|
2009
|
|
|
Adak eta Txarok beren adiskidetasun hari ekin ziotenerako, etxean
|
zegoen
Teofilo Maria, Frantzian bi urte egin ondoren itzulia, han egin zuèn egonaldian gertatu zen, hain zuzen ere, aitaren eta Domingoren arteko haustura, Domingo etxetik alde egitera behartu zuena?, fabrikan berriro lanean hasteko, Frantziara joan aurretik ere lauzpabost urtetan aritu zen bezala, aitaren laguntzaile; Frantziara joan aurreko Teofilo Mariak, baina, ez zuen 1930eko udan itzulitakoarekin... esan nahi baita Teofilo Maria, urterik urte eta esperientziaz esperentzia, bere buruan konfiantza hartuz joan zela, gero eta konfiantza handiagoa, harik eta, Frantziatik itzultzean, ordura arte hartu ez zituèn erantzukizunak hartzeko moduan sentitu zen arte.
|
|
|
Nazario, beraz, harro sentitzen zen bere lau semeez: borroka hura zela medio, gainera, bazirudien lau mutilak inoiz baino batago sentitzen zirela, zenbatzea besterik ez
|
zegoen
Teofilo Maria eta Domingoren arteko iskanbila noiznahikoen kopurua, urrituz eta urrituz joan zena, desagertu ere bai bolada aski luze batean. Esan nahi baita Nazariok haizea alde ikusten zuela aspaldiko partez, lau anaiak noizbait fabrikan lan egiten ikustea baitzuen urrezko amets, laurak bat eginda, soinez soin; nola, baina, amets hura bete, baldin eta Teofilo Mariak ez beste guztiek ez bazituzten beharrezko dohainak fabrika baten ardurei behar bezala erantzuteko?
|
|
|
Domingo menderatu zuelako ustean
|
zegoen
Teofilo Maria: hura adarra jotzen ari zitzaion, ordea!
|
|
|
odol izozte hartan zerikusirik, baita aitaren jarrera burgoiak ere), Teofilo Maria isilik egon zen ordura arte; aita hain zapaldua ikusi zuenean, baina, zerbait piztu zen bere baitan, berezko orbetartasunari zeriòn harrotasunak edo eraginda; hasieran txinparta bat baizik ez zena, ordea, gorputz osora hedatu zitzaion begien itxi ireki batean, odoltzat gasolina balu bezala, sua gero eta suago egiten zuena, izotzak hartutako bazterrak istantean urtuz; su hark, gainera, bazituen hiru gar gutxienez: gorrotoaren garra, mendeku gosearena eta nahi eta ezinarena; hain
|
zegoen
Teofilo Maria suaren menera, antza, non suzko eta amorruzko hitzak etorri zitzaizkion burura, ziurki: –Utzi bakean nire aita, putakumeak!?, adibidez, edo, behin azalpenak ematen hasiz gero, zera:
|
|
|
anekdotetan galdu gabe: zeruko aita guztiahaldunaren gizairudia erakutsi gabe, alegia, so egilearen arreta desbidera zezakeena, balizko aitak bizarra urdina edo urdinagoa ote zuen, edo bekozkoa ipinia ote zuen?; hargatik
|
zegoen
Teofilo Maria, menturaz, bere kontenplazio hartan liluratuta, hain bere baitan bildua eta hain, aldi berean, bere baitatik at, argiak, ezpatak eta koroak, hiru puntu bihurturik jada, triangelu bat osatuko balute bezala, non Jainkoak bere begia inskribatu eta nondik Jainkoak berak begi keinu bat egiten baitzion, ausaz, Teofilo Mariari; gero, baina, bizi zuèn paradisutik bat batean erauzia izan balitz bezala, begiak etengabe ixten eta irekitzen hasi zen gizona, modu ezin urduriagoan:
|
|
|
zeren, aitak bere obra hura obratu eta Teofilo Mariak pixontzia hartu zuenean zantzaileei emateko, arestian ikusi ez zituenak ikusi baitzituen honek: aitaren iraizkinak azaltzen ez ziren, bada, gainean egunkariaren bizpahiru ebakin zituztela, pixontziaren kakazko itsasoan hondoa jotako belaontzi patetikoak iduri!; zer burla zen hura, ordea?; hain nahigabetua
|
zegoen
Teofilo Maria ikuskizunarekin, non bizpahiru arnasaldi behartu, goragalearen adierazpide garbiak, egin baitzituen, usain txarrak edo egoera gaiztoak berak eraginda; esan nahi baita Teofilo Mariak aurpegi txarra zuela benetan:
|
|
|
Ada, beraz, Teofilo Maria akusatzen ari zen, aulkitik mugitu ere egin ez zelako, Domingoren ezusteko bisitaren aurrean; are gehiago: aitaren jarrera imitatuz edo, zoruari begira
|
zegoen
Teofilo Maria; Adaren hitzak entzun ahala, ordea, begiak jaso, Adari erabakitasun handiz zuzendu, une hartan, haurtzaroko hainbat eta hainbat bider errepikatutako pasadizo hura gogoratu zuen, agian, aitak seme alabak ilaran ipintzen zituenekoa, zaharrenetik gazteenera, mutilak lehenik eta neskak azkenik?, eta honela erantzun zion:
|
|
|
Adak eta Txarok beren adiskidetasun hari ekin ziotenerako, etxean
|
zegoen
Teofilo Maria, Frantzian bi urte egin ondoren itzulia –han egin zuèn egonaldian gertatu zen, hain zuzen ere, aitaren eta Domingoren arteko haustura, Domingo etxetik alde egitera behartu zuena–, fabrikan berriro lanean hasteko, Frantziara joan aurretik ere lauzpabost urtetan aritu zen bezala, aitaren laguntzaile; Frantziara joan aurreko Teofilo Mariak, baina, ez zuen 1930eko udan itzuli... esan nahi baita Teofilo Maria, urterik urte eta esperientziaz esperentzia, bere buruan konfiantza hartuz joan zela, gero eta konfiantza handiagoa, harik eta, Frantziatik itzultzean, ordura arte hartu ez zituèn erantzukizunak hartzeko moduan sentitu zen arte.
|
|
|
Ada, beraz, Teofilo Maria akusatzen ari zen, aulkitik mugitu ere egin ez zelako, Domingoren ezusteko bisitaren aurrean; are gehiago: aitaren jarrera imitatuz edo, zoruari begira
|
zegoen
Teofilo Maria; Adaren hitzak entzun ahala, ordea, begiak jaso, Adari erabakitasun handiz zuzendu –une hartan, haurtzaroko hainbat eta hainbat bider errepikatutako pasadizo hura gogoratu zuen, agian, aitak seme alabak ilaran ipintzen zituenekoa, zaharrenetik gazteenera, mutilak lehenik eta neskak azkenik–, eta honela erantzun zion:
|
|
|
argia, ezpata eta koroa... anekdotetan galdu gabe: zeruko aita guztiahaldunaren gizairudia erakutsi gabe, alegia, so egilearen arreta desbidera zezakeena, balizko aitak bizarra urdina edo urdinagoa ote zuen, edo bekozkoa ipinia ote zuen...; hargatik
|
zegoen
Teofilo Maria, menturaz, bere kontenplazio hartan liluratuta, hain bere baitan bildua eta hain, aldi berean, bere baitatik at, argiak, ezpatak eta koroak –hiru puntu bihurturik jada– triangelu bat osatuko balute bezala, non Jainkoak bere begia inskribatu eta nondik Jainkoak berak begi keinu bat egiten baitzion, ausaz, Teofilo Mariari; gero, baina, bizi zuèn paradisutik bat batean erauz... zer ikusi ote zuen, bada, Teofilo Mariak?; argi sortaren baitan dantzan egiten zutèn hauts partikulak ikusi ote zituen, oroitarazten ziotenak ezen gizona –Memento homo, quia pulvem eris et in pulvem reverteris esaten zien apaizak eliztarrei Hausterre egunean– hautsetik hautserako bidean galdutako izakia zela?; hauts partikula haien artean bazegoen, baina, alderik, argiak hartuak baitziren batzuk –ikusgarriak–, eta ilunak hartuak –ikusi ere egiten ez zirenak– besteak:
|
|
|
Zer hura pixontzi aulki bat zen, kendu eta jarri egin zitekeèn pixontzi bat zuena; zeudèn baldintzetan zeuden arren –oinak oin burdinei lotuta–, Teofilo Maria ongi moldatzen zen zeregin hartan, pixontzi aulkirantz pauso labur bezain sendoak emanez eta, behin hara iritsita, gorputza jiratu eta arazorik gabe eseriz; aitak, baina, bere urteak zituen –junturetan bere ajeak–, eta, hargatik edo, gehiago kostatzen zitzaion, halako moldez, non, lehenengo saioaren ondotik, semeari laguntza eskatzea erabaki baitzuen, obratu behar izaten zuen bakoitzean; eta semea aulkiarekin joan eta aitaren atzean jartzen zen, honek galtzak jaitsi, eseri eta bere egitekoa egin zezan; bukatuta gero, berriz, Teofilo Maria berriro hurbiltzen zitzaion aitari, bai hari besotik helduta laguntzeko, eta bai aulkia bazter batera erretiratzeko ere, pixontzia zaintzaileei eman ondoren, jakina, haiei oihu eginik, hustu eta garbi zezaten; egiteko haiek guztiak, horrenbestez, egoeraren eskasiaz mintzatzen zitzaizkion Teofilo Mariari, eta okasio hartan ez zen gutxiago izan... zeren, aitak bere obra hura obratu eta Teofilo Mariak pixontzia hartu zuenean zantzaileei emateko, arestian ikusi ez zituenak ikusi baitzituen honek: aitaren iraizkinak azaltzen ez ziren, bada, gainean egunkariaren bizpahiru ebakin zituztela, pixontziaren kakazko itsasoan hondoa jotako belaontzi patetikoak iduri!; zer burla zen hura, ordea?; hain nahigabetua
|
zegoen
Teofilo Maria ikuskizunarekin, non bizpahiru arnasaldi behartu –goragalearen adierazpide garbiak– egin baitzituen, usain txarrak edo egoera gaiztoak berak eraginda; esan nahi baita Teofilo Mariak aurpegi txarra zuela benetan: nola ez, bada, baldin eta guztiak hondamendiaren itxura hartu bazuen!; ez al zen, bada, pixontziko hura hondoratze bat miniaturan... eskuineko egunkarien itsas armada garaitezinarena, agian?; egia zen, bai, etxean ere erabiltzen zituztela inoiz egunkari puskak eginbehar hartarako, baina egia zen, halaber, ganbarakoa beste testuinguru bat zela, egunkari hura sinbolo sakratu bat bihurtzerainokoa; hara han, baina, sinboloa bera ere, kakaztua ezinbestean!, huraxe baitzen errealitatea:
|
|
|
Odola ere izoztuta baitzuen, beharbada (ezusteko egoerak bazuen –izango ez zuen, bada! – odol izozte hartan zerikusirik, baita aitaren jarrera burgoiak ere), Teofilo Maria isilik egon zen ordura arte; aita hain zapaldua ikusi zuenean, baina, zerbait piztu zen bere baitan, berezko orbetartasunari zeriòn harrotasunak edo eraginda; hasieran txinparta bat baizik ez zena, ordea, gorputz osora hedatu zitzaion begien itxi ireki batean, odoltzat gasolina balu bezala, sua gero eta suago egiten zuena, izotzak hartutako bazterrak istantean urtuz; su hark, gainera, bazituen hiru gar gutxienez: gorrotoaren garra, mendeku gosearena eta nahi eta ezinarena; hain
|
zegoen
Teofilo Maria suaren menera, antza, non suzko eta amorruzko hitzak etorri zitzaizkion burura, ziurki: " Utzi bakean nire aita, putakumeak!", adibidez, edo, behin azalpenak ematen hasiz gero, zera:
|
|
|
Domingo menderatu zuelako ustean
|
zegoen
Teofilo Maria: hura adarra jotzen ari zitzaion, ordea!
|
|
|
Nazario, beraz, harro sentitzen zen bere lau semeez: borroka hura zela medio, gainera, bazirudien lau mutilak inoiz baino batago sentitzen zirela, zenbatzea besterik ez
|
zegoen
Teofilo Maria eta Domingoren arteko iskanbila noiznahikoen kopurua, urrituz eta urrituz joan zena, desagertu ere bai bolada aski luze batean... Esan nahi baita Nazariok haizea alde ikusten zuela aspaldiko partez, lau anaiak noizbait fabrikan lan egiten ikustea baitzuen urrezko amets, laurak bat eginda, soinez soin; nola, baina, amets hura bete, baldin eta Teofilo Mariak ez beste guztiek ez bazituzten beharrezko dohainak fabrika baten ardurei behar bezala erantzuteko?
|