|
2017
|
|
|
Belgikarraren obrak mendeak markatu zituen bereziki Marcel Prousten La Prisonnière nobelaren egokitzapen distiratsua eskainiz La Captive izenburuarekin. Halaber, Suediako Ystad hirian, Kurt Wallander umezurtz bihurtu zen Henning Mankell
|
zendu
zelarik. Eritasun luze baten ondorioz, erraten den bezala.
|
|
|
Literaturaren eremu ezberdinak jorratu zituen, nobelak, antzerkiak, artikuluak, zinegintza ere bai. Literaturatik jan eta edan zuen,
|
zendu
zenean hargatik semeari zor meta erraldoiak herentzian emanez, idazki publikatu bakar bat gabe ordea. Pariseko zirkulu kultuetan le charmant petit monstre erraten zioten eta haren energia bizitorea nahikoa estimatua zen.
|
|
|
Asteburuan hil da Saed Dawawxa, kolono israeldarrek duela zenbait egun molotov koktelekin su eman zioten etxe palestinarreko aita, 32 urterekin, erreduren larriari eutsi ezinik. Hemezortzi hilabeteko Ali semea erasoaren egunean bertan
|
zendu
zen. 27 urteko ama eta lau urteko beste semea oso larri daude oraindik.
|
|
|
Hiru hilabete dira
|
zendu
zena.
|
|
|
Kiroletik landa, 1963ak, baina, ez zion batere oroitzapen onik utziko. Frantziak emandako musikari handienetako bat
|
zendu
zen: Edith Piaf.
|
|
|
1965eko Bordele Paris lasterketa amaigabean bera izan zen Jacquesen aurkaririk handiena, eta urte berean Lasarten jokatutako Munduko Txapelketa irabazi zuen. 1967ko Tourrean
|
zendu
zen, Mont Ventouxen gora bihotzekoak jota.
|
|
|
Txirrindularitzatik kanpo ere oso oihartzun handia izan zuen Fausto Coppiren heriotzak. Urtarrilaren 1ean, bere herrian, Novi Liguren
|
zendu
zen. Aurreko urteko azken egunetan gaixotu zen italiarra, Afrikako Alto Voltan, oraingo Burkina Fason.
|
|
|
Bi ez, hiru albiste latz jaso zituen hilabeteotan Anquetilek: Gerard Saint ziklista gaztea
|
zendu
zen urte hasieran auto istripuan. Adituen arabera, Saintek hartu behar zuen Frantziako ziklismoaren lema, Anquetil gainbeheran hastean.
|
|
|
Ebakuntzatik onik atera zen eta aste gutxi batzuk geroago, Frantziako taldea zuzendu zuen Austriako Munduko Txapelketetan. Etxera bueltan, okerrera egin zuen eta azaroaren 18an
|
zendu
zen. Poulidor izan zen Anquetil erietxean, hil zorian zela, bisitatu zuen azkenetakoa, eta une hartan hainbat egunkaritan eta liburutan jasotako esaldia bota zion Jacquesek hasieran aurkaria eta ondoren laguna izandakoari.
|
|
|
Coppi bezala, malariak jota etxeratu zen Burkina Fasotik 1959ko azken egunetan. Coppi
|
zendu
zen, baina Geminiani, ozta ozta izan bazen ere, onik atera zen.
|
|
|
Gurasoen etxea zen: urte batzuk lehenago
|
zendu
ziren, bata bestea baino aste gutxi batzuk geroago. Gizona ez zen inoiz beste inorekin bizi izan, ezta beste etxe batean ere.
|
|
|
Urtebete pasa da aita
|
zendu
zela eta negozioa utzi zidala. Amonarekin bizi naiz hor.
|
|
|
Baina nik nola harrapatuko duten jakin dut, eta jakintza horrek heriotza arriskua dakar. Eta, horregatik,
|
zendu
egin behar izan dut.
|
|
2018
|
|
|
Hobeki esan, zorritxarretik ateratako ausardiak ekarri nau hona. Joan den martxoaren hasieran, Joshua A. Fishman soziolinguista handia
|
zendu
berritan, jaso nuen zoritxarreko minbiziaren berria. Eta, nire burua, bizitzak jartzen dizkigun bidegurutze horietako batean aurkitu nuen.
|
|
|
Abraham Maslow New York hiriko Brooklyn auzoan sortu zen 1908an eta 1970ean
|
zendu
zen. Gurasoak errusiar etorkinak zituen.
|
|
|
Eta guretako askok hori ez diote sekula barkatu. Aita Bernardinok, Aita Sebastianek eta Aita Benitok ez zuten asko estimatzen, eta sarritan liskar handietan ibiliak ziren
|
zendu
berriarekin.
|
|
2019
|
|
|
Pio Baroja eta Bertol Brecht
|
zendu
ziren.
|
|
|
Irakurri dut barda, egunkarian Star Trek telesaileko Spock jauna
|
zendu
zela... ukitzen nau berriak. Galtzen nabil ordea, ez zara hain urrunetik etorri horrelako gauzen entzuteko ezta?
|
|
|
Hamalaugarren sasoiaren erdi minean hil zen, supituki, Joxemari, Xabier eta Gaizka
|
zendu
eta berehala, saila umezurtz utziz, kontsola ezina, eta Arralden, haren ehortzetak ikusgarriak izan ziren. Antzeko korapiloa geneukan:
|
|
|
194 Zelako bakea
|
zendu
zirenekin izan genituen errietetan.
|
|
|
1968ko abenduaren 9an, Oslon, Bakearen Nobel Saria eman zioten. 1976ko otsailaren 20an
|
zendu
zen.
|
|
|
21 jelkaldian Bakearen Nobel Saria eman zioten, eta 22.enean
|
zendu
zen. Azken perediküaren ondoren, antxerak izan ziren.
|
|
|
2002ko urtarrilaren 17an
|
zendu
zen. Geroztik, bera bizi izan zen kaletxoa Xanpun bertsulari kalea izenaz birbataiatu zuten.
|
|
|
Goian bego Xanpun, Euskal Herriko bertsolari
|
zendu
guztiekin batera, Xanpun umil, alai eta handia. Hor nonbait ibiliko da norgehiagoka, bertso saio ederrak eginez.
|
|
|
166 2013ko uztailaren 11n
|
zendu
bazen ere, orduz geroztik, bere izpirituak, bere gogoak, hor jarraitzen du Iparraldea eta Hegoaldea lotzen dituzten bidexka ezkutu horietan barrena, mende honetan zazpi euskal lurraldeak batuz sortuko den Euskal Errepublika Librearen aiduru. Orduan hartuko du Anttonek egiazko atsedena.
|
|
2020
|
|
|
eta bidezidor lokaztuetan
|
zendu
naiz deshidrataturik.
|
|
|
Alfred Hitchocken filmen artean, Spellbound (Gogoratu) da ametsak gaitzat hartzen dituztenen artean garrantzitsuena. Gregory Peck aktorea
|
zendu
zenean gogoratu nintzen harekin, noski, baita Ingrid Bergmanek ederki lagundurik, aipatu filmaren protagonista izan zela ere.
|
|
|
Aurkezpenean lagun izan nituen Jokin Apalategi argitaratzailea eta Joxemiel Bidador poeta eta eruditua handik gutxira
|
zendu
zen adiskidea eta liburu honen hitzaurrearen egilea. Hala, Utriusque Vasconiae argitaletxeko Jokin eta Ur Apalategik nola Paulo Iztuetak ere, beti babestu eta sostengatu dute nire literatura plazaratzeko gogoa, nahiz eta ederki jakin askotan nire idazkiak ez zirela irakurle arruntarentzat eginak eta, beraz, merkatuaren ikuspegitik behinik behin, ez zirela errentagarriak izango.
|
|
|
Ez naiz kazetaria baina, azkenean, pentsatu nuen Euskal Herriak zor bat zuela Txillardegirekiko, eta hortaz idatzi nuen lehenengo hurbilketa hura. Helburua urtarrilean
|
zendu
zen hizkuntzalari, euskaltzale, idazle eta militante historikoaren inguruan jakin mina sortzea zen eserialdi bateko irakurketa batean, Txillardegiren obra ezagutzeko gida baino, bere ekarpenaren zertzeladak eta haiek nondik nora etorritakoak izan diren ulertzeko anekdotak ere bildu nituen. Ez nuen nahi oinarrizko ezer egitea, ezta haren lanen laburpen bat... hurbilpen bat bakarrik nahi nuen gauzatu.
|
|
|
Horixe idatzi nuen Txillardegi hil aurretik. Orain, bera
|
zendu
eta urteak pasatu ondoren, berriro diot: Txillardegik zekarren estilo literario berria ez zen aintzakotzat hartua izan Elsa Scheelen en garaian, baina gure sasoi hauetan, aldiz, behar bezala dastatzerik eduki badugu.
|
|
|
Sartre
|
zendu
zenetik urteak pasatu arren, haren itzal intelektualari buruzko hamaika saiakera ari da argitaratzen oraindik. Batzuentzat filosofoa izatera iristen ez zen idazle polemikoa genuen (gogoratu Goragalea juduen jazarpen giroan eta Hitlerrek Austria bereganatu zuenean plazaratu zuela).
|
|
|
Gerturatze bat izan zen, besterik gabe, eta Euskal Idazleen Elkartearen Aldizkarian (Hegats, 49) Txillardegiren ekarpen literarioari ale monografiko bat eskaini genionez aski osaturik geratu zena. Hori zela-eta, bera
|
zendu
zenean Donostiako idazleak bildu ginen, eta Viktoria Eugeniako Sotoan lehenengo hiru liburuen irakurtaldi publikoa egin genuen. Nire ustez, Txillardegik asko du emateko, idatzitakoaz ere bai.
|
|
|
urte bitarte bortitz haietan egin zuenaz, ez dut ezer atzeman. Esaterako,
|
zendu
berriarekin urtebeteren alderik ere ez zuen Xarriton zenak orduan Etxegarai bezala apaiz ikasketak egiten ari kontatu zidanez, 1942an, Alemaniara lan behartuak egitera bidali nahi izan zuten, eta uko egin zion. Ikasketak Uztaritzeko seminario ttipian, Baionako seminario handian, eta Erromako Unibertsitate Gregorianoan.
|
|
|
Luixa alabak begiak hertsi zizkion eta Beñat semeak ganberako leihoak zabaldu zituen Gaxuxaren izpiritua libre irten zedin. Gero, ganberan bildutako guztiek batera, Aita gurea ozenki errezatu zuten
|
zendu
berriaren arimaren alde.
|
|
|
Vidal asteartean
|
zendu
zen, 86 urterekin. Haren bizitzako lehen amodioa, Jimmy Trimble, 12 urte zituenean ezagutu zuen Washingtonen, Saint Albans eskola barnetegian.
|
|
|
Belfasten, Falls Road errepublikanoan, pintaketa bat egin zuten Thatcher
|
zendu
eta berehala, heriotzak independentisten artean eragindako sentimenduak azaltzeko. Rest in peace (Bakean bego) esamoldetik abiatuta beste mezu bat osatu zuten.
|
|
|
Horixe idatzi nuen nik Txillardegi hil aurretik. Orain, bera
|
zendu
eta zortzi urte pasa ondoren, berriro diot: Txillardegik zekarren estilo literario berria ez zen aintzakotzat hartua izan Elsa Scheelenen garaian, baina gure sasoi hauetan, aldiz, behar bezala dastatzerik eduki badugu.
|
|
2021
|
|
|
Paso egin nuen inori eman nahi ez nizkion azalpenak saihestearren. Tamalez, astebete eta gero informazio bulegokoek Mariasun bart
|
zendu
zela esan zidaten. Lur jota geratu nintzen, txunditurik, jakina, nola bestela.
|
|
|
Elkarren gorabeherakoez zenbat eta gutxiago jakin, gero eta hobeto, adostu ostean, bat batean niri bizitzari buruzko hainbat zertzeladak berriro aztoratzen nau. Ez da bere gurasoei buruz egin didan aurreneko aipamen xumea, banekien aita
|
zendu
zitzaiela hemen bizi zirela, horrezkero Madrilera alde egin zutela eta gaur egun ama behintzat Espainiako hiriburuaren inguruko txalet batean bizi dela. Eta jakin ere badakit, berak elkar ezagutu orduko hala aitortu egin zidalako, Laura bere amarengandik ihesi bere sorterrira itzuli dela.
|
|
|
Gogorrena gaua zen, ilunpeko orenak ematea guztiz ezina egiten zitzaion Jakesi. Ordu luze egiten zuen ohean, oroitzapenetan murgildurik, emazte
|
zendu
berriaren argazkiei begira. Horietako batean, mesanotxean zuen sakelako telefonoa hartu eta indar ezkutu batek bultzaturik, mezu bat idazteari ekin zion:
|
|
|
Karloxek, berriz, ez zuen burua altxatzen, eta gaitz baten atzetik beste handiagoa zetorkion. Horrela hiru hilabete eman ondoren eta oinaze handiren artean
|
zendu
zen. Hil zen gau berean, Mari Inex izozkailuan zituen ileak ateratzen eta zakarrontzira botatzen harrapatu nuen.
|
|
2022
|
|
|
Ninia sortu eta ordu gutxira
|
zendu
zen. Ana oroitzen zen nola galdetu zion amari lepotik zintzilik beti zeraman urrezko medaila txikia nork eskaini zion.
|
|
|
Senarra landestarra zuen, baina administrazioarentzat lan egitera Ozeaniako uhartedian izendatua izan zen. Bertan hogeita bi urte iragan zuen bikoteak, gizona
|
zendu
zen arte. Horrela itzuli zen Monge anderea senar zenaren herrira, zailegi baitzitzaion uharteetan elkarrekin eraiki zituzten oroitzapenei bakarrik aurre egitea.
|
|
|
Ana
|
zendu
eta hamar urtera, Jose Manuel eritu eta xangreak sei hilabetez eraman zuen. Andreak beste dolu bati aurre egin behar izan zion, eta seme alabentzat kolpe dorpea izan zen aitaren heriotza.
|
|
|
Hilerrira ez zen askotan bisitan etortzen, ez; aita
|
zendu
zenetik, guttiago. Tristura baizik ez zion eragiten leku hark.
|
|
|
Danièleren letra txiki eta tinkatua zen. Lagunak bere berri ematen zion, ama eta biak ongi zeudela; aita
|
zendu
zenetik ama lanean hasi zela erizain gisa Akizeko klinikan; eta eskola berrian lagunak egin zituela. Asko oroitzen zela Anaz, eta elkarri idazten segi zezaten proposatzen zion, harremana mantentzeko gisan.
|
|
|
Harridura bidean jarri naute zenbait ezezagunek eta bidezidor lokaztuetan
|
zendu
naiz deshidrataturik.
|
|
|
Negua latza duk hemen, eta batzuk bertan hil zituan, noski. Martínez de Larrume deitutako batek eutsi omen zioan hurrengo udaberrira arte bizirik, baina laguntza iritsi eta berehala
|
zendu
zuan, bere azken nahiak adierazita: zituen zorrak aitortuta, batetik, baina baita berari zor ziotenen izenak izkiriarazita ere Martin Arbelaizek, esaterako, ez dakit zenbat dukat zor omen zioan, eta oinordekoari itzul ziezazkiola esanda hil zuan Larrume hori.
|
|
|
Oharra(): Cristina Calderón aurten
|
zendu
da, otsailaren 16an.
|
|
|
Joanes ere Okan zen tenentzian Azenariren ordezkari. Andre Madalen hil eta gutxira jaun Garzia
|
zendu
zenean, Azenarik Gailaren izenean jaso zituen Okako tenentziaren betebeharrak eta Joanes jarri zuen postu hartan, zaldunen kapitaina izateaz gain. Bestalde, jaurerria ongi funtzionatzen ari zen Garaitarrei esker.
|
|
|
Hartu eta laztandu zuen zorro babesetik atera gabe. Aspaldian
|
zendu
zen laguna gogoratu zuen. Aspaldiko gazte garaiaz oroitu z:
|
|
|
Arrazoi zeukaten IGOkoek hein batean, presa izan genuen, denbora gehiegirik ez zitzaigulako geratzen, ez zaigulako geratzen. Izan ere, igogailuaren obra kontratatu genuen hamasei jabeetatik, bi igogailua jarri baino lehen
|
zendu
ziren. Ez zituzten gorpuak eskaileretatik jaitsi behar izan, ospitalean hil baitziren biak, baina euren bizilekua izan zen etxetik azken aldiz irten zirenean ez zuten igogailua erabiltzeko aukerarik izan.
|
|
|
Hirurogeita hamazazpi urte dauzkat, ez daukat ez bikotekiderik, ezta seme alabarik ere, gurasoak aspaldian joan zitzaizkidan, eta nirekin bizi izan zen azkeneko katua, Platon, hura ere duela urte pare bat
|
zendu
zen. Benetan uste al duzu, jauna, nire bizitza gehiegi aldatuko litzatekeela kartzelan sartu banu?
|
|
|
Isa, aspaldian
|
zendu
zen Ismailen zerbitzari pertsonala zen. Ikusten duzunez errezitalari ona da eta gure katib hoberenetakoa.
|
|
|
3) Gertakariaren interpretazio arrazionala dator gero. Eszeptiko batek dio neska hura, zazpi mutikoren arreba, eskas aire batekin jina zela; ama
|
zendu
ondoan utzikeriaz hilko zen edo berdin kalitua, eta ehorzketarik gabe botako zuten leize batera. Basajaun istorioa pentsatuko zuten eta, nehor ez baitzen gezurtatzera menturatu, hori zen herrian hedatu.
|
|
|
Eta bere buruari galdera gehiagorik egin gabe, karabina bazter batean utzi, atea zabaldu eta ziztu batean abiatu zen lasterka, zoritxarreko txoria zegoen alde hartara. Ordurako jada hegaztia azkenekoetan zegoen; handik gutxira azken arnasa eman eta
|
zendu
egin zen lumadun gaixoa. Manexek eskuetan hartu eta segidan ohartu zen tiroa buru erdi erdian zeukala, hots, nekez jo zitekeen hobekiago, hurbiletik botata ere.
|
|
|
Bat batean ama gogoratu zuen. Aspaldian
|
zendu
zen, baina iruditzen zitzaion ondoko herrian egongo zela. Txikitako hizkuntza berriro entzun zuen.
|
|
|
Asko eman zuen zazpi lurralde historikoz osaturiko Euskadi askatuaren alde, eta are gehiago, Euskadi euskaldunaren alde, gure aberri eta hizkuntzak igaro duen garairik gogorrenean, frankismoaren erregimenaren pean, eta, erbestera jo beharrean gertaturik, hogei urteko erbestealdiaren ondotik (Paris, Guatemala, Caracas)
|
zendu
zen bihotzekoak jota. Merezi du izan duen baino aitortza eta ezagutza gehiago.
|
|
|
Joan Mari Torrealdai
|
zendu
berriari gauza berbera irakurria diodala esaten dit oroimenak. Filipe V.aren 1717ko ebazpen batean, berriz:
|
|
2023
|
|
|
Beste batean, Lutero aste pare batez deprimitua egon zen eta Katalina gosariarekin joan zitzaion, doluz jantzita; Martinek galdetu zion nor hil zen eta Katalinak esan zion Jainkoa hil zela. Luterok errieta egin zion, baina Katalinak esan zion, haren portaera ikusita deduzitu zuela Jainkoa
|
zendu
zela (Boyer, 1983).
|
|
|
Ama ez zen nekatzen. Negar egin nuen
|
zendu
zela abisatu nindutenean...
|
|
|
Zein minduta zirudien Pómez gizajoak... Eta, monotonotasunaren putzu ilunean igerian,
|
zendu
berri den umorista edo dena delako ezezagunaren gainean benetako pena loratu zait. Inolako arrazoirik tarteko ez dela, bihotza uzkurtu zait.
|
|
|
Negar egin nuen ezkutuan Charlotengatik. Eta zer beste gertatu zen Felix Rodriguez de la Fuente telebistako animalien lagunarekin, Amigo Felix, urtebetetze egunean Alaskan hegazkin istripuz
|
zendu
zenean. Ez ote nintzen beste milioika umeren moduan seko tristatu?
|
|
|
Edo, auto istripuz hil zen Coluche pailazoaz? Urte batzuek beranduago
|
zendu
Agostinho ziklistaz ahaztu gabe, errepideko zakur aske batekin talka egitean. Oilo ipurdia jarri zait.
|