|
2010
|
|
|
Eusebio Maria Azcuek, 1859ko Marokoko gerla zela-eta idatzi
|
zituen
bertsoetan, gogor egin zien kristau txarrei.
|
|
2012
|
|
|
Zortzi hilabete eman zuen preso, eta kartzelan bertan idatzi zuen elegia ospetsua. " Bizimodu deserrotua eta moldakaitza" izan arren, idatzi
|
zituen
bertsoak" garaiko lirikaren eragina jaso zuen pertsona ikasi batek eginak dira". Amenduxen elegia euskaraz idatzitako testu zaharrenetariko bat da.
|
|
2014
|
|
|
Amikuzen mutiko libertinak erran nahi du dantzaria, dantza maite duena. Etxahun Barkoxek Barkoxeko eliza, apezaren kontra egin
|
zituen
bertsoak, honela hasten ditu: " Egun Barkoxen baita libertitzeko pesta". 60
|
|
|
Gerla aitzin ere sartua zen durduza, Guilcherk aipatzen dituen informatzaileek onartzen dute toberaren auziaz" quilnetaitpas trop humain". 1937ko Irisarriko toberan parte hartu zutenak zitezkeen, Terexa Lekunberrik bildu
|
zituen
bertsoetan, zatira izpirik ere ez baita: dena apaingailu eta konplimendu.
|
|
|
Perpelesi kolpia, horrela esaten genuen, ez orain esaten den iktus. Eta halako batean agertu da, memoria kolpe batean, agertu dira Xamuiok asmatzen
|
zituen
bertsoetako hitz batzuk, hitz batzuk bakarrik, modu setatsuan. Gorputzean, hezur ertza batetik, intermitentzian.
|
|
|
Batzuetan, gerrako pasarteak eta krudeltasuna biltzen
|
zituen
bertso haietan, gerrak beregan utzitako markak.
|
|
|
Xamuioren ahotsaren tolesduretan bilatu ahal izateko zinta horiek entzutea gustatuko litzaidakeela ezin ukatu. Kantatu
|
zituen
bertsoen doinua ezagutu, haren ahotsaren pikorrak. Testu honi tentsio narratiboa eransteko zintak bilatuko ditudala esan nuke une honetan, baina hori horrela izango den ez dakit oraindik.
|
|
|
Halabeharrez, ez baitzegoen bertso horien beste arrastorik inon. Ezin jakin non entzun
|
zituen
bertsook Xamuiok, zuzenean Axurari edo beste norbaiti entzun ote zizkion. Ezin jakin fidelak, berinterpretatuak edo asmatutakoak diren bertso orijinalak agertu ezean.
|
|
2015
|
|
|
Alkohol apur bat lortzerik izan zutenek topa egin zuten. Bertsolari batek agudo asko bota
|
zituen
bertso batzuk, segituan ahoz aho zabaltzen hasi zirenak: " Txoritik erorita il omen da Mola".
|
|
2016
|
|
|
Donostian 1899 urtean estreinako aldiz eskaini zen Txanton Piperri hau lehendabiziko euskal operatzat badu Arana Martija euskaltzainak, bertan lehenengo aldiz euskal folklorearen hainbat osagai musikal agertzen zirelako, testua ere euskaraz zegoela. Edozein modutan, Aboitizek ondu
|
zituen
bertsoak honakoxeak ditugu:
|
|
|
Aparteko bertsolaria izan genuen, antzerkigile eta kazetari txikia, eta Tolosako bizitza publikoan guztiz sartuta, berebiziko eragile kulturala gertatu zen. Kantatu
|
zituen
bertsorik ezagunenak zein orduko zenbait argitalpenetan atera zirenak (EuskalErria, Ibaizabal, Euskalerria, Baserritarra...) Antonio Zabalak bildu eta argitara eman zituen Auspoa bildumaren zazpigarren alekian, tartean" Galtzaundi" famatua dagoela:
|
|
2017
|
|
|
Kortatuk ere musikatu
|
zituen
bertsoak: Negu Gorriak sortu baino lehenago hasi ziren muguruzatarrak bertsoekin esperimentatzen.
|
|
|
Halaxe egiten zuten beti, eta halaxe grabatuta geratu zen kaleratu zuten maketa bakarrean. Barrakos banandu ondoren Nuevo Catecismo Catolico taldearen lehen baxu jotzaile izandako Julen Atorrasagastik kantatzen
|
zituen
bertsook.
|
|
|
Hirugarrenik, performance aren berrirakurketa dago. " Bertso Hop" kantuan, Negu Gorriak ek ez
|
zituen
bertso zahar batzuk musikatu, ezta bertsolari batek kantu baterako propio idatzitako bertso sorta bat ere. Taldeak 1986ko txapelketaren finalean gertatutako performance zehatz bat performatu zuen berriro, lehenik diskorako grabazioan, eta ondoren, zuzeneko kontzertuetan.
|
|
|
Unai Ormaetxeak Exkixuren kontzertuen hasieran eta amaieran kantatzen
|
zituen
bertsoak: taldeak lehen akordeak eman aurretik hiru bertso botatzen zituen, eta azken abestiaren aurretik, agurrekoak.
|
|
|
Gai emaile, saio antolatzaile eta bestelako lanak hartuta, Landart laster pasatu zen bertsolarien miresle izatetik haien konplize izatera. Menderatzen
|
zituen
bertso moldeak eta egitura horietan egin zituen Duhaldek Errobirentzako eskatutako hitzetako batzuk.
|
|
|
Hari horretatik tiraka, Sarasuak hiru ildo iradoki
|
zituen
bertso berriak musikatzeko esperimentuei begira: ahotsaren lehentasuna, erritmo markatu gabeak eta xumetasuna.
|
|
|
Batetik, ozenki aldarrikatu eta komunikatu zuen bertsoarekiko lotura. Bestetik, kantu berean konbinatu
|
zituen
bertsoa kantatzeko doinu eta modu tradizionala eta rap estilo berria; ordura arte inork ez bezala, parez pare jarri zituen biak, elkarrekin lotuz baina aldi berean elkarrengandik bereiztuz. Motzenak ere harrapatu zuen hura, noski.
|
|
|
Handik urte gutxira, Espainiako morrontzatik Mexiko askatu ondoren, Bustamantek berak17 bizi izandako iraultzari buruzko historia idatzi zuen eskutitzen bidez 1821etik 1832ra bitartean. Bustamantek bere Cuadro Historico an jaso zituen Xabier Minari buruz herriak kantatzen
|
zituen
bertso batzuen hasiera: Cuando Mina se embarco serian las tres de la tarde Minaren gorazarrean, Bustamantek berak etxeko erlojuan kanta horren musika ezarri zuen orduak ematen zituen bakoitzean jo zezan.
|
|
2019
|
|
|
Edo gertakaria ezkutatzeko premia sentituko zuen birramonaren amonak, lehengusu propioren bat zelako hiltzailea. Edo halako zitalkeria egiteagatik lotsatu zituen anaia eroren baten berririk inork izan ez zezan ezkutatu
|
zituen
bertsook. Zeinek daki!
|
|
|
Lehen eskuizkributik dator lehena, eta" Sakristaurik onena" du izenburua. Nere olerki eta kantak bildumako lehen bertso saila dugu, bilketaren bukaeran batu
|
zituen
bertsoen artean lehena. Testu horretan bada hitz lauz egindako testu luzea" Oyartzungo sakristaua DIONIXIO MARTIARENA-RI omenaldi (1969 X19)" deitzen dena, eta horren ondoren bertsoak datoz, honela hasiz:
|
|
2020
|
|
|
Aipatutako hitzak lehenengo aldiz Eskeintza diskoan kantatu bazituen ere, hamar urte lehenago argitaratutako Urrats desbideratuak (1981) liburuan idatzita dago Neguaren zai poema. Gaixotu aurretik idatzi
|
zituen
bertso horiek bere kezka existentzialei erantzun bat eman nahian sortutako hitzak izan ziren. Heriotza, saihestezina den bazter ezezagun hori, gizakume guztion kezka izan ohi da, larritasunen iturburu sarritan, eta ezin konta ahala pentsaera garatu dira sorrarazten dizkigun kezkei erantzun bat ematen saiatzeko.
|
|
2021
|
|
|
sintaxiak egitura logiko berriak garatu zituen, eta lexikoa abstraktuagoa bilakatu zen. Literaturak, gainera, bide berriak aurkitu
|
zituen
bertsoaren diziplinatik kanpo. Moliereren le bourgeois gentilhomme bezala —zeina egun batean ohartu baitzen berrogei urtetik gora zeramala prosaz hitz egiten hala zela jakin gabe—, autore greziarrak jabetu ziren beren pertsonaiek hexametroetan mintzatzeari uzteko aukera zutela.
|
|
|
Ovidiok negar egin zuen jakin zuenean bere absentzian bere lanen kontrako errepresaliak hartzen ari zirela. Augustok, poeta erbesteratu ondoren, neurriak hartu
|
zituen
bertsoak liburutegi publikoetatik atera zitezen.
|