|
2007
|
|
|
Guztira, 9.600 kilometro. No hands across America izena eman
|
zioten
abentura hari, helburua eskurik gabe gidatzea zelako. Autoa ez zen gidaririk gabekoa, pertsona batek azeleratzen eta balaztatzen baitzuen.
|
|
|
Guztira, 4.200 urperatze baino gehiago egin ditu Alvin ek, eta 12.000 zientzialari, ingeniari eta behatzaile eraman ditu ozeano sakonera. Sortu zutenetik, asko berritu dute; adibidez, 2006an beste beso robotiko bat jarri
|
zioten
. Baina oinarrizko hainbat gauza ezin dituzte aldatu; beraz, haren ordezkoa egiten ari dira.
|
|
|
Munduko gosearen eta pobreziaren aurkako borrokan patatak duen lekua nabarmendu nahian erabaki omen du FAOk (Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundea) 2008a Patataren Nazioarteko Urtea izatea. Eta ospakizunak dagoeneko hasi dira; izan ere, urriaren 18an eman
|
zioten
hasiera urte berezi horri Nazio Batuen egoitza nagusian, New Yorken.
|
|
|
Andeetako goi lautadako lurralde hotz haietan bizi ziren herrientzat altxor bilakatu zen papa; izan ere, lur azpian hazten zenez, negu hotz eta lehorrean papa nahiko ondo kontserbatzen zen. Gainera, hango klimari etekina atera
|
zioten
; are luzeago kontserbatzeko era bat aurkitu zuten: gauez izoztutako papak egunez desizoztutakoan, zapaldu egiten zituzten azala kendu eta ura ateratzeko, eta, ondoren, eguzkitan lehortzen zituzten.
|
|
|
Besteak beste, inguruko barietateak bildu zituzten, hazitarako patatak ekoizten hasi ziren, Europako hainbat herritako barietateak inportatu zituzten... Eta, material horrekin guztiarekin, hemengo klimari eta lurrari hobeto egokituko zitzaizkien barietateak bilatzeari ekin
|
zioten
.
|
|
|
Ondorengo bi hamarkadetan, ikerketa genetikoak egiteari ekin
|
zioten
. Helburu beraren atzetik jarraitzen zuten; ondo egokituko ziren barietateak lortu nahi zituzten.
|
|
|
Bidean, Iturrietako etxaldeari Arkauteko eredu etxaldea batu zitzaion 50eko hamarkadan, eta lana dibertsifikatu egin zen. Besteak beste, birologia ikertzeari ekin
|
zioten
, hau da, patata landarea jotzen duten birusak ikertzeari.
|
|
|
Ipar Ameriketan urtzen ari ziren izotz plakek ur geza kantitate handi bat askatu zuten bat batean Ipar Atlantikora. Ur gaziak baino dentsitate txikiagoa du ur gezak; eta hainbeste ur geza gehitzean, ur sakonek ohi bezala sortzeari utzi
|
zioten
Ipar Atlantiko polarrean. (ikus Ozeanoaren banda garraiatzailea atala).
|
|
|
Ez da denbora asko azal azpiko ozeanoaren behaketak seriotasunez egiten hasi zirela: Bigarren Mundu Gerraren ondoren ekin
|
zioten
, eta itsas zirkulazio handia zuten guneetan kontzentratu ziren; esaterako, Ipar Atlantikoan. Dena den, historia hori nahikoa luze da azal azpiko tenperaturen joerak arrazoizko ziurtasun maila zientifikoarekin kalkulatzeko.
|
|
|
1958an estatubatuarrek Explorer jaurti zuten, haien lehen satelite artifiziala, von Braunek eta haren taldeak sortutakoa. Izan ere, urte batzuk lehenago, von Braunen burugogorkeriari esker eta hainbat taldek erakutsitako interesa zela medio, AEBko agintariek argi berdea eman
|
zioten
satelitea sortzeko proiektuari. Baina, von Braunen zoritxarrerako, ez zuten Orbiter programa jarri martxan, Vanguard proiektua baizik.
|
|
|
Arazoa argi ikusi zutenean, alegia, ikusi zutenean ozono geruza oso azkar desagertzen ari zela, jarrera aldaketa nabarmen bat ikusi genuen. Europa, Estatu Batuak, Japonia... laburbilduz, garatutako herrialde guztiak, ados jarri ziren, eta arazoa konpontzeari ekin
|
zioten
.
|
|
|
Urte hartan, Sherwood Rowland ekin lanean hasi zen, eta ozono geruzan CFCek zenbaterainoko kaltea eragiten duten deskubritu zuten. 1995ean Nobel saria eman
|
zioten
horregatik. Horrek behin betiko aldatu zuen haren ibilbide profesionala.
|
|
|
Robotez eta adimenaz hitz egiten da, eta, jakina, adimena garun artifizial baten ondorioa da. Hala ere, idazleek ez zekiten nolakoa izan zitekeen garuna, eta, hain zuzen, garun horri ez
|
zioten
ordenagailu izaera ematen.
|
|
|
Grabitate negatiboa eragin daiteke giroskopio baten bitartez? Ideiari girograbitatea deitu
|
zioten
, baina, dirudienez, oso zalantzako fenomenoa da. Gerora, inork ez du lortu esperimentua arrakastaz errepikatzerik; are gehiago, fisikari batzuek azalpena eman zioten fenomenoari:
|
|
|
Ideiari girograbitatea deitu zioten, baina, dirudienez, oso zalantzako fenomenoa da. Gerora, inork ez du lortu esperimentua arrakastaz errepikatzerik; are gehiago, fisikari batzuek azalpena eman
|
zioten
fenomenoari: litekeena zen giroskopioaren bibrazioak berak eragitea emaitza.
|
|
|
Plinio Zaharrarenak dira meatzegune horren aipamen zaharrenetako batzuk. Plinioren esanean, gutxienez K.a. IV. mendetik ustiatzen zen meategi hori, inperioko bermiloirik onena. Hurrengo mendeetan ingurua menderatu zuten zibilizazioek ere atera
|
zioten
etekina meategiari. Adibide batera, arabiarrek mendeak egin zituzten han (VII.etik XIII.era), eta horren isla meategiaren izenean geratu da, jatorrian Hins Al Maden izena baitzuen, meategia, alegia.
|
|
|
Europako debekuek eragina izan dute Almadenen, noski. 2001ean utzi
|
zioten
Almadenen merkurioa ateratzeari; pare bat urtez biltegietako zinabrioarekin lanean jarraitu zuten, eta, hortaz, 2003an laga zioten behin betiko lan egiteari Almadengo meategian.
|
|
|
Europako debekuek eragina izan dute Almadenen, noski. 2001ean utzi zioten Almadenen merkurioa ateratzeari; pare bat urtez biltegietako zinabrioarekin lanean jarraitu zuten, eta, hortaz, 2003an laga
|
zioten
behin betiko lan egiteari Almadengo meategian.
|
|
|
Likidoa denez, merkurioa beste metal askoren gainetik nabarmendu izan da, deigarria baita. Itxuraz zilarra dirudi, zilar likidoa, eta, horrexegatik, antzinako greziarrek hydrargyros deitu
|
zioten
. Latinoek izen grekoa bereganatu zuten, eta hidrargirium deitzen zioten.
|
|
|
Itxuraz zilarra dirudi, zilar likidoa, eta, horrexegatik, antzinako greziarrek hydrargyros deitu zioten. Latinoek izen grekoa bereganatu zuten, eta hidrargirium deitzen
|
zioten
. Hain zuzen ere, hortik dator merkurio elementuaren ikurra:
|
|
|
Duela 2.000 urte baino lehenago, Nikander izeneko poeta greziar batek berunak eragindako gaitzari buruz idatzi zuen. Gaitz horri saturnismo deitu
|
zioten
gero, beruna Saturno jainkoarekin lotzen baitzuten. Hain zuzen ere, erromatarrentzat beruna metal guztien aita zen, eta Saturno, semea jan zuen hura, jainko guztien artean lehena zen.
|
|
|
Horrek esan nahi du estatubatuar bakoitzak urtean 5.221 gramo berun erabiltzen zituela; Erromatar Inperioko herritarrek baino 10 aldiz gehiago! Hala ere, Erromatar aberatsek beruna ardoaren bidez hartzen zuten; estatubatuarrek eta, oro har, industrializatutako herrialdeetako biztanleek, berriz, erregaiari nahasten
|
zioten
beruna barneratzen zuten.
|
|
|
Linus Torvalds Helsinkin jaio zen 1969ko abenduaren 28an, eta ospetsu bihurtu da Linux nukleoren sortzailea izateagatik. Gurasoek Linus Pauling kimikari eta fisikariaren omenez jarri
|
zioten
izena.
|
|
|
Izan ere, itxura batean haitzetako tearen kulturaren antzekoa den arren, bere berezko ezaugarriak ditu. Izki ingurukoek etekin handia ateratzen omen
|
zioten
basoari (Quercus generoko espezie askotako zuhaitzak daude han), basaran eta ezkur egosiak jaten omen zituzten, sendagai gisa txantxapotaren edo Venusen zilborraren (Umbilicus rupestris) ukendua erabiltzen omen zuten eta txondorrak egiteko era berezia omen zuten.
|
|
|
Horri esker, haurdunaldia gertatu aurretik enbrioia eskuetan izateko aukera zuten. Beraz, gaixotasun genetikoak edo anomalia kromosomikoak bilatzeko teknikak garatzeari ekin
|
zioten
, haurdunaldiaren aurretik diagnostiko fidagarri bat izateko, eta amagaiak enbrioia jaso aurretik enbrioi osasuntsuak aukeratu ahal izateko.
|
|
2008
|
|
|
Segundo atomikoa definitu zutenean, ez zegoen bien arteko alderik; segundo astronomikoaren balio bera eman
|
zioten
. Beste edozein erabaki burugabekeria bat izango litzateke, dio Wynandsek.
|
|
|
Ikuspuntu farmakologikoari dagokionez, hainbat estrategia erabili dira txertoa garatzeko. Hasieran, immunologia sistemaren erantzun egokia sortuko duten molekulak bilatzeari ekin
|
zioten
, alegia, birusa neutralizatzeko gai diren antigorputzen kontzentrazioa areagotuko duten immunogenoak bilatzeari. Ikerketa lan handiaren ostean, ustez immunogeno egokia dena aurkitu zuten, hain zuzen ere, GIB gainazaleko 120 glikoproteina.
|
|
|
Carrascok eta Epalzak aurkeztutako bi txostenetan, sei berrikuntza eta ekarpen proposatu zituzten. Lehenengo biek
|
zioten
gaixoak behatzeko pabiloi bat behar zela, eta beste bat tuberkulosia zutenentzat. Hirugarren proposamena zen septikoak eta aseptikoak banatu behar zirela.
|
|
|
Carrascoren eta Epalzaren ekarpenak kontuan hartuta, ospitalea eraikitzeari ekin
|
zioten
. Beste hainbat berrikuntza ere gehitu zuten.
|
|
|
1914 Ospitaleak erabaki zuen laborategi klinikoa izatea eta farmaziatik aldentzea. Horretarako, Angel Lopez doktorea izendatu zuten, eta anatomia patologikoko museo bat sortzeko agindu
|
zioten
.
|
|
|
Ez dakit Petersek horren berri zuen ala ez, baina demagun ezetz. Zientzialariek esan
|
zioten
mapa hori ez zela berria. Zientziak batzuetan onartzen ditu berriak ez diren gauzak, baina ekarpen berriak dituztenean bakarrik.
|
|
|
Azkar ibili behar du; jaiolekutik zentimetro gutxi batzuetara harrapakinik topatzen ez badu, bereak egin du. Izan ere, gurasoek ez
|
zioten
erreserba handiegirik utzi, eta ezin du fotosintesirik egin. Landare bitxia da Cuscuta. Pennsylvaniako Unibertsitateko ikertzaile batzuek argitaratutako bideo batean, Cuscuta pentagona jaioberri batek tomate landare bati nola erasotzen dion ikus daiteke.
|
|
|
Landareei buruz hitz egitean neurona, sinapsi eta antzeko hitzak erabiltzea kritikatu zuten artikuluan. Izan ere, neurona hitza grekoz landare zuntz esan nahi duen hitzetik eratorria izatea ez da nahikoa arrazoi landare biologian aplikatzeko,
|
zioten
artikuluan.
|
|
|
1964ko urtarrileko Science aldizkariaren azala alelopatia kasu bati eskaini
|
zioten
. Artikuluaren arabera, Kaliforniako hegoaldean zuhaixka batzuen inguruan zeuden soilguneak, hain zuzen, zuhaixka horietako batzuek askatzen zituzten substantzia lurrunkor batzuen eragin alelopatikoaren ondorio ziren.
|
|
|
Hasieran, pentsatu zuten gene berri bat zela (speech 1 izena jarri
|
zioten
, mintzamenaren genea zelakoan). Baina xehetasun handiagoarekin aztertu zutenean ikusi zuten gene erregulatzaileen familia bateko kide zela, FoxP familiakoa, hain zuzen.
|
|
|
Jose Maria Elosegi ingeniariak hartu zuen horren ardura. Txillidak helikoptero bat eskatu zuen AEBko enbaxadan, piezak garraiatzeko; baina ezezkoa eman
|
zioten
. Orduan, Elosegik harkaitzen gainetik zihoan trenbide moduko 80 metroko zubi bat eraiki zuen.
|
|
|
Hala, Inasmet Tecnaliako ikertzaileak eskulturaren materialaren egoera aztertzeari ekin
|
zioten
joan den urtarrilean. Kontuan hartu beharreko lehenengo gauza zen eskulturaren diagnosia egiteko zein teknika erabil zitekeen.
|
|
|
Orain dela 6.000 urte, egon bazeuden aintzirak Saharan; eta gorde zuten informazioa sedimentuetan, baina orain dela 4.000 urte arteko informazioa baino ez gehienek; hortik aurrera, asko eta asko lehortu egin ziren, eta sedimentuak modu ordenatuan pilatzeari utzi
|
zioten
.
|
|
|
Proiektuaren alde teknikoaz Usurbilgo GBLHIko Energia Berriztagarrien Zentroa arduratzen ari da, Xabier Esteban Alonsoren bitartez. Hark azaldu digu lehen lana egungo egoeraren berri jakitea izan dela; beraz, herritarrei plana azaldu eta diagnostikoa egiteari ekin
|
zioten
.
|
|
|
2004 urtean, 18.000 urteko giza arbaso nano batzuen (metro bat eskas luze ziren) hondarrak aurkitu zituzten Asiako ekialdeko Flores uhartean. Homo floresiensis izena eman
|
zioten
, uharteetako nanismoa jasan zuen giza espezie bat zelakoan. Hala ere, eztabaida handia dago horren inguruan, eta oraindik ez dute argitu aurkitutako hondarrak nanismoa jasan zuen giza espezie batenak diren, edo malformazioren bat zuten gizaki moderno batzuenak diren.
|
|
|
Hala ere, bizidun batzuek joera orokor horri muzin egin
|
zioten
; hau da, bizitzeko egokiak zituzten txokoak bilatu, eta garai batean nagusi izan ziren bizidunen ordezkari gisa gelditu ziren. Espezie erliktikoak dira horiek.
|
|
|
Miguel Lopez Legazpi. Filipinetara joan ziren, eta hango uharteak erregearen izenean hartzeari ekin
|
zioten
. Gero, espedizioaren bigarren helburu nagusia burutzeko agindu zion Legazpik Urdanetari:
|
|
|
Azken esperimentua egin ondoren, desmuntatu egin zuten, zuloa hustu. Zulo hartan bertan, beste azeleragailu handiago bat eraikitzeari ekin
|
zioten
: LHC azeleragailu berria; munduko makinarik handiena eta ahaltsuena.
|
|
|
Hain zuzen ere, LEP azeleragailua ez ixteko eskatu zuten fisikari askok, ustez Higgs bosoia detektatzeko zorian egon zirelako. Urtebetez itxaroteko eskatu
|
zioten
CERNeko zuzendaritzari. Zuzendaritzak hilabete bat eman zien Higgs partikula benetan detektatuko zutelako zantzuak aurkitzeko.
|
|
|
Zer da materia? Filosofo greziar batzuek galdera horri heldu
|
zioten
, eta erantzun batzuk proposatu zituzten. Demokritok modu honetan ikusi zuen:
|
|
|
Hasiera batean, landareak uretan garatu ziren, alga moduan. Lehiak eraginda, ordea, espezie batzuek lurrerako bideari ekin
|
zioten
. Ingurune urtarra atzean utzita, lehen inguruan zuten ura bereganatzeko bide berriak bilatu behar izan zituzten.
|
|
|
OLPC proiektuaren helburua lortzeko, ezinbestekoa da garabidean dauden herrialdeetako haurrek ordenagailuak eskura izatea eta, haien bidez, baita Internet ere. Jomuga hori buruan, ordenagailu eramangarri bat diseinatzeari ekin
|
zioten
, baina ez ohiko irizpideen araberakoa, herrialde behartsuetako haurren beharren araberakoa baizik: arina, kontsumo txikikoa, iraunkorra, eguzki argitan ere pantaila ongi ikusiko dena...
|
|
|
Horregatik, ura beharrezkoa zen egoeretan, goroldio hori ur iturri bilakatzen zen, eta, kasu horretan, sua itzaltzeko balio zuen. Horregatik, hain zuzen, Fontinalis antipyretica izena jarri
|
zioten
goroldio espezie horri, eta, urarekin zerikusia duten izenekin ezagutzen da hizkuntza askotan.
|
|
|
Uraz gain hidrokarburoen zati bat ere xurgatzen zuela ikusita, gaitasun hori handitzeko eta horri etekin handiagoa ateratzeko bideari ekin
|
zioten
. Horretarako, Sphagnum magellanicum espeziea lehortu dute labean zientzialariek; goroldioak dituen upel itxurako egiturak ikaztu dituzte, eta, hala, goroldioa hidrofiliko izatetik hidrofobiko izatera pasatu da.
|
|
|
Ondoren, garagarra labeetan sikatzen da. Antzina, labe haiek zohikatza erabiltzen zuten erregai gisa eta, iragazitako urarekin batera, whiskiari zapore berezia ematen
|
zioten
. Gaur egun, labe gehienak elektrikoak edota gasolinazkoak badira ere, zohikatz proportzio bat erabiltzen da erregai moduan, whiskiak antzina zuen zapore bera izan dezan.
|
|
|
DNA aztertu zutenean, ordea, ikusi zuten espezie berri bateko alea ez ezik, genero berri bateko alea ere bazela. Thaina spectabilis izena jarri
|
zioten
.
|
|
|
Hamabi nanosegundotan eutsi ahal izan
|
zioten
soinu uhinari. Ondoren, beste pultsu motz bat bidali zuten.
|
|
|
Gekoak ezagunak dira duten itsasteko gaitasunagatik; adibidez, oin bakar batetik sabaitik zintzilik jar daitezke erori gabe. Duela gutxi, Manchesterko Unibertsitateko ikertzaileek material itsasgarri berri bat lortu zuten, gekoen sekretua argitu eta gaitasun hori zeri zor
|
zioten
jakin ostean. Nonbait, gekoek edozein tokitara itsasteko duten gaitasuna oinetan dituzten milioika iletxoei zor diete.
|
|
|
Auto hibrido ezagunenetakoa Toyota Prius da. 1997an atera zuten merkatura, eta 2005ean auto onenaren Europako saria eman
|
zioten
. Gaur egun, auto hibridoen% 90 modelo horretakoak dira.
|
|
|
Haietako batzuek pentsatu zuten izar berri bat aurkitu zutela, dirdira berri bat ikusten baitzuten. Baina kometa behatzaileek eman
|
zioten
azalpena distira horri: ez zen izar berri bat, kometa bat baizik.
|
|
|
Batzuk nahastu baditu ere, aspaldi ezagutzen zuten kometa behatzaileek kometa. Izan ere, 1892an aurkitu zuten, eta 17P Holmes izena jarri
|
zioten
. Baina, bat batean, kometen argitasuna neurtzeko eskalan 17tik 2ra igo zen urrian.
|
|
|
Zientzialariak harrituta geratu dira, ustez hotz hotza zen atmosfera zatian geruza bero bat dagoelako. Orain arte kriosfera deitzen
|
zioten
... orain, beharbada, izena aldatu diote.
|
|
|
ISSn zegoen Yuri Malechenko kosmonauta Ekaterina Dimitrievarekin ezkondu zen. Andregaia Texasen zegoen, eta kameren bidez eman
|
zioten
baiezkoa elkarri.
|
|
2009
|
|
|
Berehala konturatu ziren Shinkansenaren muturrarentzako forma egokiena martin arrantzalearen mokoaren ia berdin berdina zela. Hala, 15 metroko mokoa jarri
|
zioten
trenari, eta horrela lortu zuten abiadura% 10 handituta ere airearen presioa% 30 txikitzea, eta energia kontsumoa% 15 murriztea.
|
|
|
Kimikako Nobel saria eman
|
zioten
1996an, kaiola itxurako molekula bat aurkitzeagatik: fullerenoa.
|
|
|
2004an ekin
|
zioten
lanari. Oraindik orain, Amunategi errekaren bazterreko gune askotan landaredia kontserbazio egoera larrian dago; pinudiak eta eukaliptadiak jaun eta jabe dira berez haltzadi lizardiak egon luketen lekuetan.
|
|
|
Albert Alexander, hilzorian zegoen. Arrosa baten arantzarekin zauritu ondoren, estafilokokoek eta estreptokokoek gorputza inbaditu
|
zioten
. Floreyk bere laborategietako penizilina guztia jarri zuen gizon hura sendatzeko.
|
|
|
Estatubatuarrek penizilina gehiago ekoitziko zuten eta tanga handietan ongi haziko ziren onddo berriak bilatzeari ekin
|
zioten
. Munduan zehar sakabanatuta zeuden armadako pilotuei agindu zieten haien baseak zeuden lekuetako lizunak ekartzeko.
|
|
|
Inguruko bizilagunei ere eskatu zieten zapata hezeetan, fruitu usteletan, gaztan, ogian eta abarretan aurkitzen zituzten lizunak eramateko. Mary Hunt-ek inork baino serioago hartu zuen lan hura, eta Marilizun ezizena ere jarri
|
zioten
. 1943ko udan, fruta denda baten atzeko meloi ustel batean lizun berri bat topatu zuen Marilizunek.
|
|
|
1984ko Eguberri egunean, zelula erauzkin batean entzima jarduera zegoela aurkitu zuen Greiderrek. Greiderrek eta Blackburnek telomerasa deitu
|
zioten
entzimari, purifikatu egin zuten, eta haren funtzioa argitu zuten.
|
|
|
Hurrengo urtean, antzokiko kontratua ez
|
zioten
berritu, eta Estatu Batuetara joatea erabaki zuten senar emazteek. Han, ospe handia hartua zuen Samuel F. B. Morsek, bere asmakizunari esker, eta Meuccik ere bere aurkikuntza garatzeko eta ustiatzeko asmoa zuen.
|
|
|
Zituen ondasun guztiak gastatu zituen etxea erosten eta kandela fabrika bat martxan jartzen. Kandelek ez
|
zioten
diru askorik eman, baina bai bizitzeko eta bere esperimentuekin aurrera egiteko lain. Hurrengo urteetan buru belarri aritu zen etxe ondoko tailerrean telegrafo parlante hura hobetu nahian.
|
|
|
Ballek eskatu zien saria eman arte behintzat itxaroteko, baina New Yorker ekoek erantzun
|
zioten
ezetz, eskubidea zutela kazetaritza lan hura argitaratzeko. Hala eta guztiz ere, artikulua abuztuaren 28an argitaratu zuten, Fields dominen sari banaketa baino sei egun geroago.
|
|
|
John Balli, istorioa kontatu zuenean, galdera garrantzitsu bat egin
|
zioten
: zuzena al da Perelmanen froga?
|
|
|
Proiektuaren ikuspegi politikoaren nagusitasunak eta 2007ko garapen eskasak dezenteko sinesgarritasun galera ekarri
|
zioten
Bilboko hautagaitzari, eta, hortaz, abiapuntuan zeukan abantaila deuseztatu egin zen 2007an. Hautagaitzaren batzorde exekutiboa deseginda egon zen 2007ko ekaina eta abendua bitartean, eta, 2008an zer edo zer aurrera egin ahal izan zen arren, proiektu teknikoa inoiz ez zen behar bezala garatu ahal izan Bilboko hautagaitzaren proposamen zientifiko teknikoaren sendotasuna frogatzeko beste.
|
|
|
1936an eman
|
zioten
Nobela Andersoni.
|
|
|
Positroiak ez aurkitzeagatik minduta, partikula haiek hobeto ikertzeari ekin
|
zioten
senar emazteek. Wilsonen ganbera prestatu, eta aluminioa alfa partikulekin bonbardatzen hasi ziren.
|
|
|
Handik hiru urtera, 1935ean, Nobel saria eman
|
zioten
Chadwicki, aurkikuntza harengatik.
|
|
|
Ni horren aldekoa nintzen, aitortzen du, supernoba batek hauts hodeiak bultza baititzake Lurrerantz. Baina lagun astronomo batzuekin kontsultatu zuen, eta haiek ezinezkoa zela esan
|
zioten
. Asteroidearengatik izan behar zuen, beraz.
|
|
|
Londresen zegoela, Cook kapitainaren bigarren espedizioan naturalista gisa joateko postu bat ere eskaini
|
zioten
. Baina, zorionez, Berkeleyra itzultzea erabaki zuen, medikuntzan aritzeko.
|
|
|
Jennerri ere eman
|
zioten
tratamendu hori txikitan. Izugarri sufritu zuen, eta ez zuen inoiz ahaztuko esperientzia hura.
|
|
|
Newtonek, ohi zuen moduan, ez zuen sosik jarri. Gainera, Halley Royal Societyn lanean hasi berria zen garai hartarako, eta, aurrekoa gutxi balitz, agindutako soldata ziotela ordaindu esan
|
zioten
. The History of Fishes en aleekin ordaindu zioten dirutan ordaindu beharrean.
|
|
|
Gainera, Halley Royal Societyn lanean hasi berria zen garai hartarako, eta, aurrekoa gutxi balitz, agindutako soldata ziotela ordaindu esan zioten. The History of Fishes en aleekin ordaindu
|
zioten
dirutan ordaindu beharrean.
|
|
|
Isaacen bulegoko atea jotzean, Edmondek ez zekien oso ongi zer espero behar zuen. Sekula ez
|
zioten
elkarri eskutitzik ere idatzi, eta behin bakarrik ikusi zuten elkar, Londresen. Areago, Edmondek Hooke jaunarekin zuen harremana ezaguna zen, eta ezin esan Isaacek gizon hura oso begiko zuenik.
|
|
|
Night Pearl, zebra arrain fluoreszentea, merkaturatzekotan ziren Taiwanen. Batzuk zebra arrain transgeniko horren aldekoak ziren arren (ez
|
zioten
inolako arriskurik ikusten), ozenagoa zen kontrakoen aldarria. Egoera hartan, tokian tokiko gobernuek arrain fluoreszenteari sartzeko baimena eman ala ez erabaki behar izan zuten, arrain transgeniko bat baitzen, azken finean.
|
|
|
2000 urtearen inguruan egon zen susmoa AEBk Afrikan banatutako artoa transgenikoa ote zen, eta herrialde batzuek uko egin
|
zioten
laguntza horri. Gero, AEBk argi eta garbi esan zuen eskaintzen zuten janariaren% 100 transgenikoa zela.
|
|
|
ilargi joak (lunaticks). Hala deitzen
|
zioten
euren buruari, hilero hilero, ilargi beteko gauetan, elkartzeko ohitura zuten lagun haiek.
|
|
|
Bizkaiko zikoina zuriaren populazioa, eta, bereziki, Urdaibai Biosferaren Erreserbakoa, indartzeko helburuarekin jarri zuen martxan Ciconia proiektua Urdaibai Fundazioak. Aurretik Frantzian, Alemanian eta Suedian antzeko ekimenek arrakasta handia izan zutela ikusita, Urdaibain mende bat desagertuta daraman espeziea berreskuratzeari ekin
|
zioten
.
|
|
|
Ez zuten kolore berri bat sortu, baina bai kolore baten izena: malba izena eman
|
zioten
, eta izen harekin konkistatu zuen merkatua tindagaiak.
|
|
|
Tindagai purpuraren molekulari malbaina izena eman
|
zioten
. Anilina purpura ere deitzen diote, anilinaren deribatu bat delako.
|
|
|
2005az geroztik unibertsitateko ikasleen artean software librearen garapena sustatzeko mundu mailan antolatzen den programa da Google Summer of Code. 2008ko edizioan, besteak beste Julen Ruiz Aizpuru EHUko informatikariari jakinarazi
|
zioten
Google Summer of Code n parte hartzeko aukeratu zuela. Gogotsu eta pozez gainezka jaso zuen berria.
|
|
|
Beraz, era batera edo bestera, gauza batek baino gehiagok lagundu
|
zioten
Darwini bere ideiak garatzen.
|
|
|
K. A.: Bazituen, ordea, defendatzaileak; Huxley izan zen horietako bat Ingalaterran, Darwinen bulldoga deitzen
|
zioten
. Alemanian, berriz, Ernst Haeckelen eragina itzelezkoa izan zen.
|
|
2010
|
|
|
Aspaldi ari dira esaten oso gutxi falta dela horretarako: hamarkadaren hasieran ingururako agortuko zirela
|
zioten
, baina, data horiek iritsi ahala, epea luzatuz joan da... Udazken honetan hainbat iturrik adierazi dute helbideen %95 okupatuta dagoela, 80 milioi besterik ez daudela libre, eta, erritmo normalean, 2011 urtearen hasieran agortuko direla.
|
|
|
Nahiz eta azken urteotan gero eta herrialde gehiagok onartu zelula amekin egindako ikerketaren ahalmen handia, beste herrialde batzuetan polemikak bizirik dirau; esaterako, AEBn. George Bush presidentearen agintaldian, zelula amen ikerketari funts federalekin laguntzeari utzi
|
zioten
. Obama presidenteak buelta eman zion egoera horri, 2009an, betearazpen agindu baten bidez, baina, urte bereko abuztuan, epaile federal batek blokeatu egin zuen berriro; gobernuak apelatu egin zuen.
|
|
|
Baina, urte hartan, Citröenek prototipoak fabrikatu bitartean, Hitler Polonian sartu zen. Irailaren 3an, Frantziak eta Ingalaterrak gerra deklaratu
|
zioten
Alemaniari, eta azoka bertan behera utzi zuten frantsesek.
|
|
|
Citröenekoek berriz osatu zuten bizaldikoa, eta egokitzapen batzuk egin zizkioten. Adibidez, urik gabeko hozte sistema bat jarri
|
zioten
motorrari. Urik behar ez duen motor batek ezin du ur faltarengatik matxurarik izan.
|
|
|
Urik behar ez duen motor batek ezin du ur faltarengatik matxurarik izan. Bestetik, aluminiozko txaparen ordez altzairua jarri
|
zioten
modelo berriari.
|
|
|
Hala ere, Frantziako Armada konturatu zen batiskafo haren balioaz, eta proiektua erosi
|
zioten
belgikarrei. Batiskafo berria egingo zuten:
|
|
|
Annals of Improbable Research aldizkariak antolatzen ditu Ig Nobel sariak, eta errepika ezin daitezkeen edo errepikatzea komeni ez diren ikerketei ematen zaizkie. Eremu magnetikoa erabilita igelak bizirik lebitarazteagatik eman
|
zioten
saria Geimi, Sir Michael Berry fisikariarekin batera. Hala, Nobel saria eta Ig Nobela irabazten dituen lehen pertsona da Geim.
|
|
|
Aaron Ciechanover ek, aldiz, badu Nobel bat, Kimikakoa. Wilczeki Fisikakoa eman
|
zioten
urte berean jaso zuen, 2004an, ubikitina bidezko proteina degradazioa aurkitzeagatik. Wilczekek eta Ciechanoverrek bat egin zuten berriro Donostiako jardunaldietan, eta, hark bezala, galderari erantzun zion.
|
|
|
Ada E. Yonath, iazko Kimikako Nobel sariduna. Hain juxtu, Donostian izan eta bere herrialdera itzuli zenean jakinarazi
|
zioten
Nobela emango ziotela. Arg.:
|
|
|
Ada E. Yonath i iaz eman
|
zioten
Kimikako Nobela, erribosomen egitura eta funtzioa ikertzeko egindako lanengatik. Yonath ek ere medikuntzara bideratu du bere ikerketa, baina ez du zerikusirik aurten Fisiologiako edo Medikuntzako Nobel saria jasoko duen arloarekin.
|
|
|
Horren ordez, bitxikeria bat kontatu zion Elhuyar i: iaz Donostian izan zen egun batzuk igarotzen, eta juxtu bere herrialdera, Israelera, iritsi zenean, jakinarazi
|
zioten
Nobela emango ziotela. Eta berriro esan zuen, barre artean:
|
|
|
Kanadako taldeak ere ez zuen asko erabili teknika hura. Baina Oxfordekoek ideiari heldu
|
zioten
eta teknika hobetu zuten.
|