorabeherak Eck ek, Testamentu Berriko grekoari buruzko Luteroren iritziagatik. Eck ek liburu bat idatzi zuen Luteroren 95 tesien kontra eta bertan heretikotzat eta Husita fanatikotzat hartu zuen.
|
|
|
«Ez zen aztertu COVIDaren txertoak hilekoan gorabeherarik eragin ote zezakeen edo ez; eta bai, eragiten zuen. Aldez aurretik jakin izan bagenu hilekoan eragiten
|
zituen
gorabehera horiek iragankorrak zirela eta ez zirela larriak, hilekoa dugunok askoz lasaiago egongo ginateke. Baina hori ere ez zuten aztertu.
|