|
2000
|
|
|
Hego Euskal Herriko arrantza sektoreak birmoldaketa gogorra jasan behar izan du azken urteotan, untzi kopurua erdira jaitsi delarik. 1997an ehun untzi baztertu eta 8.000 milioi pezetako (320 milioi libera) diru-laguntzak eskaini
|
ziren
. Agintarien esanetan ordea, beste untzi askoren modernizazioa beharrezkoa da, asko eta asko 20 urtetik gorakoak baitira; eta ezinbestekoa da arrantzaleen segurtasuna, untzien bizigarritasuna eta arraina erabiltzeko arauak hobetzea
|
|
|
Asiarrak, arrain kontsumitzailerik handienak, konturatu
|
ziren
haztegien potentzialaz. 50eko hamarkadan hasi ziren, eta gaur egun munduko akuikultura produkzioaren% 80ren jabe dira.
|
|
|
Asiarrak, arrain kontsumitzailerik handienak, konturatu ziren haztegien potentzialaz. 50eko hamarkadan hasi
|
ziren
, eta gaur egun munduko akuikultura produkzioaren% 80ren jabe dira. Asia barruan Txina dugu bereziki aipagarri, bertan biltzen baita mundu osoko produkzioaren% 60 Txinak izandako garapena balio komertzial urriko arrain kontinentalak hazten diharduen hainbat familia ustiapen txikiri zor zaio.
|
|
|
Igoera handienak 1985 eta 1995 bitartean gertatu
|
ziren
; hamar urte horietan produkzioa bikoiztu zen, 21.000 tonatik 42.000 ingurura igaroz, muskuilua kontuan hartu gabe. Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak.
|
|
|
Debabarrenako Mankomunitateak 140 edukiontzi (kontenedore bat 500 biztanleko) jarri zituen azaroaren 8an eta abenduaren erdialdera bitartean 1.340 kilo zabor jaso zuten. Abenduaren erdialdean Deba Garaian ere agertu
|
ziren
perretxiko horiak; 127 kontenedore, hain zuzen. Debabarrenako Mankomunitatean bezala, edukiontzi bat dago 500 biztanleko.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleek aktiboki parte hartzen dute hiriko hondakinen gaikako bilketan. Gipuzkoan 681 tona ontzi jaso
|
ziren
iazko urtarrila eta abuztua bitartean. Bilbon 470 tona jasotzen dira hilero.
|
|
|
Nafarroan ontziak ez dira orokorrean edukiontzi horien bitartez jasotzen. Joan den maiatzean Erriberako Mankomunitatean kontenedore horiak ezarri
|
ziren
, baina Nafarroan beste sistema bat erabiltzen da ontziak jasotzeko 1992tik. Jurramendi (Mendixurra) eta Iruñerriko Mankomunitateek beira eta papera biltzeaz gain, materia organikoa eta bizigabea jasotzen dute.
|
|
|
zaborren gaikako bilketa ahalbidetzea. Lehendik ere beira eta papera jasotzen
|
ziren
, baina ontziak biltzeko edukiontzi horiena kontu berria da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren dirulaguntzari esker, edonork, harpidetzaz, erabiliko ditu Euskaltzaindiak sarean jarriko dituen hiztegiok. Gainera, Euskaltzaindiaren sistema informatikoaren berriztapena eta webgunea aurkeztu
|
ziren
joan den urteko abenduan.
|
|
|
Sebastian Loidisaletxe. Haren anaia bat ere Belauntzako bentan zegoen, eta bi anaia horiek askotan izaten
|
ziren
Berrobin eta haiekin hasi nintzen tabernetan kantuan.
|
|
|
San Juanen aurretik ospatzen zen «luistarren festa»: garai hartan mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten
|
ziren
, eta jai horretan bertsolariak behar zirela eta Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen. Kantatu, kantatu nuen, baina inork ez ditu bertso horiek gogoan edukiko, eta hobe.
|
|
|
garai hartan ez zuen inork pentsatuko «Aizak hi mutil maiñontzi» doinuan edo «Habanera»n kantatzea, hau berria da oso. Orduan lau neurri erabiltzen
|
ziren
: lau puntukoak zortziko txikia eta handia eta bost puntukoak hamarreko txikia eta handia.
|
|
|
lau puntukoak zortziko txikia eta handia eta bost puntukoak hamarreko txikia eta handia. Orduan ere baziren beste neurri batzuk, baina bertso paperetan bakarrik eta zailak zirelako ez
|
ziren
erabiltzen. Gaur bertso eskolak direlako eta abar, molde gehiago erabiltzen dira.
|
|
|
Kristautasunak garai batetik hona hotzaldi handia izan du gizartean eta alde horretatik bertsolaritzan ere derrigor behar zuen hotzaldia, bertsolaritza gizarteari lotuta doalako. Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten
|
ziren
eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin behar du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
Justu gu bertsotan hasi ginen garaian, hasi zen jendea kantatutako egunean etxeratzen. Kotxeak beranduago etorri
|
ziren
, baina motoak baziren... Baina ordura arteko ohituretan herri batera bertsotara joan eta iluntzean etxera alde egitea pekatu handia zen!
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez
|
ziren
gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango
|
ziren
tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Garai batean Uztapide batek, Zepai batek, zenbat ibilera txar, zenbat erretira txar egiten zituzten! Goizeko ordubiak aldera arte bertsotan aritzen
|
ziren
, lehertu arte!
|
|
|
Bai, bi saio, eta izango dira hiru egindakoak ere, niri ere tokatu zait egun batean hiru saio egitea, baina ni ziur nago Uztapidek eta Zepaik eta horiek herri batera joanda gaur egungo hiru saio eginda baino askoz gehiago kantatzen zutela. Goizean meza nagusiaren ondoren hasi eta arratsaldeko plazako saioarekin jarraitu eta ez
|
ziren
saio luzeegiak izango, baina tabernan, afalondorengoa. Askoz gehiago kantatzen zuten herri batean, gaur hiru saiotan baino.
|
|
|
Bai, garai hartako baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero, etxean lanean hasten
|
ziren
, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude.
|
|
|
Bai, garai hartako baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero, etxean lanean hasten ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten
|
ziren
. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude.
|
|
|
59ko Ordiziko txapelketaren ondorenean Agirre, Azpillaga, Ugarte eta ni Donibane Lohizunera eraman gintuzten bertsotan egitera eta han ikusi genuen lehenbiziko aldiz ikurriña udaletxetik zintzilik. Denak ginen abertzaleak eta hala ere gure arteko lagun batzuk zalantzan egon
|
ziren
: «
|
|
|
Soldadutzatik etorri eta hango bizimoduaz bertso batzuk jarri nituen. Bertso horiek Arantzazuko aldizkarian argitaratu
|
ziren
. Eta kalte egin nahi zidan batek bertsoak erdarara itzuli eta gobernadoreari salatu zion.
|
|
|
Bi
|
ziren
niretzako gauzarik txarrenak: jendilaje haren tartean egon beharra bata, eta bestea ez nekiela noiz arte egongo nintzen egoera hartan.
|
|
|
JOAQUIN Almuniak eta Xabier Arzalluzek azaroan egindako bilerak atea zabaldu ondoren, iragan astean berriz bildu
|
ziren
jeltzale Arzalluz eta Iñaki Anasagasti eta sozialista Txiki Benegas eta Nicolas Redondo. Denetik egin ei zuten berba, baina akordiorik zehaztu barik.
|
|
|
Handien artean, Alfredo Paia algortarrak jantzi zuen txapela eta Urruñako Sustrai Kolina izan zen bigarren. Saritutako lau hauez gain, beste 13 bertsolari gaztetxo ere aritu
|
ziren
kantuan. Eskolarteko txapelketetako liburuska hauek bertsolaritzaren haurtzaroa jasotzen dute.
|
|
|
Beraz, Jaurerri bezala ezagutzen dugun garaia istorio itzel horren ano biziki laburra besterik ez dela esan dezakegu. Urte horietan, ordea, bertako pagadi eta hariztiak harlauzazko hesi batez inguraturik geratu
|
ziren
, Bertizko Jaurerria mugatzen duena eta aste honetako mendi ibilaldian jarraituko duguna, hain zuzen ere.Bertizko ondare ere diren megalitoak topatuko ditugu gure bidean, denbora galdua eta gure garaiaren arteko zubia izango bailiran.
|
|
|
Zenbat lagunek, zein garaitan eta egoeratan iragan zuten leku hau? Gure bideetako mundruna existitzen ez zen garaietan herrien arteko mendi bide eta pasagune hauek izango
|
ziren
benetako errepideak.
|
|
|
Ene Lizeo garaia zen, eskola pribatuan ikasten nuen, eta ezagutu nuen laborari eta euskalduna izatea zer zen, biziki sofritu nuen izaite hura. Irakasleak mediku edota abokatuen semeen ondoan ibili ohi
|
ziren
, jende xumearekin gutxi. Laborari semeak, euskaldunak pixka bat bazter uzten gintuzten.
|
|
|
«Aita Seme Laborari» izeneko diskoan herria gaztez hustutzen ari zela, eta gurasoen penak kantatzen genituen. «Laborari Langile eta Nagusia» delakoan berriz sozial mailan bizi
|
ziren
arrankurak kitzikatzen genituen.
|
|
|
Herri honen geroari begira, eta bere historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara. Gero apezak izan
|
ziren
aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria egin dute hauek. Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida.
|
|
|
Gerra aurreko komikiak aldizkariaren edukien isla garbia
|
ziren
. 20ko hamarkadako zenbait adibideri so egitea besterik ez dago horretaz jabetzeko.
|
|
|
Gerraren etenaren ondoren, 50eko hamarkadako etapa berrian ez zen ahalegin berezirik egin komikiei tarte egiteko eta sarritan gerra aurreko berberak izan
|
ziren
argitaratuak. Hurrengo hamarkadan ekingo zitzaion berriro lanari eta «Lerro» moduan sinatzen zuen marrazkilariak alero botatzen zuen berea.
|
|
|
Hurrengo hamarkadan ekingo zitzaion berriro lanari eta «Lerro» moduan sinatzen zuen marrazkilariak alero botatzen zuen berea. Baserri giroak, bertso munduak... oraindik pisua bazuten ere, gai berriak etorri
|
ziren
bultzaka (twist a, kasu, beheko irudian ikusten denez).
|
|
|
Sexua, ekologia, politika... ekarri zituen komikietara: hasieran txikitoa alboan zutela ageri
|
ziren
langile bizardunekin, geroxeago Hormasprayko izenburuz hormak spray z betetzen zituen gaztearekin eta Mozorrozko, prekontseilari maskaratuarekin aurrerago. Urte horietan hasi ziren, halaber, Aleman, Artola, Zabaleta... euren irudiak astekarian argitaratzen.
|
|
|
hasieran txikitoa alboan zutela ageri ziren langile bizardunekin, geroxeago Hormasprayko izenburuz hormak spray z betetzen zituen gaztearekin eta Mozorrozko, prekontseilari maskaratuarekin aurrerago. Urte horietan hasi
|
ziren
, halaber, Aleman, Artola, Zabaleta... euren irudiak astekarian argitaratzen.
|
|
|
ez su etenaren aldarrikapenean, ezta geroztik ere, tregua esplikatzeko egin diren adierazpenetan, sekulan ez dela esan ETAren aldetik zeintzuk izan
|
ziren
erabaki hura hartzeko pisu gehien izan zuten arrazoiak. Ez da gure aldetik asko sakondu behar jakiteko ETAren baitan borroka armatuaren krisia jada sortua zegoela ordurako.
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu
|
ziren
borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Jarrera eta erabaki hoiek ez dute zerikusirik iazko irailean su etenaren aldarrikapena egiteko erabili
|
ziren
arrazoi eta gogoetekin, baina benetan larriak su etena bertan behera uzteko argitaratu dituzten arrazoiak dira. Alegia, eta arrazoi hauen artean nagusiki EAJ PNVren epelkeria irekitako prozesu politikoaren aurrean.
|
|
|
Lau bost urtez enologo bat aritu zen lanean Hondarribiko zentroan eta sagar motak analizatzen zituzten. Analisiei eskerrak konturatu
|
ziren
mota guztiak ez zirela onak sagardotarako. Beraz, batzuk baztertzen joan ziren eta onenekin (hamabiren bat edo) geratu ziren.
|
|
|
Analisiei eskerrak konturatu ziren mota guztiak ez zirela onak sagardotarako. Beraz, batzuk baztertzen joan
|
ziren
eta onenekin (hamabiren bat edo) geratu ziren. Hala ere 40 bat mota gordetzen dituzte Hondarribiko zentroan.
|
|
|
Analisiei eskerrak konturatu ziren mota guztiak ez zirela onak sagardotarako. Beraz, batzuk baztertzen joan ziren eta onenekin (hamabiren bat edo) geratu
|
ziren
. Hala ere 40 bat mota gordetzen dituzte Hondarribiko zentroan.
|
|
|
" Arto mota onenak aukeratu zituzten eta gainerako motak galtzen utzi. Galdu
|
ziren
mota haiek ordea, beharbada bazituzten gen interesgarri batzuk gaur egun ere baliagarriak izan zitezkeenak. Egoera hori ikusita baserritarrengana jo behar izan zuten galdutzat emandako arto motak errekuperatzeko".
|
|
|
Munduan zehar gehien heltzen den fruta da sagarra, baina Euskal Herrian oso gurea dugu. Grezian, duela 5.000 urte, aski ezagunak
|
ziren
bere ezaugarriak. Gure artean sagar mota estimatuena errege sagarra da, baina mota guztiek dute kontsumorako berezitasuna.
|
|
|
batua» horretan. Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu
|
ziren
, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta beste batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde egin dira; eta gu ere Iparraldera begiratzean kontu handiz aritzen gara.
|
|
|
Beti egon dira. Sermoietan egiten zen ahozkoa eta kalekoa sekula ez dira berdinak izan, eta sermoiak oso ondo ulertzeko egiten
|
ziren
, e! Inork ez du espero egungo sermoi moderno bat bere herriko hizkuntzan,
|
|
|
Eredu horiek eginak daude, duela 300 urte gainera. Lehenagoko literaturara jo besterik ez dugu euskalkiak nola idazten
|
ziren
ikusteko.
|
|
|
Edozein modutan, hori ere nahiko normala da, orain hasi dira erabiltzen euskalkiak eta horrelako gauzak gertatzea normala da. Euskara batuarekin ere egon
|
ziren
halakoak.
|
|
|
Eta, ostera, beste muturrarekin ez da berdin pasatzen. Gabriel Aresti, Xabier Kintana... batean
|
ziren
; beste muturrekoen artean, Arenaza bizkaitarra zen...
|
|
|
Euskararen legea 82koa da, Euskaltzaindiak Arantzazuko kongresua 68an egin zuen. 68tik 79rako tarte horretan borroka nagusi izan zen eta 1978an Bergaran egindako kongresuan, ortografia, deklinabidea, aditz laguntzaileaz emandako arauak, testuetan betetzen
|
ziren
aztertzea zen gai nagusia. 78an Euskaltzaindiak ondorioak ateratzean, badirudi jendeak onartu egin zituela eta
|
|
|
Hori ez da izan euskaltzain batzuei egun batean berriz arauak ematen hastea bururatu zitzaiela. Ez, ez, 90 eztabaida berezia izan zen bide honetatik jo behar genuen ala ez ikusteko; argitaletxeetatik eta beste leku askotatik arauak eta arauak eskatzen ari
|
ziren
. Leioan eztabaida handia izan zen orduan.
|
|
|
Basaurira ekarri, eta urte bat eta erdira, epilepsia atake bat jasan zuen. Sendagileak muturreko osasun egoera larrian zela ohartu
|
ziren
azkenik eta epaileek baldintzapeko askatasuna eman zioten.
|
|
|
Euskal Herriko beste bi autobideek, A eta A, 33.000 milioi pezeta (1.320 milioi libera) bildu zituzten 1998an, bide horietan egunero ibili
|
ziren
60.000 gidariek ordaindutako bidesarietatik. Kontuan izan behar da autobideen dirusarrera bakarra bidesariena dela.
|
|
|
A autobideak, Bilbo Behobia bezala ere ezagutzen denak kilometro baino zertxobait gehiago izanik, 1998ko ustiapenean 17.206 milioi pezetako dirusarrera izan zuen, aurreko urteko 15.065 milioi pezetak nabarmen gaindituz. Kopuru horretako 16.542 milioi pezeta bidesariekin lortu
|
ziren
, eta gainerakoa dirusarrera erantsien bidez. Bere etekinak 11.000 milioi pezetakoak izan ziren.
|
|
|
A autobideak, Bilbo Behobia bezala ere ezagutzen denak kilometro baino zertxobait gehiago izanik, 1998ko ustiapenean 17.206 milioi pezetako dirusarrera izan zuen, aurreko urteko 15.065 milioi pezetak nabarmen gaindituz. Kopuru horretako 16.542 milioi pezeta bidesariekin lortu ziren, eta gainerakoa dirusarrera erantsien bidez. Bere etekinak 11.000 milioi pezetakoak izan
|
ziren
.
|
|
|
Bilbo Zaragoza autobideak, A kilometro inguru izanik, 1997an 14.666 milioi pezetako dirusarrera izan zuen eta 1998ko ustiapenean 16.521 milioi pezeta bildu zituen, 16.348 milioi pezeta bidesariekin lortuz. Zerga ondorengo bere etekinak 1.325 milioi pezetakoak izan
|
ziren
1998an.
|
|
|
JORGE Oteiza artista oriotarrari buruzko hiru liburu aurkeztu
|
ziren
Iruñean urtarrilaren 26an. Liburuek artistaren giza ikuspegia, ikuspegi artistiko, kulturala eta izpirituala jorratzen dituzte.
|
|
|
«Milaka urteren buruan, nahasten joan
|
ziren
arrazak, eta euskaldunek ez zioten ihes egin ahal izan berezko lege honi»
|
|
|
«Euskaldun bilakatu
|
ziren
zenbait jende argi bezala, euskaldunen baserri eta itsasoko bizikeraren usaina egiaz eta benetan ulertzen jakin zuten artista bakanen artean kokatua dago Tillac»
|
|
|
Jarraitutako ereduei dagokienez, Espainia mailan bazeuden gaztelania eta ingelesezko liburuak. Eta Espainiatik kanpo, Frankfurtekoa bezalako azoka handietan ikusten
|
ziren
horrelakoak. Han era horretako liburu mota ugari zegoen haurrentzako, helduentzako...
|
|
|
Herri batzuk talde baten eskuetatik bertzearen eskuetarat erraz pasatzen
|
ziren
. Haran batzuetan jendea banaturik bizi zen, hainbat herritan ere bai.
|
|
|
Ez zegoen mugarik. Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez
|
ziren
inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez.
|
|
|
Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan
|
ziren
, bertzeak herrietarat. Hamaika ziren.
|
|
|
Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat. Hamaika
|
ziren
. XVI. mendean uholdea gertatu zen, Erriberarantz batik bat, oraindik ez baitziren Ameriketarat joaiten.
|
|
|
XV XVI. mendeetan euskarak hor aitzinerat jo zuela dirudi, eleaniztasunak ere bai. XV. mendeko eskutitz tekniko batean euskarazko testuak daude eta igorlea nahiz hartzailea, Iruñeko Matxin de Zalba merkataria eta Martin de San Martin, Korteko goi karguak eta aspaldiko familia aberatsekoak euskaraz aritu
|
ziren
bertan. Eleanitzak ziren, baita euskaldun peto petoak ere.
|
|
|
XV. mendeko eskutitz tekniko batean euskarazko testuak daude eta igorlea nahiz hartzailea, Iruñeko Matxin de Zalba merkataria eta Martin de San Martin, Korteko goi karguak eta aspaldiko familia aberatsekoak euskaraz aritu ziren bertan. Eleanitzak
|
ziren
, baita euskaldun peto petoak ere. Bat erregearen idazkaria zen eta ziurrenik nazioarteko unibertsitateetan ikasi zuten.
|
|
|
Elitekoak. Ez
|
ziren
laborariak. Euskaraz idatzi zioten elkarri.
|
|
|
Beharbada hasieran azken uholdea ez zela uste zuten, orain 1512koa definitiboa ikusten dugun arren. Baina bai, beranduago Sakanan (Zegorrea) gipuzkoarren aurka eta Zangozan, erraite baterako, bertzelako liskarrak gertatu
|
ziren
, lehen baino hagitzez lagun gehiagok parte hartuz.
|
|
|
«Lehen hamar su zeuden eta orain bortz, populazioaren erdia bizi da». Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen
|
ziren
su horietan ere populazioa jaitsi zela, familian senide batzuk hil zirelakotz. Beraz, jaitsiera handiagoa zen eta hori eskaini dut liburuan.
|
|
|
Gaixotasuna atzemanez gero, etxeak ixten zituzten jendea barruan utziz. Janaria pasatzen zieten zulo batetik, bizi
|
ziren
artean. Lapurretak ere ugaltzen ziren.
|
|
|
Janaria pasatzen zieten zulo batetik, bizi ziren artean. Lapurretak ere ugaltzen
|
ziren
. Kasu batean, Atarrabian, Landibar handikiei gertatu zitzaien, aspaldi Nafarroa Beheretik Iruñerrirat joanak zirenei.
|
|
|
Etxean itxiarazi zituzten. Guziak hil
|
ziren
, baina horietako bat haurdun zegoen eta alabatxo batez erditu zen. Urte batzuk beranduago udala, familia horrekin janaritan gastaturiko sosak, bizirik atera zen umetxo horri kobratzen saiatu zen.
|
|
|
Aitak alde egiten zuen semearengandik eta alderantziz. Apaizek ez zuten aitortza hartu nahi, kutsatuko
|
ziren
beldurrez. Lurperatzeko ere komeriak...
|
|
|
Jendearen sofrimendu hori irakurtzen ahal da. Gizonak hilda, laurogei urteko agureak, gelditzen
|
ziren
gaztetxoekin ezkondu eta berriro seme alabak zituen; herriko azken gizona zenak, herrian norbait bizi zedin. Alabak hil izana ere atzematen da hainbatetan, Txinan bezala, abortoak, nekrofagia.
|
|
|
XIV. mendearen hasieran Nafarroa ongi populaturik zegoen, baina erabateko aldaketa mende horren erdi aldean heldu zen, eguraldiaren laguntzaz ere bai (paleoklimatologia aztergai). Gosea sortu eta izurriteak etengabe eman
|
ziren
, bata bertzearen gibeletik. Eta garai hartan ez zegoen ihes egiterik.
|
|
|
Jendea masiboki hil zen. Ondorioz, hurrengo belaunaldiak jende gutiagoz osatzen
|
ziren
eta erresumaren ahulezia nabarmena zen, sozioekonomikoki nahiz militarki.
|
|
|
Eta eszenatoki hartan aipatzen dituzun zergak ere horren erabakiorrak
|
ziren
–
|
|
|
Hagitz zaila bazen ere, erresistentzia armatua eman zen. Gertatu zena nahikoa ezezaguna da, baina matxinadak jazo
|
ziren
: Milutze, Amikuze (1371), Faltzesko laborariak sarraskitu zituzten, Iruñea (1386) zapaldurik mila eta bortzehun soldaduen bidez,...
|
|
|
Arrazoi familiar eta ekonomikoengatik. Jauntxoek errentak dirutan jasotzen zituzten, hauek ez
|
ziren
aldatzen baina diruak gero eta gutiago balio zuen. Beraz, dirua erdiesteko bide bakarra zuten:
|
|
|
1451tik bi estatu tiki bezalakoak
|
ziren
. Bi zerga biltzaile aritzen ziren, bi taldekoak, eta agiriak hagitz guti dira.
|
|
|
1451tik bi estatu tiki bezalakoak ziren. Bi zerga biltzaile aritzen
|
ziren
, bi taldekoak, eta agiriak hagitz guti dira. Bi estatu, bi Korte, bi talde zergak biltzeko, bi Kontu Ganbara.
|
|
|
GIZARTE mugimendu ugarik aurkeztu berri du intsumisioa eta desobedientziaren bidea «Espainia eta Frantziari lotzen gaituzten kateak apurtzeko». A plataforma, Jarrai, EHE, Abokatu Euskaldunen Elkartea, Ikasle Abertzaleak, ESAIT... eta modu eta aktore desberdinen aurrean intsumisio jarrerak erakutsi dituzten hainbat pertsona agertu
|
ziren
prentsaurrekoan Donostian. Modu bateratu eta koordinatuan, euskal burujabetzaren bidean desobedientzia eta intsumisioari bultzada berezia emateko asmoa agertu zuten guztiek.
|
|
|
ERREKOR latza darama gainean Iruñeko Arrosadia auzoko Kiko Martinez Apeztegia euskal preso politikoak: urtarrilaren amaieran 21 urte bete
|
ziren
Espainiako kartzela desberdinetan dagoela. Gaur egun Murtziako espetxean dago.
|
|
|
Altsasukoan, Gerra Zibilaren alderdi ezezagun bat jorratu zuen: elizaren inplikazioa Altsasun 1936an gertatu
|
ziren
triskantzetan, gurutzada santua zela argudiatuz. Garai hartan, eliza katolikoan ere bazen ideia aurrerakoiak zituen korronte bat.
|
|
|
alkatea ez beste, ez zela inor bisitatzera joango, bere etxea zabalik egonen zela. Goikoetxea alkateak alde egin eta handik gutxira hasi
|
ziren
gezur eta hilketak.
|
|
|
«Franko eta terrorista hutsak
|
ziren
, legalki ezarria zegoen boterearen aurka matxinatu ziren. Elizak hori egin izan ez balu, agian Gerra Zibila ez zen inoiz hasiko»
|
|
|
«Franko eta terrorista hutsak ziren, legalki ezarria zegoen boterearen aurka matxinatu
|
ziren
. Elizak hori egin izan ez balu, agian Gerra Zibila ez zen inoiz hasiko»
|
|
|
Zortzi astez luzatu zen filmaketara dena xehe mehe prestatua eraman bazuen ere, bat batekotasunari ez zion muzin egin. Kameren kokapena eta alderdi bisuala franko zaindu
|
ziren
, akzio sekuentziak adibidez, hiru kamerekin filmatuz. Hala ere, filma, alderdi teknikoan baino antzezpenean oinarritu du.
|
|
|
Nire iritzirako, Ana Torrentek lan arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten
|
ziren
bizar horietako bat duelako baino, rolean erabat sartu delako. Gora egingo duen aktorea da»
|
|
|
Handik ateratzen genituen ereduak, handitzerakoan zer izan nahi genuen jakiteko. Zoritxarrez, ageri
|
ziren
ereduak ez ziren erakargarriak. Mutilak astronauta, abenturazale edo `cow boy' izaten ahal ziren.
|
|
|
Handik ateratzen genituen ereduak, handitzerakoan zer izan nahi genuen jakiteko. Zoritxarrez, ageri ziren ereduak ez
|
ziren
erakargarriak. Mutilak astronauta, abenturazale edo `cow boy' izaten ahal ziren.
|
|
|
Zoritxarrez, ageri ziren ereduak ez ziren erakargarriak. Mutilak astronauta, abenturazale edo `cow boy' izaten ahal
|
ziren
. Emakumezkook berriz, bi rol baino ez genituen aukeran:
|
|
|
Goi Aragoiko menditarrek gordetzen zituzten bitxikerien arteko beste baten gisan aipatzen
|
ziren
fablak orain dela gutxi arte, hau da, garai bateko aragoeraren azken dialektoak. Eta aztertu ere, hizkuntza ikuspegitik baino gehiago dialekto moduan ikertu izan dira.
|
|
|
1877irko urtarrilaren 9an Anacleto Aranceguik aurkeztu zuen proiektuan trinket bat azaltzen zen etxe horren ondoan, baina zoritxarrez berak ez zuen enkantea irabazi, Ramon Mugicaren proiektua atera zen garaile. Udaletxeak, Goicoaren aurreproiektuari oniritzia eman zion eta Trenbideko Elkartearentzat beharrezko
|
ziren
lurrak lortzeko kudeaketa martxan jartzea erabaki zuen. Berehala, Trenbideko Elkartearen Zuzendariak 500 metroko lur trukearen eskaera jaso zuen.
|
|
|
1876ko azaroaren 2rako Trenbideko Elkarteak jarritako baldintzak onartu zituen udaletxeak. Bi aste beranduago, eraikitzeko ezaugarriak eta aurrekontua zehaztu
|
ziren
.
|
|
|
Partida ikustera sartzeko txartelak bidali dizkio inolako diru ordainik eskatu gabe. Deialdian bi eskaera aurkeztu
|
ziren
, Eusebio Carazorena eta Candido Unzurrunzagarena. Azkenengo honek, Sociedad Fronton Kursaal Bilbainoren gerente zenak, irabazi zuen deialdia.
|
|
|
Bere proposamenean, pilotalekuan aldaketa handiak aurreikusita zeuden. Pilotaleku zaharra zegoen tokian, beste bi pilotaleku eraiki behar
|
ziren
, bata estalia eta bestea irekia.
|
|
|
Luis Bombinek idazten duenez, frontisa eta ezkerreko pareta lehengo pilotaleku zaharraren berberak
|
ziren
. Bertan artilleria koartela jarri zenean, pilotalekua desagertu egin zen.
|
|
|
Bertan artilleria koartela jarri zenean, pilotalekua desagertu egin zen. 1919ko udaletxearen ezohiko aurrekontuan 115.000 pezeta gorde
|
ziren
soldaduen egoitza eraikitzeko. Pilotaleku irekia eraikitzeko arazo batzuk egon ziren.
|
|
|
1919ko udaletxearen ezohiko aurrekontuan 115.000 pezeta gorde ziren soldaduen egoitza eraikitzeko. Pilotaleku irekia eraikitzeko arazo batzuk egon
|
ziren
. Besteak beste, ezker pareta 2 metro barrurago eraiki behar izan zen, Realeko futbol zelaian ez sartzeko.
|