|
2006
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak
|
zirenak
handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean.
|
|
2007
|
|
|
Urteak dira Nafarroan gau eskola eta euskaltegi bilakatu
|
zirenak
hasi zirela lanean lurralde osoaren luze zabalean. Aski ezaguna den moduan gau eskola eta talde espontaneoen sorrerak ekarri zuen gerora AEK izanen zena eta gainerako lekuen moduan Nafarroan ere izan zen antolamendu hau.
|
|
|
EBIren hutsunea ez, baina normalizazioaren gaineko hausnarbide hura baztertuz joateko arrazoi suertatu zen 1990en amaieran agertu ziren ekarpen didaktiko berriak, gerora HABEren HEOKen plazaratu
|
zirenak
eta sektore osoan eragina izan zutenak. EBI neurri handi baten haietako batzuetan aitzindari izan zela esan badaiteke ere, lana hizkuntzaren pedagogian zentratuz joan zen sasoi hartan.
|
|
|
Lan tresnen esparrua da beste bat, argi erakusten diguna denboraren aldatzea; horretara, bada, antzinako oletako beharginek erabiltzen zituzten tresnak, museoko piezak izateaz gain, liburuetan dauden izenak baino ez dira. Ontzioletan erabiltzen
|
zirenak
beste horrenbeste, eta industriaren arloko hainbat eremutan beste hainbeste. Hori galera ote da?
|
|
2008
|
|
|
Udan, berriz, beste ikastaro bat eman zuen HABEk, Zestoan, hurrengo ikasturtean Udal Euskaltegietako irakasle izango
|
zirenak
prestatzeko eta gaitzeko. Eta han ere Erramunek hartu zuen bere gain zamarik astunena:
|
|
|
Ez dakit nola apailatzen zen auzia lehengo denboretan ez baitut uste argitaratuak izan diren bakoitzak erraiten zuena. Pentsa daiteke bai prokuradoreak, bai abokatak zerbait asmatzen zutela, lehenak dena mehatxu, trufa, gaitzesten zituela auzitan
|
zirenak
, bertzeak aldiz entseatzen zela gauzen leguntzen. Hots, bakoitzak emaiten zuen orduan bertan asmatzen zuena edo aitzinetik moldatu zuena.
|
|
|
1951ez geroz, Frantziako lurraldeetako hizkuntzei aldeko berrogeita hamar bat baino gehiago lege proposamen aurkeztu izan dira Assemblée Nationale delakoan, hizkuntza horiek lege onarpena izan dezen, edo konstituzioaren 2 artikulu hori emendatzeko edo aldatzeko, edo Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna berrestarazteko. Gehienak ez dira eztabaidatuak izan ere; izan
|
zirenak
denak baztertuak izan dira. Hona zerrenda hain luze horren azkena, 2008ko urtarrilaren 29koa:
|
|
|
Iparraldean %61 ek ez dute ikasi nahi, %56 ek Nafarroan eta %40 ek Euskal Autonomia Erkidegoan, adibidez. Aritu izan
|
zirenak
%8 dira Iparraldean, %15 Nafarroan eta %28 Euskal Autonomia Erkidegoan (2006: 62).
|
|
|
Espainiako ziberkomunikabideen hiru herenak (%76, zehazki) gaztelaniaz soilik idatzita daude. Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen
|
zirenak
%16 ziren: katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina badu ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia.
|
|
|
Ikerketa haren arabera, Espainiako ziberkomunikabideen hiru herenak (%76, zehazki) gaztelaniaz soilik idatzita daude6 Bestelako hiru hizkuntza ofizialetan agertzen
|
zirenak
%16 ziren: katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina badu ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia.
|
|
|
Hurrengo urteetan burutu genuen ikerketan, aurrekoaren segida izan zena, EHAEko ziberkomunikabideak soilik aztertzeko alegia, datu basea berritu genuen, komunikabide berriak sartuz, argitaratzen ez
|
zirenak
kenduz, eta ezaugarriak berriz ere aztertuz. Datu base hartan bildu genituen datuez baliatuz, saiatuko gara adierazten zeintzuk diren euskaraz adierazten den ziberkazetaritzaren komunikazioaren ezaugarriak.
|
|
|
Etxe mistoak, hau da, euskaldunak gehi ia euskaldunak zein erdaldun elebakarrak bizi diren etxeak, ugaldu egin dira, bestalde. 1991tik 2001era (beste daturik ez baitugu), esaterako, erdaldunek soilik osatutako etxeetan bizi
|
zirenak
populazioaren %30 izatetik %23ra pasatu dira. Aldiz, euskaldunek soilik osatutakoetan bizi direnak lehengo mailan mantendu dira (%16).
|
|
2009
|
|
|
Eguneroko lanetik ekarritako adibideak erabiltzen dira klaseetan, eta lanketa horretatik eratorri dira hainbat txantiloi, hiztegi berezi edo tresna, duela urte batzuk bildu
|
zirenak
Intraneteko atal berezi batean: Kutxan euskaraz.
|
|
|
bizitza erlojuaren menpean jarri, toki itxi batzuetan egun osoa eman, ezezagunen mendean lan egin, baldintza ezin guztiz gogorretan, ezezagunen ondoan, zatikatutako lan batean, proletarizazioa... Michel Foucault filosofoak azterketa sakona utzi digu arrazionalismo burgesak herritarrak disziplinatzeko erabilitako metodoen gainean.12 Orduan sortu ziren itxitura guztiak, produktiboak ez
|
zirenak
, oztopoak, gizarte eta kaleetatik atera eta giltzapean sartzeko: espetxeratze masiboak, zoroetxeak, ospitaleak..., dena karitatearen babespean; aleak alfer eta arloteez garbitzeko kanpainak; herritarren jagoletza zorrotza, polizia kidego egonkorrak...
|
|
|
Ikertutako bikoteetan, beren bizitzako alderdi garrantzitsu hori aldatzeko arrazoi" garrantzitsu" ak egon dira tartean, kideetako batentzat edo bientzat garrantzia handikoak
|
zirenak
: nahi handi bat, behar bat," horrela jarraitu ezin" bat, aipatutakoen konbinaketa bat...
|
|
2010
|
|
|
Oro har, gizarteak berebiziko inportantzia ematen dio aisialdiari gaur egun, eta jakina, gazteek zer esanik ez, eguneko ordu asko horretan ematen baitute. Bestalde, beste mota bateko aisialdi jarduerak hartu dute herritarren artean pisua, orain urte batzuk pentsaezinak
|
zirenak
, denbora librea ulertzeko eta betetzeko beste modu batzuk agertu dira, gazteak izanik horien erabiltzaile nagusiak: gazteguneak, kirol jarduera anitzak, interneta, jokoak...
|
|
|
alde batetik, urte tarte berean biztanleria zer edo zer jaitsi egin da (euskal gizartea gero eta zaharragoa da, jaiotza tasa oso txikia du, eta, ondorioz, gazteen multzoak, gaur egun elebidun gehien biltzen dituenak alegia, gero eta pisu gutxiago du gizarte osoarekiko); eta, bestetik, azken sei urteetan seikoiztu egin dira gure artean bizilekua aurkitu duten etorkinak. eta, halere, gogora dezagun: 1980ko hamarraldiaren hasierako urteetatik aurrera, %0, 5 handitu da urtero euskararen ezagutza. hamabost urtetik beherako herritarrei erreparatzen badiegu, ikaragarria da hazkundea; izan ere, gaur egun %75a da euskaraz ongi dakiena eta %10era ez dira iristen elebidun ez direnak. duela hogeita bost urte, ordea, %20 baino ez ziren euskaraz ongi moldatzen
|
zirenak
, eta %60 erdaldun elebakarrak. euskararen ezagutzaren hazkundea belaunaldi gazteenen artean eta eskolari esker gertatu da, batez ere. ia hirurehun mila euskaldun berriren multzoa osatu izatea, gutxi gorabehera, bi herenetan hezkuntza sistemari eta heren batean helduen euskalduntze sareari zor zaie. gaur egun jada 16 urte bitarteko gazteen artean gutxiengoa dira erdaldun elebakarrak. adin tarte ho... Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo:
|
|
|
Munduko edozein hizkuntzatako idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagunek sinatu zuten adierazpena. deklarazioa sinatutakoan uneSCo erakundeko idazkari Federico Mayor zaragozari helarazi zitzaion. gizarte zibilak uneSCoren mahai gainean instituzio horretan lanerako ildo gisa hizkuntza eskubideak kontuan hartu beharra eta abiapuntu gisa bartzelonako deklarazioa kontuan hartzeko eskatu zion. izan ere, prozesuaren azken helburua oso argia zen: ...deklarazio unibertsaleko jarraipen batzordeko bi kide nazio batuetako giza eskubideen batzordeko presidentearekin bildu ziren, deklarazioa erakunde horretako eztabaidagai nola izan daitekeen hausnartzeko. hala ere, bidea luzea izango dela jakin dakigu. deklarazioaren edukiari dagokionez, eta akaso hor jarri genuke indarra, hainbat berrikuntza ekarri zuen; ordura arte ezelango itunetan jasotzen ez
|
zirenak
hain zuzen ere. lehenik eta behin, deklarazioak jaso zuen berdintasun printzipioa aipatu genuke; beste sailkapen batzuk alde batera utziz deklarazioak hizkuntza guztien berdintasunaren aldarrikapena egiten duelako. bigarrenik, azpimarragarria da deklarazioak eskubideen babeserako definitzen duen subjektua, izan ere, ordura arte erabili ez zen subjektu mota berri bat jaso zuen: hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da:
|
|
|
Kontseiluko idazkari nagusia Helbide elektronikoa: ...rkadetan izandako migrazio mugimenduen ondorioz sartuak. berezko hizkuntza komunitateei dagokienez, 60 inguru direla esan ohi da. horrekin batera, azken hogei urteotan estatu berriak sortu dira europan, eta horrek hizkuntza politika berriak ezartzesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain az gain, hizkuntzen estatusetan ere eragina izan du. garai batean estatuko hizkuntza nagusia
|
zirenak
, egun gutxiengotzat hartzeko eskatzen diote europari. Finean, inposizio hizkuntza izateari utzi diotenean ohartu dira hizkuntza handiak ezartzen duten inposizioez. aurreKo mugimenduaK gutxiengoen hizkuntzen direlakoen bilakaera historikoa egingo badugu, zenbait egilek XVii. mendera1 eramaten gaituzte, hain zuzen ere, westfaliako biltzarreko itunera, non gutxiengo erlijiosoen babesa aitortu baitzen. aro Modernoak hizkuntzen bilakaeran garrantzia hartuko zuten elementuak ekarri zituen:
|
|
|
Soziolinguistika Azterketa" SIADECOk egin zuen eta ikerketa horren laburpena da 1979an argitaratutako" Hizkuntz Borroka Euskal Herrian" liburua. zutela... Gaur egun ...euskal herritarra izateko euskara jakin beharrari ez zaio lehentasunik ematen; beste aldetik, garai batean euskararen aurkako jarrerak plazaratzen ausartzen ez
|
zirenak
, orain lotsa gutxirekin azaltzen dira ez dagoela euskara zertan ikasirik eta euskara ikastea baino hobe dela ingelesa ikastea eta antzekoak esanez... euskara ez ikasi arren, hemen ez dela ezer pasatzen eta lasai aski bizi daitekeela erdara hutsean funtzionatuz pentsatzen dutenak nabarmenki gehitu dira.
|
|
2011
|
|
|
Euskaltzainburua guistika izena duela gizarte aurreratuetan, diziplina berri horrek barneratu baititu garai bateko jakituria sakabanatuak, hizkuntzaren erabileraren inguruan sortu
|
zirenak
. horrexegatik dator era erara BAT aldizkariaren zenbaki honetan ontzen eta moldatzen den elkarlana. Bateko, euskararen zaintzan zereginak eta jarduerak egiten dituen erakunde ofiziala eta besteko, Soziolinguistika klusterra, egungo soziolinguistikaren zehaztapenak eta teknikak erabiltzen dituena, euskararen mesederako, arlo horretako nondik norako ugarietan. zenbakiaren gaia ardatz hartuta, esan dezadan diglosia kontzeptua azaldu zenetik gaur arte, esanguratsu gertatu dela euskararen egoera deskribatzeko eta zehazteko.
|
|
|
Aurreko lanak, orain arte hanka punttaka pasatu ohi genituenak, Mauro Fernández-en ildotik atentzio handiagoz irakurri dira, antza denez: bai grezieraren analisi konkretuaz ari direnak (hasierako guztiak eta geroxeagoko ez gutxi) eta bai beste hizkuntza egoera diglosikoak (arabiera, koptoa) azaltzeko idatzi
|
zirenak
. hori guztia horrela izanik ere, bistan da 1959tik honako iturriak interesatzen zaizkigula bereziki. Bai mundu zabalean eta bai hemen, etxean, 1959tik hona diglosiaz idatzi direnak.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, ego belaunaldiak ez zuen aukerarik izan herrian euskaraz eskolatzeko. dena dela, irakaskuntzan izandako aldaketa buruan dute. Mirenek dio"... hemen izan ziren istiluak eskolaren inguruan. euskararekin izan ziren istiluak(...) eta guraso aunitz euskararen kontra
|
zirenak
" (Miren, 3 FG). Arroxak gogoan du Iruritako eskolan euskarazko irakaskuntza hasi zelarik bakar batzuk baizik ez zirela matrikulatu:
|
|
|
bikoteen% 67k senar emazte euskaldunak zituen,% 30ek senarra erdalduna eta% 2 biak erdaldunak. Bi belaunaldietan emazte gehien gehienak bertakoak ziren (euskaldunak zirenetz ondorioztatzea zailagoa da, 1970 aldera ezkondu
|
zirenak
batik bat). halere, seme alabei euskaraz egiteko momentuan bi gizaldiek ez zuten berdin jokatu: familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik bat bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela beren umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan.
|
|
|
Erdara da hiri jakintza modernoa, bizimodu zibilizatua, arrazoiaren eta aurrerapenaren estiloa. koroa, haraino merkatua. horrela, koroarekiko lotura, hiriarekikoaren gainean ezarri zen, eta maila handiago bateko sinkronizazioa sortu zen espazio publiko berri batean; estatuak, ez hiriak, sinkronizatuko zuena. hori dena nazioaren zentzu politiko modernoa jaio baino lehen gertatu zen. hala ere, burgesek boterea eskuratu arau, gero eta mesfidantza handiago erakutsi zieten boterearen legitimazio transzendente eta tradizionalei. ezin zuten erraz eta eroso onartu agintea norberaren ahaleginetatik kanpo ezartzen zuen paradigma (pre) politiko hura; haien ustetan, agintea ez zen odoleta leinu argitasunak besterik gabe ematen zuen gaitasun bat, ez zen ere behin betiko ezarritako ordenamendu bat. Negoziatu beharreko kontu bat zen, transakzio baten emaitza. eta transakzio ideal guztiak bezala, parekoen artekoa. hitz gutxitan, hirietan hasi ziren pentsatzen errege agintearen mendean bizi
|
zirenak
jatorriz parekoak zirela, eta hala izanik, agintearekiko loturak berdina behar zuela. Nazioa deitu zioten horri, jaiotza.
|
|
|
José Luis Leónek dioenez, praktika pertsuasiboek kudeatzaile eta sortzaile profesionalen intuizioei esker egiten dute aurrera maiz. Pertsuasioaren profesionalak oso aurretik doaz sarri, formula pertsuasibo berriak sortuz edo lehendik ezagutzen
|
zirenak
garatu eta zorroztuz, baina ez dute ezagutza hori finkatzen. Esaten den arren ikerketak gidatzen duela praxia, pertsuasioan sarritan praxia da aurrera egiten duena, eta gero ikerketak azaltzen du zer egin duten bide erakusleek (León, 2008).
|
|
|
Egokitzen jakin izan du. Era berean, berera hurbiltzen
|
zirenak
euskalduntzeko eta bere kulturan txertatzeko indarra zuen. Zenbat herri txikitan ez ote da gertatu, edonondik etorritakoak ere bertara bizitzera, denbora tarte nahiko laburrean bertako euskalkia ikasi eta herriko etDislokazio kulturala betebetean gertatzen ari da gure arnasguneetan.
|
|
2013
|
|
|
1 Animalien artean, badaude batzuk" Asiako Erleak" deitzen direnak, eta espezie" inbaditzailea" moduan sailkatzen dena, hemengo (Europan) erleekin erkatuz erraldoiak direnak, eta bertako hauek produzitutako eztia jateko Asiako Erleak hiltzen dituztenak, beren probetxurako bakarrik bertakoak akabatuz, horrela gutxienez emaitza txar hauek sortuz: 1) bertako betiko(?) erle mota hau desagertzea, 2) desagertzea ere bere produkzioak direnak (eztia, argizaria...), gizarterako onak direnak, 3) desagertzea baita ere inguruko landareen polinizazio funtziorako beharrezkoak
|
zirenak
, landare horien produkzioa ere desagertze bidean jarriz. Hori ikusita, gizartean hartu den erabakia izan da Asiako Erle horiek hiltzea (Donostiako kaletako zuhaitzetan zeudenak, adibidez, telebistan irailean ikusia), beti ere erabakia ekologikoki egokiena delakoan.
|
|
2014
|
|
|
2 Zone à Urbaniser en Priorité, 1958ko abenduaren 31ko 58 zenbakidun dekretuak izendatutako eremuak, alokairuko gizarte etxebizitza masiboak eraikitzeko egokiak omen
|
zirenak
.
|
|
|
Erakarle berriak industriak ziren, baita lurraldera lehenik iristen
|
zirenak
ere. Modu horretan ibai hertzetako lurrik hoberenak fabrikek hartu zituzten eta garaiko landa inguruko populazioa erakarri zuten bere inguruetara, langileentzako etxebizitzak bigarren mailako lurretan eraikiz.
|
|
|
Berriki esan bezala, lau talde horietako lagunei galdetegi bana eman nien euren datu orokorrak (betiere, geure intereseko
|
zirenak
) jasotzeko. Hona hemen, bada, geure hiztun horien ezaugarriak:
|
|
2015
|
|
|
Horretaz gain, 90 hamarkada hartako giroan helduen alfabetatzeak eta euskalduntzeak zuten indarra nabarmendu behar da. Ikasle hauen artean batzuk ama edota aita berriak ziren, euren familia hizkuntza euskara izatearen alde egiten ari
|
zirenak
...
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %80
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %70
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %60
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %50
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %40
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %30
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %20
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %10
|
zirenak
.
|
|
|
• 1981ean euskaldunak %0
|
zirenak
.
|
|
|
Giro honetan, sortu zen ere Deustu Unibertsitatean, Donostian, Filosofia eta Letrak ikasketak, 1960 hamarkadan, hasieran lehen bi urteko kurtsoekin," Komunak" deitzen
|
zirenak
; gero beste hiru kurtsoko espezialitate batzuen artean aukeratuz, lizentziatura lortzeko, beste unibertsitate batera joan beharra zegoen1 (ni Madrilgo Complutense Unibertsitatera joan nintzen); 1970 hamarkadan jarri ziren ia bost urteak, lizentziatura bertan osorik egin ahal izateko. Deustu Unibertsitatean eskatu zidaten bertako irakaslea izatea, eta beste batzuen artean" Soziolinguistika" ikasgaia eman zidaten irakasteko, horrela lehenbiziko aldiz sartu zen ikasgai berri hau Lizentziaturan, eta ni izan nintzen gai horren lehenbiziko irakasle Deustu Unibertsitatean; honek bultzatu ninduen asko ikastera eta aztertzea, Euskararekiko alderdi guztiak, gauraino etengabe.
|
|
|
Nahi dudana orain da bi aditu hauei, Euskararekiko interesatu
|
zirenak
, eta beraiekin asko ikasitakoak garenez, gure esker ona ematea, baita gure BAT Soziolinguistika Aldizkaria bitartez ere.
|
|
2016
|
|
|
Balorazioen batezbestekoari ez ezik, emandako puntuazioen frekuentziari kasu eginez gero eta 4 puntuazio gorenean kokatzen
|
zirenak
kontuan hartuz, azpimarratzekoa da saioetan parte hartu zuten herritarren% 93,4 gustura aritu zela,% 87, 1k ongi antolatua ikusi zuela eta
|
|
|
Lanekoa deituak ere bai, leku publikoan —ez lantoki barruan—, baina laneko kontuez ari zirela. Eskolakoa deitutako testuinguruan eskolako kontuez ari
|
zirenak
bildu ditut, batez ere eskola inguruan, umeen zain zeuden gurasoen artean, eta, eskolatik atera ondoko haur gurasoen egonaldian.
|
|
|
2016). Labur bilduz, a) gero eta udalerriedo auzo tamainatik hurbilago daude arnasguneak; urrun gelditzen ari dira arnasgune hutsez osaturiko eskualde zabalak, orain dela ehun eta berrogeita hamar urte Gipuzkoa gehienean, Nafarroako euskal eremuan eta Bizkaiko zenbait eskualdetan salbuespen ez baina arau sendo
|
zirenak
. b) udalerri horien txikitasun demografikoa176 da, bestalde, gaur egun bizirik dirauten arnasguneen (eta, beste neurri batean, udalerri euskaldunen) ezaugarri demografiko argienetako bat; c) lan esparrua gero eta arnasgunetik aparteago dago: aparte kilometroz, eta aparteago lan-leku hori kokaturik dagoen ingurumenean euskara erdarek ageri duten nagusitasun moldaeraz177..; d) saldu erosia ere, aisialdiko hainbat ekimen bezala, herritik gero eta urrunago egiten da:
|
|
|
2 Praktikan ia euskaldun elebakarrak
|
zirenak
euskaldunen ehunekoa txikitu egin dute.
|
|
|
Meléndez Pidalek Asturiaseko egoera itxuratu zuen galizierarekin antza duen elebitasun diglosikoko egoera gisa, eta, horrela, ezeztatu zuen hegoaldeko aldaerek dialektoak edukitzea, gaizki erabilitako gaztelaniatzat hartu
|
zirenak
. riera bere garaira ailegatu zela" bere jatorrizko izaerari kalte egin ziezaioketen aldaketa sakonik gabe", nahiz eta (hona hemen XIX. mendeko eliteen ideologia)" gure gaur egungo gizartearekin bat egiten ez duen, baizik eta haiengandik oso urrun dagoen gizarte batekin, kultura eta gustu ona urgentziaz behar duena". Hori dela eta," ahots eta esaldi horiek guztiak, antzinean ezagunak probintzia osoan, bakarrik erabiltzen dira gaur egun gehitutako herrietatik kanpoko toki eta baserrietan", baina" oraindik ere, herrixketan erabiltzen da" (Caveda, 1989:
|
|
|
Tokiko idazleek egindako aldaeren deskribapenek ikuspuntu guztiz nabarmenduago bat eman zuten. 1906 urtean, Meléndez Pidalek Asturiaseko egoera itxuratu zuen galizierarekin antza duen elebitasun diglosikoko egoera gisa, eta, horrela, ezeztatu zuen hegoaldeko aldaerek dialektoak edukitzea, gaizki erabilitako gaztelaniatzat hartu
|
zirenak
(Garc� a, 2008). Pidalek ez zuen asturieraren batasuna zalantzan jarri, eta, horrez gain, 1911 urtean egindako baina argitaratu gabeko inkesta batean adierazi zuen, asturieraren aldaeren deskribapen zehatz batekin batera, Asturiaseko erdialdean hainbat konponbide finkatu zirela, eta, bat batean, izaera erreferentziala eta bateratzailea hartu zutela.
|
|
2017
|
|
|
• Guztira 78 egile desberdin: idazleak, kazetariak, soziologoak, soziolinguistak, kazetariak, hizkuntza teknikariak, politikariak, garai hartan euskaltzain
|
zirenak
, gerora euskaltzain izendatu zituztenak, euskaltzale ezagunak, hizkuntza teknikariak, elizgizonak.
|
|
|
Gaur egun, albanieraren mintzaira horrek 150 eta 300 hiztun artean ditu Zadarren. Gehienak pertsona adinekoak dira, albaniarren ondorengoak, bertara Skadar lakuaren inguruko herrietatik hamazortzigarren mende amaieran iritsi
|
zirenak
. Guztira 1779 unitate lexiko aztertu dira.
|
|
|
Gehienak pertsona adinekoak dira, albaniarren ondorengoak, bertara Skadar lakuaren inguruko herrietatik hamazortzigarren mende amaieran iritsi
|
zirenak
.
|
|
|
Km: bai · baneukan nor edo nor · lagunen bat edo pertsonaren bat katalanez hitz egiten zuena baina oso mugatuta · arlo espezifikoetan edo une zehatzetan · eta bueno · unibertsitatean jada ezagutu nituen lagun gehiago katalanak edo katalan hiztunak
|
zirenak
eta · bueno · agian horrek · ja hasi nintzen praktikatzen katalan gehiago. katalan hiztun askok, berriz, unibertsitateko testuingurua kontrako erara ikusten dute, batez ere katalana nagusi den inguruetatik baldin badatoz. batzuk kexatu egiten dira, gaztelaniaz ematen diren ikasgaietan, irakaskuntzako jarduera guztiak (azterketak eta lanak barne) gaztelaniaz egin behar direlako uste inplizitu b... irakaskuntza gaztelaniaz egin dadin eskatzen duten ikasle atzerritarrak. egoera horretan, pertzepzio bat dago katalanak nolabaiteko ahultasuna pairatzen duela, eta horren aurrean, talde handi batek katalana mantentzeko estrategiak hartzen ditu:
|
|
|
21. " Bastidan garai batean eskola frantsesak euskararen erabilera debekatzen duen ikastetxean, amatxik bizitu ditu trufak, zigorrak, aintzat ez hartze bat, gainera laborari jatorrikoa izaki, beretzat laborariak baizik ez ziren euskaraz mintzatzen
|
zirenak
, lotsa emangarria zen euskaraz mintzatzea[...]. Euskara uztera bultzatua izan den belaunaldi bat da".
|
|
|
jendeak batez beste zenbat denbora igarotzen duen jarduera jakin bat egiten, eta guztien baturak egun oso bat hartzen du. zehazkiago esanda, inkesta horrek jarduera ezberdinak taldekatu egiten ditu, esparru zabalagoak osatuz, eta, era berean, (azpi) esparru horiek esparru are zabalagoetan biltzen ditu, azkenean zortzi denbora esparru nagusitan sailkatu arte: behar fisiologikoak, lan ordaindua eta prestakuntza, etxeko lanak, zaintzak etxeko pertsonei, gizarte zibila, aisia aktiboa eta kirolak, aisia pasiboa eta zaletasunak, eta joan etorriak. lan honetako galdetegia diseinatzeko orduan, helburuekiko esanguratsuak
|
zirenak
soilik hartu dira eta, horretarako, zenbaitetan esparru osoak hartu dira kontuan, beste batzuetan azpi esparru batzuk, eta beste zenbaitetan azpi esparruetako jarduera zehatz batzuk baino ez. hona aukeraketarako irizpideak: lehenik eta behin, pertsonen arteko elkarrekintza edota edozein motatako hizkuntzaren erabilera (zerbait entzutea edota irakurtzea barne) izan dezaketen esparruak, azpi esparruak edota jarduerak izatea; eta kanpoan utzi dira halakorik ez dutenak. adibidez, jatea eta edatea denbora esparrua aukeratu da, baina lo egitea kanpoan utzi da, biak ala biak behar fisiologikoak esparruaren baitakoak. bigarrenik, printzipioz aurreko baldintza bete arren, ikuspegi funtzional eta praktiko batetik oso nahasiak edota nahasgarriak diren esparru, Eneko Oiartzabal Gerriko – Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz?
|
|
|
Bertan ikasle eta irakasleak biltzen dira atsedenaldietan eta irakasleen presentziak euskara gehiago erabiltzea susta dezake. aipatu da euskal herrian kaleko erabilera datua apaldu egin dela azken hamar urteotan. %13, 7 ziren euskaraz aritzen
|
zirenak
2006 urtean eta 2016an, berriz, %12, 6 egia da gipuzkoako datua nabarmen positiboagoa dela eta populazioaren ia heren batek erabiltzen duela euskara, hala ere, hemen ere puntu eta erdiko aldea izan da azken bost urtekoan, %32, 6 ziren 2011ko kale neurketan euskaraz aritzen zirenak eta %31, 1 dira 2016an erabili dutenak (Soziolinguistika klusterra, 2017). huheziko datuak aztertzerakoan, kontuan ha... Fakultatean etorkizuneko maisu maistrak hezitzen diren heinean, testuinguru honek euskararen ezagutzan, erabileran eta kulturaren transmisioan badu bere ardura. gauzak horrela, egia da bertako datuak Soziolinguistika klusterrak 2016ko euskal herriko kale neurketan lortutakoak baino positiboagoak direla, baina, testuingurua zein den kontuan hartuz gero eta 2009tik izandako bilakaerari erreparatuta, bidea guztiz beherakorra izan da eta beherakada gizartean izandakoa baino askoz ere bortitzagoa izan dela aztertu da.
|
|
|
Bertan ikasle eta irakasleak biltzen dira atsedenaldietan eta irakasleen presentziak euskara gehiago erabiltzea susta dezake. aipatu da euskal herrian kaleko erabilera datua apaldu egin dela azken hamar urteotan. %13, 7 ziren euskaraz aritzen zirenak 2006 urtean eta 2016an, berriz, %12, 6 egia da gipuzkoako datua nabarmen positiboagoa dela eta populazioaren ia heren batek erabiltzen duela euskara, hala ere, hemen ere puntu eta erdiko aldea izan da azken bost urtekoan, %32, 6 ziren 2011ko kale neurketan euskaraz aritzen
|
zirenak
eta %31, 1 dira 2016an erabili dutenak (Soziolinguistika klusterra, 2017). huheziko datuak aztertzerakoan, kontuan hartu behar da ingurune euskalduna dela eta bertan ikasle oro dela elebiduna; horrek badu eraginik noski, elebidunen proportzioa erabileraren menpeko aldagaia dela argitu baitute hainbat ikerketek (isasi eta iriarte, 1988). euskararen sustapena oinarri izan du fakultateak irakasle es... Fakultatean etorkizuneko maisu maistrak hezitzen diren heinean, testuinguru honek euskararen ezagutzan, erabileran eta kulturaren transmisioan badu bere ardura. gauzak horrela, egia da bertako datuak Soziolinguistika klusterrak 2016ko euskal herriko kale neurketan lortutakoak baino positiboagoak direla, baina, testuingurua zein den kontuan hartuz gero eta 2009tik izandako bilakaerari erreparatuta, bidea guztiz beherakorra izan da eta beherakada gizartean izandakoa baino askoz ere bortitzagoa izan dela aztertu da.
|
|
|
%62k egiten zuen euskaraz 2009.urtean eta ikasleen erdiek baino ez hiru urte igaro ondoren. 2017an, berriz, behatutako elkarrizketen %40a besterik ez da euskaraz. aurtengo kale neurketan ez da guneen bereizketa berdina egin; sarrerairteerak kontuan hartu dira eta liburutegian mugimendu urria nabaritu denez, infogela eta pasilloetako datuak lehenetsi dira. klaustroan izandako beherakada da guztien artean nabariena, 2009.urtean %81 ziren euskaraz mintzatzen
|
zirenak
, 2012an erdiek ere ez zuten erabiltzen, eta 2017an %36k baino ez. kafetegian, ordea, 2009 beherakada handia izan bazen ere, 12 puntukoa, beherakada moteldu egin da azken urteotan eta euskara gehien erabiltzen den esparrua da, ikasle guztien %51k erabiltzen du.
|
|
|
2009 liburutegian jaso ziren datuak. 2009an %54 ziren bertan euskaraz aritzen
|
zirenak
, hiru urte geroago, are gutxiago, %47 2017an infogela eta pasilloetako datuak lehenetsi dira eta %30 izan dira euskaraz mintzatzen behatu direnak. Sarrera irteeretako datuak ere jaso dira azken urtean eta zehazki %42 izan dira euskaraz behatutako elkarrizketak.
|
|
2018
|
|
|
Mutilekin konparatuta gehiagotan aritzen ziren euskaraz. Nesken ikuspuntutik mutilak alferragoak ziren, ikasle okerragoak eta hizkuntzari buruz batere kezkatzen ez
|
zirenak
. " Mutilek ez
|
|
|
Mahaira bildutako azken ideia batzuk ere ekarri nahi izan ditugu artikulu labur honetara, neurri batean behintzat, etorkizunari begirako proposamen modura bildu
|
zirenak
.
|
|
|
Ondarroak eutsi egin dio euskal izaerari, indartsu; Bermeon, aldiz, haustura egon da. Ondarroan euskaraz aritzen ez
|
zirenak
; alegia, estatus handiagoko lanbidetan aritzen zirenak, ere euskaraz jarduten dute egun; Bermeon, aldiz, ez da lortu euskal identitatearekiko atxikimendua zabaltzea.
|
|
|
Ondarroak eutsi egin dio euskal izaerari, indartsu; Bermeon, aldiz, haustura egon da. Ondarroan euskaraz aritzen ez zirenak; alegia, estatus handiagoko lanbidetan aritzen
|
zirenak
, ere euskaraz jarduten dute egun; Bermeon, aldiz, ez da lortu euskal identitatearekiko atxikimendua zabaltzea.
|
|
|
Igone Zabala – Euskararen lantze funtzionala eta profesionalen komunikazio gaitasunen garapena osasun alorrean dira, adibidez, nerabeek zalantzak, estutasunak eta saminak komunikatzeko, eta corpus hizkuntzalaritzako azterketetan erabili dira nerabeek erabiltzen dituzten hizkuntza patroiak deskribatzeko (Harvey et al. 2008). Gurean adibide interesgarria dugu www.gaztesarea.net/gozategi gunean zenbait hilabetetan gazteek plazaratutako sexualitateari buruzko galdera eta erantzunena, 2006 urtean Izarapeko aholkuak, sexuaren gida askea izenburupean paperean ere argitaratu
|
zirenak
. Era horretako baliabide interaktiboak, biztanleak osasunarekin lotutako gaiez euskaraz komunikatu daitezen sustatzeaz gain, balio handikoak lirateke arretahartzaileen talde desberdinek erabiltzen dituzten hizkuntza patroiak deskribatzeko, euskarazko komunikazio eraginkorrari laguntzeko tresnak eta baliabideak garatzeari begira.
|
|
|
1972ko maiatzeko batzar gatazkatsu baten ondoren, guraso gehienek Ikastolatik alde egitea erabaki zuten. Baina krisiak berekin ekarri ohi du aukera, eta hark gehiago trinkotu eta indartu zituen geratu
|
zirenak
.
|
|
|
batzorde berria eratu, finantzazio bideak pentsatu (zozketak, santelmotako berbena, taberna festetan...), haurrak bilatu... Baina krisiak berekin ekarri ohi ditu aukerak, eta hark gehiago trinkotu eta indartu zituen geratu
|
zirenak
.
|
|
|
Bakarka erantzuteko galdetegia zen, baldintza batzuk betetzen zituztenentzat: euskaldunak, Zumaian bizi
|
zirenak
, jarduerak Zumaian egiten zituztenak... Galdetegia googledriven jarrita, deialdi berezia egin nuen betetzeko:
|
|
|
Erraza litzateke izenak ematen hastea hemen, baina beti egongo da baten bat ahazteko arriskua, eta horregatik egokiagoa iruditu zait ahal dela ez ematea. Baina gogoan dauzkat hainbat lagun, bereziki, Ikastola sortzeko erabakia hartu eta bultatu zutenak, zailtasunak eta oztopoak gainditzen lagundu zutenak, arkatz txikia eta koadernoa hartuta erosketa zerrenda euskaraz egiten hasi
|
zirenak
, euskaraz jakin ez arren seme alabak euskaraz hezi zituztenak, beti euskarari sendo eusten diotenak, euskara irakasten eta ikasten aritu direnak, euskaraz natural sortu eta kontsumitzen dutenak (musika, literatura, artea, zinema...) eta abar.
|
|
|
70eko hamarkadan sortu eta 80ko hamarkadan garatu ziren bertso eskolek eta hauen inguruko ideologiak ahalbidetu eta legitimatu zuten bezala emakumeak bertsotan trebatzea, bertsoeskola horiek eta ideologia horrek berak ahalbidetu eta legitimatu zuten, lehen aldiz, etxetik bertsozale ez
|
zirenak
bertsotan trebatzea; etxean erdaraz ari ziren hiztun berriak tartean.
|
|
|
70eko hamarkadan sortu eta 80ko hamarkadan garatu ziren bertsoeskolek eta hauen inguruko ideologiak ahalbidetu eta legitimatu zuten bezala emakumeak bertsotan trebatzea, bertso eskola horiek eta ideologia horrek berak ahalbidetu eta legitimatu zuten, lehen aldiz, etxetik bertsozale ez
|
zirenak
bertsotan trebatzea; etxean erdaraz ari ziren hiztun berriak tartean. Baina, emakumeen kasuan nola, bertso eskolarako sarbidea demokratizatu izanak soilik ez dakarren bezala gizarteko emakume gizon proportzioa oholtzara eramana izatea, bertso eskoletako atea hiztun berriei zabalik egoteak bere horretan ez du gizartean dagoen hiztun berri proportzioa oholtzara eramanarazi.
|
|
|
Guztira, Oiartzungo Udaleko euskara eta hirigintza teknikariak, Oiartzungo Udaleko euskara zinegotzia eta UEMAko teknikariaz osatutako lan talde bat bildu zen Eragin Linguistikoaren Ebaluazioa garatzeko, eta guztira gunera bertaratutako 400 bisitariri galdetu zitzaien jatorria, eta euskararen erabilera jasotzeko 400 elkarrizketa bildu. Izan ere, ELE tresna etorkizuneko proiektuetara bideraturik dago, eta aztertu den merkataritza gunea eraikirik dagoenez, datu enpirikoak jasotzea ahalbidetzen zuen, lanari objektibotasuna eta zuzentasuna emateko erabili
|
zirenak
, baita ondorengo ekintza plan zehatza garatzeko ere.
|
|
|
Guztira, Oiartzunen %76, 25 zen euskaldun kopurua 2016 urtean Ia euskaldunak
|
zirenak
, ordea, %11, 8 zen, eta erdaldun kopurua %11, 95 Euskaldun kopurua, beraz, nagusi zen erdararen aurrean, eskualdean ez bezala.
|
|
|
Guztira, Oiartzunen %76, 25 zen euskaldun kopurua 2016 urtean Ia euskaldunak
|
zirenak
, ordea, %11, 8 zen, eta erdaldun kopurua %11, 95 Euskaldun kopurua, beraz, nagusi zen erdararen aurrean, eskualdean ez bezala (Eusko Jaurlaritza, 2016).
|
|
2019
|
|
|
Laburpena. euskal arnasguneen inguruko gogoeta egituratua eskaintzen da artikulu honetan. kontzeptuaren beraren aurkezpen teorikoa egiten da lehenik," physical breathing space" direlakoak (edo, partez, antzeko
|
zirenak
/ direnak) nazio artean (izan) duten trataera azalduz. gure kasuan arnasguneak zer diren eta euskara indarberritzeko zer nolako garrantzia duten azpimarratzen da gero, atal banatan. gaurko arnasguneak nolakoak diren eta bertan zer gertatzen ari den azaltzen da IV. atalean. azken hiru ataletan maila praktikoari heltzen zaio: arnasguneen gaur eguneko erronkak azaltzen da V. atalean, erronka horiei nola erantzun behar zaien argudiatzen da VI.ean eta VII. atalean, azkenik, hemen eta orain zer egin behar den proposatzen da. arnasguneen garrantzia azpimarratzearekin batera, euskara indarberritzeko paradigma egokitu beharra ikusten du autoreak. teoria lantzeaz gainera badu artikuluak xede praktikoa ere. erabakiak hartzeko orduan arnasguneko biztanleen zentraltasuna azpimarratzen da, besteak beste.
|
|
|
behar adinako (ez gehiegi eta ez gutxiegi) eta xede zuzeneko (ez norabide okerreko) bideragarritasun sozioekonomikorik gabe arriskua dago arnasguneak husteko edo lo hiri huts bihurtzeko: eguneroko bizimoduaren zati handi bat herritik kanpora egiteko eta, horrenbestez, herri beregain eta" konpleto"
|
zirenak
lo gune (edo atseden-leku) bihurtzeko. oso erronka bizia da hau60 Nola lortu, jendeak herrian edo inguruan lana izatea eta, horri eskerrak, orain puntura arte arnasgune bete izandakoak gero eta hutsago, gero eta barne biziz hutsalduago, ez gelditzea. Nola lortu, orobat, arnasgune horiek eskualdeko herriburu nagusiaren langile iturri eta, maiz, lotarako erretiro gune ez bilakatzea?
|
|
|
..., batez ere, joandako garaien inguruko ikuspegi" nostalgikoak" ekiditeko. esate baterako, XIX. mendearen hasierako arnasguneetako herritar gehienak euskaldun elebakarrak ziren (euskal herrian, baina baita herrialde katalanetan, galizian, Bretainian, Irlandan edo galesen); duela hirurogei urte, ordea, arnasgune horietako herritar gehienak euskal elebidunak ziren (euskaraz hobeto moldatzen
|
zirenak
; batzuk erdaraz egiteko zailtasunekin), eta gaur egun, aldiz, egoerarik onena aurkez dezaketen arnasguneetan ere, herritar guztiak euskal elebidunak dira eta batzu batzuk (gazteen artean, batez ere) euskal eleaniztunak, alegia, ondoen euskaraz moldatzen direnak, baina gaztelania edo frantsesetik aparte beste hizkuntzaren bat ere gutxi asko dakitenak. azken hamarkadetan munduan gertatu diren aldak... Neronek, honako hauek nabarmenduko nituzke:
|
|
|
• arnasgune beteetan bizi
|
zirenak
gutxitu dira batez ere, 71.509tik 8.421era (hegoaldeko hiztun guztien %2, 8 izatetik %0, 3 izatera). horrela, bada, belaunez belauneko transmisioa ziurtatzen duten baldintzetan bizi diren hiztunen kopurua modu ohargarrian jaitsi da hegoaldean tartean, eta 2011 urtean hego euskal herriko hiztun guztien multzo oso txiki bat besterik ez dute osatzen.
|
|
|
Lehen garaiko hertzainak eta Xabier Montoia, Zarama eta roberto Moso, eta kortatu eta muguruzatarrak —Fermin eta Iñigo— euskaldun berriak izan ziren, eta hiruek erabaki zuten euskaraz kantatu ahal izateko hizkuntza barneratzea (ibid, 112). dena den, hertzainak ek eta Zaramak hasieratik erabaki zuten euskaraz kantatzea, kortatuk ez bezala. Gehinbat gazteleraz abesten zuten arren, lehen diskoan bazituzten bi kanta euskaraz
|
zirenak
. hala ere, hizkuntza aldaketa erabatekoa egin zuten euren estudioko azken diskoan: euskara hutsezkoa izan zen. hautu horrek" berebiziko indarra eman zion euskarazko rockari:
|
|
2020
|
|
|
Edozelan ere, unibertsitarioen artean ez zen nolanahikoa izan besteekin komunikatzen igarotako denbora. Ikasleen artean, gehiengoak 2 ordu bitarteko denbora inbertsioa aitortu zuen(% 27), baina asko izan ziren hiru ordutik gora zeregin horretan aritu
|
zirenak
(% 38).
|
|
2021
|
|
|
• Sentsibilizazioa: " Mundua Bortzirietan" leloarekin hainbat kanpaina, argitalpen, jardunaldi eta topaketa egin ziren, hein batean baliagarri izan
|
zirenak
bertakoen eta kanpotik etorritakoen elkar ezagutzarako eta errealitate berria gizarteratzeko. Hasiera batean festa girokoak izan baziren ere (gastronomia eta folklorea oinarri), berehala edukiz bete eta aberastu ziren (hitzaldiak eta, manifestuak, erakusketak, DBHko ikasleekin ere sentsibilizazio saioak...).
|
|
|
Txantiloi baten laguntzarekin, irakasleen zeregina izan zen, besteak beste, saioan zehar bideratu zitezkeen une komunikatiboetarako hizkuntza irizpideak zehaztea: saioaren hasieran eta amaieran baliatuko
|
zirenak
eta jardueran zehar aintzat hartuko zirenak; kontsigna edo zereginen jarraibideak formulatzeko erak Halaber, ekintza bakoitza burutu ahala, gelan espazioa antolatzeko eta harreman afektiboa kudeatzeko estrategia eta gakoak aukeratzea; gelako harreman komunikatiboa sustatzeko galderak eta haien forma aurreikustea; ikasleek gainerako ikasleei egingo zutena azal ziezaieten esku hartzeak aurreikustea... Txantiloiaz gain, hainbat gomendio eman zitzaien irakasleei lan koadernoa osatzeko, esate baterako, ikasleei azalpen bat emateko eskatu aurretik, irakasleak berak ekoizpen horri lotutako formulazioak eta birformulazioak eskaintzea, errepertorio diskurtsibo zabala erabiltzea; terminologia azaltzea...
|
|
|
Txantiloi baten laguntzarekin, irakasleen zeregina izan zen, besteak beste, saioan zehar bideratu zitezkeen une komunikatiboetarako hizkuntza irizpideak zehaztea: saioaren hasieran eta amaieran baliatuko zirenak eta jardueran zehar aintzat hartuko
|
zirenak
; kontsigna edo zereginen jarraibideak formulatzeko erak Halaber, ekintza bakoitza burutu ahala, gelan espazioa antolatzeko eta harreman afektiboa kudeatzeko estrategia eta gakoak aukeratzea; gelako harreman komunikatiboa sustatzeko galderak eta haien forma aurreikustea; ikasleek gainerako ikasleei egingo zutena azal ziezaieten esku hartzeak aurreikustea; finean, ikasleen parte hartze eta komunika... Txantiloiaz gain, hainbat gomendio eman zitzaien irakasleei lan koadernoa osatzeko, esate baterako, ikasleei azalpen bat emateko eskatu aurretik, irakasleak berak ekoizpen horri lotutako formulazioak eta birformulazioak eskaintzea, errepertorio diskurtsibo zabala erabiltzea; terminologia azaltzea...
|
|
|
Txantiloi baten laguntzarekin, irakasleen zeregina izan zen, besteak beste, saioan zehar bideratu zitezkeen une komunikatiboetarako hizkuntzairizpideak zehaztea: saioaren hasieran eta amaieran baliatuko
|
zirenak
eta jardueran zehar aintzat hartuko zirenak.
|
|
|
Txantiloi baten laguntzarekin, irakasleen zeregina izan zen, besteak beste, saioan zehar bideratu zitezkeen une komunikatiboetarako hizkuntzairizpideak zehaztea: saioaren hasieran eta amaieran baliatuko zirenak eta jardueran zehar aintzat hartuko
|
zirenak
.
|
|
|
Izan ere, Gazte Planak bere helburuen artean proposatzen baitzuen interes amankomunak zituzten eta lan arlo jakinetan engaiaturik zeuden gazteak ahalduntzea, elkarrekin harremanetan jartzea eta saretzea. Gazte Zerbitzuaren ustez, aukera zegoen euskararen arloan ari ziren gazteak eta Estatuan zein Europan hizkuntza gutxituen defentsan ari
|
zirenak
elkartzeko, eta horrek beren helburu horri erantzuten ziola bete betean. Euskara Zerbitzuak oso begi onez ikusi zuen proposamena eta horren antolaketari ekin zion.
|
|
|
Gazte Zerbitzuaren ustez, aukera zegoen euskararen arloan ari ziren gazteak eta Estatuan zein Europan hizkuntza gutxituen defentsan ari
|
zirenak
elkartzeko, eta horrek beren helburu horri erantzuten ziola bete betean.
|
|
2022
|
|
|
Enpresa sustatzaileak plan berezi bat aurkeztu zuen Udalean, Artadi auzoko eremu batean etxebizitza gehiago egiteko. Lehen 4 etxebizitza
|
zirenak
(bina familiarentzat 2 eraikin) 10 bihurtu nahi zituzten, eraikin handixeagoak eginda.
|
|
|
guztira 520 gizarte eragilek hartu zituzten konpromiso minimoak, 435ek Hego Euskal Herrian eta 85ek Ipar Euskal Herrian. Oso entitate gutxi izan ziren konpromisoak hartu arren, minimoetara iritsi ez
|
zirenak
. Hegoaldekoei data berean eskaini zitzaien Bai Euskarari ziurtagiria.
|
|
|
Belaunaldi gazteetan euskaldunen proportzioak gora egin du, eta adinekoetan, aldiz, behera. Izan ere, 1989an adinekoen taldea osatzen zutenak desagertu ahala –euskaldunak
|
zirenak
proportzio esanguratsuan–, adinekoen multzora igaro dira orduan helduen multzo erdaldunagoa –guztietan erdaldunena– osatzen zutenak. Gainera, azken lau hamarkadatan, euskararen transmisioa asko zabaldu da.
|
|
2023
|
|
|
Beste alde batetik," espainol" etiketarekin identifikatu
|
zirenak
daude, iritzi neutroagoak eta negatiboagoak agertu zituztenak; gehienek euskara eskolarekin lotu zuten (batek esan zuen ez duela inolako arazorik hizkuntzarekin, baina nazkatuta sentitzen dela eskolan erabiltzera behartzen dutenean), eta batez ere hizkuntzaren izaera minoritarioa azpimarratu zuten. Horietako 6k ziurtatu zuten ez zaiela euskara gustatzen eta, oro har, garrantzi gutxiko eta erabilgarritasun gutxiko hizkuntza gisa definitu zuten, eskolatik kanpoko euren bizitzetan duen presentzia hutsaren hurrengoa dela ziurtatzen baitute.
|
|
|
Bestalde, albistegi saioez gain, bestelako eduki eta egoeretan (bikoizketa, entretenimendua, umorea eta fikzioa, esaterako) hizkera ezberdinak landu ziren, programa bakoitzarentzat egokien jotzen
|
zirenak
(Larrinaga 2019, 164). 2002an EITBk eta Eusko Jaurlaritzak sinatutako programa kontratuan euskalkiak bultzatzeko konpromisoa jaso zen, eta 2005ean EITBrako hizkuntza funtsak dokumentua aurkeztu zuen EITBk, telebista eta irratiko euskaraz ordura arte egin ziren gogoetak eta jarraitzeko ereduak jasoz (Larrinaga 2019, 199).
|
|
|
Oiartzun da bailarako herririk euskaldunena, izan ere, guztira, Oiartzunen% 76,25 zen euskaldun kopurua 2016 urtean. Ia euskaldunak
|
zirenak
, ordea, %11, 8 zen, eta erdaldun kopurua %11, 95 Euskaldunen kopurua, beraz, nagusi zen erdararen aurrean, eskualdean ez bezala (Eusko Jaurlaritza 2016).
|
|
|
Beti egon dira oso presente. Ñabardurak ñabardura, duela 30 edo 40 urtetako testuetan esaten
|
zirenak
eta gaur egun idazten diren hainbat gauza oso berdintsuak direla ikus daiteke orduko testuen irakurketan.
|
|
|
Integrazioaren lehen faseko euskaldunen eta etorkinen (zein ondorengoen)" bi mundu" ren bizipenek markatu zuten batak bestearekiko hautemateak eta kontaktuetan neurri bateko ezinegonak edo gutxiespenak, zenbaitetan batzuek besteak izendatzeko terminoetan islatzen
|
zirenak
. 1950 hamarkadetan Altzara heldutako migratzaileei erreferentzia egiteko bertakoek baliatzen zituzten terminoak Euskal Herriko beste hainbat lekutan jasotakoak dira, esate baterako" mantxurriano"," koreano" eta antzeko beste batzuk (Maia Soria 2005), (Zabalo et al. 2010b), (Iraola, Mateos, eta Zabalo 2011), (Izaola eta Zubero 2018) (Guerra Garrido 2019).
|
|
|
Gaur egun, identitate, politika eta antolaketa arrazoiak direla medio, herrialdeko hainbat komunitate beren hizkera berresten ari dira, eta orain arte aldaera gisa loturik egon den hizkuntzarekiko independentetzat jotzen dute, eta, horrela, hizkuntza berriak gehitzen ari zaizkio hizkuntza panorama nazionalari. Era berean, hainbat herri, zeinen hizkuntzak desagertutzat jotzen
|
zirenak
, hizkuntza horiek arakatzeko eta esnatzeko prozesuak aurreratzen ari dira gaur egun, eta, beraz, aniztasunaren inbentarioa gutxi gorabeherakoa baino ez da, aldakortasun handia baitago, aipatu bezala, soilik linguistikoak ez diren faktoreen baitan.
|
|
|
Bestalde, hala azterketaren emaitzak nola Hizkuntzen Mingara bertaratu zirenek emandako gomendioak CRICen XIII. Kongresuan aurkeztu ziren, erakundearen legegintza esparru politiko garrantzitsuenean, Piendamó udalerriko La Maria babeslekuan egin zena, 2009ko apirilean. Eskualde egoera horretan, eskualde politika gisa hartu ziren Mingaren gomendioak, eta agindu batzuk sortu zituzten, Kongresuaren azken memorietan jaso
|
zirenak
. Haien artean, honako hauek nabarmentzen dira:
|