|
2000
|
|
|
650 saltoki, lokal eta bulegok dute azterketa lan honetan. 1997an euskararen erabilpena bultzatzeko programa abiarazi
|
zenetik
, hobera egin du egoerak.
|
|
|
1916an sortu
|
zenetik
Donostiako Hipodromoa zaldi lasterketen protagonistetako bat izan da. Erregeak, dukeak... atzerritarrak eta bertakoak igaro dira bertatik.
|
|
|
Kudeaketa ekonomikoan hobetzea lortu da 1996 ikasturtean kanpoko auditoretza ezarri
|
zenetik
. Arazoak detektatu eta hauei irtenbidea emateaz gain, hainbat proiektu berri aurrera eramateko kanpoko finantzaketa lortzea ahalbidetu du egoera berriak.Instituzioekiko harremanak hobera egin du azken aldian, EAEn bederen.
|
|
|
Bira honetarako prestatu dituzten obren artean, Juan Crisostomo Arriagaren" Los Esclavos Felices" eta Jesus Guridiren" El Caserio" aipa daitezke. 1982an sortu
|
zenetik
EOSek 1982an sortu zenetik EOSek honelako bidaia burutzea amestu du.
|
|
|
1982an sortu zenetik EOSek 1982an sortu
|
zenetik
EOSek honelako bidaia burutzea amestu du. Egi bihurtu den amets honen xedea euskal kultura ezagutarazi eta Euskal Orkestra Sinfonikoa nazioarteko musika munduan barneratzea da.
|
|
|
Oñatin dagoen zaharren egoitza honek hiru eraikin izan ditu sortu
|
zenetik
. Azken egoitzak hogeita bost urte ditu, eta duela lau urte obrak egin zituzten eraikina egokitzeko.
|
|
|
Sortu
|
zenetik
, 1982an, hasierako asmoak atxiki ditu Botzak, hots, Euskarari eguneroko hatsa ematea, mintzaleku bat eraikitzea eta Zuberoako berri emate zabalago bat ziurtatzea, beti ere beste kulturekiko harremanak bultzatuz. Halaxe, Zuberoa euskal lurraldetasunaren baitan kokatzen dela jakinki, 1997an Ipar Euskal Herriko hiru irrati libreen artean Euskal Irratiak egitura eratu zuten elkarlan estuago bat abiarazteko.
|
|
|
SORTU
|
zenetik
izandako bisitari kopurua eta publikoa erakarri eta honekiko duen jarrera onagatik jaso du Guggenheim Museoak 2000 urteko Europako Museorik Hoberenaren saria. Bonneraino, bertako Historiako Etxeraino, joan zen maiatzaren 13an Juan Ignacio Vidarte museoko zuzendaria saria eskuratzera.
|
|
|
\ Gure inguruan hiesa agertu
|
zenetik
, 1984tik alegia, gaixoen erdia baino gehiago hil da, zehatz mehatz %60 EAEn eta %55 Nafarroan. Hala ere, Nafarroako datuek erakusten digutenez, hasierako urteetan lautik hiru hiltzen ziren bitartean, gaur egun heriotz tasa %30etik behera dago.
|
|
|
Badira hogeita hamar urte Arantzazun euskara batua jaio
|
zenetik
, eta sorreran hainbat aldek enoratu ostean, onarpen maila handiena bizi du egun. Beharbada horrexegatik, oinarri sendoa hartu duelako, egindako bidea egokia izan ote den eta erdialdeko euskalkiek emandakoa bizkaiera edo mendebalekoaren kalte ez ote den izan eztabaida interesgarria dabil hitzetik hortzera azken urteotan. Orriotan euskalki hau berrindartzeko hainbat esparrutatik egin den lana, egun bizi duen bultzada eta normalizaziorako ematen ari diren urratsak eta dauden kezkak bildu nahi izan ditugu.
|
|
|
Gogorra da esatea baina hala da, euskara" lesser used language" edo hizkuntza ez hain erabilia izatearen errua euskaldunek dute. Aitzakia hutsa da oraindik Francoren zapalkuntzaren ondorioak nozitzen ari garela esatea, hil
|
zenetik
mende laurdena pasa da-eta! Nori bota behar zaio errua orain?
|
|
|
Jaio
|
zenetik
goranzko joera izan du Ados Teatroak," Robinson Crusoe"," Lamiak"," Desperrados" eta orain" Manolito lau begi".
|
|
|
MP3 FORMATUA MUSIKAREN INDUSTRIARENTZAKO mehatxu handia da, kasetea asmatu
|
zenetik
izan duen mehatxu handiena, adituen esanetan. Kasetea ez bezala mehatxu digitala da gainera formatu honek diskoetxeei ekarri diena.
|
|
|
Iazko Araba Euskaraz amaitu
|
zenetik
hamaika ekitaldi antolatu ditu Laudio Ikastolak. Alabaina, euskararekiko konpromisoa ez baita egun bakarreko afera.
|
|
|
Hogei urte luze iragan dira Jose Miguel Etxeberria" Naparra" errefuxiatua zegoela Lapurdin desagertu
|
zenetik
. Gazi ugari eta gozorik gabeko hogei urte Iruñeko Gazteluko Ingurubidean bizi den Etxeberria Alvarez familiarentzat.
|
|
|
Asegarcek pilotari gauza handi bat ekarri badio, horixe izan da. 92an hasi
|
zenetik
demostratu du irudi enpresa bat dela, publizitate handia egiten du... Baina, hortik aparte, nik beti esaten dut pilota beste gauza bat dela.
|
|
|
Ez zuten 1973ko udazkeneko petrolioaren krisialdia aurreikusten, krisialdiak ekarri zuen prezio gorakada aurreikusten ez zuten bezalaxe, eta horrek ondorio oso larri eta sakona izan zuen siderurgia arlo guztian. II. Mundu Gerra amaitu
|
zenetik
etengabeko hazkundea izan zuen altzairu gordinaren kontsumo orokorrak erabateko geldialdia izan zuen mendebaldeko herrialdeetan.
|
|
|
Ikuspegi kritikoa du Asierrek antzerkiak gaur egun dituen moldeen inguruan. " Sortu
|
zenetik
izugarrizko bultzada eman dio zinemak arteari orokorrean. Nire ustez, bai eleberriari, bai antzerkiari, biziberrituko badira, zinematik edateko garaia iritsi zaie.
|
|
|
Besteak beste, Montreux, Monterey, Newport edo New Orleans eko jazzaldietako kartelak daude bertan. Gainera, Gasteizko Jazzaldia sortu
|
zenetik
izandako kartel guztiak daude erakusgai. Hauen egileen artean, Juan Sagastizabal, Santos Iñurrieta, Alberto Schommer, Julio Arregi eta Mintxo Cemillan aurtengoaren sortzailea aipa daitezke.
|
|
|
Egitasmoa burutu ostean, Kanpainaren aitzakian jadetsiriko indarrei eutsi eta Lagatzu euskara elkartea sortu zuten 1999ko ekainean. Aurkeztu
|
zenetik
jarduera ugari antolatu eta burutu dituzte; besteak beste, sona handiko zenbait hitzaldi (Zamudioko historia, Etnografia, Euskal selekzioa...), musika emanaldiak, ikastaroak; euskal jaia, eta bertso afaria.
|
|
|
Lan istripu hori martxoaren 23an gertatu zen, eta, ordurako, gutxienez, beste 24 langile hilak ziren Hego Euskal Herrian (18 EAEn, 5 Nafarroan eta 1 Iparraldean). UGT sindikatukoa zen eta ACB sortu
|
zenetik
, hau da, 1996az geroztik, bertan ari zen langile honek ordurako UGTko ordezkariari esana zion" langile urritasunaren ondorioz bazter guztietara korrika ibili behar izaten zutela beti".
|
|
|
Orain dela 6 urte Ordiziako Gaztetxean irrati emisora bat abian zen, baina Gaztetxea bera erre
|
zenetik
jarduera haiek bertan behera utzi behar izan zituzten.
|
|
|
Harreman ona izan dut beti Musika Hamabostaldiarekin, batez ere Etxenikeren taldea sartu
|
zenetik
. 1983an obra bat eskatu zidaten eta hurrengoan estreinatu zen, bihotzekoa eman eta Zainketa Intentsiboetako Unitatean nengoela.
|
|
|
Pentsa, unibertsitatean orain itzulpengintza karrera jarri dute. Autonomia Estatutua jarri
|
zenetik
urte piloa pasa da, gaur egun Euskal Herrian ez dakit zenbat mila jende itzulpenetik bizi gara, aldez edo moldez, itzuli eta itzuli, ikasi dugunak. Eta gauzak horrela 20 urtez egon ondoren, orain jarri dute itzulpengintza eskola.
|
|
|
Jadanik 2 urte pasa dira Lizarra Garaziko Akordioa sinatu
|
zenetik
. Gezurra dirudien arren momentu horretan esan eta egindakoek ez dute zerikusi askorik gaur egungo egoerarekin erkatuz gero.
|
|
|
Javier Bustoren" Ave Maria" obra izan da orain arte Tolosako lehiaketan obra behartuen artean oihartzun handiena izan duena. Hondarribiarrak obra aspalditik idatzia bazuen ere, Tolosan kantatuarazi
|
zenetik
ia koru guztiek abestu dute. " Sentimenduak ukitzen dituen obra da.
|
|
|
Talde gisa bederen, bakoitzak bere aldetik proiektuak izan badituelako. Iñigo 84an Kortatun hasi
|
zenetik
, Delirium Tremens, Negu Gorriak eta Joxe Ripiau taldeetan aritu da eta orain talde berri bat jarri du abian: Sarrionandiaren testu batetik hartuta, Sagarroi izena ipini dio eta Negu Gorriak en alde hard-coretik gertuago dago.
|
|
|
Hazkunde horri 1998ko txapelketan heldu gura izan zitzaion eta ohiko kanporaketa, finalaurre eta finaleko saioez gain, sailkapen saioak antolatu ziren. Helburua batetik bete bazuen ere (hau da," benetako" txapelketa hasten zenerako zelanbaiteko iragazkia egitea), egin behar ez
|
zenetik
ere asko ikasi zuten Bizkaiko Bertsozale Elkartean: uda inguruan antolatu zen, elkartetik bertatik saioak bilatu ziren eta hainbesterentzako epaimahai desberdinak prestatu ziren.
|
|
|
Haatik, ezin dugu ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi
|
zenetik
(VII), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten. Ordutik aurrera, pixkanaka gainerako egunkarietan ere euskal literaturari txoko txiki bat eskaintzen hasi dira.
|
|
|
Gero, 1936 urtean militarrak altxatu eta Franco buru jarri
|
zenetik
, gizaki soil bakoitzaren eskubideak kontuan hartu gabe, berrogei urteko diktadurak iraun zuen, katolikotasunaren izenean kristautasunaren printzipioei jaramonik egin gabe. Ikus bestela Unión Internacional de Malinas erakundeko C. Martí Martí eta R.
|
|
|
Aipatu dudan Galindezen liburu hori argitaratu
|
zenetik
sei urtera, 1948an, agertu zuen Nazio Batuen Era kundeak Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala.
|
|
|
Baina ez dadila gertatu F. Mitterrand-ekin bezala, 1981eko maiatzean presidentetarako hautagai zela agindu bai, baita urtebete geroago, 1983ko maiatzaren 26an agertu ere Journal Officiel ean Unibertsitate aurreko hezkuntzetan bertako hizkuntzak irakastea, euren artean euskara aipatuz. Baina, karguaz jabetu
|
zenetik
, hori aurrera eramaten ez zen ahalegindu. Beraz, asmoa hor gelditu zen hankaz gora.
|
|
|
Bidasoaren bi alderdietako euskaldunok elkarrengandik zatituago utzi gintuen Gaztelako erregeak, Irun eta Hondarribiaz jabetu
|
zenetik
.
|
|
|
Adiskide nuen Yon Etxaide zenak behin baino gehiagotan esaten zidan gure herriak 1200 urtean Gaztelaren mende erori
|
zenetik
ez duela bakerik ezagutu. Eta hori da Treviñori gertatua ere.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko irrati euskaldun soziatiboen hedapen azalerak herrialdebanari dagozkio (Zuberoa, Behe Nafarroa eta Lapurdi) beren euskalki edo euskararenaldaera linguistikoa dutenak, beren ibilbide historikoa, beren literatura eta tradizioa, eta ekonomia berezia34.. Irrati hauek ondo egokitu dira, gehienez ere 30 kilometrokoerradiora mugatu behar izatera, 1981eko azaroaren 29ko. Loi Fillioud ezarri
|
zenetik
, eta gainditu ere egiten dituzte, petit pays askoren zabalera35. Pays terminoa, benetako osotasun geografiko, kultural, ekonomiko edo soziala duen lurralde zentzuan (22 Art.), birgaitu egin da bereziki lurraldearen antolaketa eta garapenerako 1995ekootsailaren 4ko orientazio legeaz geroztik:
|
|
|
Argitaratu
|
zenetik
hogei urte baino gehiago joanak badira ere, oso interesgarria da liburu hori berrirakurtzea. Azterketa zehatza egin arren eta iragarlea izanarren, eragin handirik ez duelako lortu:
|
|
|
Estatu Batuetako ekialdeko kostaldean bera izan zen Gestalt Terapia sendotuzuena. New York eko Gestalt Institutua sortu
|
zenetik
(1952an) hil zen arte (1990ean) bertako zuzendaria izan zen, eta bere modu terapeutikoa Kaliforniakokorrontetik asko urrundu zen. Fritz ek egindako terapiaren kontrako aldea dugu.
|
|
|
Azentuari buruzko ikerketak nahikotxo ugaldu dira gure artean, 1984 urtean(+ 2,) hedatzen hasi
|
zenetik
hona. UEUren jardunaldietan hasieran (gogoan erabil bedi 1987.urteko proposamen hura) eta ELE aldizkarian geroago (1992) nekaezin ibili da Txillardegi euskal azentueraren arazoa plazaratzen eta ingurukoak kinatzen.
|
|
|
Azkenik, Espainia eta Frantziarena.Denak harrapakaritzan, gure Herri hau nola hobeto ustiatuko, menperatuko etadesagerraraziko zain. Hori guztia, Eliza lurralde hauetan azaldu
|
zenetik
, ErromakoKristoren onespenez. Elizak antzina antzinatik euskaldunekiko hartu zuen jarreraikusteko, hara Manex Goienetxek (1999:
|
|
|
Beraietatik orainaldiko albisteak gutxitan jaso arren, gaurkotasun txikiagoko gaiak jaso daitezke, zenbait informazio zerbitzutan sartu ahal direnak, beraietan sakonduz. Gogora dezagun irratiak kazeten informazio iturrietatik edan duela sortu
|
zenetik
. Irratiaren hastapenean informazioa kazetetatik hartzen zen gero mikrofonoetatik uhinetaratzeko.
|
|
|
Izan ere, irratia hedabide bizia da eta hiritarrek estimatua, CD edo disko trinkoaren estandarra agertu
|
zenetik
, soinuaren kalitateari dagokionez zaharkiturik geratu dena. Gaur egun, soinuaren kalitatea asko hobetu da, eta goi mailako fidelitate handiena lortu nahian, Estatu Batuetan Dolby Digital AC izeneko sistema garatu da; Europan, kalitate eskasagokoa den Dolby Surround ProLogic deritzona ere asko hedatu da.
|
|
|
Jean Ferré komunikazioaren alorreko adituak aipatu duen bezala, ez da oso ulergarria zergatik XX. mendeko azken hamarkadetara arte ez den abiatu arinago irrati mota hori, gogoan edukita 1924ko azaroaren 3tik. Eiffel dorretik frantsesezko lehen albistegia emititu
|
zenetik
–jada ahalgarria zela horrelako etengabeko informazio zerbitzua eratzea.
|
|
|
ez zekiten zertarako izan zitekeen baliagarria itsasuntzian horrelako pertsona bat edukitzea. Hamar urte iraganak ziren jada Washington eta Baltimore hirien artean lurpeko kablea luzatu
|
zenetik
, Morse kodeaz harremanetan egon ahal izateko; beste hiri batzuek ere burutu zuten horrelako ekimena eta, egia esan, asmakaria benetan eraginkorra zen premiazko mezuak lehorrez elkarri pasatzeko; baina, zer demontre egingo zuten itsasuntzian telegrafoaz. Itsaspeko kable bat bota, hark izan ditzakeen trabatzeko arriskuak kontuan hartzeke?
|
|
|
zela eta historian izan den lehenbiziko erradiofonia saioa zela. Hau gertatu
|
zenetik
hirurogeita hamaseigarren urtemuga betetzen da gaur.
|
|
|
EITBko estazioetako emanaldiak entzunenak dira 1990ko hamarkadaren amaieraz geroztik Euskal Autonomi Erkidegoan, SER katearekin lehia bizian. Denbora iragan arau, irratietako albistegiek entzule frankoren sinesgarritasuna irabazi dute Gernikako Estatutua aprobatu
|
zenetik
. 1998an CIES eta EGM enpresek honako audientzia eman zieten EAEko estazio publikoei, EITB taldekoei alegia (entzuleak eguneko):
|
|
|
Kopuruak etengabe goitituz joan dira Eusko Irratia sortu
|
zenetik
. 1996an CIESek 252.000 entzule esleitu zizkion EITB taldeari irratiaren esparruan.
|
|
|
informazio programen, irratsaio kulturalen eta sormenezko programen inguruan. Irulegiko Irratiak frantsesezko irratsaio gutxi uhinetaratu du sortu
|
zenetik
orain arte, euskarazko programen portzentaia %90 ingurukoa izan delarik.
|
|
|
Makina bat urte pasatu dira, irratia gainerako hedabideekin elkarrekiko lehian hasi
|
zenetik
gaur egun arte. Irratia, pertsona bakartien lagun eta berrikitan gertatu denaz jabetu nahi dutenen erreferentzia aparatua, irudien alorretik lekora dago, soinuen munduari erabat lotuta egon delarik.
|
|
|
Eta egia da. Orduan nazka ematen zidan Ralphek, tabernan Duncan eta ni kontrolatzen ibili
|
zenetik
. Barreka eman genuen bidaia osoa.
|
|
|
Baina zer egingo zuen berak? Izan ere, aulkian jesarri
|
zenetik
kristoak ez zion begirik gainetik kendu. Eta zelako begirada gainera.
|
|
|
Técnicas de psicología jurídica. Izango ziren hamar bat urte lizentziatu
|
zenetik
, eta gutxiago bulego txiki batean lanean hasi zenetik, eta horra non atera zion lehenbiziko aldiz etekina irakasgai horri. Gutxienez Maitek hasitako liskarrean burua hotz mantentzeko balio izan zion.
|
|
|
Técnicas de psicología jurídica. Izango ziren hamar bat urte lizentziatu zenetik, eta gutxiago bulego txiki batean lanean hasi
|
zenetik
, eta horra non atera zion lehenbiziko aldiz etekina irakasgai horri. Gutxienez Maitek hasitako liskarrean burua hotz mantentzeko balio izan zion.
|
|
|
nola espainiarrentzat izanen bainaiz frantses hemen Salamancan gauzak okertzen bazaizkit, zaude segur, Jainkoak ez dezala nahi, Doctor Navarrus ekin gertatu zen bezala. Eta horrela, bada —segitu zenuen—, nola bainekien ezen Miguel de Sandoval Salamancan zegoela, zeren kartazko harremanak bainituen harekin, hura Bordeleko unibertsitatetik Espainiarat itzuli
|
zenetik
, eta nola geratua bainintzen harekin ezen elkarri lagunduko geniola edozein hersturaren aitzinean, hala, Espainiarako bidea hartzen nuela, haren etxerat joan nintzen, non egin bainuen denbora bat, harik eta, Miguel de Sandovalen beraren esku luzeari esker, unibertsitateko latin irakasle izaiteko zortea izan nuen arte.
|
|
|
Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik bat aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri
|
zenetik
eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik. Osaba Joanikotek, aldiz, maite zuen euskara, eta, jaun Marcelen ondoan, are gehiago maitatzerat heldu zen, batik bat gure prezeptore zenak berboari buruzko argibide haiek —logikaren munduarekin lotuak— eman zizkionetik, eta, hala, erran behar zuenaz konbentzitua zegoelako, baina baita apezari kontra egiteagatik ere, halako batean —euskaraz, jakina—, erran zion:
|
|
|
Eta Mattinena ez zen tipiagoa, batik bat damatxoak asmatu zionetik hamasei urterekin hartz bat harrapatuko zuela. Eta bere ametsekin eta ametsen munduekin hisikatzen hasi zen Mattin, are gehiago zalditik erori
|
zenetik
, eta, handik harat, amesgaiztoren batek iratzarri izan zuen anitzetan, haren buruaz spiritu estrainioren bat jaundu balitz bezala.
|
|
|
Eta aita Bartolomek bereari eutsiz, berriro erran zuen orduan ezen mutila exor tzizatu behar zela eta berak exortzizatuko zuela, zeren zalantzarik ez baitzuen ezen deabruak eragin izan zizkiola zalditik erori
|
zenetik
izan zituen dar dar haiek guztiak, eta zeren lehenbailehen egotzi behar baitzitzaion demonio gaixto hura gorputzetik, mutilak onerat eginen bazuen; eta amak baietz erran zion, eta aitak ez zuen ezetzik erran, muturra okertu bazuen ere.
|
|
|
hitzen bidez, Bibliarekin, eta obren bidez, naturalezaren liburuarekin. Baina, Bibliaz denaz bezainbatean, zer aldaketa eta zer mudantza izan ote zituen, eta ote ditu, Jainkoaren hitzak, Haren baitarik jalgi
|
zenetik
guk Liburu Sainduan irakurtzen duguneino. Zeren, hasteko, ezagutu bainuen Parisen Teologia ikasten ari zen judu bat, rabbi baten iloba zena eta hebreera zekiena, zeinak aitortzen baitzidan, kasik ahapeka, ezen Biblia ez zela autore bakar batek skribatua, eta stiloak ere halakoak zirela, autoreen araberakoak.
|
|
|
—Ai, Pedro Huizi! Maite nian eta maite diat, Italiarat joan
|
zenetik
ikusi ez badut ere. Zeren Pedrok berak erran baitzidan harako hura:
|
|
|
Pedro Huizi, bai, bihotzean su hura zuen mutila eta ene laguna, Italiarat joan zena, maisu handien urratsei jarraikitzeko asmotan. Baina, harat joan
|
zenetik
, Pedro ez duk itzuli, eta hau okasione ezin egokiagoa izan daitekek, zeren eta gauza batez segur bainago: Pedro Huizi ez duk hemengo bertze edozein pintore baino gutiago izanen.
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan
|
zenetik
zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren egoera hark ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Izan ere, badirudi ezen orain dela bi mende eta erdi —Urbiain fundatu
|
zenetik
ehun bat urte geroago edo, beraz— lehorte izugarria izan zela Urbiainen, ekainean eta uztailean ur xortarik ere egiten ez zuela. Eta ekainaren azken aldean herritarrak kezkatzen hasi, eta uztail osoan prozesioan atera zuten herriko patroina, zeina baitzen denbora hartan san Mamerto, bere ezin konta ahala mirakuluengatik ezaguna izan zen Vienako artzapezpikua, baina alferrik.
|
|
|
Mattin ere, Villagrandeko dukearen palazioan hiru urte eskas egin ondoren, etxean genuen; edo, xeheroago eta zehatzago erraitearren, gure etxean aitaren berrogeita hamargarren urtebetetzeko festa ospatu
|
zenetik
genuen Mattin etxean —erran behar ote dizut, jaun André, ezen nehoiz ez bezala ikusi nuela Mattin nigarretan, noiz eta, festaren ondotik, Villagrandeko dukearen semea Madrilerat itzuli baitzen, Mattin Urbiainen utzirik? —, zeren aitak nahi baitzuen, alde batetik, Mattin negozioen munduan gero eta gehiago sartzea eta trebatzea, eta hargatik erraiten zion: " Seme, hik ere badaukak zer ikasirik negozioen mundutik, zeren, biharko egunean markes izanen bahaiz ere, eta, halatan, trabailuaren neketan higatuko ez bahaiz ere, ez zaik gaizki etorriko jakitea zein diren diruaren bideak, heure ondasunen hobeki enplegatu ahal izaiteko", eta hargatik ere zuen donejoanetarako prestaturik eta istalgaraturik bidaia bat, harat eta honat; eta nahi zuen, bertzetik, bidaia hura egin baino lehen familiakoak elkarrekin egoitea, zeren hura ere ez baitzen egunoroz egin genezakeen gauza, aitaren etengabeko bidaiekin eta anaiak Madrilen egin izan zituen egonaldiekin.
|
|
|
—eta, eri erakuslea goititzen zuela, erantsi zuen—: Hala, bada, jakizu, alde batetik, ezen Potosi goiti beheiti doala eta gaurkoa ez dela atzokoa, zeren egun bateko zilarra biharamuneko hauts bihurtu baitzen —Sibiliatik atera
|
zenetik
bere galeoiko hainbat kideren ezpainetarik aditua zuen iritzia aditu zion Joxek aita Zacaríasi ere—, eta zeren, harat joaitea, ondorez, nekea eta gaitza ez ezik, erokeria hutsa ere izan baitaiteke, baita munduko ezpataririk handienarentzat ere, zure entseiuaren fruituak idorrak, agorrak eta hautsaren parekoak izan litezkeelako, finean. Eta jakizu, bertzetik, ezen, Potosirat joan gabe ere, badirela Santo Tomáseko asentamenduaren ondoan etxaldeak edo haziendak, batik bat behi aziendaren hazkuntzari emanak eta zureak bezalako beso indartsuen beharrean daudenak, beren ondasunen begiratzeko eta ordenaren ezartzeko, eta nagusi haietarik bati eskain diezazkiokezula zeure zerbitzuak eta endrezuak...
|
|
|
Bertzenaz, bazirudien ezen don Fidel, semea galdu baino bortz urte lehenago alargundu
|
zenetik
, bakarrik bizi izan zela bere etxe polit hartan, harik eta bere bizitzaren mementu batean emazteki indiarrez inguratua bizitzea erabaki zuen arte, berehala jakinen duzu zergatik. Enetzat, berriz, kanaberazko txabola berri bat eginarazi, eta hantxe egokitu ninduen, zaldi bat ere uzten zidala, zeren eta ordu arte bera izan baitzen nagusi eta administratzaile eta nihaur nahi baininduen administratzaile berri, landareen, hornizoinen eta bertze salerosien kontuen eramaiteko eta hango eta hemengo erosle zein saltzaileekin harremanetan jartzeko, baterat eta bertzerat ibiliz, nezesitateen arabera.
|
|
|
Eta beti izan zen horrelakoa, bertzalde, nahiz eta disposizione edo predisposizione hura gero eta errotikoagoa egin zitzaion, batik bat nitaz erditu
|
zenetik
, ni Indietarik itzuliz gero amak berak egin zidan aitorraren arabera, zeina liburuaren hondarrean jakiterat emanen baitizut modu hagitzez ere zehatzago eta zabalagoan.
|
|
|
Edo, ez al dakizu nola mintzatzen zen etxean izaiten genituen solasetan, eta zer erran zion aita Bartolomeri, txakur madarikatuak aita jesuitaren parean hanka altxatu zuenean eta zera egin zionean...? Eta ez al dakizu ezen bere dorretxerat bakartu
|
zenetik
ez dela mezatarat behin ere joan, eta ez duela Pazkoarekin konplitzen. Bai, badakit ezen hori ez dela aski arrazoin Joanikot luthertartzat hartzeko, eta froga agerikoago bat genukeela, baina hori ere etorriko da.
|
|
|
Charly has hasieratik partekatu behar izan genuen bertze batzuekin. Fraideenean berean lehenbizi, errepikatu aitzineko kurtsoko bere ikaskide ohiekin, eta are partekatuago ikastetxetik bidali eta lanbidez lanbide sigi saga bihurrian abiatu
|
zenetik
. Ttipiri ere, dela bere zaletasunak hurbileko nahiz urrunekoengan sortzen zuen konplizitateagatik, dela bere izaera atseginagatik, nahi baino jende gehiago ezagutu nion beti inguruan mormorka, nola euliak kakaren.
|
|
|
—Pentsa emazu —isildu gabe forentse tikia—, oker ez banago eta ez dut uste oker nagoenik, emakumea, atera zutelarik, ordu batzuk egina zen ibaian, hamar hamabi aise. Horri, gutienez ere, bertze egun bete gehitu behar zaio, zendu
|
zenetik
uretara bota zuten arte.
|
|
|
Nago, bere haurrean ere, nire ezinaz ohartzen zela nolabait, eta erantzun nahi zidala. Eta horrela izan bazen buru tiki hori bere kasa erabiltzeko gauza
|
zenetik
, zer esanik ez, lau hilabete lehenago etxea utzi nuenez geroztik. Bi asteburutik behingo nire ahalegin guztiengatik ere.
|
|
|
Are bertze lanbide bati ere, hain segur. Gurean, bederen, tamaina bereko astakeriak, baita larriagoak ere, ausarki ikusia nintzen egunkariko nominetan neure izena agertzen
|
zenetik
. Alferrik, ordea, horren gauza jakina oroitaraztea.
|
|
|
Zuen aitona hil
|
zenetik
, berahala konturatzen naiz, goizero esnatzen naizenean, ez dudala ezeren itxaropenik. Berdin litzaidake artoa zuritzea nahiz belarretan jardutea.
|
|
|
Azken amodioak ez bide dio luze iraun, eta auto stop eginez lortu du furgoneta harrapa  tzea. Eta ongi etorri kalapitatsuaren ondotik (Danek bolanteari ukaldi bat emanez erreakzionatu badu ere, Luisen ezusteko etorrerak berriro bizipoza eta zeresana ekarri dio, batez ere Olga eta Xavierrena eta, neurri batean, Adelarena gertatu
|
zenetik
, aski moteldua zegoen furgonetako giroari), bidaiariek galdeketari ekiten zioten bitartean, Ruben eta bion belaunek elkar laztanduz jardun dute.
|
|
|
Grand Canyoneko ilunabarra bezalakorik ez dago, benetan mirakulosoa da jakinarazi digu gidariak kanpinera heltzearekin batera, eta gaur  koan, inoiz baino lasterrago muntatu ditugu dendak. Norbaitek Guinnes liburua ere aipatu du (Luis joan
|
zenetik
, Rubenek aski lan dauka bere dendarekin eta harrezkero batez ere Dan arduratzen da berriro niri laguntzeaz).
|
|
|
Edozein modutan, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan: beharbada Gasteiztik etorri
|
zenetik
hobera egiten ari dela eta Ruben, nahiz eta apaizgaia izan, uda honetako souvenir bat izan daitekeela, edo zerbait gehiago agian. Nik argi daukat zuen arteko gauzak ez direla lehen bezalakoak izango, baina irudipena dut oraindik garaiz zabiltzala eta, Rakel berreskuratu gura baduzu, zertxobait egin ahal duzula.
|
|
|
Dabidena gertatu
|
zenetik
, etxezulo izateari utzi, eta, norako argirik gabe, hirian barrena ibiltzeko usadioa hartu nuen. Orduak eta orduak eman nitzakeen hara eta hona; bazirudien berriro garatu zitzaidala bakarrik ibiltzeko gaitasuna, ordurako hain kamustua nuena.
|
|
|
Ez Garzonek bide horretatik jotzeko arrazoirik edo deliturik aurkitu Uj duelako ordea! Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundearen bideak bihurgune asko izan ditu sortu
|
zenetik
. Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak erabili izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte.
|
|
|
Indian hindierak ingelesa eta portugesa baztertu ditu; frantsesa zokoan utzi dute arabierak eta vietnamerak; Israelen hebreera yiddish, aleman eta polonieraren gainean jarri da, Filipinetan tagalogak espainierari lekua kendu dion bezala. Eta azken informazioen arabera, gure egunotan Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna ezereztu
|
zenetik
, Kaukaso aldean errusierak atzera egiten du, inondik ere malgukariak ez diren georgiera, txetxeniera edo Azerbaijango turkieraren bultzadapean. Beraz, dakusagunez, errealitatea, azkenean, espekulazioaren eta aurriritzien gainetik ageri zaigu6.
|
|
|
Merkatua zundatu eta bideragarritasun azterketa aurrera eraman ondoren, 1995eko irailean sareratu zuten lehendabiziko kazeta elektronikoa. Estatu Batuetara begiratu zuten han egiten
|
zenetik
ikasteko. Beste webgune batzuen artean USA Today ren eredua hartu zuten lanaren oinarri gisa, on line arloan zuten eskarmentu eza gainditu nahian.
|
|
|
Instituzio mailako jarduera bati ekin zitzaion, Jaurlaritzaren inguruan. Jaurlaritza eratu
|
zenetik
Nazioen Elkartearen bazkide bihurtu zen Euskadi, Jaurlaritzak nazioarteko politika garrantzitsua gauzatu zuelako Euskal Herriaren izenean.
|
|
|
Sortu
|
zenetik
(1890) Gerra Zibilera arte (1939) uskal nazionalismoaren mendeurrena ospatu zen 1995ean. Euzkadi Buru Batzarraren lehen biltzarra 1895eko uztailaren 31n izan zen, eta batzar hori Euzko Alderdi Jeltzalearen (EAJ) abiapuntutzat har daiteke.
|
|
|
Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi zerbitzuak ditu. Ezin da ahaztu, bestalde, Euskal Kultura Ondarearen 7/ 1990 Legea onartu
|
zenetik
Euskal Autonomia Erkidegoan 72 liburutegi berri sortu direla. Azpimarratu genuke Eusko Jaurlaritzak azken hamarkada honetan ahalegin berezia egin duela gure erkidegoko liburutegien azpiegituraren garapena bermatzeko.
|
|
|
Hori guztia aintzakotzat hartuta, Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko udalei dirulaguntzak ematen dizkie, udal liburutegi publikoakAb sys programaren bitartez automatizatzeko. Euskal Kultur Ondareari buruzko Legea onartu
|
zenetik
Euskal Autonomia Erkidegoan 169 liburutegi publiko informatizatu dira. Gaur egun gure sare barruan dauden 288 udal liburutegietatik 182 informatizatuta daude.
|
|
|
Are gutxiago euskaraz. 2001ean, berrogeita hamar urte betetzen dira Ludwig Wittgenstein() hil
|
zenetik
. Eta zer ikasi dugu bere lan eta bizitzatik?
|
|
|
Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio batean zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere. Azken batean, bi hilabete pasatxo baino ez ziren berpiztu
|
zenetik
, eta ez zuen traste asko inguratzeko betarik izan.
|
|
|
Asko ikasi zuen oso denbora gutxian. Gernikan berpizturik azaldu
|
zenetik
bi hilabete pasatxo ziren nik ezagutu nuenean, eta ordurako aski laketua zegoen XX. mendearen hondarreko Euskal Herriko bizimodura. Ordurako bazekien dirua erabiltzen eta neurtzen, eta baita jendearen tratabidea bizi zen garaira egokitzen ere, gehiegizko kunplimenduak baztertuta.
|
|
|
" Zuek", esan zuen Xanek," Henri hemendik joan zenez geroztik ez duzue beraz haren beste berririk izan?". " Ezta kutsurik ere", esan zuen Belek; burua ari
|
zenetik
jasoz: " dena dela", esan zuen," gu ez gara hemen izan".
|
|
2001
|
|
|
itzulpengintzaren automatizazioa. Ia ordenagailua bera jaio
|
zenetik
, itzulpena automatizatzeko saioei ekin zieten. Ez da ahaztu behar, gaurkoz, informatika bera etengabeko itzulpengintza dela:
|
|
|
1904an Hispanic Society sortu
|
zenetik
eta hurrengo hiru hamarkadatan Huntingtonek helburu nagusi batekin bildu zituen artelanak: berak maite zuen Espainiaren erakusleak estatubatuarrei eramatea.
|
|
|
Hispanic Society sortu
|
zenetik
bere biltze lana areagotu egin zen eta 1909an lehen erakusketaren ateak zabaldu ziren bere bi lagun handiren lanekin: Joaquin Sorolla valentziarra eta Ignacio Zuloaga eibartarra.
|
|
|
Hobetuz 1996an sortu
|
zenetik
, enpresa gehienek nahiago izan dute euskal fundaziora jotzea. Horrela, 1998an, Hobetuzek 711 prestakuntza plani eman zion diru laguntza, eta Forcemen laguntza, berriz, 158 planek jaso zuten.
|
|
|
Hortik aurrera, nafar Erriberako bainuetxeok musulman, kristau noble, eliza eta hainbat partikularren eskuetatik igaro dira. Hala ere, bainuetxeen loraldia ez da XIX. mendea arte helduko, besteak beste Zestoako ura interes orokorrekoa izendatu (1792) eta lehenbiziko bainuetxea (1804) eraiki
|
zenetik
, eta baita Fiteroko bigarrena urbegia aurkitu eta ustiatzen hasten denetik (1846). Aurrerantzean, bainuetxeak dirudunen turismoaren helmuga bihurtuko dira mende luze batez (Zestoakoak Gipuzkoako turismoari hasiera eman zion eta probintzian 11 bainuetxe egon ziren), farmakologia oraindik bere hastapenetan zegoenean eta oporrak dirudunek bakarrik har zitzaketen garaian; nobleek atzean hamaika zerbitzari ekartzen zituzten, noski.
|
|
|
Pariseko bigarren Komuna sortu
|
zenetik
ehun urte pasa zirela-eta, demokraziari buruzko gogoeta bultzatuz gertakari hura izan zen hizpide martxoko azken alean.
|
|
|
Horretan zegoen, bederen, 1971ko martxoaren 28ko ZERUKO ARGIAren bihotza. Izan ere, ehun urte betetzen ziren orduantxe, hain zuzen, Pariseko Komuna sortu
|
zenetik
(eta suntsitu zutenetik, baina hori beranduxeago gertatu zen eta, gainera, nahiago dut ahaztu, ze demontre!).
|
|
|
Vasco Navarro trenbidearen historia jaiotza luze eta zailaren eta bat bateko heriotz saihestezinaren historia da. Duela 120 urte inguru planifikatu eta martxan jarri
|
zenetik
ez zen 1948 urtera arte guztiz bukatutzat jo. Handik 20 urtetara
|
|
|
1967ko abenduaren 31tik, bere aldeko" requiema" izan
|
zenetik
, alegia, trenbidea zenak heriotz osteko deskonposizioa ezagutu zuen, hainbat zati hirigune zein industriaguneek jan dutelako edota nekazari guneetan naturak bere legea ezarri duelako. Hala ere, zenbait zati, Arabako Lautadan batez ere, nahiko ongi kontserbatzea lortu da eta arazo handirik gabe ibil daitezke.
|
|
|
Beraz, erabat amaitu
|
zenetik
trenbideak ez zuen 20 urte ere iraun. Emaitza ekonomiko txarrak eta errepideen gero eta konpetentzia handiagoa ikusirik, Espainiako gobernuak 1967an ixtea erabaki zuen, nahiz eta diputazioek erabakiaren aurka egin.
|
|
|
Denbora dezente igaro da Nerbioiren itsasadarrean zehar kanta hau egunero entzungai izaten
|
zenetik
, baina, nolabait eta konturatu gabe, Santurtziko sardinasaltzaileak bertako lehen" enbaxadore kulturalak" bihurtu ziren. Gaur egun ere hiria itsasoari begira bizi da, bertan baitugu Atlantikoko nagusienetakoa, baina tamalez emakume gogor horien xarma historiara igaro da.
|
|
|
IZARBEIBARRAN gartzela berria egin behar zela ezagutu
|
zenetik
, bailara osoak udaletxeak buruan, aurkako jarrera tinkoa erakutsi du modu desberdinez, nagusiki kalean egindako mobilizazioekin. Emaitza, kartzela berria ez dela bailaran eraikiko.
|
|
|
Parrokiaren ondoan Ganboatarren Jauregia dugu, egin
|
zenetik
oso aldatua baina Erdi Aroko elementuak kontserbatzen dituena. Aipatzeko moduko beste jauretxe batzuk:
|
|
|
Kontu hauetaz landa, lana bikaina dela azpimarra dezagun, berriz ere. Isidro Olkoz Berruezo, Kultura Patronatuaren Lehendakariak dioenez, «Tafallaren bertze historia bat argitaratu
|
zenetik
80 urte igaro dira. Ordudanik, gure hiria gaur egun dena izatera bideratu duten gertaera garrantzitsuen lekugune izan da.
|