|
2007
|
|
|
Ez da tronpatzerik, hura da: "... abisatzen zaitugu Domingo Irrizar, berrogeita hamaika urtekoa,
|
zendu
zaigula batbatean, Gorpua Donapaleuko ehorztetxean kausituko duzue. Ehorzketak heldu den astelehenean iraganen dira herriko hilerrian.
|
|
|
... eta eskuan ditudanak botatzen ditiat, ikatz ziria, errauts gorri kutxa, lastargia eta guziak, azken begirada bat eraman orma marraztuari, gorriz ikurtzen baitu orain ene senide arraren azken borroka, basa idi piztiaren adarren puntan
|
zendu
baita, ni bakarrik utziz, ene umeak hazteko, ene eme lagunak babesik gabe, eta orain norat joan... elurra zuri zuria erortzen duk atertu gabe...
|
|
2010
|
|
|
Hanna
|
zendu
eta, Lili hilen egun bat geroago. SS zaindariek bizirik zeuden emazteei izenpearazi zien Lili eta Hanna" naturalki eta berez hil zirela".
|
|
2012
|
|
|
Haraindiko itsasoen marrumak mendi zuri izoztuen atzean ziren gure egunak berdin ezin
|
zendu
besoz beso lautadan
|
|
2016
|
|
|
Amak kontatu zidan ere Ttapusaren heriotza Pikomendiko bordan Leizparzen, etxola horren bi jabeen izenak ezagutzen zituen. " Ttapusa
|
zendu
zen ene aita amak haurrak zirelarik. Ezin hilez ari zen Ttapusa, norbaiti eskua eman nahi baitzion bere botereen pasatzeko eta nehork ez zion eman nahi.
|
|
|
Xan, Ameztoiko azken nagusia, Izpuran
|
zendu
zen laurogeita bi urtetan. Ebiakoitz goiz batez Ottok telefonoz eskatu zidan ea lagunduko nuen maletaren prestatzen.
|
|
|
Ama
|
zendu
denean
|
|
|
Zazpigarrena: Ferdinand (Fernando) Grazianekin bizi zena, ez dakigu noiz
|
zendu
zen.
|
|
|
Leok ez baitzuen haurrik, Montparnasseko apartamendua, Antoine Bourdelle karrikan aurkitzen zena, eskultore famatuaren etxetik eta museotik hurbil, bere ahizparen ilobaso bakarrari utzi zion. Maite berantago
|
zendu
zen eta Hossegorreko hilerrietan ehortzia izan da. Azken aldikoz, hil kutxan ikusi nuen amarekin, baita bere semea Paris inguruan bizi zena.
|
|
|
Marie Bidegain ama, aski gazterik
|
zendu
zen 1915eko apirilaren 9an, doaikabe egoerak atsekabeturik: ukan zituen zazpi haurretarik bost Atlantikoaren bestaldera joanak ziren betirako.
|
|
|
Ez zen serora bakarra izan Hargain haurridetan: Juana Marcelina ahizpa zaharragoa ere ala zen, 80 urte inguruekin Buenos Aireseko komentu batean
|
zendu
zen. 16 urte nituelarik gure ikustera jin zen serora arropetan, eta noizean behin gutunak gurutzatzen genituen.
|
|
|
Ehulea zen ere, agoten ohidura segituz, baita laboraria nahita nahiez, Ameztoia baserria zelako. Zaldu edo Zaldugarai etxean sortua zen eta 1776ean
|
zendu
zen 80 urtetan. 1723an ezkondu zen Ameztoiko Marirekin(), etxeko prima zena, deitua ere Marie Xoxua edo Antonena.
|
|
2017
|
|
|
Lehena, goiz huntan berean gure mail untzietarat heldu dena. 1755eko ekainaren 6an
|
zendu
omen zen Itsasuko Estebettoa Bordaldeanen, larogoita hamar urteko emaztea, Marie St Jean, gerezi ondotik erorita! Haranbillet orduko herriko erretoraren eskutik dakigu hori, harek baitzuen betetzen eta atxikitzen kaier berezia, heriotzeak eramaiten zuen bakotxarentzat lauzpabost lerro idatzirik uzten zituela.
|
|
|
Adibidez apezpiku baten izendatzerakoan, Erromako nuntzio edo enbaxadoreak barne arazoetako ministroari hirur izen aurkezten omen dizkio hautura. Bestalde Errepublikako kargudun handi bat
|
zendu
delarik, adibidez Presidente ohi bat, ehorzketako meza handi bat ematen zaio Parisko eliza nagusi batean, ahalaz Notre Damen, kanpoko eta barneko buruzagien artean. Hirugarren puntu bat, nahiko jostagarria:
|
|
2021
|
|
|
Gau batez Monsieur Simon
|
zendu
zen. Madamek deliberatu zuen bere hotel hori saltzea.
|
|
|
Badira zenbait egun, Txomin Urepeldarra
|
zendu
dela. Maite nuen gizon horren mentalitatea, horren kuriostasun berezia bere herriaren istorioa ezagutzeko eta kondatzeko.
|
|
|
Untsa ezagutu dut Bankako amatxi bat, 2017an
|
zendu
zena: Marie Jeanne Minaberri.
|
|
|
Aita eta ama
|
zendu
zirelarik
|
|
|
Familiari eman diote beren amodioa eta lana. Senarra
|
zendu
delarik, haurrak joan dira etxetik lan baten atxemaiteko eta ama gelditu da bakarrik etxean. Badira ainitz holako ene auzoan.
|
|
|
Aita eta ama
|
zendu
zirelarik 107
|
|
|
29 >Itziarren semea askatua=, Zeruko Argia, 1977/05/22 Kartzelatik atera eta, LKI LCRko partaidea jarraitu zen. 1984an
|
zendu
zen mendian, istripuz.
|
|
|
267 2013an
|
zendu
zen. Eskelan, iloben artean baziren Ane, Naiara, Mikel eta Itsaso.
|
|
|
6 Gaur 8, 2017/06/17 Mikel Etxeberria handik gutxira
|
zendu
zen.
|
|
|
Txomin Iturbe, Arrasatekoa, 44 urtekoa; estatu terrorismoa lau aldiz saiatu zen haren hiltzera, eta azkenean istripu txepel batean
|
zendu
zen, Algerian.13
|
|
|
Haren bizitzaren azken urteetan etxean izan da, espetxealdi arinduarekin, minbiziaren ondorioz; 2017ko azaroan
|
zendu
da, Donostian, 59 urte zituela.
|
|
|
Beste hiruak zaurituak ziren. Jose Garate, Elgoibarkoa eta adin berekoa, egoera larrian zegoen, eta ospitale bidean
|
zendu
zen.
|
|
|
Ekainaren 24an, arratsaldeko 16: 30etan, ‘Beti Alai’ jatetxetik atera eta autora hurbildu zirenean, hiru pertsonek metrailatu zituzten (40 bat tiro). Ignacio Ibargutxi eta Juan Manuel Martinez bertan hil ziren, eta azken horren anaia Pedro, larri zauritua, handik bederatzi hilabetera
|
zendu
zen ere.
|
|
|
Gero, 1980ko martxoan, IKko bi militante gazte, Txomin Olhagarai eta Ramuntxo Arruiz,
|
zendu
ziren Baionan, bere bonbak hilak, suprefetaren emaztearen autoan lehergailu bat ematen ari zirenean, gero gauean Suprefeturan lehen egin zezan.16
|
|
|
Goizeko lauetan, eta Peugeot kontzesionario bati hurbil, leherketa bat gertatu zen kotxe baten barnean; ibilgailuan ziren hiru pertsonak oso larri hunkituak gertatu ziren, bat bertan hil zen eta bestea ospitaleko bidean
|
zendu
. Alfonso Yoldi Martinez eta Emiliano Iturri Lizoain ziren hildakoak, eta kontzesionarioaren aurka lehergailua prestatzen ari zirenean gertatu zitzaien istripua.
|
|
|
Abiatu eta, laster lehertu zen. Larri zauritua, ospitalean
|
zendu
zen handik bi orduetara.16
|
|
|
Kukuso merkatu batean aurkitu nuen 1930 urteko" Eskualzaleen Biltzarra" ren liburuxka bat eskaini nion historialariari. Handik goiti laster
|
zendu
zen. Batzorde horren barnean arte plastikoek ez zuten leku handirik; nahiz eta bilkura horietan lantzen ziren gaiak interesgarriak izan utzi nion nire parte hartzeari.
|
|
|
Txistu, txirula, danbolin, alboka, gaita, pandero eta trikititxa notak airean azken mezaren otoitza arte. Elizatik ateratzean, hilkutxa herriko plaza erdian jarri zuten eta bozgorailu bat, Betti
|
zendu
berriaren ahotsaz, dantza jauzietako urratsak errepikatzen entzun genituen.
|
|
|
Aldiz bizitza osoari luzera emana bazaio labur laburra da. Horretarako erreferentzia zuzenak preziatzeko ditut familian, lehendabizi nire aitatxi, lehen mundu gerran hogeita sei urte zituen borrokan hil zelarik, gero nire aita hogeita hamabi urtetan hil zena eta nire anaia bakarra motoz istripu batean hogei urtetan
|
zendu
zena. Eskertzen diot neure patuari oraino eskaini haien baino bizitza luzeagoa eskaini didalako, kasik nire hiru senideek bizi izan zutenaren metaketaren antzera.
|
|
|
Minbiziak jota
|
zendu
zen arte, nik bederatzi urte nituelarik, gazteago hain zuzen nolakoak zitzaizkien euskal munduarekiko harremanak jakiteko, etxe horretan bizi izan nintzen. Villa" Ene etxea", berrikitan sorturiko auzo batean zegoen, Beaumont etorbidean, zenbakirik gabe, geroxeago 28 zenbakia jarri zioten.
|
|
2022
|
|
|
ez du aipatzen Juan alargun gertatuz geroz Nafarroatik eta Nemourstik joan behar lukeenik, bi lurralde horiek Karlos III erregeak ordeinuz izendaturiko oinordekoari utziz. Eta Juan hutsune horretaz ongi baliatuko da Blanca
|
zendu
ondoan.
|
|
|
Bitartean Karlos III bakezalea
|
zendu
da 1425ean, eta Blanca erregiña karguan sartu. Koroa Iruñeko katedralean jaso du ospe handitan 1429ko maiatzaren 18an.
|
|
|
Berantago, 1453an, Zaragozako presondegitik, Vianak bere ordeinu olografoan dio ama erregiñak, hiltzerakoan, Hiru Estatuei idatzi ziela bera
|
zendu
baiko printzea" errege eta jaun gehien" altxa zezaten, baina Juan aitak idazki hori urrarazi zuela ez publikatzera uzteko. Nola jakin?
|
|
|
Ama erregina subiranoa
|
zendu
zitzaion 1441eko maiatzean. Urte bat aurretik idatziriko ordeinuanbere seme Karlos IV, Vianako printzea, Nafarroako tronuan bere ondokotzat baieztatzen zuen.
|
|
|
Marie Porte Sein anderea nor zen ez dakit, eta nire jakinean inork ez daki, salbu Sara herrikoa zen emakume hori Akizeko (Dax) ospitalean
|
zendu
zela 1794ko irailaren 13an, goizeko bostetan, 80 urterekin. Zer ari ote zen Landetako departamenduan?
|
|
|
Baina haien aitzi eta kontra, tronua beretzat nahi zuen Don Carlos, errege
|
zendu
berriaren anaiak, usantzaren izenean: lege salikoak tronutik baztertzen zituen emakumeak eta haien ondokoak.
|
|
|
Berantago, Charlemagne
|
zendu
eta (814) berehala, 824an sortzen da Iruñeko erresuma. Ondorioz iparraldera mugatzen da Baskoniako dukerria, lehenago ez bezala.
|
|
|
Gaston V, Leonorren semea, ondoko erregea izan beharra, 1469an
|
zendu
zen, bere aitaita eta aita amak baino lehen. Horren semea, beraz Leonorren arraseme/ biloba, François Pebus edo Frantzisko Febo, Leonorren ondotik errege izanen da 1479an, hamabi urteetan, eta 1483an zenduko, beraz hamaseietan.
|
|
|
Leonorrek bere koroa bere ama Blanca I.ari zor izan zion, ez Foixko Gaston IV.a senarrari. Biarnoko bizkonde hori 1472an
|
zendu
zitzaion erregetzara igo gabe, Joan II.a tronuan baitzegoen. Gainera zorte hobe batekin ere, Gaston ez zen Leonorren kontsortea baizik izanen erresumako legez.
|
|
|
Gazterik
|
zendu
zen Euskal Herritik urrun, bihotzekoak eramanik, bere borroka guziek akitua, eta beharbada frankismoaren iraupenak etsitua. Borroka horien fruiturik ez du ikusiko, berantago etorriko dira.
|
|
|
Gero zauritua izan zen, hiltzat utzia, eta laborari familia batek salbatua. Jean Loustau berriz ikusi dut zenbait aldiz 1999 urteko udatik, bereziki Xiberoko Makia pastoralaren prestatzean, eta berriki
|
zendu
da. Makitik landa, Frantziako armadan jarraitu zuen, eta militar ibilbidea" lieutenant colonel" graduan bukatu.
|
|
|
1960 — Agirre Lehendakaria Parisen
|
zendu
da 1960ko martxoaren 22an. Horren gorputza Donibane Lohizuneko hilerrian lurperaturik dago.
|
|
|
Gaztelan
|
zendu
da kondea, Antso erregearen aitaginarreba. Segida hartzen du konde zenaren seme gazteak, baina hau mendekuz hiltzen dute konde zenak Gaztelatik kanporatu zuen Vela jaunaren semeek.
|
|
|
Egia da Louis XII zenak ate hori Fernandori zabalik utzia ziola, ikusi dugunez. Haatik Fernando
|
zendu
baiko, François 1.ak 1516ko otsailaren 4eko gutunez, Jean d’Albreti berria helarazten dio, egoeraz berehala baliatzera bulkatuz: " J’ai presentement su le trepas du roi d’Aragon que Dieu absolve..
|
|
|
Charlemagne 814an
|
zendu
da. Ondotik sartalde honetako egoera zinez aldatuko da, nahasiko.
|
|
|
Joanes Etxeberri Sarakoa(): Saran sortua, Paueko jesuitetan ikasia, mediku eginik, sorterrian plantatu zen, gero Beran, Hondarrabian, azkenik Azkoitian, eta hor
|
zendu
. Prosalari bikaina izan zen Axularren ildotik eta haren euskaran, aditu zenbaiten arabera ez hain indartsua.
|
|
|
1744tik harrigarriko liburu andana agertu zuen erlijioko gaiez, beti gipuzkeraz. Espainiako gobernuak jesuitak haizatu zituenean, Italiara joan zen 1667ean, eta laster han
|
zendu
.
|
|
|
Oiartzunen sortua, beraz Gipuzkoan, baina nafarreraz mintzo zen herrian, Iruñean bizi izan zen, lehenik teologia eta filosofia irakasle, gero herriz herri predikari. Jesuitak kanporatu zituztelarik, Italiara joan zen Kardaberazekin, eta Bolonian
|
zendu
. Euskara landua du, sakona eta ber denboran zabala, hoberenetarik.
|
|
|
Bitartean, 1975eko azaroaren 28an, azpimarratzekoa den gertakari handi bat izana zen: agonia luze baten ondotik, Franco
|
zendu
zen. Espainia osoan, baita hemen poza nabari zen, heriotza hori xanpainarekin ospatu baitzen.
|
|
2023
|
|
|
Baina gaurko egunean, nehork ez ditu gogoratzen bera sortu baino berrogeita hamar edo hogei edo hamar urte lehenago
|
zendu
ziren aurrekoak, eta nehork ez du pentsatzen bere heriotzaz geroztik berrogeita hamar edo hogei edo hamar urteren buruan sortuko direnei. Beraz kolektibitatearen ikuspuntutik eta bere funtzio propioaren ikuspuntutik familiak ez du gehiago funtzionatzen.
|