|
2000
|
|
|
Baina EAEko aurrekontuak onartuta izateak, beroarenak kentzen dizkio erabakiari eta adostasunen bat lortzeko tartea ematen die EAJ, EA eta EHri. Ez da samurra izango, baina egoera hau berau, gaitzagoa izango litzateke abenduaren hasieran, aurrekontuak oraindik onartu gabe
|
zirenean
.
|
|
|
Hori bada aldaketa sakona kirol baten barruan. Edo tresna berri batzuk sortu
|
zirenean
. Garai batean ez zegoen xisterarik eta larruzko eskularruarekin aritzen ziren, gero zumezko xisterak sortu ziren... horiek badira aldaketa sakonak.
|
|
|
Oasis txikia basamortu erraldoian. Egun gogoangarri hori heldu bitartean, telebistan dugu aukera bakarra estreinatu
|
zirenean
arrakasta polita lortu zuten filmak ikusteko. Ikusle euskaldunen artean gero eta ohitura handiagoa dago zinea ama hizkuntzan ikusteko.
|
|
|
Herri horretan, gauza ba tzuen artea," a por el moro" entzun zen bere gordintasun sakonenean. Ozenki aldarrikatuta, kaputxadunek eta ez zirenek, sukar suntsitzaile batean, mairuen ehizean jardun zuten, eta are harrigarriagoa dena, Iparraldeko barbaroak protagonistak ez
|
zirenean
.
|
|
|
Aurreko lerroetan esandakoagatik nire desadostasuna azaltzeaz gain, mota honetako adierazpenak desmobilizatzaileak dira eta PPtik etortzen diren mezuekin osagarriak. Eta adierazpen hauek burutu
|
zirenean
ez zuten balio gaur egungo aitzakiek: " biolentziarekin elkarlana ezinezkoa da", zeren, 1997ko azarotik 1999ko abendua bitartean su etena espetxeetako frontean indarrean egon zen, eta batzuen konpromiso mailak ez ziren areagotu (urtarrilaren 9ko manifestazioa salbu).
|
|
|
Ordezkaritza honek banatzaileak aurkitzea, alde horretako merkatuei buruzko informazioa eskaintzea, ikasketa bidaiak egiteko laguntzak ematea eta EAEko enpresen eskaerei erantzutea izango ditu helburu nagusi. Europako Ekialdeak, hemengo antzeko industria kulturaren jabe izaki, merkatu aukera garrantzitsuak eskaintzen ditu, bereziki makina erremintaren sektorean, ekialdeko errepublikak desegin
|
zirenean
galdu egin baitziren merkatu horiek. Orain arte SPRIk hainbat agente izan du Europako Ekialdean, bereziki Polonian, Txekiar Errepublikan, Hungarian, Eslovenian eta Errumanian, baina agente hauek ez zuten esklusiban Eusko Jaurlaritzaren menpeko Industria Elkartearentzat lan egiten.
|
|
|
Kondairak dioenez, behin Bidarraiko neska gazte bat galdu zen inguru hauetan, eta herrikoek, kezkaturik, haren bila hasi
|
zirenean
, ez zuten arrastorik ere aurkitu, ez gorputzik eta ez ezer. Hala ere, inguruetan" hago, hago!" esaten zuen ahots bat en tzuten zen.
|
|
|
San Inaziok herritarrei predikatzen zien eta haurrei kristau bidea irakasten zien ermita honetan. 1921ean zaharberritu zen San Inazio Iruñean zauritu zutela lau mende bete
|
zirenean
.
|
|
|
Eta guk historian Nafarroarekin izan dugun harremana beti izan da gerra. Aspaldi zatitu ginen Nafarroarekin, 1200ean edo, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia Gaztelarekin joan
|
zirenean
. Diru interesak zeudelako, noski.
|
|
|
Ultraeskuindarrek beren ekitaldia egiteko ordu eta erdiz udaletxeko plazaranzko pasoa edonori zahar, gazte, bertako biztanle... moztea da ulertezina dena. Nafarroako Gobernu Ordezkaritzaren esanetan, bost' kontramanifestari' atxilotu zituen poliziak hauek ultraeskuindarrak erasotzeko polizi hezia apurtzen saiatu
|
zirenean
. Gezur borobila baina ulergarria, falangistak Iruñera iritsi zirenetik poliziaren aldetik izan zuten babes eta gozotasuna kontuan hartuta.
|
|
|
XVIII. mendean ere zorte txarrak jarraitu zuen, zenbait uholde eta suteekin (gogorrena 1794an frantziarrak bertatik igaro
|
zirenean
). XIX. mende gorabeheratsuan Karlistadak eta gobernu aldaketak jasan zituen eta Gipuzkoako hiriburu izatea (1844) ezagutzeko zoria izan zuen.
|
|
|
Gainerako animalientzako pentsuak urte batzuk geroago debekatu ziren. Are gehiago, Britainia Handian behientzat debekatu
|
zirenean
, pentsu ekoizleak Europan saltzen hasi ziren. Ez zuten esan behientzako pentsua zenik eta txerri, oilasko eta bestelakoentzat saldu zuten.
|
|
|
FraiBartolomekbereprioretzakoaldiabukatzekoastebatzukbaizikfaltaez
|
zirenean
, aldakuntzaetorrizenegoerasozio politikoan.
|
|
|
Bere goibeltasuna, bere sumina, bere beldurra sentitzeko beldur dajendea. Haurrak
|
zirenean
, arnasari eusten zioten malkoei eustearren, sorbaldakblokeatzen zituzten suminari eusteko, eztarria estutzen zuten oihu ez egitearren.Maniobra horietako bakoitzaren helburua, arnasa mugatzea eta gutxitzea da. Jendehorrek, nagusi bihurtzean, arnasa inhibitzen jarraituko du, sentimendu horiekerreprimituta gordetzeko.
|
|
|
Gurasoen erantzunkizun konkretuen oroitzapenak ere eskatzenzaizkie: nahigabetuak
|
zirenean
, gaixorik zeudenean edo ezbeharren bat zuteneannola erantzuten zuten.
|
|
|
Atxikimendu erlazioei garrantzia kentzekojoera zuten, eta maiz zailtasunak izaten zituzten atxikimendu gertaerakonkretuak gogoratzen, edota beren balorea gutxiesten zuten gaur egungojardueran. Gertaera zehatzaz gogoratzen
|
zirenean
, bazterketa etamaitasun falta agertzen zuten gehienetan, maiz elkarrizketan emandakogurasoen gainbegirada positibo baten kontra.
|
|
|
Berandu hasi da Familia Terapia Espainian. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi
|
zirenean
, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko. Erregistraturiko lehen bilera Zaragozan gertatu zen, 1981ean, eta bertan bildu ziren informalki, beste batzuen artean, F. Carrasco, A.Carreras, A. Fernandez, P. Lago, L. Lalucat, C. Martfn, C. Miralles, C.F.
|
|
|
Lehen enkontrua (enkontru birtuala esango genuke gaur egun) liburu baten bidez izanondoren, bigarrena 1975eko irailean izan zen, urte hartako azaroaren 20 zoriontsurako (geroago azaroaren 20ak ez du izan zoriontasun kutsurik, alderantziz baizik) bihilabete eskas falta
|
zirenean
.
|
|
|
sartu zan gorpua ohostera, eroatera. Hilbegiran egozanakbeldurturik otoizka hasi
|
zirenean
, katu bihurtu zen gizona, katu handia: denak inar makilaz hari jo eta ihesi joan zen eskaileran behera, begi gorri gorriekaz eta miauikaragarriak egiten.
|
|
|
Historikoki, sutura horiek ez dira inoiz jositako bi parteentzako mesedegarriak izan, eta bai bien kalterako. Filosofia eta politika, materialismo historikoaren, izenpeko loturan bildu
|
zirenean
, bien desastrerako izan zen. Politikaren eta artearenarteko suturatik sortutako, errealismo sozialista?
|
|
|
Bederatzi urtez iraun zuen zinemak udaletxean. Filmak formatu handian estandarizatzen hasi
|
zirenean
makina zaharrak ezin proiekta zitzakeenez (merkatuan gero etaformatu zaharreko pelikula gutxiago zegoen), derrigorrezko bilakatu ziren egokitzapenak. Zine areto berriaren bedeinkazioa 1965eko azaroaren 27an egin zen.
|
|
|
montxina, tudanca, pirenaika eta hauen hibridoak. Tudancak eta pirenaikak, hilabete gehienak mendiko larreetan beren kasa igarotzen zituzten, eta neguan eta zekorrak markatu behar
|
zirenean
soilik jaisten ziren haran hondora. Behi hauek haragitarako zein baserriko lanetarako erabiltzen ziren.
|
|
|
Behi hauek haragitarako zein baserriko lanetarako erabiltzen ziren. Montxinak aldiz, erdi basatiak, mendian aske bizi ziren urte osoan eta hauek zaintzeak lan gutxi eskatzen zuen, zekorrak marka tu behar
|
zirenean
soilik ikuskatzen baitziren. Haran hondoan eta ukuiluetan, berriz, esnetarako behi gutxi batzuk hazten ziren.
|
|
|
Eta esna baleude ere, pentsatzen zuen oilarrak, akaberak berdin berdin harrapatuko lituzke bizidun guztiak. Bere ahalmena frogatu nahi izan zuen, azken aukera gisa, hamabost segundo geratzen
|
zirenean
. " Kuu..." egin zuen ezinean.
|
|
|
Hasieran ez nuen ulertzen Ralphek nola utzi zituen botata bere lagunak, baina aitortu zidan ez zirela hain lagunak ere. Aste batzuk lehenago ezagutu zutela elkar, drogen aurkako talde horretan bolondres sartu
|
zirenean
. Baina Ralphi ez omen zitzaion gustatzen euren arteko giroa, eta Dinglen hartu ninduten momentutik bururatu omen zitzaion nirekin egin behar zuela ihes.
|
|
|
Halaxe joan zen arratsaldea, eta 93koen ostean 94ko egunkariak eskuratu zituen, etsi etsian. Ez zuen berri pozgarririk topatzerik espero, liburutegia ixteko minutu gutxi geratzen
|
zirenean
1994ko apirilaren 9ko egunkarian zerbait aurkitu zuen arte. Titular handi batek betetzen zuen lehen orrialdeko goi partea, eta horren azpian begirada kateatu zion argazki parea:
|
|
|
Gaztetan (eta ez hain urrutiko garaietan ere), gauaren besarkadan ezkutaturik itsas labarretan jesartzen
|
zirenean
, Txemak itsaso eta ilargiak oparitzen zizkion. Esku batean kabitzen ez diren eta beraz existitzen ez diren itsaso eta lurrak.
|
|
|
Baina itzul nadin aitaren erran hartarat: ...aitzizkidan; banekien, bai, jaun Esteban Etxegoienen gogaide egin nahi ninduela, familiako lehen luthertar eta ustez bakarrarena, zeinak, noiz eta jakin baitzuen ezen guztia galdua zegoela eta gaztelau tropek inguraturik zegoela, bere burua koldarki hil baitzuen, etsaiari buru egin beharrean, nola egin baitzioten bere bi anaiek, Pedrok eta Eusebiok, Amaiurren eta Noainen ezin balentkiago guduztatu
|
zirenean
, aitona Nikolasi behin baino gehiagotan eta aitari berari ere nehoizka aditu izan nionez. Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura bi aldiz maradikatua:
|
|
|
...itzuen ezen Historia gezurraren gainean eraikia zegoela, eta egiaren atxikitzea zela gure egitekoa, hala kontatzen zizkidan, zetozkion bezala, mila historia jakingarri, protestantei buruzkoak edo agramondar eta beaumondarrei buruzkoak —etxeko bertze guztiek ahantziak zituztenak, nahiz eta aitona Nikolasek ahantzi nahi eta ezinean zebilela zirudien—, Arkimedesi eta Pitagorasi buruzkoak ez
|
zirenean
—haiek ere bertze Historia baten protagonistak zirenez gero, Zientziaren Historiarenak—, arratsaldero emaiten zidan eskolaz baliaturik, zeinetarat gero eta gutiago etortzen baitzen Mattin, bataz, anaiak studiatzea atsegin ez zuelako eta zernahiren aitzakia egiten zuelako eskola haietarat ez joaiteko, eta, berriz bertzea, aitak erabaki zuelako ezen jaun administratzailearen irakaspenak \... Baina, handik harat, ez uste ezen osaba mailu bat bezala ibili zitzaidala, bere katixima partikularra irakasten eta egunoroz lezionea hartzen, edo Luthero edo Kalvinen izenak eta haien erranak noiznahi den izaiten zituela ezpainetan.
|
|
|
—Orthezerat itzuli ondoren, ene lagun protestant batek, zeinari Jacques de Bela baitzeritzan, gutun bat skribatu zidan, non jakinarazi baitzidan ezen berak ere gutun bat jaso zuela eta kontuz ibili beharra nuela, zeren baitzirudien, gutunak zioenaren arabera, ezen bizkondearen aldeko jende batzuk goganbehartsu zeudela nitaz, Mathalasen buruaren kontu hura zela kausa: " espainiarraz" goganbehartsu zeudela, alegia, zeren frantsesentzat espainiar bainintzen, are espainiarrago gauzak okertzen hasi
|
zirenean
—eta, behakoa iluntzen zenuela, zeure etorkizunaren berri bazeneki bezala, erantsi zenuen—: nola espainiarrentzat izanen bainaiz frantses hemen Salamancan gauzak okertzen bazaizkit, zaude segur, Jainkoak ez dezala nahi, Doctor Navarrus ekin gertatu zen bezala.
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez
|
zirenean
, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren egoera hark ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Eta, ezin zuenean, erran komun batekin, edo bururat zetorkion lehen hitzekin jalgitzen zen, airos baino airosago. Eta, nola Mattinek eta biok laket baikenituen apezaren ateraldiak, hala, korapiloak eta trabak berez sortzen ez
|
zirenean
, edo berak sortzen ez, guk asmatzen genituen, ikasgai astun haiek arinago gerta zekizkigun amoreakatik. Anekdota pare bat kontatuko dizut:
|
|
|
Baina han, noiz eta alaba bat izan baitzuen, bizimolde haren uzterat deliberatu zen, jo zuelarik, hartarakotz, bere lehengusina batenganat, zeina Uraitzeko klaratarren komentuan baitzegoen, moja. Komentuko mojak ohartu
|
zirenean
ezen emaztekia zinez ari zitzaiela, han berean eduki zuten neskame, alaba hazi bitartean. Aitzinago, gure amak, giristino gisa karitatearekin zituen obligazinoek hartaraturik edo, jauregiaren zerbitzurat ipini zuen emazteki hura, Uraitzeko klaratarren abadesaren ahotik historia haren berri jakin ondoren.
|
|
|
Bakarrik nindoan, bai, eta arrai nindoan, eta are arraiago eta alegerago jarri nintzen hiriko kanpai guztiak baterat jotzen hasi
|
zirenean
, dilin dalan, dilin dalan, haiek ere ene libertate ospatu nahi balute bezala, eta ene felizitatea aldarrikatu eta zabaldu, lau haizeetarat, zeruko mintzoaz... Eta ene bihotza ere bertze kanpai bat zen jada, bertzeekin batean jotzen ari zena, din dan, din dan, ene alegrantzia eta ene bizipoza adierazi nahi ziona mundu osoari.
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, nola bazkari afarietako solasetan ama adi egoiten zen, gogotsu eta gogoetatsu, noiz eta osaba Joanikot eta prezeptore jaun Marcel mintzatzen baitziren honetaz eta hartaz —diskrezionez eta kortesia osoz, beti ere, amaren aitzinean—, haienganik zer edo zer ikas zezakeelakoan, zientziaz edo filosofiaz... Horrekin ez dizut erran nahi ezen ama, haiei beha, liluraturik bezala egoiten zela, lerde jario, zeren eta permatzen eta entseiatzen baitzen, aitzitik, pudoreak edo bere izaiteko moduak hartaraturik, sentimenduen gordetzerat eta estaltzerat, eta, ondorez, urruntasun haren erakusterat; aldi hartan, halarik ere, haren urruntasuna ez zen guztiz urruna, nola izanen baitzen gauzak okertu
|
zirenean
, eta urruntasun hark bazuen, halatan, hurbiltasun eta berotasun puntu bat, igartzen zitzaiona, batik bat, osaba Joanikoten aitzinean —nahiz eta orduan ere osaba Joanikot zèn bezalakoa zen, eta jende guztiarekin ibiltzen zen, eta ume handi bat bezalakoa zen—, halako suertez, non baitzirudien ezen ama bekatutxo haiek barkatzeko disposizionean zegoela, edo ez ikusi egiteko bederen, osabar... Eta ulertzekoa zen:
|
|
|
" Horrela ez da berori sendatuko, zeren hobeki garbitu behar bainizkion zauriak eta haiei ukendua eman; eta belar batzuk ere bildu nahi nituzke gero, zolda belar batzuk, enplasturen bat egiteko...", eta osabak Maddaleni: " Bai, baina arimaren zauriak sendatu behar ditut lehenik, eta koadro baten ikusteak ez dit kalterik eginen...", eta hala zetozen, osaba Joanikot eta Maddalen, osaba Maddalenen besoari zetxekiola, Pedro Huiziren studioan sartu
|
zirenean
.
|
|
|
Ezari ezarian, aparkalekua hustuz joan zen, eta halaber jatetxeko aitzindegi hanpatua argiztatzen zuten fokoak itzaltzen. Bakartasuna eta iluntasuna nagusitu
|
zirenean
, asperrari logura gehitu zitzaion. Bataren eta bertzearen azpi lanari kontra egiteko, baliabide eskasa zen zertan ari ote nintzen zuzen ez jakitearen zama.
|
|
|
Eta hirugarrena. Billarreko neska mutikoak lekutu
|
zirenean
bakarrik gelditu ginen zerbitzari gazte nahiarekin. Begoña zitzaion eta Charlyk berak baino azkarrago egiten zituen porruak.
|
|
|
Kopeta burukoetan hondoratu eta nasai hedatzera utzi nion, mugieztasun osoan. Dardari batek inarrosi ninduen, haren hatz puntak galtzontziloaren marratik beheiti hainbat zentimetro antzinatu
|
zirenean
. Edurnek ere sumatu bide zuen.
|
|
|
Inoren kontura izanik ere. Ximurraren nahikeriak alderdi ukigarriagoetara lerratzen hasi
|
zirenean
akitu zen besta. Gozo ginen etxe hartan, baina ez lagunari haxixa eta tripiak erosteko edo gasolina ordaintzeko dirurik ezartzeari uko egiten uzteko bezainbat.
|
|
|
Auzo berri samar batean ginen, familiabakarrekoen moda etorri arte hiriko klase goi ertainetako kumeen habiaren ohiko kokalekua, beren kasa hegaz egitera deliberatzen
|
zirenean
. Udako gau izartsua genuen, karrika zabal erdi hutsetan barna bi maiteminduren gisa paseatzeko aproposa, egun argiko ito beharra ahantzaraztera etorritako haixe mehe baten kulunkan.
|
|
|
Marka da, haatik, bazkari guztia lantokiaz, bezeroez eta hurrengo komenioaz aritzea ere. Bake ederra eman zuten, lauretatik goiti, etxetik lekutu
|
zirenean
.
|
|
|
Erretoreak galdera egin, eta lehengusu Jose, edo Frantzisko elbarria, edo nire anaia Migel" Ba... ongi..." hasten
|
zirenean
, beste galdera batera pasatzen zen erretorea, eran  tzunaren zain egon gabe; hartara, denok ginen erretorearen arretaren dina.
|
|
|
Haien bien algara biziak igartzen nituen kristal aurreko nire isiltasun tristean. Elurretan gora eta behera ibili ziren, eta Migelen poza inguruko lasaitasun zurian etzaten zen, osaba ilobak txirristatu eta erortzen
|
zirenean
.
|
|
|
Nik eten egin nion, hasteko ez bainekien misterioa zegoenik ere: Bai, Rakel, ipar amerikarrak ilargira lehen aldiz iritsi
|
zirenean
, X ek esandako hitz batzuk net misteriotsuak gertatu ziren: " Zorionak, Zakarias".
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina ezezko haren ondotik, atzo gauean Ruben eta biok elkarrengandik aski urrun ibili ginen. Afaltzeko bi talde osatu
|
zirenean
(ordu horietan guztiz ezinezkoa zen denontzako jatetxe egokia aur  kitzea), talde banatan abiatu ginen eta gero, Blue Chicago pub ean ere, berriro elkarrengandik aparte samarrean eseri ginen. Handik berandu erretiratu ginen eta, Adela eta Estherrek donuts ei ekin bitartean gelan tar tar tar jarraitu zutenez, atzo ezin izan nuen ezer idatzi (zer edo zer argi baldin badut, horixe da:
|
|
|
Hura lotsa! " Nori okurritzen zaio lanparak piztea!", aurpegiratu zidan Dabidek ordu arteko lagunak deabruak hartuta joan
|
zirenean
. " Nori okurritzen zaio lanparak entxufatu gabe uztea!", esan behar nion nik, baina horren ordez irri txilio bat atera zitzaidan, eta berehala biok irriz karkailaka lehertu ginen.
|
|
|
Heriotzarekin geroztik ere zenbaitzuetan topatu naiz: Polikarpo bera garbigailuan itorik agertu zenean, aitona eta gero amona zendu
|
zirenean
, Dabiden ertzain adiskide bat atentatu batean hil zutenean... Baina heriotza, sentitu, larrualdietan sentitu izan dut niregandik inoiz baino hurbilago:
|
|
|
Ez dirudi, beste batzuetan bezala, gehiegi puztu eta lehertzeko arriskurik dagoenik oraingoan. Eta ez dela gertatuko orain urte batzuk bezala, garai hartako talde nagusiak desagertu
|
zirenean
, basamortu bihurtzeko prozesua. Gaur egun badira baikor izateko arrazoiak eta sintomak.
|
|
|
Bat etorri behar dugu herriek euren artean lotura txikiak zituztela esatean; Estatuen artean harremanik ez. Gerla zen herriok gerturatzeko bide bakarra, elkar hiltzeko tenorean
|
zirenean
. Aldi horretara darama Legeen izpiritua ren egileak aubane eta ontzi hondoraketa eskubide burugabekoen jatorria.
|
|
|
Estutasun nabarmenak zekartzan horrek legeria eta jurisprudentzian. Bazen, lehendik ere, betidaniko gatazka apaizgoaren eta aginpidearen artean, gai pisutsu horren inguruko legeak egin eta epaiak eman behar
|
zirenean
. Ezkontza bera zer zen, lege zibilak lege naturaletan eta lege erlijiosoak lege zibiletan zertan ziren osagarri, lege horien aginpidea noraino luza, horiek guztiak ziren ezjakin eta zehaztugabekoak.
|
|
|
– Txikiak
|
zirenean
espageti luzeak prestatzen nizkien iloba biei –jarraitu du Antxonek– Erdi jolasean eta kantuan jaten zituzten nire espageti luzeak.
|
|
|
Horien artean gogoratzen dut gose greba bat, nik gaizki pasa nuena lehen egunetan, botaka eta urik edan ezinik. Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak; hauetako bat 87ko hasieran, Herreratik beste kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi
|
zirenean
. Protestan, atea jotzeko zerbait behar eta, txaboloko zokaloa, baldosa zatia harrotu nuen, eta harexekin jotzen.
|
|
|
Ja! Zelako ziztuan ateratzen ziren sutan berotzen
|
zirenean
! Dziu dziu dziu egiten zuten txistu.
|
|
|
Bonberoak heldu
|
zirenean
, leihoetatik emakume arraituek eupaka hartu zituzten. Xanen ondoan, aulki banatan jarrita bi langile, euren artean gailegoz ari eta, bera bertan zenez zahatoa eskaini zioten, Xanek, ez hartu arren, estimatu ziena.
|
|
|
Handik goiti ez zuen beste hitzik esan: arin arin, ordoki txiki batera heldu
|
zirenean
, gero malda behera gozoan, Xanek, mainguka bada ere, lortu zuen hari pixka bat hurbiltzea, Pititak ordea, erritmoa moteldu, edo zeramanari eutsi gabe, biziago ekin ote zion. Eta, Xanek hala ere, ahalegin handi bat eginez, zerbait hurreratzea lortu zuelarik, Pitita itzuli egin zitzaion eta:
|
|
|
Gero, atentatu bat izaten zen bakoitzean, ni harekin gogoratzen nintzen. Azkenean, armak isildu
|
zirenean
, haren izena entzun nuen irratian". " Zer zela ta?", galdetu zuen Xanek.
|
|
2001
|
|
|
Burujabetza eta bere bideak jorratu ditugu nagusiki elkarrizketan baina Batasunari buruzko hausnarketa batzuk ere mahaigainean geratu dira. Duela urtebete inguru, oraindik atentatuak hasi gabe
|
zirenean
, su eten garaiko lorpenak blindatu behar zirela esan zenuen. Oraindik mantentzen da zerbait blindaturik?
|
|
|
" Lagun Onak" edota" Egia", konparazione. Frankismotik ihes egindako hegoaldiarrak iritsi
|
zirenean
, sei eta zazpi mila euskaldun inguru bizi ziren Bordelen eta Gironda eskualdean. 1964 urtera iritsitakoan, euskaldunek gaur egungo Eskual Etxearen proiektua abian jarri zuten.
|
|
|
Izan ere, baliteke sobietarrentzat hain une gogoangarria ez izatea, beraiek bidalitako trastea lehenago iritsi zela-eta, baina, pertsonarik ez zihoanez berean, Estatu Batuak eta SESBk elkarren artean jokatzen ari ziren partida hartako tanto hura Estatu Batuentzat izan zen. Horrelakoxeak ziren Gerra Hotzaren gorabeherak... ankerragoak ez
|
zirenean
, bistan da.
|
|
|
Armando Llanosek ikertu zuen, eta badirudi birpopulazio garaiko nekropoli bat dela, X. XI. mendekoa. Arabiarrak etorri
|
zirenean
, herri osoak ihes egin eta hustu egin zen; baina X. mendean arabiarrak Ebro utzi eta Duerora jo zuten, eta jendea (uste dugu iparraldetik) birpopulatzera etorri zen. Esaten denez Erramel izeneko arabar konte bat jarri zen bertan bizitzen, eta horregatik du izena" Remelluri":
|
|
|
Betidanik aritu dira zeregin horretan, baina Espainiako Konstituzioak ematen zuen botere legegilea gauzatzen hasi ahala eman ziren lehenbiziko lege urratsak. 1980an Nafar Parlamentuan Foru Hobekuntzaren Eztabaidarako Oinarriak finkatzen ari
|
zirenean
, PSOEk euskararen ofizialtasuna defendatzen zuen Nafarroa osorako eta, egun bitxia badirudi ere, Victor Manuel Arbeloaren ahotik egiten zuen. Parlamentuak aginduta, zazpi pertsonek osatutako Batzordea joan zen Madrilera Foru Hobekuntza negoziatzera:
|
|
|
Kristautasunaren eraginagatik gure erramu edo ereinoaren tokia hartu zuen garai batean. Indianoek amerikarren odol zirripiztinak eskuetatik garbitzeko denborarik hartu gabe, patrika bero bero eginda etxera bueltatzen
|
zirenean
baserria edo indiano jauregi berrien atari aurrean palmondo bat landatzeko ohitura zuten. Landare jande hau oso gurea dugu; eguraldia hartzen ari den zantzuarekin gero eta geureagoa.
|
|
|
Estatu Batuetan suertatu zen, nola ez: autobide berri bat egiteko kanposantu bat lekuz aldatu behar izan zuten eta gorpuak eta hezurrak erauzten hasi
|
zirenean
harriduraz ikusi zuten hainbat urte lehenago hildako gorpuen atal eta gorputz adar artean ere erabat usteldu eta desegin gabeak zeudela (eta iruditzen zait den denak ez zirela santuak edota martiriak izango!).
|
|
|
XV. mendean jaurerriak desagertu eta hiribilduak ermandateetan biltzen hasi
|
zirenean
, Arabatik bereizi egin zen Trebiño, eta Manrique familiaren eskuetan egon zen XVII. mendera arte. Ondoren, Maquedako dukearen etxeak eskuratu zituen lurraldeok.
|
|
|
Ondoren, Maquedako dukearen etxeak eskuratu zituen lurraldeok. Geroago, Altamirako kondearen eskura pasatu ziren eta probintzien arteko banaketak etorri
|
zirenean
, 1833an, Burgosen menpean geratu zen Trebiñoko konderria. Bertako bizilagunen borondatearen gainetik hartu zen erabaki hura, izan ere, populazioaren gehiengoak Araban geratzeko hautua agertu zuen.
|
|
|
Eta Fronte Polisariokoek ez zekiten seguru zer gertatuko zen, gainera eurak lau katu ziren eta ez zeukaten herriko azpiegitura dena antolatzeko modurik, klandestinitatean bizi baitziren mendian. Orduan, hegoaldetik mauritaniarrak eta iparraldetik marokoarrak sartu
|
zirenean
, batetik jendea babestu beharra zegoen, bestetik gizonezkoak frontera joaten hasi ziren eta hori dena antolatu beharra zegoen, jendeak janaria behar zuen, kotxeak, gasolina... Garbi zegoen sahararrak desagertarazi egin nahi zituztela, eta guk ez genien erraztasun gehiegi eman:
|
|
|
Gainera Garazik 12 urte zituen eta kanpora atera zuen ikastera (Kubara beharbada). " Bake Plana" orduantxe sinatu zen, eta erabaki genuen Ormaiztegira etorri, eta han gauzak egonkortzen
|
zirenean
itzultzea. Momentuz 12 urte pasa dira, eta nik gauza bat oso garbi daukat:
|
|
|
Oso talde langilea osatu du, izen gutxiko jendearekin, baina hausteko eta izena egiteko gogo asko duen jendearekin. Contra edo Javi Morenoren kasua da hori, hona etorri
|
zirenean
ezezagunak ziren eta oraintsu Milanek fitxatu ditu.
|
|
|
" Agertuko al da, ala ez?". Lehen aldiz uretan sartu
|
zirenean
horixe pentsatu omen zuten Peñatarrek, baina nekatzen eta hozten hasi zirenean munstroaren kezka azkar uxatu zuten. Hori bai, munstroa inguruan ibili bazen ere, ikusteko nahikoa lan izango zuten, lakuko urak kolore iluna baitu.
|
|
|
" Agertuko al da, ala ez?". Lehen aldiz uretan sartu zirenean horixe pentsatu omen zuten Peñatarrek, baina nekatzen eta hozten hasi
|
zirenean
munstroaren kezka azkar uxatu zuten. Hori bai, munstroa inguruan ibili bazen ere, ikusteko nahikoa lan izango zuten, lakuko urak kolore iluna baitu.
|
|
|
Izan ere, hausnartzera bultzatzen du ikuslea, barre egiteko gogorik kendu gabe. Haur
|
zirenean
trenarekin nola jolasten zuten agertzen duten eszena barrez lehertzekoa da eta zer esanik ez himno anarkista italieraz abesten dutenekoa.
|
|
|
Gaur egun ez dira halako obra politikoak maizegi ikusten. Trantsizio garaian, euskal antzerki taldeak ugaltzen hasi
|
zirenean
, salaketa antzerkia maizago ikusten zen taula gainean. «Gaur egun gazte jendea da salaketa antzerkia egiten duena, gainera talde batzuk oso onak dira.
|
|
|
Gorka Etxebeste, Euskadi Irratiko albistegi arduradunak irrati honen sare informatikoa digitalizatzen 1996ko martxoan hasi zirela dio, Donostiako Miramongo estudio berrietara aldatu
|
zirenean
, hain zuzen. Hortik aurrera irratian iraultza teknologikoa bizi izan dute, betiko kasete eta bobinak alboratu eta euskarri digitalak erabiltzen hasiz.
|
|
|
Nazioarteko merkaturik indartsuenak eta baliorik sendoenak ere ez ziren onik atera delako" crash" bortitza iritsi zenean. Burtsetako mamu hori berriro agertu zen, hiru urte beranduago, Estatu Batuak Irakeko erasoan sartu
|
zirenean
(1990), nahiz eta erorketa ez zen 1987ko mailaraino iritsi.
|
|
|
Basque Studies Program eratzen rol handia jokatu zuen, euskaldunez girotu zituen bere idazlan asko, eta liburu berrien aurkeztu eta sinatzerakoan beti zuen euskarazko hitzen bat" bihotzez" edo" agur", gehienbat, irakurlearentzat. Eta jendaurrean ere, izan literatur mintegian, izan bestelako ekitaldiren batean, nortasun kontuak eztabaidan
|
zirenean
, Laxalten iritzi ziurra: «I am Basque!
|
|
|
Horregatik, herrialde horri zer ikertu ugari eskaini ziolako, ez da harritzekoa Txinan bertan Armand museoa eraiki nahi izana, eta bere sorterrian, Ezpeletan, Armand Daviden Lagunen Elkartea sortu izana. Elkartekoak, herkidearen bidaiei jarraiki, Txinan izan
|
zirenean
, Baoxing Frantziako Zientzia Akademiak taldekide urgazle izendatu zuen, baditu sari gehiago ere.
|
|
|
Aldiz, Bisigodoak 507an Vouille ko borrokaldian frankoen aurrean garaituakizan
|
zirenean
, definitiboki Penintsulara pasatu ziren, eta denbora laburrean erreinuberria sortu zuten: Regnum Toletum.
|
|
|
Ezusteko datazio zaharrak eman zituen indusketa famatu bat, Ama Xantalenermitakoa izan zen: 1971 urtean berriztapen lanak hasi
|
zirenean
, lehen aldizarkeologia erabili zuten I. Barandiaran-en gidaritzapean. Indusketa egindaaurkituriko serie estratigrafikoa harrigarria izan zen:
|
|
|
Labastidako Santa Eulalia: harkaitzean induskatutako hilobiak etxe bateraikitzeko lanak hasi
|
zirenean
aurkitu ziren. Nekropoli honen garrantziaespoliatu gabe aurkitu izatean datza:
|
|
|
KastroaArabar Errioxan dago kokatuta, Conchas de Haro izenaz ezagutzen den jende etakultura iraganbide naturalaren inguruan. Errepide baten eraikuntza lanetan tunelaegiteko zulatze lanak hasi
|
zirenean
agertu zen kastroa, mendi malda batean. Interbentziozko indusketa egin behar izan zen, materialak, kronologia eta sekuentziaezagutzeko.
|
|
|
–Hispano bisigotikoa? terminoak adieraztenduena hauxe da, alegia, nolabaiteko nahasketa sortu zela Penintsulan bisigodoakbertara heldu
|
zirenean
, eta nahasketa sozial, ekonomiko eta kultural horren islamaterial arkeologikoetan nabaritzen dela. Horregatik, ezaugarri germaniar bisigotikoak (Penintsulara etorri orduko sortuak eta finkatuak) nahastu egin ziren, Penintsulan momentu horretan bizi zen jendearen ezaugarriekin, horrela, facies?
|
|
|
Hasiera batean, gotikotasuna klasikotasunaren aurkaria izan zen: ordenarenaurrean kaosa; irrazionaltasuna kontrajarri nahi zitzaion arrazionalismoari; orekaren aurrez aurre hiperbolea eta basatikeria jarri
|
zirenean
, arrazionaltasunarengehiegikeriak salatzeko izan zen.
|
|
|
Ez hain aspaldi Nazio Batuen Erakundeak aurkezturiko Giza Garapenari buruzkotxostenaren atal batean agertzen da, argiki, 1999ko uztailaren 13ko Egunkariakdioen eran, «Pauso nabarmenik ez d (el) a izan berdintasunaren alde» azken urteotan, eta ez bakarrik hirugarren munduko herrietan. ...ra), osasunaren (Frantzian Weil legea hautsi nahiz dabiltza lobbyintegristak), gorputzaren erabiltze eskubidearen (Alabamako epaile batek emanduen jujamenduak ez dio emazteari «orgasmorako neholaz ere funtsezko eskubiderik onartzen»), politikagintzako agerpena segurtatzearen (Elisabet Badinter andereakuota direlakoen aurka dago) eta kirolaren (behin gizon eta emakumeen Tourrakgarai berean egiten
|
zirenean
, entzun zen Marc Madiot txirrindularia erraiten, emaztea bizikleta gainean biziki itsusi zela) alorretan. Eta, jadanik literatura aipatugabe, eskubide murrizteen zerrenda luza nezake lasaiki.
|
|
|
Lan honetan ikusten denez, telebista pribatua hamar urtez egon ondoren Espainian telebistako lehia sendotzeak egunean 210 minututan egonkortu du ingurunearen kontsumoa, satelite bidezko telebista digitaleko bi plataformen sorrera gehiago handitu gabe. Duela hamar urte baino gehiago, telebista kanal pribatuak agertu
|
zirenean
, handitu egin zen kate orokorren irekietako telebista eskaintza. Batez besteko kontsumoa ez da igotzen ordainketa eskaintza berriekin, edo oraindik ez da ikusten kontsumoan eragin hori, satelite bidezko telebista digitaleko plataformek (Canal Satelite Digital eta Vía Digital) batez besteko kontsumoaren %2, 2 baino ez baitute hartzen.
|
|
|
Erroman, erabilera publikoko labeak ezarri ziren Errepublikaren garaian. Erdi Aroan, okindegia hainbat ogi ekoizten hasi
|
zirenean
bultzatu zen. Kontsumitutako ogi motak ondorio sozialak zituen:
|
|
|
–Bai –hasi da Patxi azkenean–, baina, komentatu zutenez, afalondoan Tolosako inauterietara jaitsi
|
zirenean
neskarekin purrustada eduki omen zian. Beti berdin zebiltzaan.
|
|
|
Aitzol, bere ile kizkur eta irribarre zabal harekin. Txora txora eginda nengoen berarekin, nahiz eta ahal nuen moduan disimulatzen saiatzen nintzen bere lagunekin tabernara etorri eta barraren nire aldean jartzen
|
zirenean
.
|
|
|
Afaltzetik berandu irten ginela kontuan izanik ere. Nauticon musika kendu eta argiak pizten hasi
|
zirenean
ezin nuen sinetsi. Lau eta erdiak al dira dagoeneko.
|
|
|
Nola lehen soroak baino ez zeuden lekuan hamar urte eskasetan etxeak eta etxeak eraiki dituzten. Niri pena handia ematen dit, aitortu du Armendarizen amak, guk bestela ezagutu genuelako, trenbidetik aurrera dena baserriak
|
zirenean
. Tasiok orduan, bai baina, jendeak ere nonbait bizi behar du, bota du, gazteak eta.
|
|
|
Euliak hil edo aspertzen
|
zirenean
, lankideei begira geratzen zen Marcos. Eroso zeudela zirudien; krokodiloak ziren Marcosen lankideak.
|
|
|
Oso gutxitan ikus zitekeen argia. Egun berean haizea, eguzkia, ekaitza, haizea, eguzkia, euria, eguzkia... biltzen
|
zirenean
baino ez zen argi hori ikusten. Orduan, eta orduan soilik, lortzen zen argi hori arrastian.
|
|
|
Komunean sartzeko esaten zidan, gauzak gogoratzera, besterik gabe. Eta oroitzapenak amaitzen
|
zirenean
–ustez, klaro– berriak asmatzeko, imajinatzeko; total, gauza bera zela gogoratzea edo imajinatzea, disfrutatzea zela kontua.
|
|
|
Zail zeukaten erizainak eta Mariak: eskuineko galtzerdia janzten ziotenean, ezkerrekoa eranzten zuen Lucasek, eta alkandora jartzen ari
|
zirenean
, pijamaren goiko partea oinetatik sartzen saiatzen zen.
|
|
|
Batek baloia zekarren besapean eta zeruari begiratzen zion, aurreko bi egunengatik mesfidati. Lucasek, ondotik pasatu
|
zirenean
," agur" esan zien," egun hauetan guztietan zuei entzuten gozatu naiz" esan nahi zielako. " Nahi baduzu..." hasi zen baloiaren jabea Lucasi begira"... gurekin jolastu" jarraitu zuen besteak.
|
|
|
Geetharen aita sukaldari zen. Ezteiak
|
zirenean
deitu egiten zuten, oturuntzak prestatzen. Dirua, berriz, urri.
|
|
|
Ahmedabad en, adibidez, liburu bat irakurriz pasieran ateratzen nintzenean, ondoko auzotik igarotzen nintzen. Hango haurrak lagun nituen eta, espaloian lerro lerro kokoriko jarri eta kaka egiten ari
|
zirenean
, maitasun handiz agurtzen ninduten.
|
|
|
Gauez hoztu egiten zuen eta sugeak Neelimen gorputzaren ondora biltzen ziren, bero bila. Sugeak gerrikoraino heltzen
|
zirenean
emeki emeki hastandu egiten zituen gorputzetik. Denbora pasa, Neelimek musika apala entzun eta liburuak irakurtzen zituen.
|
|
|
1947an Pakistan eta India bereizi
|
zirenean
, musulmanak Indiatik aienatzen hasi ziren. 13 milioi musulman baino gehiagok ihes egin zuten Indiatik Pakistanera.
|
|
|
" Etxe barruan eta zaintzaile zintzoek inguraturik bazaude ere, ez pentsa gero seguru zaudenik". Hitzok egunotan egiazkoago bihurtu dira, orain 2.500 urte idatziak izan
|
zirenean
baino.
|