|
2000
|
|
|
Bide urratzaileak izan
|
zarete
. «Bidez bide» azken diskoaren ondotik, zuen azkenetan zinetela ageri zen, naski.
|
|
|
Hori gisa batez horrela da. Baina ez
|
zarete
berriz plazara itzuli. Eneko Labeguerie ez bada.
|
|
|
«Geroa gurea da» abestu zenuten. Abertzale askoren gogoan
|
zarete
.
|
|
|
Idatzizkoei buruz ari
|
zarete
eta behar bada, gaur egun euskalkietan gehien idazten dutenak herri aldizkariak dira. Edozein modutan, ez dago araurik, batuan bezala, aipatzen ari zareten berbak nola idatzi behar diren zehazteko.
|
|
|
Joxe, «Arrasate Press»en aitzindari
|
zarete
herri aldizkarigintzan. Arrasaten bizkaiera egiten bada ere, zuek batua erabiltzen duzue; idaztean igartzen duzue garapenik batua eta euskalkiaren dialektika horretan, hasieratik gaurdaino?
|
|
|
Proiektu berri bat ari
|
zarete
lantzen, ezta?
|
|
|
Etorkizunari buruz lanean ari omen
|
zarete
–
|
|
|
Bakeaz hasi eta Bengalako pikondo ikusgarriaz idatziz bukatu nuen aurrekoan, honez gero ohituta izango al
|
zarete
eta... aurrera. Ficus generoak biltzen duen pikondo jendea ugaria da munduan, 750 espezie baino gehiago ezagutzen dira eta tropikoetan eta toki beroetan bizi dira, batez ere.
|
|
|
Bai baina hori ere bada, batez ere EAJren aldetik biak kontrajarri izan direlako," ez zeundeten bake prozesu batean, bakearen izenean nazio eraikuntza egiten ari
|
zarete
" eta horrelakoak esanez. Eta gakoaren alde bat behintzat hor dago.
|
|
|
Eta une honetan abertzaleen arteko bilera horietan itun hori ari
|
zarete
lantzen.
|
|
|
Alternatiba hau burutzeko bitartekorik ez duzuenok, ibaian gora egin duzuen zati hori atzerantz errepikatu behar duzue eta lehen aipatu dugun Palado baserrien sarreratik hurbil dagoen bidetik gora abiatu behar duzue. Bide honetatik, gizakiak landatutako eukaliptoak eta pinuak, berez sortuak diren haritzak, lizarrak, gaztainondoak, astigarrak... nahastuak azaltzen dituen baso zoragarrian barrena, poliki poliki altuera hartzen joango
|
zarete
.
|
|
|
Laster bidegurutze batera iritsiko
|
zarete
. Eskuinetik, bideak errekatxo bat zeharkatzen du eta Gatika aldera abiatzen da.
|
|
|
Aldapa amaitzean, bidea errepide bihurtzen da. Errepide hau jarraitu eta Kukutxe mendiska inguratu ondoren, Lemoizko Andraka auzora iritsiko
|
zarete
.
|
|
|
Errepidetik jarraitu eta Gorlizko Udal Barrutian sartzen zaretela iragartzen duen seinalea baino pixka bat lehenago, ezkerretik beherantz abiatzen den bidea hartu. Bide honetatik lehen ezagutu duzuen Mandañu auzora jaitsiko
|
zarete
denbora laburrean. Auzo hau osatzen duten baserriek hasieran aipatu ditugun Bizkaiko baserri tipikoez eta bere inguruko landazabalen hainbat adibide dotore eta interesgarriez gozatzeko aukera emango dizuete.
|
|
|
Zuentzat, zer da Iparraldean bertsolari izatea? Eta nola hartuak
|
zarete
zuen herrian?
|
|
|
Beraz goi mailako kirolari
|
zarete
–
|
|
|
Zein egitura du une honetan Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara Zuzendaritzak? Zenbat lagun ari
|
zarete
bertan lanean?
|
|
|
" Torturak, hots, poliziak, norbait errudun dan ala ez, jakiteagatik erabiltzen dituan biotz gabeko eta abere maillako bideak nabarmen gaitzetsi behar dira". Torturaren Aurkako Taldeetan pentsatzen ari
|
zarete
–Bada, deskuidatu xamar zabiltzate, harritzekoa ere ez den arren, azken hamarkadetan haizeak nondik jo duen kontuan hartuta.
|
|
|
Ohartu al
|
zarete
, Frantziako Telebista jarraitzen duzuenak, bertako teleberrietan Espainiakoetan baino iragarpen hobeak egiten dituztela eguraldiaz. Lagun batek eman zidan horren arrazoia.
|
|
|
Bertsolarien artean oso ongi moldatuko
|
zarete
, baina bertsolaritzak kritika ugari jaso izan ditu: garai bateko bertsogintza alde ederrekoa zela, gaiak politizatuta eta bertsolariak ezker abertzalekoak bakarrik direla...
|
|
|
Irakaskuntza mailan, orain adar inportante bat lantzen ari
|
zarete
(ahozkotasuna lantzeko metodoa sortzen), eta uste dut adarra bai baina enborra landu gabe daukagula. Bertsolaritza irakaskuntzan txertatzea merezi du edo ez?
|
|
|
Hemen utziko dugu. Ni emakumea naiz eta, beraz, ez dut erantzun beharrik somatzen, baina zuek, gizonezkook, bazarete edo ez
|
zarete
GIZON OSOAK?
|
|
|
Horrela, inguru hauek gasteiztarrentzat egunpasarako aproposak bihurtu dira. Bertaratzen bazarete baieztapenaz jabetuko
|
zarete
. Eta zer esanik ez, urteko hilabete beroetan, eguzkia hartzeko eta bainatzeko ezin egokiagoak direnean...
|
|
|
Oroi bestela zer esan zigun euskaldunoi Ramón Menéndez Pidal jakitun hark, Eusko Ikaskuntzaren eskariz 1921 urtean Bilbon eman zuen hitzaldiaren bukaeran: . Antzinako Hispaniaren erlikiarik agurgarrienaren jabe
|
zarete
. Beste batzuek izan dezakete arte balio hoberik, gutiziagarri eta miresgarriagorik, baina ez da zuona bezalako garrantzia duen beste hizkuntzarik, zeren bere ikerketa sakondu gabe inoiz ere dira ezagutarazi antzinako zibilizazioaren ibilerak?.
|
|
|
—San Jenaro handia begirale ez bagenu, bai...! —osabari hats hartzeko betarik eman gabe ihardetsi zion napolitarrak, gartsuki eta ozentki, betartea guztiz aldatzen zitzaiola— Baina atzerritarrak
|
zarete
—sualdiaren ondoren, neurriz ari zen berriro—, eta ez dakizue, beharbada, san Jenaroren erlikiaren berri: sainduaren odol xorta iduriz lehor bat da —edo bi, hobeki—, beirazko bertze hainbat anpulutan gorde eta urtero urtzen direnak, irailaren 19an, saindua martirizatu zuten egunean.
|
|
|
—Zer? Umoretsu jaiki
|
zarete
gaur, ezta? —erran zigun, aldameneko mahaia jasotzerat etorri berria zen ostalersak.
|
|
|
bertze munduan geunden osaba Joanikot eta biok belauniko, aita jesuitaren aitzinean, zeina tronu batean jarririk baitzegoen, gu juzkatzeko asmotan; eta jujamendua hasi zen, eta aita jesuitak mila bekatu leporatu zizkigun, ahotik habuina zeriola;" Eta zuk Maddalenekin bekatu egin duzu!", erran zion osabari;" Eta zuk, Elbirarekin!", neuri; eta, segidan bioi xuxentzen zitzaigula, erran zigun: " Eta biok
|
zarete
luthertarrak eta hereseak!"; eta, halako batean, tronutik altxatu, eta, hatzaz mehatxatzen gintuela, erran zuen: " Hala, bada, bekatu mortalean zaudete biok, eta infernua izanen duzue betiko ordaina!" Eta, bat batean, aita Bartolome zerurat igaiten hasi, eta osaba eta biok sugar batzuek inguratu gintuzten, eta halako izua eta halako ikara sartu zitzaidan, non oihuka itzarri bainintzen:
|
|
|
—Beraz, hirurak bihar goizean etorriko
|
zarete
gurekin jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen etxalekuetarantz... baina, nola bitartean ihes egiteko tentamendua izan dezakezuen, hala pentsatu dugu ezen aterbe seguragoa izan daitekeela zuentzat guarnizinoko gartzela, Fernando Pachecoren ostatua baino, gure soldadu hauek zaintzaile ezin abegikorragoak direnez gero. Denborarik galdu nahi ez baduzue, bada, pentsa ezazue oraindanik, ez ihesean, nola pentsatzen baitute munduko preso gehienek, baina bertze zernahitan, zeren emankorrago gertatuko baitzaizue...
|
|
|
—Umetu egin
|
zarete
biok ala...? —eta, lehenik Antoniori artezten nintzaiola, erran nion—:
|
|
|
—Harrokeriarik ez, adiskideak...! Zeren ez baituzue, hasteko, marañonen espedizionea zuenarekin konparatuko; izan ere, zuenean hiru gizon baizik ez
|
zarete
, eta zuen bitartekoak...
|
|
|
—Ez. Hik irabazten baduk, hirurak joanen
|
zarete
nik emanen dizuedan txalupa batean, hornidura eta guzti; baina galtzen baduk, lepoa trenkatuko diat, eta zin degiat ezen orduan bertze mundutik ikusi duala El Dorado.
|
|
|
Diruaz denaz bezainbatean, berriz, poltsaren erdia kendu zigun kortsario buruak bakoitzari, erraiten zigula: " Frantzian egon
|
zarete
, eta ostatu kontuak Frantzian ere ez dira dohainik..." Eta nik, nola bainengoen hain bozkarioz gainezka, erran nion: " Jauna, diru poltsarik gabe utzi izan bagintuzu ere, ez genuke nigar handirik eginen, zeren berant baino lehen izanen baita El Dorado gure diru poltsa eta Frantziako diru poltsa".
|
|
|
—Eta Pisarat joan
|
zarete
eta Hiri Saindurat ez...? —galdetzen zigun aita Bartolomek harri eta zur— Bada baldinba, Italiarat joaiten denak ez du Italia ikusten, baldin ez badu Erroma bisitatzen...
|
|
|
Indar galduak berritu behar noski. —Beraz, eskaileretako argia ez duzue konpondu, baina, behinik behin, adiskidetu
|
zarete
egun hauetan —atezuan jarri nintzen— Alde egin nuelarik, ez nekien korridorean lubakiak eta metrailadore hobiak ez ote nituen aurkituko itzultzean.
|
|
|
Zer dakizu zuk" Hilezkorrez"? Zertan aritzen
|
zarete
...?
|
|
|
—Zer ostia ari
|
zarete
–—oihuz— Ez uka, osotara sinetsi diok zomorroi astopito horri, ezta?
|
|
|
—Gustatu? Ugaldeko atsoaren afera horrekin pitoarena baizik ez
|
zarete
egiten ari kazetari guztiak, nork handiagoa erranen.
|
|
|
Aita hil zitzaigunean, bi gau osorik egin behar izan genituen tanatorioan, eguerdian hil zenez biharamun goizean ehorzteko baimenik eman ez zigutelako. Zuek, berriz, moldatu
|
zarete
epea laburtzeko...
|
|
|
—Ez kezkatu —Ximurrak, gibeletik—, berehala juntu juntu egonen
|
zarete
berriz.
|
|
|
—Izeba Milagros sartu ahal izan banuen, biondako leku aski eta abasto duzue, eta edredoiarekin, eroso aski. Ez
|
zarete
nitaz kexatuko. Habia ederra eskaintzen ari natzaizue.
|
|
|
Denen artean izorratu nahi izan nauzue. Orain, banan banan hartzen ari
|
zarete
ordaina. Hi baizik ez haiz falta.
|
|
|
—Hirurak bizi
|
zarete
–
|
|
|
—Konprenituko duzunez, ez da nire egitekoa gure bezero edo berriemaileez kontu kontari ibiltzea. Kazetariok ez
|
zarete
munduan sekretu profesionalaren legera makurtzen zareten bakarrak.
|
|
|
—.. Hire eguneroko lanaz Ana arduratuko duk, praktiketakoa —neskaren izena ere eraman zuen paperera— Poliki moldatzen
|
zarete
. Hortaz, eskua ere luzatzen diok premia izanez gero.
|
|
|
—Zuek segi ikasten, gogor, ongi ari
|
zarete
eta —ekiten zigun, bere kokots punttaduna ferekatzen zuela— Aberastea niretako utz.
|
|
|
Esaten du: " Baina zuek erotu
|
zarete
, gizonak! Halako astakeriarik!
|
|
|
Nik ere horixe pentsatu nuen, baina, agi danez, gizakion gaiztakeria ahalmena agortezina da, aseezina. Akordatzen al
|
zarete
Armando Bonillarekin. Gogoan al duzue haren saindu itxura?
|
|
|
Zer ari
|
zarete
–
|
|
|
Etxeko denak joango
|
zarete
eztaietara.
|
|
|
Nahi dutenean bakarrik saiatzen diren horietakoa. Amak, ohetik jaiki eta, zertan
|
zarete
–galdetu zigunean, Migel ohean sartu zen atzera, hitzik gabe.
|
|
|
Gaueko epaiketa prestatzen ari
|
zarete
, ezta, edo:
|
|
|
Nardagarria baina kongruentea esan dugu dela poetaren malkoa. Kongruente izan beharrak ordea nekatu egiten baitu batzuetan, honez gero gaixorik egonen
|
zarete
hainbeste bihotz minez eta espiritu malkoz. Hala bide zegoen Xabier Montoia ere, eta sinets iezadazue bazukeela horretarako arrazoirik, ezagutzen dudan irakurlerik asegaitzena baita.
|
|
|
Konturatu
|
zarete
naturaren erreferentzia errepikatu egiten dela, nolabait ere, irakurri dizkizuedan poema zatietan: Berrizbeitiak haizearen fereka inbisiblea ikusten du fago, ezki, zumar, platanoetan; Aranbarrik errekaldetik itsasora ekarri du lizarra, edo itsasoa lizarraren bihotzera; zu eta ni hosto inutilen parekoak garela diosku, Prevert en oihartzunez; Urretabizkaiak ezin du jakin arbolak bizirik dauden ere, zu baten aiduru malenkoniatsuan dagoelarik...
|
|
|
– Kasualitate handitxoa! –esan zuen mesfidati neskak, ezkerreko eskua atzera eraman, galtzen atzealdetik pistola bat atera eta pistolaren kanoia guri begira jartzearekin bat– Zipaioak
|
zarete
, ezta?
|
|
|
– Zertaz ari
|
zarete
––esan zuen, haserre, neskak.
|
|
|
– Portatu
|
zarete
–esan zigun, irri egitetik gertu– Esaten nuen nik, bai, zoroegiak zinetela zuek poliziazaleak izateko.
|
|
|
– Aizue, etorriko al
|
zarete
, mesedez, nire autoari bultza egitera? –galdetu zigun– Bateria gastatu zaiola uste dut.
|
|
|
Zuek, ordea, ezin izango gaituzue inoiz ikusi, entzun edo ukitu, zuek ezin izango
|
zarete
inoiz gurekin mintzatu, gure berri duzue eta.
|
|
|
– Joango al
|
zarete
zuek aurretik? –galdetu zigun– Litekeena duk hor behean guardia zibilak egotea nire zain.
|
|
|
" Zergatik narabilkizue horrela?", esan zuen; eta bazen pena, eta bazen mina hitz haiexetan; gero berriz: " nor
|
zarete
zuek?", galdetu zien. Amatxik, bere aurpegia harenera hurbilduz:
|
|
|
Ja Elik bere berokia erantzi zuen, ja eskegitokian utzi, ja bazihoan, bere etxean balego bezala, salaz beste alderaino, gehixeago zabaltzeko kortinak. " Ilunpean
|
zarete
", esan zuen. Amatxi zaharrak:
|
|
|
" dena dela", esan zuen," gu ez gara hemen izan". " Noski", esan zuen Xanek," ez
|
zarete
izan"; Bele jaiki zela, ikusiz eta bi lagunak joatekoak zirela: " Enpresa bat aipatu duzue", esan zuen Xanek.
|
|
|
Gero, bat batean geldituz: " Hemen
|
zarete
", esan zuen, eta bere boza, ez oso ozena, bazen aski bigorosoa;" hemen, nire ohean, lasai asko zarete. Zer pasatzen ari da?"; Belek burua makurtu zuen; agian zerbait esatera zihoan; hala ere, Xanek:
|
|
|
Gero, bat batean geldituz: " Hemen zarete", esan zuen, eta bere boza, ez oso ozena, bazen aski bigorosoa;" hemen, nire ohean, lasai asko
|
zarete
. Zer pasatzen ari da?"; Belek burua makurtu zuen; agian zerbait esatera zihoan; hala ere, Xanek:
|
|
|
Trajedun gizon burusoil batekin elkartu ziren. " Non sartu
|
zarete
–", galdetu zien hark. Bera aintzat hartzeak apur bat harritu, apur bat harrotu zuen Xan; hala ere, Gari eta burusoila kalapitan hasi zirenez, Xan han ziren langileei begira gelditu zen.
|
|
2001
|
|
|
Uraren, beste aldeko etxaldearen eta horren osteko Salbada mendikatearen irudia oso polita bada, haizerik gabeko egun batean gerturatzen bazarete, osotasun eder hori bikoizturik ikusiko duzue, uretan islatu egiten delako, oraingoan irudi harrigarri eta zoragarri bikoitza sortuko delarik. Aho zabalik geratuko
|
zarete
.
|
|
|
Musikaren aldetik, zein eskolakoak
|
zarete
–Nondik edaten duzue?
|
|
|
Alde horretatik, hi alfer" berria" haiz. Alfer" klasikoen" ondoren, alfer" berriak" agertu
|
zarete
gaur gure artera. Hik ez duk, eskierki, Paul Lafargue ren" Le Droit a la Paresse" liburu famatua irakurri, nahiz liburu horrek 90 urte izan.
|
|
|
EB gobernuan egotea edo ez egotea, ez da gauza bera. Jakitun
|
zarete
, jakina.
|
|
|
«Prestaketa fisiko berezirik ez da behar, beti, eten handirik gabe igerian egitea nahikoa da», erantzun digu Iñakik. «Eta ez al
|
zarete
hoztu?». «Bai.
|
|
|
Eta nolakoak dira gidoilarien lan baldintzak? Gutxietsita sentitzen al
|
zarete
–
|
|
|
n Jeltzaleek ez duzuela demokrazia batean bizi garenik sinesten diote. Autonomiaren trenaz baliatu
|
zarete
hogei urtez, orain subiranotasunaren trenera pasatzeko?
|
|
|
Horrela, udaletxea dagoen erdigunetik itsasorantz abiatzen bazarete (udaletxea eskuinean utzi eta hurrengo bidegurutzean eskubira joz adibidez), bakarrik ametsetan ikusten den paradisu horietako batera iritsiko
|
zarete
.
|
|
|
Hildako baten eskuarekin aritu zara kartak banatzen, gainera karta horietako bat globo barruan agertu da... Gaurko magoak zer
|
zarete
, lehengoak baino hobeak, edo teknologia da hobetu dena?
|
|
|
Eneko hurruneko olatuetan omen dabil... Nolatan atera
|
zarete
hiru anaiak surflari, denak ere olatuaren kalparreraino igotzea lortu duzuenak gainera?
|
|
|
Zuek ez
|
zarete
tiburoi artera sartzen diren horietakoak izango, ezta?
|
|
|
Ez duzue Hossegorren parte hartzerik izan, baina hala ere joan egin
|
zarete
. Zer helbururekin?
|
|
|
Azkenaldian tabernetan jartzen duten musika mota baten kontra azaltzen
|
zarete
abesti batean.
|
|
|
Hirugarren diskoa grabatu aurretik denbora luzez egon
|
zarete
eszenatokietatik kanpo. Zer gertatu da?
|
|
|
Gainera, inguru basati honetara ailegatzeko aukerarik baduzue, inguruetako bidezidorren bat aprobetxatuz (geroxeago azalduko dizuegu pare bat), izugarrizko harritzar gorrixka hauen artean txundituta geratuko
|
zarete
. Dena den, natur mirari honetara hurbildu baino lehen, mendi berberaren pean dagoen santutegia bisitatuko dugu.
|
|
|
Euskadiko Orkestrarekin ere aritu
|
zarete
saltsan. Zer moduz?
|
|
|
Errenditzen al
|
zarete
–
|
|
|
Ez nago esna... (Pausa) Alperrik ari
|
zarete
izenarekin. Sexuaren froga egin nahi ez badu, ez du egingo.
|
|
|
Zer? Apustuan ibili al
|
zarete
nire kontura?
|
|
|
(Ironiaz) Ez lagundu, nekatu egingo
|
zarete
eta.
|
|
|
Pozten naiz. Behingoz konturatu
|
zarete
zein zaila den etxe bat aurrera eramatera.
|
|
|
(Joxepari, zirika) Zorionekoak
|
zarete
batzuk, ez duzue lanik egin behar.
|
|
|
(Haserre) Denak berdinak
|
zarete
... Barkamena eskatu eta ale, aire!
|
|
|
(Nazka eginda) Zergatik ez
|
zarete
elkarrekin joaten? (Pausa) Saturnora lehenengo eta gero Neptunora!
|
|
|
(Arnasten) Eta horretarako etorri
|
zarete
honaino!
|
|
|
(Konbentzitu nahian) Zuek ez
|
zarete
horrelakoak. Altxatu eta goazen tabernara hitz egitera.
|
|
|
Zuek orain sobran dauden pertzak
|
zarete
.
|
|
|
(Haserre) Ez duzu tutik ulertzen... (Emozionaturik) Ez al
|
zarete
konturatzen Gabinorekin egongo naizela?
|
|
|
Baina ez al
|
zarete
bikote liberala? (Pausa) Bost axola Tomasi, zu alboko burusoilarekin joanda ere!
|
|
|
Soka askatu nuen eta gogorheldu nion, adreiluak astiro astiro jaisteko. Baina, ustekabean, oinak lurretik altxatueta sokaren atzean ziztu bizian igotzen hasi nintzen (aitorpenean poliziari esan nionbezala, nire pisua laurogeita hamabost kilokoa da, gogoratuko
|
zarete
, ezta?). Ikaragatik zentzuna ere galdu nuen eta, pentsatu barik, indar handiagoz eutsi nionsokari, tximista baino arinago gorantz nindoan bitartean.
|
|
|
Hauxe gogoan izan behar duguGogoratuko
|
zarete
, ezta. Ez zenuten ahaztuko, ezta. Gogoratu nahi nuke.
|
|
|
Konturatuko
|
zarete
ez dudala oso lan zientifikoa prestatu; ez nagohorretarako prestatuta. Begira, emakumeak baztertuta edo alderatuta edo ez dakitnon uzten gaituztela entzuten dudan bakoitzean, egiteko gogoa sartzen zait.Idaztekoa, asko.
|
|
|
Zuk irribarre egin diozu, eta hark berehala itzuli dizu. Horrela, denbora luzez, isilik gelditu
|
zarete
, irribarrez eta elkarri begira, maiteminduak dirudizue, baina ez duzue elkar ezagutzen, batak bestearen izena besterik ez dakizue eta.
|
|
|
Eramango al duzu agure zahar hau airea hartzera? Zuk horren fin eskaturik ezin izan diozu ezetzik eman, eta poliki poliki kartzela hartatik irten
|
zarete
. la ezin da ibili, eta besotik helduta daramazu.
|
|
|
Besoa askatu dizu eta txangoa bizkortu du, nonbaitera joan nahi duela ematen du. hondartzara zindoaztela bururatu zaizu, baina ez, ezagutzen ez zenuen bide batetik sartu
|
zarete
(ez dakit horrela deitu diezaiokegun, sasiz eta belar txarrez josita baitago).
|