|
2000
|
|
|
Gauzak horrela, nahiz eta XX. mendea arte itsaso, ozeano edo ibaietako baliabideak amaiezinak zirelako ustea izan, egunez egun haztegietatiko arrain gehiago jaten dugu, askotan konturatu ere egin gabe, gure etxe eta jatetxeetan. Gai honen gaineko euskal estatistikarik ez dugu, baina Espainiako haztegi arrain produktoreen elkartearen (Apromar) datuen arabera, Espainiako etxe eta jatetxeetan jandako urraburu eta lupinen% 78 haztegietatikoa
|
zen
, 1990ean kopuru hori% 4koa baino ez zelarik. Antzekoak esan genitzake erreboilo, izokin eta antxoari buruz.
|
|
|
Akuikulturaren garapena beranduago, 60ko hamarkadan, iritsi
|
zen
Europa eta Ameriketara. Hauek munduko produkzioaren% 8 eta% 4 dute, hurrenez hurren.
|
|
|
Akuikultura 80ko hamarkadako lehen urteetan hasi
|
zen
garatzen bai Espainian eta baita Euskal Herrian ere, non pertsonako arrain kontsumoa Europako garrantzitsuenetakoa den (urte eta pertsonako 42 kilokoa hain zuzen). Nolanahi ere, benetako hasiera Rias Galegas eko 50eko hamarkadako muskuilu haztegietan kokatu behar dugu, eta beranduxeago barnealdeko arrain haztegietako ortzadar amuarrainen hazkuntzan.
|
|
|
Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira mundu mailako produkzioaren% 21 eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du. 1964an hasi
|
zen
amuarrain hazkuntza, eta orduko 25 tonetatik 1998ko 30.000 tonara igaro da produkzioa; azken urte hartako fakturazioa 10.000 milioi pezetakoa izan zen.
|
|
|
Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira mundu mailako produkzioaren% 21 eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du. 1964an hasi zen amuarrain hazkuntza, eta orduko 25 tonetatik 1998ko 30.000 tonara igaro da produkzioa; azken urte hartako fakturazioa 10.000 milioi pezetakoa izan
|
zen
.
|
|
|
Igoera handienak 1985 eta 1995 bitartean gertatu ziren; hamar urte horietan produkzioa bikoiztu
|
zen
, 21.000 tonatik 42.000 ingurura igaroz, muskuilua kontuan hartu gabe. Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak.
|
|
|
Sasieta, San Markos, Urola Erdia eta Txingudik. Sasieta Mankomunitatea izan
|
zen
lehena ontziak biltzen. 1994an Goierriko lau herritan jarri zituzten kontenedore horiak proba moduan eta iazko maiatzean Urola Garaia eta Goierri eskualdetako beste herrietara zabaldu zituzten.
|
|
|
Abenduaren hasiera aldera argitaratu diren datuen arabera, azaroan, Bizkaiko Diputazioak Garbiker enpresaren bidez, 185.306 kilo ontzi bildu ditu 98 udalerritan. Bizkaian iraila izan
|
zen
bilketan errekorra jarri zuen hilabetea, baina azaroko bilketak errekor hori% 4an gainditu zuen. Beraz, batez beste biztanle bakoitzeko 500 gramo jaso dira.
|
|
|
Edukiontzi horien ugalpena 94/ 62/ CE arteztarau europarrari erantzuteko asmoari lotua dago. 1997an ontzi eta ontzi hondakinen legea onartu
|
zen
Espainian, arteztarau europarraren transposizioa dena. Lege honen arabera, Gestio Sistema Integratu bat jarri da martxan eta honek ontzi bilketa finantzatzen du.
|
|
|
Nire lehen txapelketa 1959 urtean jokatu nuen, Usurbilgo Aginaga auzoan. Gipuzkoako «luistarren» arteko bertsolari txapelketa
|
zen
hura. Lehenengo Joxe Agirre atera zen eta han ezagutu genuen elkar.
|
|
|
Gipuzkoako «luistarren» arteko bertsolari txapelketa zen hura. Lehenengo Joxe Agirre atera
|
zen
eta han ezagutu genuen elkar. Urte hartan bertan, Ordizian Gipuzkoako gazteen txapelketa irabazi nuen.
|
|
|
Horrelako txapelketarik ez da sekula izan. Orain dela urte batzuk izan
|
zen
Pernando Amezketarra txapelketa, hura ere taldeka jokatu zena eta askok diote aurtengoa haren antzekoa izan dela. Baina orduan bigarren mailako bertsolariak hartu zituzten.
|
|
|
Nire bertso hazia aitak erein zuen. Gure aita bertsozale ikusgarria
|
zen
, bertso zahar asko zekizkien eta ahotsa ere ona zuen. Harentzat bertsoa ez beste konturik ez zen.
|
|
|
Gure aita bertsozale ikusgarria zen, bertso zahar asko zekizkien eta ahotsa ere ona zuen. Harentzat bertsoa ez beste konturik ez
|
zen
. Eta nik hura sumatzen nuen behiak jeiztera joandakoan, oso txikia nintzela.
|
|
|
Txabola batean gaztainak erre, sagardo berria etxetik eramango genuen eta herrira jaisten ginenean udaletxeko arkupetan elkarri bertso berritan edo bertso zaharrak kantari jarduten genuen. Eta herrian pixka bat zabaldu
|
zen
, Txomin ere bertsotan aritzen omen zela. Gainera errezildar batzuk zeuden Berrobin apopilo, fabrika batean lana egiten zutela eta haietako bat oso bertsolari ona:
|
|
|
18 urterekin egin nuen, «luistarren festa» batean, nire herriko plazan. San Juanen aurretik ospatzen
|
zen
«luistarren festa»: garai hartan mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten ziren, eta jai horretan bertsolariak behar zirela eta Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen.
|
|
|
Baina antolatzailetako batek bost duroko papera eman zidan sari bezala. Garai hartan asko
|
zen
, eh! Orduan pentsatu nuen bertsotan egitea edo ikastea.
|
|
|
Plazatan eta festetan gaia jartze hori ere berria da, gure garaian hasi
|
zen
. Eta hori txapelketak ekarri zuen.
|
|
|
Eta hori txapelketak ekarri zuen. 59an kantatu genuen Gipuzkoako txapelketa, gero 60an Euskal Herrikoa, eta hortik kutsatu
|
zen
herri osora, eta handik aurrera hasi zen festetara bi bertsolari eraman eta norbait gaia jartzen. Gainera beti sortzen dira gauza berriak:
|
|
|
Eta hori txapelketak ekarri zuen. 59an kantatu genuen Gipuzkoako txapelketa, gero 60an Euskal Herrikoa, eta hortik kutsatu zen herri osora, eta handik aurrera hasi
|
zen
festetara bi bertsolari eraman eta norbait gaia jartzen. Gainera beti sortzen dira gauza berriak:
|
|
|
Gai jartzaileak jakin behar du zein bertsolari diren kantatuko dutenak eta zenbaterainoko ahalmena daukaten gaiari heltzeko. Adibidez, bat baserritarra bazen, baserriko kontuak jarriz gero oso ondo moldatuko
|
zen
, baina beste gai batzuekin ez zeukan luzitzeko aukerarik. Askotan gaia herriak berak jartzen du:
|
|
|
Tabernetako hori ikaragarri gustatzen zait. Garai batean tabernetakoa oso maitea
|
zen
, beste jolasbiderik ez zelako. Gaur hori ez dago, telebista dela edo beste mila gauza direla, tabernetan bertsorik ez da entzuten.
|
|
|
Bai, baina garai batekoen aldean, gaurko bertsolarien bizimodua oso erraza da. Justu gu bertsotan hasi ginen garaian, hasi
|
zen
jendea kantatutako egunean etxeratzen. Kotxeak beranduago etorri ziren, baina motoak baziren...
|
|
|
Kotxeak beranduago etorri ziren, baina motoak baziren... Baina ordura arteko ohituretan herri batera bertsotara joan eta iluntzean etxera alde egitea pekatu handia
|
zen
! Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena.
|
|
|
Baina ordura arteko ohituretan herri batera bertsotara joan eta iluntzean etxera alde egitea pekatu handia zen! Orduan ere plazan kantatzen
|
zen
, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen.
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango
|
zen
, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez
|
zen
egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo, emakumerik ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten
|
zen
. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Baina duela 19 urte istripua izan nuen kotxearekin, istripu handia gainera, Amurizaren ezkontza despedidatik Durangotik bueltan. Eta gaixoetxetik etxera etorri nintzenean, denbora nolabait pasa egin behar izaten
|
zen
eta nire bizimodu eta zaletasunen gorabeherak idazten hasi nintzen. Ordurako gainera Uztapidek liburua aterata zuen, eta zera pentsatu nuen:
|
|
|
». Eta horixe izan
|
zen
nire hasiera. Gero Aita Zabalaren bidez etorri zitzaidan aukera eta egunkarian idazten hasi nintzen.
|
|
|
Ez, beranduegi etorri
|
zen
euskara batua nik euskara batuan egiteko. Nik ikasi nuen apurra herriko hizkuntzan ikasi nuen.
|
|
|
«Injurias al ejercito español» izan
|
zen
nire pekatua. Hori oso gogorra zen garai hartan.
|
|
|
«Injurias al ejercito español» izan zen nire pekatua. Hori oso gogorra
|
zen
garai hartan. Soldadutzatik etorri eta hango bizimoduaz bertso batzuk jarri nituen.
|
|
|
Eta kalte egin nahi zidan batek bertsoak erdarara itzuli eta gobernadoreari salatu zion. Hortik hasi
|
zen
nire gurutzea. Burgosen ibili nintzen soldadutzan.
|
|
|
Gaur kartzela batean aurkitu daitezke preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena. Baina garai hartan ez
|
zen
horrelakorik. Garai hartan lapur jendea eta litxarreritan hasitako jendea zen eta tristea zen haien artean egotea.
|
|
|
Baina garai hartan ez zen horrelakorik. Garai hartan lapur jendea eta litxarreritan hasitako jendea
|
zen
eta tristea zen haien artean egotea. Kartzelan 42 egun eman nituen.
|
|
|
Baina garai hartan ez zen horrelakorik. Garai hartan lapur jendea eta litxarreritan hasitako jendea zen eta tristea
|
zen
haien artean egotea. Kartzelan 42 egun eman nituen.
|
|
|
Ni buru jarri eta talde bat osatu genuen. Garai hura oso berezia
|
zen
: Euskal Herria tunel batetik irten zen eta jende berria sartu ginen.
|
|
|
Garai hura oso berezia zen: Euskal Herria tunel batetik irten
|
zen
eta jende berria sartu ginen.
|
|
|
Europan oporretan dabilen turista bikote yanki batek Basque Museum delakoa bisitatzea erabakiko du. Bertako hizkuntza, munduko hainbat mintzaira gutxitu bezalaxe, hizkuntza nagusiak zanpatua desagertu
|
zen
. Egun, museo hori da Euskal Herriaz gelditzen den azken aztarna.
|
|
|
da esan halakorik Jesus Aizpun UPNko sortzailearen heriotzaren ondoren, UPNren helburu eta bitartekoak ondo baino hobeto lotuta jarraitzen baitute. Bere aitaren urratsak jarraituz, `navarrismo' espainiarzale amorratuenaren ordezkari fidel eta gogorra izan
|
zen
Aizpun. Baskongadekin bat egiteko ateak zabalik ikusten zituela eta, Espainiako Konstituzioari ezezkoa eman zion 1998an, UCD alderdia utzi ondoren.
|
|
|
Baskongadekin bat egiteko ateak zabalik ikusten zituela eta, Espainiako Konstituzioari ezezkoa eman zion 1998an, UCD alderdia utzi ondoren. PPrekiko aliantzen aurkakoa ere izan
|
zen
hasieran. Aitzitik, egungo UPNk Espainiako Konstituzioaren zaindari bikain gisa agertzen du bere burua.
|
|
|
Iazko ekainean Mungian jokatu
|
zen
Eskolarteko Txapelketako finaleko saio osoa dakar liburuska honek. Beñat Gaztelumendi añorgarrak irabazi zuen txikien mailan, eta Aitzol Munduate ataundarra izan zen txapeldunorde.
|
|
|
Iazko ekainean Mungian jokatu zen Eskolarteko Txapelketako finaleko saio osoa dakar liburuska honek. Beñat Gaztelumendi añorgarrak irabazi zuen txikien mailan, eta Aitzol Munduate ataundarra izan
|
zen
txapeldunorde. Handien artean, Alfredo Paia algortarrak jantzi zuen txapela eta Urruñako Sustrai Kolina izan zen bigarren.
|
|
|
Beñat Gaztelumendi añorgarrak irabazi zuen txikien mailan, eta Aitzol Munduate ataundarra izan zen txapeldunorde. Handien artean, Alfredo Paia algortarrak jantzi zuen txapela eta Urruñako Sustrai Kolina izan
|
zen
bigarren. Saritutako lau hauez gain, beste 13 bertsolari gaztetxo ere aritu ziren kantuan.
|
|
|
Eskuineko haitzetan geratuko da Amaburuko trikuharria, baina historiaurreko beste oroitgarriak aurkitu nahi baditugu, Otaltzuko lepotik Mallurketako patarra igotzea nahikoa izango da, gailurrerako bidean hiru trikuharri topatzeko. Otaltzuko lepoan bertan, Jaurerria mugatzeko altxatu
|
zen
harlauzazko hesia ikusiko dugu lehen aldiz, igoera osoan jarraituko duguna. Mallurketak ikusmira ederra eskainiko digu:
|
|
|
Zenbat lagunek, zein garaitan eta egoeratan iragan zuten leku hau? Gure bideetako mundruna existitzen ez
|
zen
garaietan herrien arteko mendi bide eta pasagune hauek izango ziren benetako errepideak.
|
|
|
Errekak iragaiten zituzten zubiak ere desagertu dira, beraz azken zati honetan adi egon dugu arrastoa ez galtzeko. Dena den, bidetatik ez oso urrun aurkitzen diren megalitoek (Artola eta Aiansoro) Mugaire aldetik Plaxaxelaiko lepora igotzeko behialetik erabiltzen
|
zen
bidea dela erakusten digute.
|
|
|
San Bartolome jaietan dantzatzen
|
zen
Soka dantza berreskuratzeko sortu zen Haritz duela urte. ehun urte baditu, eta 25 urteotan Haritzek eutsi dio ohitura horri.
|
|
|
San Bartolome jaietan dantzatzen zen Soka dantza berreskuratzeko sortu
|
zen
Haritz duela urte. ehun urte baditu, eta 25 urteotan Haritzek eutsi dio ohitura horri.
|
|
|
XVI. mendeko artxiboko datu bakanetan behin eta berriz aipatzen da. Jai nagusitan, printzearen jaiotzan, erregearen bisitan,
|
zen
protokolozko dantza nagusia. Koldo Lizarraldek aspaldian zuen buruan ideia hori, eta urteak eman ditu bere lana borobiltzen.
|
|
|
Egin dezagun gibelera. Nola izan
|
zen
bilakabide hori?
|
|
|
Eneko Labeguerie ren aita
|
zen
Mixel Labeguerie ren garaia aipatzea funtsezkoa da bilakabide horretan. Labeguerie ren lehen diskoa entzutea izugarrizko urratze eta aldi berean irekitze gisako bat izan zen niretzat, eta nire belaunaldikoentzat funtsean.
|
|
|
Eneko Labeguerie ren aita zen Mixel Labeguerie ren garaia aipatzea funtsezkoa da bilakabide horretan. Labeguerie ren lehen diskoa entzutea izugarrizko urratze eta aldi berean irekitze gisako bat izan
|
zen
niretzat, eta nire belaunaldikoentzat funtsean. Ene Lizeo garaia zen, eskola pribatuan ikasten nuen, eta ezagutu nuen laborari eta euskalduna izatea zer zen, biziki sofritu nuen izaite hura.
|
|
|
Labeguerie ren lehen diskoa entzutea izugarrizko urratze eta aldi berean irekitze gisako bat izan zen niretzat, eta nire belaunaldikoentzat funtsean. Ene Lizeo garaia
|
zen
, eskola pribatuan ikasten nuen, eta ezagutu nuen laborari eta euskalduna izatea zer zen, biziki sofritu nuen izaite hura. Irakasleak mediku edota abokatuen semeen ondoan ibili ohi ziren, jende xumearekin gutxi.
|
|
|
Labeguerie ren lehen diskoa entzutea izugarrizko urratze eta aldi berean irekitze gisako bat izan zen niretzat, eta nire belaunaldikoentzat funtsean. Ene Lizeo garaia zen, eskola pribatuan ikasten nuen, eta ezagutu nuen laborari eta euskalduna izatea zer
|
zen
, biziki sofritu nuen izaite hura. Irakasleak mediku edota abokatuen semeen ondoan ibili ohi ziren, jende xumearekin gutxi.
|
|
|
Laborari semeak, euskaldunak pixka bat bazter uzten gintuzten. Alabaina, Enbata mugimendua agertu
|
zen
, Mixel Labeguerie ren lehen kantuak entzun, eta erran bezala, hura nire gurasoen kulturaren balorazio izugarria izan zen niretzat; txundituta utzi ninduen. Aldi batez, etxean, aitak kantu asko zekien, eta usu abesten zuen.
|
|
|
Laborari semeak, euskaldunak pixka bat bazter uzten gintuzten. Alabaina, Enbata mugimendua agertu zen, Mixel Labeguerie ren lehen kantuak entzun, eta erran bezala, hura nire gurasoen kulturaren balorazio izugarria izan
|
zen
niretzat; txundituta utzi ninduen. Aldi batez, etxean, aitak kantu asko zekien, eta usu abesten zuen.
|
|
|
26 urte inguru zenituela Guk taldea agertu
|
zen
. Joanes Borda eta zu izan zineten horretan aitzindari.
|
|
|
Joanes Borda eta zu izan zineten horretan aitzindari. Nola izan
|
zen
hura eta zergatik Guk izena?
|
|
|
Ez ginen aparteko kantariak, ez musikariak. Naski, orduan aiseago
|
zen
kantatzea egun baino. Abantaila bat genuen, nola hitzen hala kantuen aireak guk gihaurek konposatzen genituenez, ba, herrietatik gero galde gehiago egiten ziguten.
|
|
|
Taldea osatuz joan
|
zen
. 1970an Panpi Lacarrieu bildu zen, eta 1972an Pierpol Berzaitz.
|
|
|
Taldea osatuz joan zen. 1970an Panpi Lacarrieu bildu
|
zen
, eta 1972an Pierpol Berzaitz.
|
|
|
Bai. Gure kantutegia eta ibilbidea landu ahala sentitzen hasi ginen gure lana pixka bat gehiago aberastu behar genuela, eta gu baino trebeagoa
|
zen
norbait ongi zitekeela gurekin biltzea. Pierpol Berzaitzekin topo egin genuen, suertez, ostatu batean kantuz ari ginela.
|
|
|
Pierpol Berzaitzekin topo egin genuen, suertez, ostatu batean kantuz ari ginela. Gure kantuak gustukoak zituela erran zigun, eta zerbait berritan hasteko grinatua zenez, gurekin hasi
|
zen
.
|
|
|
Garai hura biziki emankorra izan
|
zen
. Laborantza munduan biziki eraginkorrak izan zineten.
|
|
|
Pierpolek taldea utzi zuen Parisera joan baitzen Credit Agricole bankuarentzat lanera. Hori izan
|
zen
arrazoi nagusia. Gero, erran gabe doa, Pierpolek bazuen guk ez genuen beste filosofia diferente bat musika aldetik.
|
|
|
Bide luzea burutu izan zenuten geroztik. 1983an Eneko Labeguerie bildu
|
zen
taldera: «Geroa», «Herria zain», «Gerlarik ez», «Arrozten» eta «Bidez Bide» diskoak grabatu ere bai.
|
|
|
Garai latzak ere igaro zenituzten Guk taldean. Joanes Borda atxilotua izan
|
zen
eta IK erakundearen bozemaleak zineten fama hura ere hor zen...
|
|
|
Garai latzak ere igaro zenituzten Guk taldean. Joanes Borda atxilotua izan zen eta IK erakundearen bozemaleak zineten fama hura ere hor
|
zen
...
|
|
|
Ez dakit «normal» hitza zuzena ote den? Guk egin genuena normala da, eta normala borrokatzea
|
zen
, eta da.
|
|
|
Bide urratzaileak izan zarete. «Bidez bide» azken diskoaren ondotik, zuen azkenetan zinetela ageri
|
zen
, naski. Epiko izatetik lirikoago izatera iragan zineten nolabait.
|
|
|
Guk taldearen funtsa ahotsak izan dira. Disko horretan melodiak leku gehiago hartu zuen, eta denon gustukoa izan
|
zen
. Gure entzuleek zera erran ziguten ordea:
|
|
|
Beste batzuk gure fruituak biltzen eta lantzen ari dira jada. Funtsean, gure nahia hori izan
|
zen
, eta hori da egun ere bai. Beraz, zentzu horretan, ez nuke Guk taldea bukatutzat emanen.
|
|
|
Batzuek galdatu zioten Eneko Labeguerie ri ea bere diskoa Guk ena izanen
|
zen
edo ez; Nazio Berria izeneko diskoa, alegia. Berak arrapostu eman zuen ezetz, eta halaxe da.
|
|
|
Enbata mugimendua eragile nagusia izan
|
zen
, baina intelektual mailan gelditzen zen. Ikasleak, irakasleak eta eskoladun jendearengana iritsi zen.
|
|
|
Enbata mugimendua eragile nagusia izan zen, baina intelektual mailan gelditzen
|
zen
. Ikasleak, irakasleak eta eskoladun jendearengana iritsi zen.
|
|
|
Enbata mugimendua eragile nagusia izan zen, baina intelektual mailan gelditzen zen. Ikasleak, irakasleak eta eskoladun jendearengana iritsi
|
zen
. Gure nahia, berriz, borroka euskal herri txikietara eramatea izan zen.
|
|
|
Ikasleak, irakasleak eta eskoladun jendearengana iritsi zen. Gure nahia, berriz, borroka euskal herri txikietara eramatea izan
|
zen
. Euskaldunak han zeuden, baina ez zuten euskaldun izatearen kontzientzia.
|
|
|
Euskaldunak han zeuden, baina ez zuten euskaldun izatearen kontzientzia. Orduan kontzientzia eramatea izan
|
zen
gure xedea. Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen.
|
|
|
Euskal Herria behar zela salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan
|
zen
.
|
|
|
Duela bi urte arte zuzeneko kirol emanaldiak egiten genituen. Baina kamera bakarra zelaia parean jarrita, ez
|
zen
eramangarria, jendeari astuna egiten zitzaion. Unitate mugikorra erosi genuke horretarako».
|
|
|
Apaltasuna
|
zen
, Pilar Barandiaranen esanetan, bere osabaren ezaugarri nagusia. Hala dio Joxemigel Barandiaranen bizia jasotzen duen liburu honen sarrerako testuan.
|
|
|
Hala dio Joxemigel Barandiaranen bizia jasotzen duen liburu honen sarrerako testuan. Ataunen jaio
|
zen
apaiz eta antropologo hau 1889an. Ordutik hasten da liburuaren kontakizuna eta bere heriotzarekin, 101 urte zituela, amaitu.
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen
|
zen
eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
aurrena Donostialdean eta Bizkaia, Asturias eta Araba aldean ondoren, Urkiolako inguru haietan zauritu zuten arte. «Morir en Irun» (Elkar argitaletxea) liburua dauka idatzita gerra zibila zer izan
|
zen
kontatuz. Frankismoaren menpe erori eta kalbarioak ez zuen amaierarik izan:
|
|
|
Eta tartean hainbat joan etorri Estatu Batuetara, Paris eta Londresera, Ozeaniako itsasoetan gerra eginez... soldadu yanki gisa! Hau amaitu zenean Mexikon eta Estatu Batuetan bizi izan
|
zen
baina beti ere Europara askotan etortzen zelarik eta Euskal Herriko egoerari buruz aski kezkatuta zegoela... Franco bizirik baitzegoen.
|
|
|
Oso interesgarria da jakitea euskaldunek hartu zuten jarrera erbestealdian eta baita egiaztatzea ere politika munduan denek bi karta joko diferenterekin mugitzen direla batera eta bestera itxurazko baino ez den errealitate nahiko gezurrezko batean. Ez da harritzekoa, beraz, azkenerako etsita amaitzea nahiz eta, lehen esan bezala, Mario Salegi baikor samar azaltzen
|
zen
hemengo egoeraren aurrean; orain ez dakit zer esan dezakeen, izan ere, hori su etena eten baino lehen izan baitzen. Agian bere eszeptizismo sakonera murgildu bide da ostera ere!
|
|
|
Gerraren etenaren ondoren, 50eko hamarkadako etapa berrian ez
|
zen
ahalegin berezirik egin komikiei tarte egiteko eta sarritan gerra aurreko berberak izan ziren argitaratuak. Hurrengo hamarkadan ekingo zitzaion berriro lanari eta «Lerro» moduan sinatzen zuen marrazkilariak alero botatzen zuen berea.
|
|
|
1976an eman
|
zen
jauzia, Antton Olariaga Zeruko ARGIAn hasi zenean, hain zuzen. Sexua, ekologia, politika... ekarri zituen komikietara:
|
|
|
80ko hamarkadan dagoeneko, eta aldizkaria ARGIA bezala birbataiaturik, «Koxka» izeneko atala iritsi
|
zen
, eta komikiz hornitua. Besteak beste, «Pelix eta Mixerix» komiki tira topa zitekeen orrialde horietan.
|
|
|
Besteak beste, «Pelix eta Mixerix» komiki tira topa zitekeen orrialde horietan. Baina, 1986a arte ez
|
zen
hurrengo jauzia eman: TXT atala iritsi zen, hainbat orrialde, koloretan gainera, komikiei eskaintzen zien gehigarria.
|
|
|
Baina, 1986a arte ez zen hurrengo jauzia eman: TXT atala iritsi
|
zen
, hainbat orrialde, koloretan gainera, komikiei eskaintzen zien gehigarria. Corto Maltese edota Tintin klasikoez gain, bertakoek ere bazuten lekurik TXT n.
|
|
|
Corto Maltese edota Tintin klasikoez gain, bertakoek ere bazuten lekurik TXT n. Lopetegi hasi
|
zen
azala betetzen eta 88tik aurrera Mattinek beteko zuen haren tokia. Xamarrek ere ekin zion urte berean eta hurrengoan Asisko Urmeneta gehitu zitzaien.
|
|
|
Bere ibilbidea «La jungla sonora» musika saioari atxikia egon den arren, jakin bazekiten kultura oso begikoa duela. Joseba albistegietan hasi
|
zen
Bilboko Herri Irratian, Barakaldoko Radio 7n gero
|
|
|
Nik zazpi edo zortzi urte nituela, gurpil aulkian egoten
|
zen
agure bat soinua jotzen aritzen zen gure auzoan. Eta hura ikusita piztu zitzaidan zaletasuna.
|
|
|
Nik zazpi edo zortzi urte nituela, gurpil aulkian egoten zen agure bat soinua jotzen aritzen
|
zen
gure auzoan. Eta hura ikusita piztu zitzaidan zaletasuna.
|
|
|
Ume garaian jotzen ikasi ondoren, urte askoan geldi eduki dut, armarioan gordeta. Orain dela 10 urte sagardotegi batean hasi nintzen jotzen, eta bertan entzuten ari
|
zen
batek deitu zidan ondoren Oiartzungo Madalensoro pilotalekuan kontzertu bat emateko. Handik aurrera Donostiako Victoria Eugenia antzokian jo dut, eta baita Irungo Amaia aretoan ere, baina beti taldeen kontzertuetako etenaldietan.
|
|
|
Geroz eta gutxiago entzuten da armonika eta galtzen ari da. Orain dela 40 urte trikitixa gutxiago entzuten
|
zen
, eta orain noiznahi eta edozein lekutan aurki dezakegu. Horrek agian izango zuen eraginik, ez dakit.
|
|
|
Beste modu batera esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar
|
zen
, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|