|
2000
|
|
|
Eskerrak eman
|
bearko
zaizkie
|
|
|
Dirudienez, 1837koa, hirugarrena alegia, izan zen edizio enblematikoena, bertan mantentzen baitira hasierako ipuinen jatortasuna eta aurrera begirako aldaketak. Horrez gain, Otto Ubbelohdek eginiko marrazkiak erantsi
|
zaizkie
ipuinei," In drei Banden" 1984ko poltsikoko ediziotik aterata.
|
|
|
Ingelesez, frantsesez, italieraz, gaztelaniaz, portugesez... azaltzen dira, nagusiki, honelako produktuen osagarri eta argibideak. Sarri, turkiera, txinera, japoniera eta arabiera bezalakoak gehitzen
|
zaizkie
hauei, guztira hamar hizkuntzatik gora erabiliz.
|
|
|
Biztanleen artean, badirudi" the Petrofs" (edo horrelako deiturakoak) direla hizkuntza eslaviarrari egun ere atxiki diotenak, bestela ingelesak ia erabat ordezkatu arren. Aldiz, Europako ekialdeko kutsuko dantzak eta festa jantziak," Macarena" k eta Elvis-ek ez dituzte ahanzturara eraman; alta, Sitkan gordetako koreografiak ezezagunak
|
zaizkie
errusiar bisitari petoei. " Ulu" deritzan inuiten aiztoa, oparigai tipikoa, han ere badaukate.
|
|
|
Birmoldaketaren gizarte mailako ondorioak arintzeko eta langileen" matxinada" saihesteko, ehunka mila milioi erabili ziren. Langileak langabezian uzi zituzten 52 urterekin, baina jubilaziorako 65 urteetara iritsi arte baldintza ekonomiko eta sozialak ziurtatzen
|
zaizkie
. AHV 1996ko uztailaren 2an itxi zen ia inolako langile mugimendurik gabe.
|
|
|
Donostiako eta Hondarribiako agiritegiez gain Baionako eta Iruñeko Elizbarrutietara ere jo dute eta, noski, Pasaiako Udal Agiritegia ere arakatu dute. Baina euskarari buruzko datuak urriak dira eta historia zehar bertaratutako bidaiarien testigantzak ere baliagarriak izan
|
zaizkie
. Hemerotekara jo dute XIX. mende amaiera eta XX:
|
|
|
Elkarteko kideen artean jarraitzen dute oilo arraza honen hobekuntza lanetan. Donostiako Zabalegi Nekazaritza Eskolan daude oiloak eta bertatik elkarteko kideei banatzen
|
zaizkie
loteak. Kideak mota askotakoak dira, baina gehienak oilo gutxi dituztenak dira.
|
|
|
Bost milak edo egiten dute galizieraz, eta ez dakit nondik datorren hogeita hamar mila eta antzeko datuak esateko tentazioa. Bost milak hogeita hamarrek bezainbat hizkuntza eskubide daukate eta berdin bermatu behar
|
zaizkie
eskubideok".
|
|
|
Noizbait Euskal Herria estatu independente bihurtzen bada, edo estatu federala, edo zerbait Europako kontzertuan, bere soldadu kuota ere eman du, eta soldadu horiei armak erosi
|
zaizkie
.
|
|
|
Amonaren baserrian egun osoa jolasean pasako dute; sokasaltoan, ezkutaketan, ikusi makusika, gomatan, baloiarekin... Tartean pertsona ezagunak hurbilduko
|
zaizkie
beraiekin jolastera: Mieltxo Saralegi harriekin jolastera, Sakana sokatira taldekoak tiraka jolastera, Martin Berasategi arrautzen jolasera, Olaizola anaiak pilotekin jolastera, Maialen Lujanbio eta Andoni Egaña hitzen jokoa erakustera eta Txan magoa magia egitera.
|
|
|
Mieltxo Saralegi harriekin jolastera, Sakana sokatira taldekoak tiraka jolastera, Martin Berasategi arrautzen jolasera, Olaizola anaiak pilotekin jolastera, Maialen Lujanbio eta Andoni Egaña hitzen jokoa erakustera eta Txan magoa magia egitera. Halaber, fikziozko alkatea, Josune Bereziartu eskalatzailea, Erramun Martikorena eta Tapia eta Leturia etorriko
|
zaizkie
.
|
|
|
Azken egun hauetan, tratamendu txar horren testigu zuzenak izan gara. Euskal komunikabideei akreditazioak ukatu
|
zaizkie
Paris eta Madriletik; hain segur ere, Euskal Herria bere lurrean ikusmenik, entzumenik eta mintzamenik gabe utzi dute.
|
|
|
Ikasleen artean irratigintza edo aldizkariak bezalako elementuak antolatu dituzte. Irakasleei, aldiz, formazio saioak eskaini
|
zaizkie
. Gurasoei dagokienez, ikastetxeetako zuzendaritza taldeetatik helarazten zaizkien idatzi guztiak errebisatu eta egokitu dituzte, guraso askoren alfabetatzean lagungarri izan daitezen hizkuntza egokia erabiliz.
|
|
|
Poeta talde honetakoek oinarri filosofikoei dagokienez Nietszche, Heidegger eta Witgensteinen irakurle dira, eta beren obrak desenkantuaren filosofiaren adierazbide bilakatzen dira. Zientziak eta positibismoak eskaintzen duen mundu ikuskera segurua baztertzen dute eta historiaren nahiz progresoaren kontzeptuak zentzu gabe bilakatzen
|
zaizkie
. Horretaraz gero, izakia hutsaren hurrengo da, eta olerkiak egin lezakeen bakarra bizi den unearen adierazpen agonikoa jasotzea da (288 or.).
|
|
|
Bigarren parteko 7 artikuluak dioenez, Eskualde tipietako hizkuntza gutxituei dagokienez, erabiltzen diren herrialdeetan politika bideak egokitu behar
|
zaizkie
, praktikarako bideak indarrean jarriz eta maila guztietan behar diren aukerak eta bitartekoak ipiniz, hezkuntzan zein hizkuntz irakaskuntzan. Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea, bai eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere.
|
|
|
Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: ...ertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean gertatu baina eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko (edo Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarrei interesatuko
|
zaizkie
gehienbat. Bigarrenak, edozein euskal herritarri interesatu ahal zaizkio, Hego zein Iparraldekoei.
|
|
|
frekuentzien finkapena, kable bidezko irrati eta telebistei ezarritako betebeharrak, publizitate kopuruakirrati eta telebista publikoetan, Frantziar Estatuko filmen eta telebista produkzioen emisioa, telebista kanalen ekarpena produkzioaren finantzaketan, emisioen gaineko zehaztasun teknikoak,... Aholkularitza hauek funtsezkoak
|
zaizkie
Gobernuari zein Parlamentuari, edozein erabaki hartu edota legeak etaarauak garatzeko.
|
|
|
Behin partehartze guztiak aurretiaz erabakitako ordenan bildu eta gero, muntaia lan korapilatsuago bati ekin behar diogu (txolarte luzeegiak ezabatu, etab.). Honez gero saioaren iraupenari buruzko ideia bat eduki dezakegu. Azkenik, nahasketa egiten da, eta zintako sekuentziei diskoak edo estudiotiko loturak (une egokian eta gidoiaz bat) gainezartzen
|
zaizkie
, hau guztia bigarren zinta batean grabatuz. Garrantzitsua da egiten diren okerkuntzak (teknikoak zein ahozkoak) apuntatzea eta gero zuzentzea.
|
|
|
Esaterako, Luxemburg-eko Irratiak luzaz erabili zuen telegrafoaren soinua. Efektu hauek ondo egokitu behar
|
zaizkie
albisteei, eta arreta erakarri behar digute, jarraian albistearen kontaketa datorrela abisatuz.
|
|
|
Karrantza errekak, berriz, zenbait errekasto Ambasaguasen batzean hartzen du bere izena. Alde batetik, Ordunte mendietatik datozen errekastoak (Argañeda, Balgerri, Las Escaleras...) La Tejeran elkartzen dira; hauen urei Presa eta Balastrada errekastoenak batzen
|
zaizkie
Conchan eta, azkenik, Ambasaguasen bertan, La Cercarenak. Mendebaldetik Juzvalle eta ekialdetik Seco errekastoen urak bildu eta gero, Kantabriako lurretara igarotzen da Karrantza erreka.
|
|
|
Eraikitzen ari zen makineria fintzeko, aipatutako probintzia mailako juntei, udaletan zeuden oinarrizko irakaskuntzakoak gehitu behar
|
zaizkie
. Hauek ere probintziako buru politikoak gobernadoreak izendaturiko pertsonez osatzen ziren (elizbarrutiko ordezkaria ezezik, alkatea,, regidor?
|
|
|
Bat batean, intelektual famatu batek kamera ezkutu anker horien moda aipatu du; ez zaiei gainerakoei argudio kaxkarra iruditu eta, segituan, goitik behera miatu dute gela; ez dute, ordea, inon kamerarik aurkitu. Eta orduak aurrera ahala, bost zentzuak zorroztu
|
zaizkie
han harrapatuta daudenei, irtenbide baten peskizan. Eta, hala, arrazoi politikoak aipatu dira, arrazoi soziologikoak, arrazoi etiko erlijiosoak...
|
|
|
gaurko bidaialdi guztiak furgonetaren atzealdean eseririk egin dituzte, kafea har  tzeko gelditu izan garenean ere elkarrekin bildu dira, afalaurretik ibilalditxo bat egin dute. Gainerakoak berehala ohartu gara eta batzuk trufaka hasi
|
zaizkie
:
|
|
|
Tamalez, gu Hillary eta Clintonen arteko auzia epaitzen ari ginen bitartean, Olga eta Xavierri lehenagoko gertakari batzuk berritu
|
zaizkie
, bikotean krisi handia eragiteraino... Adela ere gaur ezin izan da etorri eta nik uste dut onena epaiketa bertan behera uztea izango dela eta, jakina, haien aurrean halako konturik ez aipatzea.
|
|
|
Hori dela eta, Euskal Autonomia Erkidegoko udalei eta, udal bat baino gehiagoz osatuta egonik, nortasun juridiko propioa duten entitateei dirulaguntzak ematen
|
zaizkie
, Liburutegi Sare Nazionalean sartuta dauden liburutegi publikoetako liburu multzoa berritu edota handitu dezaten. Dirulaguntza horiek honako liburu hauek erosteko izango dira:
|
|
|
Legegileak, aginpidean baino, apaizgoan dihardu. Ezin du alboratu legeak gizakientzat eginak direla eta ez gizakiak legeentzat; egokitu behar
|
zaizkie
euren hartzailea izan daitekeen herri horren aldarte, jardun eta egoerei; berrikuntzetan ere, zehatz izan behar dute, ezagutzeko modukoak izan baitaitezke, erakunde berri baten aurrean, teoriak eskaintzen dizkigun abantailak eta ez, ostera, haren gaitzak, horiek bakar bakarrik praktikak idoro ditzakeelako; ona ere zokondoratu behar da onena zalantzan izanez gero; abusua zuzentzerakoan, zuzenketar...
|
|
|
– Neuk ere irudipen hori izan dut, baina geu ere zahartu garelako izango da. Batzuk burusoildu egin gara, beste batzuei zimurrak ageri
|
zaizkie
aurpegian, edo ileak eta bizarrak urdindu zaizkie... Denoi utziko zigun arrastoren bat urte hauen joanak.
|
|
|
– Neuk ere irudipen hori izan dut, baina geu ere zahartu garelako izango da. Batzuk burusoildu egin gara, beste batzuei zimurrak ageri zaizkie aurpegian, edo ileak eta bizarrak urdindu
|
zaizkie
... Denoi utziko zigun arrastoren bat urte hauen joanak.
|
|
2001
|
|
|
Euskararen datuak kezkagarriak egin
|
zaizkie
UPN eta PSNri. Azken alderdi honek kritika leun batzuk egin dizkio dekretuari baina, oro bat, funtsezkoarekin bat datorrela erakutsi du.
|
|
|
Lehena martxoaren 31n arratsaldeko 17: 30etan Azkoitiko Baztartxo Aretoan, bigarrena apirilaren 7an ordu berdinean Villabonako Gurea Zinema Aretoan, eta azkena, maiatzaren 5ean 17:00etan Tolosako Leidor Aretoan. Sariak banakako, binakako eta taldekako kategorietan sailkatutako lehenengo eta bigarrenei emango
|
zaizkie
. Sail bakoitzeko lehenak Euskal Herriko Finalera joango dira.
|
|
|
Erraniko guzia guti balitz, hainbat tokitan jardun eta gero, eskualdeko hiriburuaren gisa aritzen den herri handienean, Altsasun, behin betiko egoitza laster izanen dutela ziurtatu da, bertan bilduko baitituzte oraino sakabanaturik egon diren zerbitzuak. Hagitz toki erakargarrian eraikuntza burutu dute eta, behekaldeko solairuetan topaleku finkoa erdiesteaz landa, salduko dituzten goiko pisuak datozen urteotako plangintza aitzinerat eraman ahal izaitekotz funtsezkoa izanen
|
zaizkie
, telebistari ere inoiz ez baitiote muzin egin, horrelako jauzia emaitekotz kudeatu beharreko diru kopurua eskuratzea nahikoa zaila izan arren.
|
|
|
Euskal liburugintzaren industria sendotzeko bidean, berriz, ekoizpen eta zabalkunde egiturei dagozkien irizpideak ere kontuan hartu behar dira: argitaratzaileen egituraren profesionaltasuna eta bideragarritasuna onartu eta hauei laguntzak bideratu behar
|
zaizkie
; euskarazko liburuen kostuak arintzearren, gurearekin lotutako inprimategientzaGari Berasaluze*
|
|
|
Mundi Farmazilariak erakundean, besteak beste. Botika hondakinak gordetzeko zituzten zazpi biltegi probintzaletatik Kanariak eta Kataluniakoak baino ez
|
zaizkie
gelditzen. 200 eragozle izan ziren, baina eragozleen postuak murriztu dira, halaber.
|
|
|
Islamdar heldu iritsi direnek ez dute egun batetik bestera bizarra moztuko, baina euren seme alaben nortasuna zalantzan ikusten dute. Eurek era batera hezi nahi dituzte, baina eskolako lagunak, gizartea, telebistako irudiak... aurkako norabidean iristen
|
zaizkie
. Bere ondorengoak zer izango diren galdetzen dute, hemengo heziketa duten musulmanak, edo musulman heziketa duten hemengoak.
|
|
|
Lantegi guztiek Ormaiztegin prestatutako pertsonen buruzagitza dute, eta horietako bakoitzean Irizarren filosofia ezartzen ahalegintzen dira. Filosofia kooperatibista hori antolamenduko pertsona guztien lankidetzan eta partaidetzan oinarritzen da, eta guztiei ematen zaie enpresako alderdi on eta txarren berri, eta enpresak epe labur, ertain eta luzerako dituen proiektuak ezagutarazten
|
zaizkie
, kudeaketaren protagonista gisa esku har dezaten.
|
|
|
Nire ustez petrolio konpainia handiak Standart, Exon... sarritan estatuen adinako agente dira hango gatazketan; eta, jakina, petrolio konpainia estatubatuar desberdinek ez dituzte interes berdinak, aitzitik, batzuetan elkarren kontrakoak. Eta hor zurekin bat nator Javier, horiei guztiei estatu ekoizle ahulak interesatzen
|
zaizkie
. Merkatuaz duten kontrolagatik, petrolioaren nazionalizazioaren garaiek sortu zizkieten oso gaindituta dituzte gaur egun eta, alde horretatik, konpainiek nahiko baliabide dute prezioa eta hornitze mailarekin jokatzeko; hori merkatuaren kontrolaren bidez, baina horrez gain beti dituzte beste bide ohikoago batzuk:
|
|
|
Irailaren 11ko azaroak Bin Laden eta Al Kaedari egotzi
|
zaizkie
, baina nazioarteko epaiketa batean aurkezteko moduko froga zehatzik ere ez da oraindik erakutsi. Al Kaedari dagokionez, bere ezaugarri nagusienetakoa elkarrekiko guztiz autonomoak diren taldeetan antolatzen den sare zabala osatzen dutela aipatu da, hau da, buruzagirik gabeko erresistentzia deituriko printzipioa jarraitzen dutela.
|
|
|
palestinarren ospakizunen irudiak, I ekintzetako gorpurik erakutsi ez izana, lupuari emandako garrantzia Afganistanen gertatzen ari ziren heriotzak estaltzeko, eta abar luzea. Baina helburua berriro ere informazioaren kontrola izan arren, zerbaitek huts egin die potentzia hegemonikoei krisi honetan, eta gauzak ez
|
zaizkie
Errumanian edo Golkoan bezain ondo atera.
|
|
|
Mugak ireki egin
|
zaizkie
atzerriko produktuei, produktu horiek integratu egin dira merkatu lokalean eta horren ondorioz, truke librea areagotzen duen mugimendua bihurtu da globalizazioa.
|
|
|
Azkeneko galderari dagokionez, soltean saltzen diren prekozinatuek ontziratuen paretsuko kalitatea agertu zuten: ez daukate legatz gutxiagorik, egoera sanitario egokian daude eta ontziratuak bezain goxoak gertatzen
|
zaizkie
dastatzailei.
|
|
|
Txiki eta mehegiak izatearren kritikatu
|
zaizkie
.
|
|
|
Txiki eta mehegiak izatearren kritikatu
|
zaizkie
.
|
|
|
Etekin garbiei Zerga oinarria derizte, zergapekoari dagozkion Murrizketak kendu behar
|
zaizkie
.
|
|
|
Eta ikasketak uniformea erabiltzea derrigorrez xedatua duen zentro pribatu batean egiten baditu, oraino beste 48.000 pezeta gaineratu
|
zaizkie
aurreko gastuei, arropa guztia erosi behar baldin bada oso litekeena da hori, adin horretan umeak hazi eta hazi ari baitira, etengabe.
|
|
|
Lehendabizi, aurreko ikasturtean eskatu eta eskuratu zituztenei ematen
|
zaizkie
.
|
|
|
Eta ikasketak uniformea erabiltzea derrigorrez xedatua duen zentro pribatu batean egiten baditu, oraino beste 48.000 pezeta gaineratu
|
zaizkie
aurreko gastuei, arropa guztia erosi behar baldin bada oso litekeena da hori, adin horretan umeak hazi eta hazi ari baitira, etengabe.
|
|
|
Ozpina belar eta espeziekin (erromeroa, ezkaia, baratxuria, etab.) aberats daitezke eta, erantsi ere, hartzidura amaitutakoan eransten
|
zaizkie
landarezko horiek.
|
|
|
Era berean, ordea, ikara larriagoa eragingo dien beste zerbaiten ateak zabalduko
|
zaizkie
guraso horiei: bortizkeria, arrazakeria, era guztietako xenofobia...
|
|
|
Kasu hauei zorpekotzaren lege eta jurisprudentzia erregimenak aplikatzen ari
|
zaizkie
epaile batzuk.
|
|
|
Era berean, finkaturiko betiko mugez kanpotik harreman sozialak eragotziko
|
zaizkie
eta, horrela, topikoek betirako iraungo dute bizirik.
|
|
|
Arto eta bestelako laboreak, pentsua eta bestelakoak ematen
|
zaizkie
laugarren hilabetea bete arte, eta orduan bortxaturiko elikadurara igaroko dira: etapa horretan inbutuen bidez sekulako labore piloak irents arazten zaizkie.
|
|
|
Arto eta bestelako laboreak, pentsua eta bestelakoak ematen zaizkie laugarren hilabetea bete arte, eta orduan bortxaturiko elikadurara igaroko dira: etapa horretan inbutuen bidez sekulako labore piloak irents arazten
|
zaizkie
.
|
|
|
Eta lanaren izaera prekarioak arrazoia eman besterik ez die egiten gurasoen etxea uztera ausartzen ez diren neska mutilei: aldi baterako kontratu gehienak gazteei egiten
|
zaizkie
eta lanean etorkizun argiagoa izan nahi dute gazteek etxebizitza erosteak sortzen duen milioien morrontzan erori aurretik.
|
|
|
Elikagaiei gehitzen
|
zaizkie
itxura hobetu eta erakargarriago bihurtzeko edo, bestela, produktu batzuk lantzeko prozesuan zehar gertatzen diren kolore galerak orekatzeko.
|
|
|
Honelako produktu batzuek ez dute kaloriarik aportatzen eta, gainera, odoletako azukre maila (glukosa) altxatzen ez dutenez, diabetea edo obesitatea nozitzen duten pertsonentzako komenigarriak diren azukrerik gabeko edo kaloria gutxiko produktuei gehitzen
|
zaizkie
.
|
|
|
E322 (lezitina), eskuarki soiatik edo arrautzatik ateratakoa, gantz gutxiko elikagaiak eta txokolatea osatzeko baliatzen dena, eta E471 (gantz azidoen mono eta diglizeridoak): hauek, gantzetatik erdiesten dira eta pastel soil eta margarinak moldatzeko eransten
|
zaizkie
oreei.
|
|
|
Berez dauzkatenez gainera, gantzetan disolbagarriak diren beste bitamina batzuk erantsi ere egiten
|
zaizkie
.
|
|
|
Debatearen alderdi funtsezko bat sakontzen dugun neurrian, ideia etadeskripzio baliagarriak eskaini ahal
|
zaizkie
debatearen praktikari eta didaktikari.Gure aldetik, berbaldi mota honen diskurtsobide batzuk, osagai pragmatikobatzuk, argitan ipini gura izan ditugu.
|
|
|
Jardueraren hasieran testuinguru esanguratsuasortuko dugu eta horren laguntzaz ikasleek beren aurre ezagutzak aktibatu etahipotesiak egingo dituzte. Ondoren, dena delako hizkuntz formaren erabilerabeste esparruetan zertan den ezagutzeko eginkizunak proposatuko
|
zaizkie
, etaazkenik, aurkitutako araua zeregin komunikatibo jakinetan aplikatzeko aukeraemango zaie.NEGOZIAZIOADISKURTSIBOALINGUISTIKOATEMATIKOAPROZEDURAZKOADIAGNOSTIKOATESTUINGURATZEAAURRE EZAGUTZAKGAIA AKTIBATUESTR. AKTIBATUJARRAIPENAEGITURATZEAHIPOTESIAKGAIA JORRATULANKETAINTENTSIBOAEBALUAZIOAEKOIZPENAAPLIKAZIOABERRELABORAZIOASINTESIA
|
|
|
Bestalde hainbat ohar ere egiten
|
zaizkie
, autonomiaren alderdi honi beharduen arreta osoa eskain diezaioten:
|
|
|
Idazmena garatzea egoera komunikatibo jakinaren erantzun gisa, eta ez, besterik gabe, hizkuntzaren lanketa egiteko modu gisa. Eguneroko bizitzaninoiz edo behin sortzen ditugun idatzizko testuak eskatzen
|
zaizkie
, hizkuntz formen eta edukiaren arteko harremanak iker ditzaten.
|
|
|
Ikas unitate guztiak pertsonaia batzuen inguruan mamitzen dira, Etxaldeauzoan bizi diren pertsona batzuk. Hasieran, pertsonaien oinarrizko ezaugarriakematen
|
zaizkie
ikasleei (adina, lanbidea, nortasunaren inguruko zerbait...) etapoliki poliki beraiek aberasten dituzte eta imaginatzen dute nolakoak diren, zernahi duten... eta, garrantzitsuena, nola mintzatzen diren. Horrek asko laguntzen dieegoera jakin bakoitzean egokitasunez erantzuten, eta gainera, aukera ematen diebizitzaren esparru desberdinetan rol desberdinak hartuz esango luketena praktikanjartzeko.
|
|
|
Hainbat ikasleri kostatu egiten zaio elkarreraginezko jardueretan parte hartzea edo bere iritziak besteen aurrean azaltzea. Gainditzekozail egiten
|
zaizkie
horrelako egoerak.
|
|
|
Dena den, erromantikoei zor
|
zaizkie
kontzientzia nazionalarekin zer ikusizuzena duten hainbat kontu: harrotasun nazionala (identitateari, lurraldetasunari, hizkuntzari eta literaturari dagokiona); iraganari buruzko halako oroitzapenkolektibo bat; folklore hitzak biltzen duen ahozkotasunaren garrantzia eta herri altxorrarekiko arreta.
|
|
|
kultur kreazioaren eta, partikularki, hizkuntz prekaritatean ekoitzitakoliteraturaren kontzeptuen lantzeko laborategi bilakatu da: antzinako idazmoldeak (Landart, Dirazar, Junes Casenave, Jean Louis Davant, Diharze) eta mende bukaera honi egokituagoak direnak eskuz esku dabiltza (Maiatz taldekideak), gataskatsu zenbaitetan; bizkitartean, euskaraz sortu diren ahozko mediak itsu
|
zaizkie
, ardura.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. ...horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarri eta kontrol instituzionala etaestatusa baxutzat jotzen dituzte; demografia, berriz, altua ikusten dute; gaztelaniaren estatusa eta demografia baxua iruditzen
|
zaizkie
; gaztelaniaren euskarri etakontrol instituzionala, berriz, altua; euskaldunekiko uste exozentriko eta euskararekiko uste egozentriko altuak dauzkate; erdaldunekiko uste exozentriko altuakdituzte eta gaztelaniarekiko uste egozentriko baxuak; euskal identitate altua etaidentitate espainiar baxua dute; azkenik, euskalduna izateko baldintzarik beharrezkoena linguistiko kulturala dela pentsatzen dute.
|
|
|
EEBBetako etxeko monetaren balioaren gaineko gehiketaren ohiko ondorioei, kapital espekulatzailearen mugimendu erratikoek halabeharrez truke tasetan dauzkaten efektu kaltegarriak gehitu behar
|
zaizkie
. Azkeneko urte hauetan ikusi ditugun dolarren garestitzearen eta merketzearen epealdi ez kontrolatuak efektu horien ereduak dira; eta egonkortasun monetarioaren eta interes espekulatzailearen arteko adiskidetze iraunkorra lortzea ezinezkoa dela esan daiteke.
|
|
|
Jariatu eta gero izerdiak azalean jarraitzen badu, hartzitu egiten da bakterioen eraginez, eta gorputzaren usaina aldatu eta handitu egiten da. Bi usain horiei, jatorri kulturala duten beste batzuk gehitzen
|
zaizkie
: perfume usainak, kosmetikoak, kutsadura usainak...
|
|
|
Akorde batzuek izugarrizko ospe handia lortu dute, hala nola hesperideetan oinarritutako kolonia urak, nola loreen olioetan oinarritutako perfume loredunak, edo Txipre deituriko akordea eta abar. Oinarrizko akorde hauei substantzia usaindun berriak gehituz, usainari nota berriak eman ahal
|
zaizkie
, eta horrelaxe perfume berriak agertzen dira.
|
|
|
Mahasti ugari daude Nafarroako erdialdean eta Arabako Errioxan. Horiei kostaldean txakolina egiteko daudenak gehitu behar
|
zaizkie
|
|
|
Atzo proben emaitzak jaso zituen Nafarroako Nekazaritza Sailak jakinarazi zuen ustiategiko ardi eta ahuntz azienda guztia hiltzeko agindua emango duela, eritasuna zaindu eta kontrolatzeko legeria betez. Abeltegiko 778 aleak Nafarroan uztailean eta abuztuan ezabatutako 3.000 ardiei gehituko
|
zaizkie
, gerrialdea jasateko beldur baitira. Alarma piztu arren, Zaragozan egindako azterketek ez zuten “scrapie” rekin bateragarriak ziren lesiorik aurkitu.
|
|
|
Espeziei buruz hitz egiten dugunean, ordea, egoera erabat aldatzen da, arau orokor gisa, oso produktu kutsatuak baitira. Landu ondoren, bildu egiten dira eta tratamendu desberdinak ematen
|
zaizkie
. Maizenik lehortzea erabiltzen da, eta, ura modu naturalean kentzean, denbora luzean haren propietateak mantentzea lortzen da.
|
|
|
Koipe bat gehiegi berotzen denean, errekuntza osorik ez dagoenean edo kerik ez dagoenean, substantzia jakin batzuk pilatuko dira. Hauek hidrogeno eta karbono kate apolarrak edo koipeak dira, eta horiei bentzeno taldeak gehitzen
|
zaizkie
, toxikotasun handikoak. Bentzopirenoak, gantzoso substantzia erreaktiboak direnez, zelula mintzean disolbatu eta zelulen barruan sar daitezke.
|
|
|
Modulu bat du, jantziak zintzilikatzeko, eta beste bat, edukiera handiko sei bao dituen bost apalez osatua. Ixteko modua bi atekoa izango da, eta gero ispilu batzuk gehituko
|
zaizkie
altzariari erabilgarritasun handiagoa emateko. Ateak erraz jartzen dira, eta kaxoletako bisagrekin egiten da.
|
|
|
Jarduketa honek 1.500 kilometro bidetan du eragina, eskualdeko bide sarearen %71 Dagoeneko hasi den eta bi hilabetetan egingo den jarduera horren bidez, Errepide, Bide eta Obren Zuzendaritza Nagusiaren talka plana hasi da, Kantabriako errepideen bide sarerako bide segurtasun handia lortzeko, bide marken higadura nabarmena zuzendu baita eraikuntza zaharreneko zatietan. Lanak hiru enpresari esleitu
|
zaizkie
kalitate irizpideen arabera bai materialei bai gauzatzeari dagokienez, bai iraupenari dagokienez, eta galtzaden ardatzak eta ertzak berriz pintatuko dira. Horretarako, kolore zuriko pinturak erabiliko dira, erretroflexio maila handiagoa ematen duten beirazko mikroesferekin, eta spray plástic motako pinturak, hotzean erabiltzen direnak.
|
|
|
Toxina horiek gene lisogenikoz kodetuta daude, hau da, bakteriofagoetan kokatuta dauden geneak, eta gene horiek modu egonkorrean integratzen dira bakteriogenoman. E. coli” O157: H7 enterozitoei itsasten
|
zaizkie
eta zelula horietako mikroileak ezabatzen dituzte. Handik gutxira, “eae” genea ere bazutela egiaztatu zen, eta FAS positiboaren proba bat eman zuten, zelula aktina mikroorganismoaren itsaspen lekuaren azpian kondentsatzeko indize gisa, “E” anduietan ikusi bezala. coli” EP klasikoa.
|
|
|
Kontraindikazioak Ginseng ak fitoestrogeno kantitate txikiak ditu, estrogenoen antzeko ekintzak dituztenak (hormona sexual femeninoak); beraz, komeni da emakumeak, bereziki, neurriz kanpo ez kontsumitzea. Zenbait forma komertzialek alkohol etilikoa dute, eta ez
|
zaizkie
haur txikiei eman behar, ez eta ohitura etilikoak kentzeko prozesuan daudenei ere. Eragin basokonstriktorea duenez, ez da gomendagarria hipertentsio arteriala duten pertsonentzat, eta ez dagoenez ginsengaren segurtasunari buruzko daturik haurrengan edo haurdun dauden emakumeengan, ez da gomendagarria bi egoera horietako bat nigan erabiltzea.
|
|
|
Arau berriaren arabera, prestatutako janariekin zerikusia duten alderdi guztiak berrikusi behar dira, eta Espainiako araudia Europako jarraibideetara eta Codex Alimentarius. Helburua da prestatutako janariak prestatu, ontziratu, biltegiratu, garraiatu, banatu, manipulatu, saldu, hornitu eta zerbitzatzeko higiene arauak zehaztu eta ezartzea. Baldintza horiek enpresa publiko edo pribatu, sozial edo komertzial guztiei aplikatzen
|
zaizkie
, iraunkorrak nahiz aldi baterakoak izan, eta jarduera hauek egiten badituzte: prestaketa, ontziratzea, biltegiratzea, garraioa, banaketa, manipulazioa, salmenta.
|
|
|
OMEren arabera, osasun mentaleko zerbitzuak erakundeetan eta ospitale psikiatrikoetan baino lehenago eskaini behar dira komunitatean; izan ere, komunitate arretak emaitza terapeutiko hobeak lortzen ditu, eta buru nahaste kronikoek eragindako pertsonen bizi kalitate hobea. Txostenean, osasun mentala hobetzeko hamar gomendio egiten
|
zaizkie
herrialdeei. Horien artean, aipagarria da Oinarrizko Osasun Laguntzan tratamendua ematea.
|
|
|
Berriz gizentzen direnak edo berriz gizentzen bukatutakoak ez dira aurrekoak bezalakoak; izan ere, aldez aurretik txanpon batetik pasatu ondoren (hamar hilabeteko sarrera eta 28,75 kg ko gutxieneko birjarpena), hil aurretik gizendu egiten dira pentsuen bidez, batez ere zerealen eta lekadunen bidez. Eta, azkenik, gizentzekoak animalia hil arte elikatzen dira, aipatutako pentsuen bidez. Ezartzen diren kalitate izendapenek jatorri eta elikadura faktoreak bateratzen dituzte, eta, hala, bereizi egiten ditugu ezkur iberikoa edo montaneran amaitua, berrgizendutako iberikoa eta gizentzeko iberikoa. Aipamen horiek kalitate arauan ezarritako baldintzak betetzen dituzten produktuei baizik ez
|
zaizkie
aplikatuko, eta ez txerriaren antzeko produktuei. Etiketan produktuaren salmenta izena jarri da, jatorri eta elikadura kalitatearen faktoreak kontuan hartuta.
|
|
|
Batzuk ez dira hiltzen igual, baina atzamarrak izozten
|
zaizkie
mendian eta erabat belztu, eta asko sendatu egiten dira baina beste asko mozten dituzte: atzamar bakarra edo bi edo bost.
|
|
|
Keinu liluragarri, lizunak egiten dituzte. Gizonak xixipuxika mintzatzen
|
zaizkie
eta bat batean gela barruan ezkutatzen dira.
|
|
|
Kontuz, gero! Sugeei ere begirune eta itzala zor
|
zaizkie
. Indio batekin Kalkuta ondoko herrixka bat ikusten egon nintzen.
|
|
|
Neure denboran ziminoek nazka ematen dioten jende asko ezagutu dut. Ziminoak pertsonaren kari katura itsusia iruditzen
|
zaizkie
, nonbait. Ziminoak ikusi eta" Lotsagabe, zikin, barregarri alenok!" esaka hasten dira.
|
|
|
Tigreek ez diete erasotzen. Mamu izigarriak irudituko
|
zaizkie
, beharbada.
|
|
|
Maiz ondorio latzak etortzen
|
zaizkie
, ordea. Sabeleko minak, ahultasuna, ondoeza, osasun txarra.
|
|
|
Lehen ere esan dugu: hindutarrak musulmanekin batera gizaldi askoan bizi izan dira eta musulmanen musika bezala, hein batean berauen ezkontzako jeloskeria eta usteak itsatsi
|
zaizkie
.
|
|
|
zetazkoak, muselinazko edo lihozko dotti zuriak. Batzuetan hanketaraino erortzen
|
zaizkie
, besteetan izterretaraino. Hauei lungi deritze.
|
|
|
Duen zabaleraz, denok harritzen gaituen lehen irakaskun  tzatik goi mailakoa ukitzeraino iritsi da arian arian. Ez zait iruditzen axola  gutxiago duenik larrien alfabetatze kanpainetan egiten ari denak, e.a. Egungo egunean, lehen aldikoz gure artean, bere hizkuntzan analfabeto ez den minoria ugaria dago, eta hauek bidea errazten ari
|
zaizkie
hasiberriei, adineko garenoi bezain nekeza gerta ez dakien.
|
|
|
hitz hegodunena29 gorabehera, Â hortxe ditugu hitzez hitz ondoan opa diren helburu eta jomugok. Ez daude, noski, bitartekoak; bideak, ordea, iritsi nahi ditugun helburuoi egokitu Â
|
zaizkie
.
|
|
|
azken finean," itzultzaile prestamenik ez duenak, oro har, egin behar diren salbuespen guztiak(...) eginda, itzuli egiten du, gaizki itzuli ordea, eta antz ematen zaio. (...) Nik dakidala halakoei [historialari profesional euskaldunei] zuzentzaileak ez, maisuak behar
|
zaizkie
jarri". Bestalde, ez litzateke egia izango, P. Gartziak esaten zuen bezala, Lur Entziklopedia Tematikoan itzulpena nagusi denik, euskaraz zuzenean sortutako atal eta zati anitz omen dagoelako.
|
|
|
Eskola liburuak itzultzeari ekin dio Nafarroako Gobernuak, euskaraz idatzitakoek ez omen dituzte eta Sanzen mutilek eskatzen dituzten baldintzak betetzen. Merke atera
|
zaizkie
gainera itzulpenak Laguna eta Pegenauteri (hain gutxi kobratzen al dute itzultzaileek?), eta zaila da, benetan, ankerkeria honetatik ondorio itxaropentsu txikiena ere aurkitzea. Bai, derrigorrez onartu behar izan du Nafarroako Gobernuak euskarazko irakaskuntzak ez duela atzera bueltarik —eta bada zerbait—, baina doktrina ideologikoari kosta ahala kosta eutsiko diotela ere argi gelditu da.
|
|
|
3. Ez dut uste euskalgintzak amua irentsi eta jokamolde berezirik hartu behar duenik. Eraso zehatzei erantzun zehatz eta duinak eman behar
|
zaizkie
, neurrikoak eta egokiak. Baina arazo zehatzetik azalpen orokor edo ideologikoetara jotzea amarruan erortzea da, nire ustez.
|
|
|
Berriro diot ezin dela euskara eta bere kultura abertzaletasunarekin nahastu, baina gaur egun nahaspilatzen ari da eta oraingo egoera politikoan, jakina, badute hori egiteko aukera. Baina irekiko
|
zaizkie
begiak, ikusiko dute herriak erantzungo duela eta baieztatuko da ez dela gauza bera abertzaletasuna eta euskaltzaletasuna. Horren ondorioz, Nafarroako Gobernuak, epe laburrera zein luzera, onartu du euskara ez dela euskaldunen hizkuntza bakarrik, Nafarroako hizkuntzetako bat ere badela.
|
|
|
Ezagutza balioduna lortzeko, esperientzia egin ahal izateko, aldez aurretiko baldintza batzuk behar dira. Objektuak, beraz, guk aldez aurretik edo a priori ezartzen ditugun baldintzei jarraiki
|
zaizkie
. Aurrerantzean arazoa ez da izango gauzak nolakoak diren, baizik eta guk nola ezagut ditzakegun.
|
|
|
Animalien gurariei gauza guragarriak azaltzen
|
zaizkie
bakarrik, besterik ez. Erakargarriak zaizkienak guragarriak dira.
|
|
|
Eta guragarrien artean, une eta aldi bakoitzean erakargarrienera jotzen du animaliak, besterik ezinean. Baina gizakiei era guztietako erakargarriak azaltzen
|
zaizkie
, gogoko zaizkienak eta gogoz kontrakoak; maitagarriak direnak eta ez direnak, baina une zehatzetan erakargarriak zaizkienak. Eta bereizi egiten ditu erakargarrien artean, gogoko zaizkionak eta sasigogoko direnen artean (gero aipatuko dugu gogoko ez direnen —sasigogokoen— erakargarritasunaren misterioa).
|
|
2002
|
|
|
Emeak, aldiz, ttiki ttikiak ia ikustezinak dira, harropuzkeriatan ibili baino lan garrantzitsuagoak bai baitituzte. Ernaldu ondoren hor iraun dute negu osoa, izotzaren beldur, hostaia berriarekin bat elikagaiak ekarriko dizkion izerdi kolpe handiaren zain; gero hilabeteak joango
|
zaizkie
fruituak hazi eta heltzen.
|
|
|
Hirugarren urtea beteko du Udalbiltzak irailaren 18an. Erabaki eta gertakizunak pilatu egin
|
zaizkie
, beraz, hautetsi abertzaleei hiru urte laburrotan. Lizarra Garaziko itunaren eta askok betirakoa izango zela uste zuten ETAren treguaren babesean garatu zen udal hautetsien elkarte indartsu bat antolatzeko ideia.
|
|
|
Hori ukaezina da. Aldizkariak liburutegi publikoei oparitu egiten
|
zaizkie
.
|