|
2000
|
|
|
«espanglish»a, alegia, XX. mendearen hondarrean sortua, ingelesa eta espainiera batzearen ondorioz. Emeki emeki, arrotza egingo zaien herri zabala bistaraziko
|
zaie
eta, aurrera egin ahala, gogora ekarriko dituzte beren oroimenean ahantzita zeuden elementu franko. Halaxe, gizonak gero eta jarrera iheskorragoa erakutsiko duen neurrian, emakumeak bertan atzemango dituen elementuak bereganatuko ditu.
|
|
|
Landareak erosteko eskaera berriz, Hondarribiko Zubieta Etxaldean egin behar da. Diputazioaren aldetik sagarrondoei jarraipen zehatza egiten
|
zaie
; batzuetan sagarrondoak landatu aurretik baserritarrak aukeratutako lursaila ikustera joaten dira teknikoak eta ondoren, sagastiak nola datozen kontrolatzen dute.
|
|
|
Koldo, zuk aipatu duzunez, umeek erdaraz hitz egiten dute idatzizko hizkuntza irakatsi zaielako baina, nik dakidanez, espainolez ere gauza bera erakusten
|
zaie
, hizkuntza idatzia; ingelesez ere bai, eta Quebeceko ikastaro trinkoetan ere frantses idatzia erakusten da. Ni ez nago hain seguru hemengo umeek kalean erdaraz egiten dutela, juxtu hizkuntza idatzia erakusten zaielako, ze hori bera gertatzen da beste herrialde batzuetako hezkuntza sistema guztietan, baina han eurenarekin jarraitzen dute.
|
|
|
«Bat» aldizkaria argitaratzen jarraitu eta soziolinguistikazko berripaper elektronikoa sortzea, 2001eko erabileraren neurketari ekitea eta urtebeteko epean institutuari buruzko gogoeta burutu eta kongresu edo batzar bat eratzea oinarriak erabakitzeko. Gainera, Euskal Herrian bertan nahiz hemendik at soziolinguistika arloan dagoenaren berri jasoko du datu base bat osatze aldera, kale neurketei ere jarraipena emango
|
zaie
eta aldian aldiko ikerketak bultzatuko ditu, besteak beste.
|
|
|
Etorkinek gure artean izaten duten beste arazoetako bat soldatena da. Sarritan egiten dizkieten behin behineko lan kontratuei gehitzen
|
zaie
soldata hauek ez direla egiten duten lanaren mailakoak.
|
|
|
nekazari elkarteek zuzenean ahalbidetuko lukeen eredu integrala, hartara langileen kontratazioa legearen barruan egingo litzateke eta. Era horretan, Nafarroara heltzen diren pertsona hauei segurantza laborala emango
|
zaie
, eta lur-sailaren jabeari arlo juridikoan lasaitasuna eta ziurtasuna ekarriko dio egoera berriak
|
|
|
Egiaren bilaketa orekatuan, errealitatearen zatiak atzeman eta molde esanguratsu batean uztartzea dute helburu. Dokumental egileei hala ere, beti leporatu izan
|
zaie
ez direla objektiboak, hau da, etengabe aukeratzen ari direla, hala nola, gaia bera, jendea, angelua, soinuak, hitza, eta abar. Hautu bakoitza ikuspuntu baten adierazle bilakatzen dela.
|
|
|
Horregatik, potentzial hau bideratu beharra dago proiektu baten bidez", iritzi dio Enrique de Santiagok. Horri jarraiki, Euskal Herriko artista eta teknikari asko dago atzerrian lanean; hein batean berreskuratu nahi dira, eta bere lanaren zati bat hemen egiteko aukera eskura jarri nahi
|
zaie
. Sarobeko zuzendariak bere iritzia eman digu honen inguruan:
|
|
|
" Azkenean AEKren irudia ikasleek ahoz aho hedatzen dutena da", dio Bizkaiko arduradunak. " Kanpoko eragileei ez
|
zaie
horrenbesteko garrantziarik eman behar, erantzukizuna gurea baita. Atzera egin nahi ez badugu, badakigu zer egin behar dugun:
|
|
|
Zorionez, elkartasun zantzuak agerikoak dira gurean. Hedabideetan baina, ez
|
zaie
merezi bezalako tokirik egiten, nahiz eta gizarte gaiek entzuleen artean interesa piztu. Horra hor, Roge Blascoren" La casa de la palabra" irratsaioa, zeharka halako aferak ukitzen dituena.
|
|
|
Gainera merkeagoak dira: bankuei penny bat pasatxo kostatzen
|
zaie
aarean eginiko transakzio bat prozesatzea, sukurtsal batean 1,07 dolar balio du eragiketa berberak eta kutxazain automatiko batean 27 zentabo.Enpresei eskaintzen zaizkien on line finantza zerbitzuak azkar handitzen ari diren arren, sektorea arautzen duten lege konplexuak eta artean gainditu beharreko segurtasun neurriak dituzte oztopo nagusi.
|
|
|
Airelinea enpresentzat albiste ona da, txartel elektroniko bat prozesatzeko dolar bakar bat gastatu behar dutelako, agentzia baten bidez tramitatzen denak 8 dolar balio dituenean. Negozioa okertzen ari
|
zaie
bidaia agenteei, eta agente asko hasiak dira hegazkin txartelengatik jasotzen dituzten komisioen murrizketa nabaritzen. Jupiter Communications kontsultategi amerikarraren arabera, hegazkin txartelen %62 on line igorriko dira 2002 urterako, eta ohiko tramite bideetatik eskuratzen diren txartelak %20 baino ez dira izango.
|
|
|
Eta bazkide hitza azpimarratzen du, ez du hornitzaile esaten, Kristinak sareen sarean bidaiatzeko urrats guztietan lagundu nahi baitio bezeroari. Proxicom enpresako presidentearen arabera, egin beharreko urratsetan aholkuak emango zaizkio enpresari, sistema garatu egingo da eta ondoren inplementatuko da; ez da soilik web orri baten kontua, lagundu egingo
|
zaie
bezeroei barne egoerara moldatzen, eta hala behar badu, Interneten negozioak egiteak sortzen dituen liskarren aurrean soluzioa eskainiko die
|
|
|
Ez dakit irakurleak zer pentsatuko duen, baina ni asko dibertitu naiz maltzurkeriak egiten. Oso ondo dago pertsonaiek bizitza propioa hartzea, baina noizbehinka eztena sartu behar
|
zaie
. Txemak hori merezi du.
|
|
|
Gaurko publikoa da, eta kito. Heldu bati bezainbesteko begirunea zor
|
zaie
umeei. Haurrak nola dauden eserita ikusten dut, eroso egon daitezela, nahiz eta lurrean egon.
|
|
|
Jakina, helburua komunikazioa lortzea da, baina ez dezagun ahaztu haurrek bat batekotasuna berez badutela zerbait botatzeko. Hori dela eta, guk ez ditugu umeak xaxatzen garrasika erantzun dezaten, barrenetik atera behar
|
zaie
, bestela ez da naturala. Bihotz, emozio eta irudimenarekin esku hartzen badute, zertarako jarri umeak builaka?
|
|
|
Bidean leloa izango du 2000 epean erabiliko den ziurtagiriak, euskararen aldeko bidean barneratu izana baita ziurtagiri honek erakusten duena. Gutxieneko konpromisoak hartuko dituzten gizarte eragileei ekainaren 13an Donostian egingo den ekitaldi batean emango
|
zaie
Bai Euskarari ziurtagiria.
|
|
|
Egun haurrek entrenamendu handia dute. Ikastolan ez
|
zaie
erakusten" a"," i" puntuarekin," o" borobila... gauzak beste era batera lantzen dira eta irudimen handiagoa dute. Gainera telebistak eta umearen ulermen ahalmena asko garatu dute
|
|
|
Entzutegi Nazionaleko epaimahaiari zegokion frogantzaren balorapena egitea, eta iragarritako zigorretan laburbildu da haren irizpidea. Prozedurazko arazoen eta, batez ere, epaituen eskubideak kamusteagatiko helegiteen ataka geratzen
|
zaie
, azken itxaropentzat, Elgorriaga, Galindo eta honen" konkistatzaileei" hiltzaile konbiktu bilakatu aurretik.
|
|
|
Babes politikoa ezezik estalpe mediatikoa ere ia erabat suntsitu
|
zaie
hauteskundeekin Vera, Galindo eta abarri. Hedabide adiktoenak ere sententziaren abagunea aprobetxatzen ari dira atzekoz aurrera egin eta haienganako begirunea desagertarazteko.
|
|
|
Batetik, aurtengo gai nagusia mundializazioaren aurkako protesta izango da eta horretarako antolatu da hainbat ekitaldi. Bestetik, orain hilabete batzuk Millauco Mac Donald' saren aurka laborariek eginiko ekintza dela-eta espetxeratutakoei sostengua emango
|
zaie
jaialditik. Ikuskizunei dagokienez, lehen gauean reggae gaua egingo da, bigarrenean musika gogorragoa izango da Todos tus muertos, Anestesia edo Mass Hysteria bezalako taldeekin.
|
|
|
Euskara taldeak jende gehiagoren beharra nabari du, euskararen egoera zaila baita Enkarterrin. Batzuetan euskarak aurrera egiten ez duela iruditzen
|
zaie
, baina ez da hala, euskaldunak ugaritu egin dira-eta Balmasedan azken 25 urtetan. Elkartea euskarak norabide hori jarrai dezan dabil lanean.
|
|
|
Urtez urte kopuruak gora egin zuen, eta 1989an, punturik gorenera iritsi zenean, 2.000 bertsopapera bildu ziren. Hainbesteko ume koadrila bideratu ezinda, geroztik ikastolei geletan bahea pasatzeko eskatzen
|
zaie
, eta egun 1.600 karpeta banatzen dira urtero, bertsoak izkiria ditzaten; eta bat batean 60 gaztek hartzen dute parte.
|
|
|
Estatuarentzat, politikari gehienentzat eta opinioaren parte batentzat, presoak ongi dira preso eta kartzela denbora konplitu behar dute. Askok nahi dute presoen zigortzea, eta mendekua zuzena iruditzen
|
zaie
: hori omen da demokrazia, hori zuzenbidezko estatuaren legea.
|
|
|
Bat, EAJko zuzendaritzaren sektore kualitatibo garrantzitsu batek ez du marko espainiarra gainditzeko konpromisorik hartzen. Bi, ez
|
zaie
horrenbeste begiratu behar PP, PSOE, eta UAri; hasi genuen prozesua garatzeari begiratu behar zaio. Bada aukera zehatz bat abertzaleen arteko itun bat egin eta euskal prozesua abiarazteko, idatzia eta zehaztua.
|
|
|
Duela bi urte eraikin nagusia handitu zuten, hamar gela berri eta areto berriak ezarri zituztelarik. Oraindik Haur Hezkuntza bateratzea falta
|
zaie
; ea igandeko jaiak zeregin horretan laguntzen dien.
|
|
|
Iaztik euskal etxeen sare ofizialaren partaide dira, eta horrek Eusko Jaurlaritzaren diru laguntza jasotzea bermatu die. Euskal elkarteko kideen arabera, laguntza hori egoitza finkoa izateko eta euskara klaseen iraupena ziurtatzeko lagungarria izan
|
zaie
.
|
|
|
Datu ugari ditugu hala izan zela sinesteko, Jose Miguel pertsona erreferentziala zen, interrogatorio zenbaitetan poliziak Naparrari buruz jakin beharrekoa bazekiela jakinarazi zien zenbait atxiloturi, Efe agentziaren muntaia poliziala (orduko Efeko norbaitek onartu zigun bezala)...". Bere garaian, ETAtik ere, erakunde honek' Naparra' ren desagerpenean ez zuela zerikusirik jakinarazi izan
|
zaie
behin baino gehiagotan familiako kideei.
|
|
|
Obretan hogei bat lagun ari dira laguntzen, irratiko lankideak herritarrak eta ofizialak barne direla. 90 metro karratuko egoitza euskal kultura sustatzea xede duten beste zenbait elkarteren azpian egotea lagungarri
|
zaie
.
|
|
|
Txara edo txaraska Cistus lamifolius da. Estepa Cistus jendeko beste espezie batzuei deitzen
|
zaie
, batez ere, Cistus ladaniferus i. Lakoizketak umanzelorea eta umanzelorria izenak ere jaso ditu.
|
|
|
Glaziarrak" mile" mordoan atzeratu dira; uda gero eta goizago hasirik, negu gero eta goxoagoak dituztela aipatu didate heldu batzuek (hotzena 40°C da orain; lehenago, 50°C aise). Axola
|
zaie
–Dendan sartu irten bat egin behar badute, askok ez daki kotxearen motorra itzaltzea zer den:
|
|
|
" Gurera etorritako etorkin gehienek, euskara ez dela beharrezkoa ikusirik, bizkarra eman diote gure hizkuntzari, horrek euskaldunengan sortzen duen etsipenarekin, elkarbizitza kaltetzeraino. Gainera, oraingo egoera politiko petrala dela eta, abertzaleei etorkinak baztertu nahi izatea leporatu izan
|
zaie
. Errealitatea zeharo bestelakoa da baina, euskaldunek harrera beroa egin baitiete beti kanpotarrei, herri honen eraikuntzan parte har dezaten" gehitzen du Cesar Martinezek.
|
|
|
" Sortu zenetik izugarrizko bultzada eman dio zinemak arteari orokorrean. Nire ustez, bai eleberriari, bai antzerkiari, biziberrituko badira, zinematik edateko garaia iritsi
|
zaie
. Orain arte zinemak pinturatik nahiz eleberritik hartu ditu elementuak, eta zinemak aukera gehiago dauzka gauzak kontatzeko antzerkiak baino, denbora eta espazioari dagokienez bereziki.
|
|
|
Liburuaren egileen esanetan, ziuraski hizkuntza hauen ezagutza nahiko oinarrizkoa izango zen. Hizkuntza ugari menperatzen zutenak portuko alde batetik bestera ibiltzen ziren batelariak ziren eta horiei atal berezi bat eskaini
|
zaie
azterketan.
|
|
|
Eta parabolarik ere ez dago. Nobelako pertsonaia bakoitzak bere bizimodua du, eta orduan Xan, alegia protagonista, azaltzen
|
zaie
. Datorren tokitik etorrita, ez du ezer ulertzen, ez du ingurua ere lehen zen bezala ikusten eta erabat galduta dabil...
|
|
|
Ulertzekoa denez, lehenik, sindikatuei begiratzen
|
zaie
, nahiz eta horretarako beren jarrera burokratikoak baztertu eta militanteak indartu dituzten. Testuinguru horretan, txostenak, Gorinne Gobin aditu zorrotzaren kritika ezin gogorragoa biltzen du, eta, bertan dioenaren arabera, sindikalgintzak, Europan ageri denez, gaien kudeaketan begirunez eta duintasunez esku hartzeko irrikatan dagoen" bazkide" baten modura jokatzen du, eta" lobby" moderatu baten gisara ageri da, Jacques Delors eta haren moduko agintariei hain atsegin zaizkien" elkarrizketa" arauak zintzo betez.
|
|
|
kontra gailurra gelditzea dute helburu. Euskal Herrian gatazka politiko bat dagoela isilarazi nahi dute, ez
|
zaie
interesatzen Frantzia eta Espainiako mugetan gatazka bat dagoela azaltzea, 500 preso eta 2.000 errefuxiatu daudela. Iparraldean euskara ez dela ofiziala ezkutatu nahi dute.
|
|
|
" Baiña sendagillearen labana osasungarri edo iltzaille biur diteke. Bizirik iraun zezakeana eskutan ilda gelditu ohi
|
zaie
bein baiño geiagotan. Aurrez gertutu egin behar da gaixoa ere operaziorako.
|
|
|
Etxeko gazteenei zuzentzen
|
zaie
batik bat Aingeru Epaltza bere azken idazlan honetan, baina helduaroan sartuta gaudenontzat ere oso aproposa gerta dakiguke. Izan ere, futbolzale ez dena, futbola izango ez balitz hilko liratekeela ematen duen pertsonaz inguraturik bizi da...
|
|
|
Zortzi edo bederatzi hilabete izaten dituzte abesbatzek behartutako obrak prestatzeko. Partituraz gain grabazio bat bidaltzen
|
zaie
abestiaren ahoskerarekin. Lehiaketa amaitutakoan datorren urteko behartutako abestiak aukeratzen ditu Lehiaketako Batzorde Artistikoak.
|
|
|
ordenu konstituzionala iraultzea helburutzat duten erakunde eta ekimen oro ETA erakunde armatuarekin parekatzea, hain zuzen ere. Hori bai, bertako partaideak atxilotu, inkomunikatu eta ETArekin kolaboratu izana leporatzen
|
zaie
.
|
|
|
Niretzat lotura hori oso garrantzitsua da. Estatu mailan zenbait talderekin identifikatu naiz, beraiei berdina pasatu
|
zaie
eta azkenean harreman bat lortu dugu.
|
|
|
Espontaneidade hori kontrolaezina denez, bertsolaritzak nire ustez sekula ez du izango, hizlari espontaneoek izango ez duten bezala, goiko maila hori. Gaur egungo bertsolariei, esan nahi dutena esateko ez bada, ez
|
zaie
interesatzen bertsolaritza, eta jarrera horrekin dabilen bertsolariari goi mailako estrukturarik ez diote sekula eskura emango. Diseinu baten barruan bazoaz goraino jasoko zaituzte, baina han hizketan hasten bazara ez.
|
|
|
Bizibaldintzak hobetzea eta pairatzen duten isolamendu eta sakabanaketa egoeraren amaiera eskatzen dute. Senideek Marylisse Lewbranchu Frantziako Justizia ministroarekin biltzeko eskaera egin dute baina ez
|
zaie
erantzunik eman. Egoera hau guztia salatzeko eta sakabanaketaren amaiera eskatzeko, hilaren 16an manifestazioa egingo da Donibane Lohizunen.
|
|
|
Oso erraza da hori egitea. PP eta PSOEri oso erraz egiten ahal
|
zaie
hori. PPk legea aldatuz, esaterako.
|
|
|
Dagozkigun hizkuntz eskubideak aldarrikatu behar ditugu, protesta eta aldarrikapen bide zibilizatuak erabiliz eta iritzi publikoaren presioa aktibatzen saiatuz; bide juridikoei ekin behar
|
zaie
, nahiz eta luzerako jotzen dutela jakin, eta nahiz eta honelako kasuetan gure epaile hurbilen inpartzialitatea noraino iristen den ederki ikasia dugun, ez baikara ahaztutzen Barañain eta irrati lizentzien kasuetako hemengo epaileek eman zituzten epai maltzurrekin.
|
|
|
Sarrionandiaren obretako giroari deserrotzearen erbestea eta nostalgiaren lanbroa darie, surrealismoaren, ironiaren eta paradoxa absurduaren herdoila itsatsi
|
zaie
bere hitzei. Lehenengo liburuetatik hona zeregin literarioaren izaera eta funtzioari buruzko etengabeko itaunean, ziurtasuna, zabaltasuna eta irizpide propioa mamitzen joan da berarengan.
|
|
|
Alferrikakoa
|
zaie
nobelako pertsonaia maskulinoei harengana hurbiltzen ahalegintzea, urruti, oso urruti baitago. (...) emakumezkoen eta gizonezkoen arteko urruntasuna, bizitzeko eta sentitzeko modu desberdintasuna, ezinulertu erabatekoa.
|
|
|
Izan ere, biak sortzeko eleberritik kanpoko gure ezagutzatik hartzen ditugu erreferentziak. Baina, batzuetan fikzio horri egiantzekotasuna erantsi nahiz errealitateko munduko elementuei erreferentzia zuzena egiten
|
zaie
. Hartara, sinesgarritasuna eta egiantzekotasuna helburu duten eleberriak izango ditugu hizpide errealismoaz9 hitz egitean.
|
|
|
Honela, askotan hiru denborak, iragana, oraina eta etorkizuna bat eginda aurkezten zaizkigu. Hiru denbora hauek lotzeko modu bakarra oroitzapenak eta ametsak direnez, hauei etengabeko erreferentzia egiten
|
zaie
. Oroitzapenen garrantzia Javier Rojok ere aipatu zuen:
|
|
|
Gizaki izateak urduri jartzen baititu, nahiago lukete postontzi edo karrota izan gizaki baino: pairaezina
|
zaie
erabakiak hartzeko ahalmena. Halatan, ezustean, nolabaiteko babesa damaien emaztearengandik urruti direlarik emaztearen erabaki baten ondorioz noski, ez baita harritzekoa halako ganorabakoengandik aldentzen ahalegintzea, munduarenganako eta beren buruarenganako haserre hitsa nagusitzen zaie, miseriazko ziminokeriak eginaraziz.(...)
|
|
|
pairaezina zaie erabakiak hartzeko ahalmena. Halatan, ezustean, nolabaiteko babesa damaien emaztearengandik urruti direlarik emaztearen erabaki baten ondorioz noski, ez baita harritzekoa halako ganorabakoengandik aldentzen ahalegintzea, munduarenganako eta beren buruarenganako haserre hitsa nagusitzen
|
zaie
, miseriazko ziminokeriak eginaraziz.(...)
|
|
|
fetitxismoa, masturbazioa, homosexualitatea. Sexuari eta drogei, beraz, erreferentzia etengabea egiten
|
zaie
bilduman zehar.
|
|
|
Halako atmosfera falta nabaritzen
|
zaie
ipuinei, oso azkar kontatuta dago dena, pertsonaiak behar gisa ezagutzeko betarik eman gabe. Lerro gutxitan garatzen du haiei buruzko nondik norakoa, kontaerak eskatuko lukeen erritmoa ez du errespetatzen, arrapaladan bezala joaten zaigu istorioa, detailetan finkatu gabe, elkarrizketetan gozatu gabe, eta, batzutan bukaerako bide okerra hartuz.
|
|
|
Hortaz, itsasoaren munduarekin nolabaiteko lotura duten pertsonaiak aurkezten zaizkigu, lotura hori zuzena nahiz zeharkakoa izanik (senideren bat itsasoan izanagatik edo). Gai hauetaz gain, droga eta sexuari ere askotan erreferentzia egiten
|
zaie
. Are gehiago, heriotzaren zantzuak topa ditzakegu ipuin askotan.
|
|
|
Hiru plano hauek bigarren zatiko lehen atalean egiten dute bat. Are gehiago, plano bakoitzean gainerako planoen hainbat elementuri erreferentzia egiten
|
zaie
, plano ezberdinen arteko lotura estutuz. Egunkariako iruzkingileak adierazi zuen bezala," Une orotan intentzio bikoitzeko eleberria dugu honako hau, kaleitxi batera helduak ginenean irteerarik bitxi eta harrigarrienak idorotzen dituena." (Egunkaria)
|
|
|
Badira pare bat baino gehiago tragikoak direnak, hasieratik bukaeraraino. Ukitu kafkiarrik ez
|
zaie
falta, gainera." (El Diario Vasco I)
|
|
|
1994ko abenduan hasten da kontakizuna eta amaiera 1995 urteko hasieran (urtarrila edo otsailean) koka dezakegu. Istorio honetan orduko hainbat gauzari egiten
|
zaie
erreferentzia: Goenkale, ETA, GAL,... Gainera, istorioaren jolasa osatzeko 1995eko urtarrilaren 23an gertaturiko atentatu bat darabil:
|
|
|
hots, oroitzapenen bidez ezagutzera ematen zaigu bakoitzaren pentsatzeko modua. Juaristik dioenez" Marcel Prousten famatu hartan bezala, edozein objetu asko
|
zaie
memoriaren makina martxan jartzeko eta beren burua testuinguru konkretu batean kokatzeko." (El Diario Vasco IV) Honen guztiaren bidez pertsonaien barne munduan sakontzeko aukera eskaintzen badigu ere, askotan erabilitako estilo trinkoak hurbilpen hori zailduko digu.
|
|
|
Gainera, irudi poetikoen bidez pertsonaien izakera ederki islatzen du. Felipe Juaristik dioen modura," liburuaren lirismoa pertsonaiei ere kutsatu
|
zaie
, lausotzeraino batzuetan. Irrealak dirudite, ez errealitatetik kanpo daudelako, errealitatearen eta fantasiaren artean aise dabiltzalako baizik" (El Diario Vasco).
|
|
|
Fokalizazioari dagokionez, pertsonaia lauak aurkezteko ohikoa den kanpo fokalizazioa hautatu du. Era honetara, pertsonaien barne gatazkei ez
|
zaie
arreta berezirik eskainiko, eta pertsonaia lauak aurkezten zaizkigu. Arestian aipatu bezala, errealismo zikinaren ildotik idatziriko narrazioek ez dute pertsonaien garapen psikologikoan sakontzeko asmorik.
|
|
|
Bi eleberri hauetan oso gai ezberdinak jorratzen dituen arren, badira bietan errepikatzen diren hainbat ezaugarri: batetik, bietan pertsonaia nagusien sentimenduei garrantzia berezia eskaintzen
|
zaie
; bestetik, bietan estilo irakurterraza eta zuzenaren bidez adierazten dizkigu gertakizunak; azkenik, bi eleberrietan gai politikoa aipatu egiten da, bigarren mailako pertsonaiei loturik joan ohi dena.
|
|
|
denboran atzeranzko jauzi bat eginez kronologia apurtzeari deritzogu; oro har, memoriaren aktibatzearekin lotuta egoten da. Hortaz, besteak beste, oroitzapenen bidez egiten diren atzerakako mugimenduei deitzen
|
zaie
honela. Hau da, flash back deitu izan dena.
|
|
|
Horrez gainera, hizkuntza gutxitua erabiltzen ez dutenentzat, mintzatzen direnen herrialdean bizi badira, nahi duten guztiek ikas dezaten aukerak jarriko dira. Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak beraien hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango
|
zaie
. Aldi berean, hizkuntzarekin batean bertako kultura jatorraren irakaskuntza ere bermatu nahi da, horretarako beharrezko diren irakasleak prestatuz.
|
|
|
Argi ikus daiteke, gaur egungo agintariak, garai batean erresumari saldukeria egin zioten Beaumontarren jokabide beraren jarraitzaile direla eta ez nafar erresumari hain leial jarraitu zion Agramont taldearena. Baina bere herriaren alde gizontasunez begiak itzarririk adi egon nahi dutenei, Arturo Campionen Navarra en su vida histórica (1929) eta El Genio de Navarra (1936) deritzen liburuen berrirakurketa komeni
|
zaie
. Gainera, gogoan izan Campion zenak Lingua Navarrorum eredugarri hura har eta, ikasi ez ezik, euskaraz idazteari ere eman ziola.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil bat baizik ez dakitenei kaltegarri
|
zaie
beraien hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena.
|
|
|
dena Moraleko145 irakasleei berriroeta bereziki gogorarazten
|
zaie
gai honetan; muinaetagaiamenderatzeakegitendituelahandiMoralistak.Bakoitzareneskuhartzeaongizehaztenda; hauda, biirakasleeietaikasleei146 dagokiena.
|
|
|
BizenteSantaTeresarenahautatuzutenProbintzial, lehenengoaholkulariMeltxor Hirutasunarena, bigarrenaSantosSanDomingorena, etahirugarrenaJoseSan Bizenterena. EuskalHerrikoProbintziaedoNafarroakoSanJoakin, agintealdihonetan, 15komentuzosatzenzen (Iruñea, Osma, Korella, Tutera, Peñaranda, Kalahorra, Burgos, Lerma, Logroño, Lazkano, Markina, Isla koBasamortua, Larrea, BalmasedaetaAlesbes.PrioretxehaueiBilbokobabes etxeagehitubehar
|
zaie
), 339 erlijiosorekin (270mezako, eta67ez mezako) 388; agintealdihonenhasieran, hauda,
|
|
|
Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen
|
zaie
bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina. La Semaine du PaysBasqueri, Sud Ouest13 egunkariarekiko.
|
|
|
Hala ere, euskararen proportzioa txikiegia iruditzen
|
zaie
euskaldunei, aspalditikeuskararen zabaltze handiagoa eskatzen baitiote France 3ri28 SIVUk (SyndicatIntercommunal a Vocation Unique, hots, Bokazio Bakarreko Herriarteko Sindikatua), euskal kulturaren defentsariak, sentimendu bera du. Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean.
|
|
|
Albisteen sailkapenak(. Euskal Herria?,. Mundua?,. Espainia?...), informazio praktikoaren edo agendaren hedadurak, eguraldi mapek eta abarrek zehazten dute zein den, hedabide bakoitzarentzat, erreferentzia eremua. Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen
|
zaie
hedabideei: gertaera batengarrantzia (eta horregatik albistegarritasuna), besteak beste, gertatzen den edo eraginaduen eremuaren araberakoa da.1 Lehenengo elurtea, esaterako,, gure lurraldeko?
|
|
|
Estatu mailakoek, berriz, aukera izango dute deskonexio erregional etalokalak egiteko, baina nahiko modu mugatuan. Horrela, deskonexio horien iraupena gehienez jota ereeguneko hiru ordutakoa izan daiteke, debekatuta dutelarik, halaber, deskonexio tarte horietan publizitaterik sartzea (arau hau telebista pribatuei bakarrik
|
zaie
aplikagarria; ez publikoei). Aldi baterakozerbitzuen kasuan, gehienez jota ere bederatzi hilabetez emiti lezaketenak?
|
|
|
Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak. Halaber, seinalearen garraioari edo multiplearen gestioari dagokiolarik, aukera eman
|
zaie
, orokorrean, gai diren enpresei beren sistemez baliatzeko edo besteren baten zerbitzuak erabiltzeko.
|
|
|
Oinarrizko legeek, aipaturiko Irrati telebistaren Estatutu Legea eta LOT?, gestio modu zuzena eta zeharkakoa bereizi zituzten irratian, bai eta Autonomia ErkidegoeiEstatuaren araberako gestio modu zuzena egiteko aukera ezagutu ere, helburu horrekinezarritako korporazio publikoen bidez59; Udalei, berriz, ekimen pribatuari bezala, zeharkako gestioa egiteko aukera ezagutu
|
zaie
. Horien guztien zehaztapena etaemakida prozesuen ezaugarriak Soinuzko Irrati difusioaren gaineko zenbait PlangintzaTekniko eta horien ondorioz zabaldutako frekuentziak esleitzeko Deialdi Publikoenbidez finkatzen joan dira60 Horrez gain, Irrati Lokalak araupetzen dituzten Legeaketa, azkenik, bereziki, Irrati Digitalen Araudia eta Plan Teknikoa dira Estatu mailanirratia antolatzen duten funtsezko legeak.
|
|
|
Tele, Antena eta Canal plus izan ziren lizentziak lortu zituzten hiru enpresak. Hirurei berriztatu
|
zaie
lizentzia beste hamar urtetarako.
|
|
|
*. Azaroaren 24an Net TV eta VeoTV delako korporazioei esleitu
|
zaie
, azkenik, emakida.
|
|
|
Euskadiko Autonomia Erkidegoaren kasuan, eta irrati lokalei dagokionean, horiei Euskal Herrikoizaera kulturala eta linguistikoa zabaldu eta babesteko baliagarri izatea eskatzen
|
zaie
, baita tokian tokikoezaugarri eta berezitasunak babestea ere. Halaber, beharrezkoa izango zaie beti euskara agertzea.
|
|
|
Euskadiko Autonomia Erkidegoaren kasuan, eta irrati lokalei dagokionean, horiei Euskal Herrikoizaera kulturala eta linguistikoa zabaldu eta babesteko baliagarri izatea eskatzen zaie, baita tokian tokikoezaugarri eta berezitasunak babestea ere. Halaber, beharrezkoa izango
|
zaie
beti euskara agertzea. Euskarakgutxienez izan duen agerraldia zehazteko, EUSTAT Erakundeak urtero argitaratzen duen EuskalEstatistika Urtekariaren azken alean udalez udal jakinarazten diren datuak erabiliko dira, euskararengutxieneko erabilera portzentajea, bertan azaldutako multzo euskaradun jakin guztien portzentajeenbatuketaren araberakoa izanik.
|
|
|
Nafarroako Foru Erkidegoan, antzera, Foru Komunitatearen ondasun historiko, kultural eta linguistikoen sustapena egitea eskatzen
|
zaie
irrati lizentzia lortu nahi duten sozietate pribatuei. Halaber, eremumistoan euskara maizago erabiltzeak balorazio altuagoa izango duela zehazten da lehiaketan, eta arealtuagoa eremu euskaldunean (336/ 1997 Foru Dekretua, azaroaren 10ekoa, Nafarroako Foru Komunitatean frekuentzia modulatuko uhin metrikozko irrati emisoreetarako baimenak ematea arautzen duena).
|
|
|
Telebistan bezala, hizkuntz politikarako aginduari jarraituz, emakidadunei emisio denborarenerdian katalana erabiltzea eskatzen
|
zaie
, baita emango diren kantuen laurdena (hitza dutenena behintzat) katalanez izatea ere (269/ 1998 dekretua, urriaren 21ekoa). Neurri hauen parean Euskadi eta Nafarroakoakbarregarriak dira.
|
|
|
...dira sistema publikohonen funtsa9 eta legeak Estatu mailako lurrazaleko zenbait kate hornitu eta gestionatzeko betebeharra ezarri die, betiere zerbitzu publikoaren betekizunen pean10.Legearen azken eraldaketarekin, betekizun horien artean, halaber, programa eskaintzaosatu edo aberastuko luketen zerbitzu eta programa berriak eta horiek ekoitzi etaemateko teknika berriak garatzeko agindua ere ezarri
|
zaie
. Alegia, teknologia digitalaerabiliz lurrazalez, kablez zein satelitez emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta horretarako filial berriak sortzeko baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean, modu analogiko zein digitalean.
|
|
|
Hortaz, kanona etabalizko ekarpen publiko bereziak izan dira etorkizunean sistemaren funts ekonomikoa, eta honek zalantzak sorrarazi ditu irrati telebista publikoen gaitasunaz, arloteknologiko berrietan bere presentzia ziurtatzeko. Azkenik, Estatuarekin hiruzpabosturtetarako kontratu programa sinatu beharra ezarri
|
zaie
elkarte publiko hauei, non tartehorretarako egitasmoak, kostuak eta finantzaketa moduak zehaztu diren.
|
|
|
Halaber, gaur egunlurrazaleko emisio baimena duten zerbitzuek aukera izango dutela xedatu da, sistema digital berrian kanal bana izateko sistema analogikotik ematen dutenprogramazio berbera eskaintzeko (simulcast). Estatu mailako zerbitzuak emateko baimena duten programatzaile edo editoreei, gainera, beste zerbitzu digitalberri bat eskaintzeko aukera emango
|
zaie
. Geratuko diren kanalak, azkenik, aurkeztuko diren egitasmoen interes komunikatibo eta sozialaren araberaemango direla xedatu da, kontuan hartuta betiere, lurrazaleko difusio modudigitalaren hedapen azkarra lortu nahi dela.
|
|
|
Publizitateari, patrozinioari, autopromozioari eta tele erosketari dagozkionneurriak eta mugak dekretuz garatu beharrekoak dira. Hala eta guztiz ere, zerbitzu publikoei gehienezko kopuru berezia ezartzen
|
zaie
emiti dezaketen publizitate kantitateari dagokiolarik, zortzi minutu orduko, hain zuzen ere?; sistema pribatuentzako mugarik ez da legean bertan espreski zehazten.
|
|
|
Programazioari dagokiolarik, programatzaile independenteak, zeinetan kable sistemen kudeatzaileek ez duten nagusitasun posiziorik? aurreikusten dira, programazioaren gutxieneko %40ren hornitzailegisa (nahiz eta portzentaje hori gutxitzerik ere badagoen, aginteari hala eskatuz gero). Halaber, honako programazioak derrigorrez eskaini beharra (must carry) ezartzen
|
zaie
: lurrazaleko telebista publiko eta pribatu estatalak, demarkazioari dagokion Erkidegokotelebista autonomikoak eta, baldin balego, abonatuaren herriko telebista lokala ere, betiere, hauek hala eskatuz gero. Edukiei buruzko betebeharretan, Europako Batasunaren Artezarauaren egokitzapenak esaten duenera jo behar da, kanal baten banaketaAutonomia Erkidego batean abonatutako etxebizitzen erditik edo Estatu osokoenlaurdenetik gora heltzen denean.
|
|
|
Baina, eta horietan, medio elebidun horietan?, euskarari berari eta euskalduneioso bigarren mailako rol mediatikoa aitortzen
|
zaie
.
|
|
|
–Egin behar duguna, ez bait da mundua hobeto pentsatu, bainapixkat hobeto jarri. Teoria haundiek eta ideologiek, munduaren kolpe bateko soluzioek eta salbazioek, ez sinesgarritasunik dute, ez sostengu razionalik, gaurko zientzien fragmentazioarekin eta espezializazioarekin, eta interesik ere dagoeneko apenas geratzen
|
zaie
espiritu eskeptiko samar batentzat.Sistema haundiak Hegelekin suntsitu ziren, XIX. mendean suntsitu ziren. Euskalduna, berriz, herrizaharra da, optimismo haundiegiz ibiltzeko munduan perfekzio guztizkoaren edonolako teoria etaidealekin.
|
|
|
Nonbait, bigarren mailako nazionalitate horiei ezin
|
zaie
autodeterminazio eskubide politikoa onartu, subiranotasuna espainiar herriari soilik baitagokio. Alta, estaturik gabeko nazio horiek ezin dira beren buruaren jabe izan legez.
|
|
|
Ezin dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere. Hiru hitzetan adierazita, askatasuna ukatzen
|
zaie
.
|
|
|
Kirolarekiko euskal legea ez da beharden bezala jorratzen ari, eta horrelaaukerak galtzen ditugu. Adibidez: zenbat diru eman
|
zaie
kirol profesionalei eta zenbat euskal selekzioei. Gezur sozial baten aurrean al gaude?
|
|
|
Hori nafarrei planteatuz gero, eta nafarrek horionerako izango dela ikusten baldin badute, guk Erkidego Autonomoan horrekemaitza onak ematen dituela demostratu izan dugulako, ez ote lukete onartuko. Iparraldean, berriz, kontzientzia mailako lan oso gogorra egin behar da. Ikusaraziegin behar
|
zaie
, euskalduna izateak zer esan nahi duen. Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu behar dugu, bertako jendeak tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus dezan.
|
|
|
Bere gorputzera esnatu ez den pertsonarengan, gorputzeko zenbait aldesentipen gabeak dira, eta kontzientzia falta
|
zaie
. Pertsona hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela.
|
|
|
Bihotza eta gogoa presio indartsu horren mendean leher ez daitezen, zangoak nahiko malgu eta sustraituta eduki behardira, eta, pozaren pozaz salto egiten? utzi behar
|
zaie
, gehiegizko kitzikaduraadierazi eta deskargatzeko.
|
|
|
Elkarrizketa hau helduek guraso haurren arteko harremanaren ikuspegi orokorreanoroitzapen zehatzak nola integratzen zituzten ebaluatzeko eratu zen. Subjektueibere gurasoekin izandako harremana deskribatzea eskatzen
|
zaie
, erlazio hauekdenboran zehar izan dituzten aldaketak, eta oraingo helduen nortasunarengan duteneraginei buruz. Gurasoen erantzunkizun konkretuen oroitzapenak ere eskatzenzaizkie:
|
|
|
1 Terapia sexualak zailtasun sexualetan fokatzen du tratamendua. Bestelakoizaera duten zailtasunak baldin badaude, hauei tratamenduan eraginikizatekotan helduko
|
zaie
soilik. Adibidez, terapeutak sexu jokabideaneragiten duen bikote gatazka denentz baloratu du.
|
|
|
Berritutako psikodrama hau helduei ere aplikatzen
|
zaie
(Diatkine, Soccaras etaKestenberg) eta baita psikotikoei ere (Kestenberg eta Pariente). Henri Rouselle, ospitalean.
|
|
|
Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz. Zer esanik ez, horimingarri gertatzen
|
zaie
, teorian egoerarekin konforme egon ez arren praktikan egoerahorretan eroso bizi direnei, nola edo hala sisteman integraturik daudenei. Eta horrekekarri du bazterketa ofiziala; baina, aldi berean, horrek sortu du askorengan berelanagatiko eta ibilbide osoagatiko estimua.
|
|
|
Zorionez, hurkoarenestura eta larridurekin batera ulermena eta errukia ere kausitzen ditugu. Pobreziareneraginez, gauza nahiko arrunta zen albokoari lapurtzea, eta sorginei, beste kalte larriagoez gain, ohointzan ibiltzea leporatzen
|
zaie
, eta horretarako baliatzea beren ahalmagikoak.
|
|
|
Ohargarria da,* Teofiloren ezaugarriak sorginenen antzekoak izan arren, ez direlaberdin berdinak. Pertsona ezagun batengan berraragitzearren, haren egiazko moldatu behar
|
zaie
mitoa: kondairak, sinesgarritasun den mendrena izatekotan, errealitate nabarienekin bateragarri izan behar du, eta esku ebakiaren motiboa aipatuabaizik ez da, gauzatu bariko asmoa.
|
|
|
Pertsonaren kasuan nortasuna dena, Herri bati buruz ari direlarik, batzuei, identitatea? deitzea gustatzen
|
zaie
. Nik nahiago dut nortasun hitza mantentzea, identitatearenean kloniko baten itxura gehiago agertzen delako, nortasunaren aurkakoa hainzuzen.
|