|
2007
|
|
|
Saltokietan banatu aurretik, biltegietan gordeta edukitzen dituzte fruituak denbora tarte jakin batez. Gordeta dauden bitartean, ez
|
zaie
komeni fruituak ontzea, eta horrelakorik ez gertatzeko neurriak hartzen dituzte. Batetik, fruituek arnastea mugatzen dute:
|
|
|
Azterketa horretan parte hartu duten eta parte hartuko duten gaixoek miokardioko infartua izan dute, eta egun disfuntzio bentrikularra dute. Halaber, bestelako tratamendurik ez izatea eskatzen
|
zaie
; hala, emaitzak puruagoak dira.
|
|
|
Konposatu kimiko erradioaktiboak zenbakiak jarritako erritmoan desagertzen dira. Hori oso baliagarria
|
zaie
, esate baterako, paleontologoei, arrasto fosilen bat datatu nahi dutenean. Arrastoen karbono isotopo erradioaktiboaren maila neurtzen dute, eta hortik kalkulatzen dute arrastoa noizkoa den.
|
|
|
Gainazaleko urak berotu ziren gehien, 0,25 ºC inguru. Behaketei hobeto egokitzen
|
zaie
eskuineko taula ezkerrekoa baino, eta lehen horrek bikain erakusten du zer eragin izan duen gizakiak kliman.
|
|
|
Kontinente arteko misilak (ICBM deitzen
|
zaie
) milaka kilometrora irits daitezke; ibilbide balistikoa egiten dute, eta horrek atmosferatik at eramaten ditu. Armak jaurtitzeko ez ezik, atmosferatik at zerbait jaurtitzeko egokiak izan zitezkeen.
|
|
|
Orain arte atera duten informazioa ez da urria, baina lan handia geratzen
|
zaie
. Arabako aztarnategietan islatzen diren ekosistemak ongi ezagutzeak Lurraren antzinako bizitza hobeto ulertzea ekarriko du.
|
|
|
Sinadura digitalizazio taula batean egiten bada, ordea, itxura espazialaz gain, ibilbidea, iraupena, presioa eta lapitzaren inklinazioa ere jasotzen dira. Kasu horretan, faltsutzaileei asko zailtzen
|
zaie
lana, itxuraz gain sinaduraren dinamika osoa imitatu bailukete.
|
|
|
Azterketa hori egiteko, tximeleta hil, lehortu, eta bere abdomenaren azken zatia disoluzio egoki batean sartzen da, eta mikroskopioz begiratzen
|
zaie
tximeletaren organo sexualei. Tximeleten kontserbazioaren ikuspegitik azterketa hori eztabaidagarria da, batez ere, helburua ikerketa edo subespezie berri bat sailkatzea ez denean, hau da, bildumazalekeria hutsak bultzatua denean.
|
|
|
Inplanteak ekoizteko erresistentzia handiko materialak erabiltzen dira, batez ere titanioa edo haren deribaturen bat. Eta hortz inplateei egitura zilindrikoa eta espira itxura ematen
|
zaie
, hezur ehunean hobeto sartzeko eta ainguratzeko.
|
|
|
Hori egitean, bero apur bat ere berekin eramaten dute, eta saldan geratzen diren atomoak hoztu egiten dira. Bada, atomo hotzekin ere gauza bera egiten da; energia gehien dutenei tranpa magnetikotik ihes egiten uzten
|
zaie
. Horretarako, eremu magnetikoa pixkanaka jaitsi egiten da, energia gehien dutenak atera egiten dira, eta gelditzen direnak gehiago hozten dira.
|
|
|
Ubidearen bi aldeak itxiz, animaliak uretara erortzea galarazten da, eta bide batez, pasabideetara iristen laguntzen
|
zaie
, eta, hala, hilkortasuna eta hesi efektua nabarmen murriztu. Aukera egokiena alanbre sarezko itxiturek eman dezakete, eta, orkatzek jauzi oso handiak egiten dituztela kontuan hartuta, bi metroko altuera behar lukete.
|
|
|
lagina likido edo gas batekin nahasi, eta kromatografo batean sartu. Kromatografoa molekulak banatzeko tresna bat da; horren barruan, molekulek trabaz betetako ibilbide bat egin behar dute; molekula batzuek azkar osatzen dute ibilbidea, eta beste batzuei kosta egiten
|
zaie
. Ibilbidearen irteeran, molekulak taldetan banatuta azaltzen dira, ibilbidea osatzen behar izan duten denboraren arabera.
|
|
|
Animalietatik pertsonetara transmititzen diren gaixotasunei zoonosi deitzen
|
zaie
. Zoonosi asko daude; egin kontu:
|
|
|
Ekozundek detektatutako energia akustikoa ekogramen bidez ikusten da. Ekograma horietan osatzen diren irudiei ekotraza deitzen
|
zaie
, eta daukaten itxura edo egituraren arabera arrainei dagokien energia desberdin daiteke. Gero, egindako arrantzetatik lortutako informazioaren arabera, energia hori zein espezieri eta zer neurritako aleei dagokien kalkulatzen da.
|
|
|
Arrantzatutakoa espezieka sailkatu eta espezie bakoitzeko zorizko lagin bateko aleak neurtzen dira. Antxoaren kasuan, lagina izoztu eta aurrerago, laborategian, pisatu eta adina kalkulatzen
|
zaie
.
|
|
|
Hiru quarkez osaturiko partikulei barioi deitzen
|
zaie
, eta horien artean daude, adibidez, neutroiak eta protoiak. Azken horiek u eta d motako quark arinez osaturik daude; aurkitu berri dituzten sigma b barioietan, berriz, lehen aldiz b motako quarka agertzen da, u u b eta d d b konbinazioetan.
|
|
|
Eztabaida sortzea ondo iruditzen zait, baina inoiz ez aldez aurretik dauzkagun ideietan oinarrituta. Nire ustez askatasun pixka bat eta utzi behar
|
zaie
zientzialariei. Ez dut uste zientzialariek material horiek toxikoak diren edo ez jakin gabe itsu itsuan aurrera egingo dutenik.
|
|
|
Ez dut uste zuzena denik esatea nano hitzarekin loturiko dena arriskutsua dela; ezta alderantziz ere, jakina. Zientzialariei utzi egin behar
|
zaie
gauza berriak proposatzen, sistema berriak aurkitzen, ezaugarri eta funtzio berriak aztertzen... Ondoren, horiek guztiak aztertu, eta medikuntzan, energia berriztagarrietan edo ezaugarri bikainak dituzten eta eguneroko bizimoduan erabil ditzakegun materialetan aplikaziorik ba ote duten zehaztu behar da.
|
|
|
Gaur egun, X kromosomarekin lotutako gaixotasun bat dutenek, edo horren eramaileak direnek, badakite horren berri, normalean behintzat. Jakitun dira era naturalean geldituz gero haurdun gaixotasuna garatuko duten semeak izan ditzaketela; horrekin batera, ordea, beste aukera bat daukatela jakinarazten
|
zaie
: lagundutako ernalkuntza erabili eta haurraren sexua aukeratzea haurdunaldiaren aurretik.
|
|
|
Enbrioiak hazi egiten dira. Eta hiru bat egunera, enbrioi bakoitzak sei zortzi zelula dituenean, biopsia egiten
|
zaie
: bakoitzetik zelula bat edo bi hartzen dira analizatzeko.
|
|
|
Babes funtzio horri dagokionez, ezaguna da basoek naturaren kontserbaziorako duten garrantzia; bai dibertsitate biologikoa gordetzeko, baita ura eta lurzorua babesteko ere. 1990etik aurrera, 96 milioi hektarea basori eman
|
zaie
dibertsitate ekologikoa zaintzeko funtzioa. Eta, egun, funtzio hori duen azalera% 11koa da.
|
|
2008
|
|
|
Baina portaera harrigarri horren jatorria ez zuten zehatz mehatz ezagutzen. Maiz, ezpurutasunei lotzen
|
zaie
magnetismo hori. Alegia, uste da ezpurutasunak izan ohi direla urrearen magnetismo horren erantzule.
|
|
|
Mikrobiologoek aukera paregabea izan dute GIBarekin mikrobio artalde berri, ezezagun eta miresgarriak ikusteko azken 25 urte hauetan. Berdin gertatu
|
zaie
klinikoei, orain arte liburuetan bakarrik ikas zitezkeen hainbat eta hainbat gaixotasun hona, etxeko atarira, etorri zaizkienean.
|
|
|
Batentzat baino gehiagorentzat, animalia honen berri duen lehenengo aldia izango da, beste batzuei ezaguna egingo
|
zaie
izena desagertzeko zorian dauden espezie zerrendako bat delako, bakar batzuek ezagutuko dituzte animalia honen nondik norakoak... eta, bien bitartean, muturluze piriniarrak kinka larrian jarraituko du, bizirik irauteko gero eta zailtasun gehiagorekin.
|
|
|
Erakunde ofizialetatik kanpo, zientzia aldizkariek indar handia izan lezakete zenbat eta izen handiagoa izan aldizkari batek, orduan eta handiagoa. Azken batean, ikertzaile guztiei komeni
|
zaie
egindako ikerketa ezagutaraztea, ahalik eta gehien hedatzea lortutako emaitzak. Bada, aldizkariek ezinbestekotzat joko balute esperimentuetan emakumeak kontuan hartzea eta emaitzak sexuaren arabera bereiztea ikerketak argitaratzeko modukoak diren edo ez erabakitzeko orduan, zeharka bada ere, behartu egingo lituzkete zientzialariak esperimentuak modu horretan diseinatzera.
|
|
|
Miren P. Cajaraville katedradunak zuzentzen duen Biologia Zelularra Ingurumen Toxikologian taldeak ondorioztatu zuenez, uretan aurki daitezkeen hainbat konposatu kimikok organismoen hazkuntzan, portaeran, ugalketan eta immunitate funtzioan eragiten dute, sistema endokrinoarekin interferitzen dutelako. Horregatik, disruptore endokrino deitu
|
zaie
konposatu horiei: besteak beste, alkilfenolak (etxeetako garbigarri eta kosmetikoetatik eratorriak), pestizidak, plastifikatzaileak, petrolioaren eratorriak edo hormona sintetikoak.
|
|
|
Txoriek oso ongi zehaztutako bi portaera dituzte: batean emeari kantatzen diote eta bestean bakarrik kantatzen dute (zuzendua eta zuzendu gabea esaten
|
zaie
kantuei, hurrenez hurren). Batean eta bestean, txoriek mugimendu berak egiten dituzte, bietan kantatzen ari direlako.
|
|
|
Intsektuak itxurak erakarrita sartzen dira labeloan, eta, han, kanal batetik igarotzera behartuta daude. Kanalaren sarreran, beste lore batetik ekar dezaketen polena uzten dute, eta, irtetean, lore horren polena itsasten
|
zaie
. Gero, beste lore batera eraman dezakete polen hori.
|
|
|
Edo ez? Agian, orexarrei galdetu
|
zaie
.
|
|
|
Haiek ez zuten oxigenorik behar bizitzeko. Hala ere, bizidun haietako batzuei zor
|
zaie
atmosferan oxigenoa metatzen joan izana. Hain zuzen, fotosintesia egiten zuten organismoak agertzearekin eta hedatzearekin batera, hautsi egin zen ordura arte gasek atmosferan zuten oreka.
|
|
|
Kondizio horiek aurkitzen baldin badituzte, nagusi bihur daitezke, azkar samar hazten diren zuhaitzak direlako. Ugaltzeko garaian, haziak ekoizten dituzte, eta komeni
|
zaie
haziok erne eta aurrera egitea espezieak berak aurrera egin dezan. Haziek, ordea, ez dituzte izango haien aurrekoek zituzten kondizioak, lehen eguzkitsua zen eremua dagoeneko itzaltsua izango delako (pinuek itzal egiten dutelako hazitakoan).
|
|
|
Oro har, muturreko bi estrategia bereiz ditzakegu. Bizi ziklo azkarra, ondorengo ugari eta hedatzeko gaitasun handia dituzten bizidunei r estratega esaten
|
zaie
. Beste muturrean, luze bizi diren, tamaina handiagoa duten, eta beranduago eta gutxiagotan ugaltzen diren bizidunak daude.
|
|
|
Espezie batzuk, ordea, oso gutxi aldatu dira garai jakin batetik aurrera. Hizkera arruntean fosil bizidun esaten
|
zaie
, dituzten ezaugarri berak (edo oso antzekoak) dituztelako haien fosilek.
|
|
|
uharteetako nanismoa, hain zuzen. Kontinenteetan handiak diren animaliei gertatu ohi
|
zaie
. Uharte batera iristen direnean, elikagai gutxiago izaten dute eskuragarri.
|
|
|
Espezie sortu berri horien antzera eremu geografiko zehatz batean bakarrik agertzen diren espezieei endemiko esaten
|
zaie
. Pirinioetan, adibidez, espezie endemiko pila bat daude, mendi garaietako kondizioak behar dituztelako bizitzeko, eta urrunegi dituztelako kondizio bertsuak dituzten beste mendiak.
|
|
|
Berria ezezaguna da, eta, askotan, ezezagunak beldurra edo errezeloa sortzen du. Teknologia berriei sarri gertatzen
|
zaie
hori: teknologia erabiltzen hasi eta onurak dituela eta kalterik ez duela eragiten ikusi arte, jendeak ez ditu erabat baztertzen susmo txarrak.
|
|
|
Egia esan, protoiez gain, beste partikula batzuk azeleratuko dituzte, baina protoiaren tamainakoak edo handiagoak. Partikula mota horiei hadroi deitzen
|
zaie
, eta horregatik eman diote LHCari eman dioten izena: Large Hadron Collider.
|
|
|
patroian A bat dagoen tokian T bat jarriko du, eta alderantziz, eta G bat dagoen tokian C, eta alderantziz. Hori, gainera, zentzu jakin batean gertatzen da beti; hau da, DNA harizpi baten bi muturrei 5 eta 3 izena ematen
|
zaie
, eta DNA polimerasak 3' muturrari eransten dizkio nukleotidoak.
|
|
|
dideoxinukleotidoak. Nukleotido eraldatu horiei 3' muturrean hidroxilo talde bat falta
|
zaie
, eta horren ondorioa da ezin zaiela beste nukleotidorik erantsi.
|
|
|
Hirugarren mundu edo garabidean dauden herrialde esaten
|
zaie
ezaugarri hauek dituzten herrialdeei: nekazaritzan oinarritutako ekonomia, lehengai gehienak esportatzea, herrialde industrializatuagoekiko zorra, azpiegitura urriak, analfabetismo tasa handia, teknologia atzeratua...
|
|
|
nekazaritzan oinarritutako ekonomia, lehengai gehienak esportatzea, herrialde industrializatuagoekiko zorra, azpiegitura urriak, analfabetismo tasa handia, teknologia atzeratua... Azken urteetan, beste ezaugarri bat ere gehitu
|
zaie
: IKTen (Informazio eta Komunikazio Teknologien) eta Interneten eskuragarritasun eta hedapen maila txikia, eta, horren ondorioz, gizartearen alfabetizazio teknologiko apala.
|
|
|
Gainera, abiadura handian agertzen dira espezie berriak; eta, askotan izenik eman gabe eta deskribatu ere egin gabe erabiltzen dira filogenietan espezie horiek. Hori ez
|
zaie
batere gustatzen klasikoei. Baina, planetako zenbait lekutan biltzen diren espezie berrien kopurua hain da handia, ezen oso zaila baita deskribapen morfologikoa egitea filogenia eraiki baino lehen.
|
|
|
Arrainontziko urre arrainari askatasuna itsasoan ematea ere ez litzateke oso ideia ona, besteak beste deshidratatuta hilko litzatekeelako. Aitzitik, izokinak eta aingirak, esaterako, itsasotik ibaira eta ibaitik itsasora pasatzen dira, eta haiei ez
|
zaie
ezer gertatzen
|
|
|
Berez, zelulek elkarren artean lotzeko duten gaitasuna kaderinei zor
|
zaie
. Kaderinek molekula itsasgarrien familia osatzen dute, eta oinarrizkoak dira ehunak eratzeko.
|
|
|
Aipagarrien artean lehenengoa oinarrizko formatu bat da, BMP. BitMap (bit mapa) motako irudiei egokitzen
|
zaie
. bmp fitxategi luzapena (sigla izenetik dator). Formatu honen bidez sortzen diren irudiak pixel matrize batez osatuta daude, non pixel bakoitzaren kolorea kolore sakonera baten arabera definitzen den.
|
|
|
Ogg Vorbis audio formatu libre bat da. Formatu honetako fitxategiei. ogg fitxategi luzapena ematen
|
zaie
, eta Ogg proiektu multimediaren barnean dago, non audio eta bideo formatuak biltzen diren. Malgutasun handia dago kalitate ezberdinetan konprimitzeko.
|
|
|
Gainera, gurutzaketari eta mutazioari esker, soluzio harrigarriak sortzen dira. Nolabait esateko, aurreiritziek ez diete eragiten algoritmo genetikoei; aurrera egitea bakarrik axola
|
zaie
.
|
|
|
Hasierako populazioa problema batek izan ditzakeen ebazpenek osatzen dute. Ebazpen edo soluzio posible horiek ausaz aukeratzen dira, eta kromosoma deitzen
|
zaie
. Kromosoma bakoitzak dituen alderdi desberdinei, berriz, gene deitzen zaie.
|
|
|
Ebazpen edo soluzio posible horiek ausaz aukeratzen dira, eta kromosoma deitzen zaie. Kromosoma bakoitzak dituen alderdi desberdinei, berriz, gene deitzen
|
zaie
.
|
|
|
Hautagaiak izanda gero, haien egokitasuna neurtzen duen funtzio bat aplikatzen
|
zaie
. Normala den bezala, hautagai gehienak desegokiak dira, baina beste batzuek, nola edo hala, funtzionatu egiten dute, eta iraun egiten dute.
|
|
|
Gainera, gutxi batzuk ez dira aurrekoen berdin berdinak: mutatu egin dira; hau da, generen bat aldatu egin
|
zaie
, ausaz.
|
|
|
Mapak ekoizten eta merkaturatzen lan egiten duten konpainia multinazionalek Tele Atlas eta Navteq dira nagusiak ibilgailu egokituak dituzte, ingurua aztertzeko gai izateko. Mobile Mapping Van edo kartografia mugikorrerako ibilgailu deitzen
|
zaie
.
|
|
2009
|
|
|
ParM proteina kate baten modukoa da; eta bere buruari unitateak gehitzeko eta kentzeko gaitasuna du. Banatu beharreko plasmidoaren bi kopia berriei lotzen
|
zaie
ParM katea. Gero, unitate berriak gehituz katea luzatzen hasten da, eta bi plasmidoak zelularen bi muturretara bidaltzen ditu kate horrek.
|
|
|
Errealitate gehitua modan egotea azken belaunaldiko mugikorrei zor
|
zaie
, neurri handi batean. Bideokamerak hartzen duena pantailan erakuts dezakete.
|
|
|
Azken batean, beste egoera batean aterako luketen baino onura ekonomiko txikiagoa ateratzen dute, eta egoera horren aurrean zuhur agertzen dira. Gainera, dio, jabeei ez
|
zaie
iruditzen beren lursail bat naturgune izendatzeak onurarik ekarriko dienik. Ez dute onura gisa ikusten turismoa handitzea, biodibertsitatea handitzea eta abar.
|
|
|
Jabeek hasieran kontrako jarrera izatea normala iruditzen zaio Azkarateri, Errenteriako udaleko ingurumen teknikariari: Kontrako jarrera hori ez da bakarrik naturaren kontserbazioan ikusten; hainbat herritarri ez
|
zaie
ondo iruditzen tabakoaren kontrako neurriak hartzea, kaleak oinezkoentzako bihurtzea edo autoa uzteko TAOa ordaindu behar izatea. Baina guztiak egin beharreko politika publikoak direla uste du.
|
|
|
Alde batetik, hegoak sortu zirenean hainbat hatz galdu zituzten, eta, bestetik, hanketako behatz kopurua ere murriztu dute. Horretaz gain, erradioaren tamaina asko txikitu
|
zaie
, kubituarekin alderatuta. Oilasko izterra jatean azaltzen da, adibidez:
|
|
|
Pentsa, suhiltzaileak 50 metrora iristen dira, eta, hortik gora, dena mirari hutsa da, dio Aurrekoetxeak. Dorre berrietan larrialdi sistemei aparteko garrantzia eman
|
zaie
: igogailu bereziak prestatu dituzte ebakuaziorako, suteetan erabiltzeko gelak diseinatu dituzte... baina, hala ere, horrelako eraikin bat jendez hustea oso konplikatua da.
|
|
|
Arlo honetan, zehaztuta dago zein diren dirua ematen duten aplikazioak. Killer applications esaten
|
zaie
. Historikoki, hiru aplikazio mota sartu dira talde horretan:
|
|
|
Adibidez, Googlek euskaraz oso gaizki bilatzen du. Eta esan
|
zaie
. Baina ez zaie interesatzen.
|
|
|
Eta esan zaie. Baina ez
|
zaie
interesatzen. Une batean erabaki zuten gehienez berrogei hizkuntzarekin lan egitea.
|
|
|
erabilera epeak aditu batzorde batek erabakitzen ditu. Denbora gehien etxeko ikertzaileei esleitzen
|
zaie
. Teleskopioa Mexikon dagoen arren, Estatu Batuetako Massachusetts Amherst Unibertsitatearekin batera osatu du proiektua Mexikoko Astrofisika, Optika eta Elektronika Institutu Nazionalak; hortaz, astrofisikari mexikarrek eta estatubatuarrek dute lehentasuna.
|
|
|
Indize negatibodun inguruneek ingurune ezker ere esaten
|
zaie
dute ezaugarri deigarrienetako bat metamaterialen artean: errefrakzio negatiboa.
|
|
|
Ekosistema gogorretan basamortuan, esaterako, egunez ehizatzea ezinezkoa
|
zaie
harrapari gehienei. Gauez irteten direnez, suge espezie batzuek, harrapakina detektatzeko, infragorriak erabiltzen dituzte.
|
|
|
energia fototermikoa edo eguzki energia termikoa. Sistema horietan, ispilu multzo baten bidez (heliostato esaten
|
zaie
ispiluei) eguzki energia puntu jakin batean biltzen dute, eta energia hori guztia zirkuitu batean dituzten sodio gatzak likido bihurtzeko erabiltzen dute. Likido egoeran gatzek metatuta duten energia ura lurruntzeko erabiltzen dute, eta lurrunari turbina batzuetatik pasaraziz sortzen dute elektrizitatea.
|
|
|
Muturreko egoera horretan, lehenengo lana da segurtasun egoera berreskuratzea. Horretarako, Segurtasun Nuklearrerako Kontseiluko arduradunei eman behar
|
zaie
lehenik gertatutakoaren berri, ahalik eta arrisku txikienarekin geldi dezaten zentral nuklearretako elektrizitate sorkuntza.
|
|
|
Bada, nik uste dut abantaila nabariak dituztelako hedatu direla hedatu diren lekuetan, kontuan izan behar baita ez direla denean zabaldu, baizik eta herrialde gutxi batzuetan kontzentratu direla. Makroekoizleak deitzen
|
zaie
, eta haientzat abantaila nabarmenak dituzten barietateak bakarrik landatzen dituzte, bereziki, herbizidekiko toleranteak edo intsektuekiko erresistenteak direnak. Oso esanguratsua da:
|
|
|
Horrekin, pare bat mendeko epean, karbono dioxidoaren kontzentrazioa industria iraultzaren aurrekoa izatea lortuko litzatekeela kalkulatu dute. Eta ez
|
zaie
oso metodo arriskutsua iruditzen.
|
|
|
Hortaz, lehenik eta behin, zura bigundu egiten da; ondoren, arrakalatzea gertatzen da; eta azkenik, andeatze osoa. Era horretako usteltzea eragiten duten onddoei lignozelulolitiko izena ematen
|
zaie
, eta talde horretan sartzen dira ardagai gehienak. Ezagunak dira ardagai konkorduna (Trametes gibbosa), ardagai pipa (Ganoderma lucidum) eta supizteko ardagaia (Fomes fomentarius), besteak beste.Usteltzea, dena den, ez da zuhaitz osoan batera gertatzen, eta, kasu askotan, lokalizatua izan daiteke.
|
|
|
Taldeka aztertuta, errazagoa da erantzunak topatzea. Adibidez, adineko pertsonetan oraindik ere erlijioak pisu handia dauka, eta elikaduran ere antzematen
|
zaie
: bijilia egunetan ez dute haragirik jaten.
|
|
|
Hain zuzen ere, Creutzfeldt Jakob gaixotasunaren aldaera berriaren 1996ko agerraldiaren ondorioz behien entzefalopatia espongiformetik eratorria, gaixotasun prionikoen zaintza sare bat jarri zuen martxan Europako Batasunak. Horri esker, jarraipen zorrotza egin
|
zaie
gaixotasun horiei, eta ikusi da, familia insomnio hilgarriaren kasuan, ezagutzen diren 100 bat kasuetatik 40 Espainian daudela, eta horietatik 17 Euskal Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
Elipsoidea definituta, elipsoide horrekiko lerro perpendikular batean neur daitezke; altuera ortografikoak dira horiek. Baina, praktikara etorrita, altuera neurtzeko norabidea berun plomuak markatzen du, eta norabide hori ez da beti erabat bertikala, grabitate eremua ez baita erabat erregularra leku guztietan; plomuak markatzen dituen horiei altuera normal deitzen
|
zaie
.
|
|
|
Atal horretan, hainbat puntu aipatzen dira. Lehenik, arrantzarako baimena berritzeko baldintzak zorrotz betetzea eskatzen
|
zaie
arrantzaleei. Horiek, urtero urtero, harrapatutakoaren datuak jasotzen dituen koaderno bat entregatu behar diote administrazioari.
|
|
|
Gainera, era horretan, arrantzaleek planaren garapenean parte hartzen dute, eta ardura handiagoaz arrantzatzen dute. Koadernoa betearazteaz gain, datu horiek epeen barruan entregatzeko eskatzen
|
zaie
orain arte askok epeetatik kanpo entregatzen zituzten, eta horrek ikerketarako datuak baldintzatzen ditu.
|
|
|
Adibidez, han hemenka, 2 nukleotidoko sekuentzia txikiak hainbat aldiz jarraian errepikatuta agertzen dira, eta oso aldakorra izan ohi da kopia kopuru hori banako batetik bestera. Mikrosatelite esaten
|
zaie
sekuentzia txiki bat behin eta berriz errepikatuta duten genoma zatiei.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, garunaren berezko egitura eta funtzionamendua hein batean edo bestean eraldatua duten pertsonak dira. Hortaz, Calladoren arabera, psikoterapien bidez ikusarazi behar
|
zaie
beren portaera okerra dela, eta nolabait zuzendu behar dutela.
|
|
|
Garunaren eta ordenagailuen arteko interfazeei BCI deitzen
|
zaie
, Brain Computer Interfaces. Pentsamenduaren itzultzaileak dira, nolabait: garunaren asmoak irakurri eta interpretatzen dituzte, eta, gero, ekintza bihurtzen dituzte.
|
|
|
Horretarako, metodo estandarizatuak daude, ez inbasiboak nahiz inbasiboak. Ez inbasiboetan, seinaleak jasotzen dituzten sentsoreak buruaren kanpoaldeanjartzen dituzte; normalean, seinalearen transmisioa errazten duen gel bat ematen
|
zaie
buruaren larruazalean, eta pazienteak ez du besterik jasaten. Metodo inbasiboetan, berriz, barruan ezartzen dira sentsoreak.
|
|
|
Liofilizatuta bidaltzen dira jaki asko, hala nola makarroiak eta arrautzak, eta, jan aurretik, ura bota behar diete fresko egoten direneko ezaugarri berberak izan ditzaten berriz ere. Erdi mailako hezetasuna duen produkturik ere bada; ur kantitatea murrizten
|
zaie
baina testura leuna izaten jarraitzen dute (fruta lehortuak, zezina...).
|
|
|
Aldagai hauek eta beste batzuk aztertuta, egiazki, zientzia albisteen adierazgarritasun maila txikia da. Salbuespenak salbuespen, ez
|
zaie
aparteko garrantzirik eman, eta bestelako gaiak dira lehentasuna dutenak. Hori da, albisteak modu orokor eta bateratuan ikertuta, lehen ondorioa.
|
|
|
Bereizketa hau oso garrantzitsua izan arren, gaizki ulertu ugari sortzen ditu, jende askok baitu naturala eta ona nahasteko joera. Nonbait, naturaren apologistei eta jogurtaren publizistei ahaztu egin
|
zaie
gauza gutxi dagoela oinazea, sufrimendua eta heriotza baino naturalagorik. Horrez gain, batzuek uste dute zientzialariek, informazio gehiago duten aldetik, iritzi kualifikatuagoak eman ditzaketela galdera normatiboen gainean.
|
|
|
Kazetariaren galderan sumatu uste izan dudan beste esanahiak gehiago asaldatzen nau, jakin nahi eza baitario. Batzuen ustez, zientziak ez du balio zenbait galderari erantzuteko, ez horiek balioen mendekoak direlako, baizik eta zientzia ofizialak (hala gustatzen
|
zaie
deitzea) bere bide estuan argitu ez ditzakeen bazter misteriotsu asko dituelako munduak. Fenomeno paranormalez ari naiz, zientzia ezkutuez, esoterismoaz, eta sentikortasun bereziko espiritu zabalek soilik sentitu omen dezaketen horretaz, zientzia arrunt eta erredukzionistak, bere sinplekerian, inoiz ulertuko ez dituen fenomeno horiez.
|
|
|
Azkarrago hobetzeko bidea ezaguna da: medikuei baliabideak eta denbora eman behar zaizkie, eta gaixoak arretaz tratatzea exijitu behar
|
zaie
; ikerketan ari direnei, berriz, prozedura are zorrotzagoak erabiltzea eskatu behar zaie, esperimentu gero eta finagoak. Terapia alternatibo guztien artean, ordea, ez da deus aldatu hamarkada askotan.
|
|
|
Azkarrago hobetzeko bidea ezaguna da: medikuei baliabideak eta denbora eman behar zaizkie, eta gaixoak arretaz tratatzea exijitu behar zaie; ikerketan ari direnei, berriz, prozedura are zorrotzagoak erabiltzea eskatu behar
|
zaie
, esperimentu gero eta finagoak. Terapia alternatibo guztien artean, ordea, ez da deus aldatu hamarkada askotan.
|
|
|
Izan ere, ikerketa batzuen arabera, hainbat konposatu kimikok organismoen hazkuntzan, portaeran, ugalketan eta immunitate funtzioan eragiten dute, sistema endokrinoarekin interferitzen dutelako. Disruptore endokrino deitu
|
zaie
konposatu horiei: besteak beste, alkilfenolak (etxeetako garbigarri eta kosmetikoetatik eratorriak), pestizidak, plastifikatzaileak, petrolioaren eratorriak edo hormona sintetikoak.
|
|
|
eraikitze fasean dauden zentralek atzerapenak izango dituzte, eta planifikatutako eta proposatutako proiektu berri batzuk bertan behera utzi dira, oraingoz. Nolanahi ere, egoera ekonomikoa suspertu ahala bultzada berria emango
|
zaie
proiektu horiei. Bitartean, gizarteak jatorri nuklearreko elektrizitateaz gozatzen jarraituko du:
|
|
|
Kosmologiaren barruan oso marjinala da. Askori ez
|
zaie
gustatzen multibertsoaren kontzeptua, ez dakigulako zenbateraino den zientzia. Baina gero eta zale gehiago dago.
|
|
|
Izan ere, sarritan, transmisore txikiak jartzen dizkiete igelei, jarraipena egiteko. Eta gertatu izan
|
zaie
sabelean jarritako transmisoreak, adibidez, lurrean agertzea hilabete batzuk geroago. Hain juxtu, horrelako kasu bat gertatu ondoren erabaki zuten Charles Darwin Unibertsitateko ikertzaileek igelak laborategian aztertzea.
|
|
2011
|
|
|
Hartara, zelulara sartutakoan, toxikoa ekoizten dute, eta zelula modu aktiboan hiltzen dute. Armed viruses deitzen
|
zaie
. Birus armatuak, alegia.
|
|
|
Horrekin batera, laguntza psikologikoa ere eskaintzen
|
zaie
pazienteei. Plazaolak dioenez, pazientearen egoera emozionalaren eta izaeraren arabera, laguntza psikologikoa hasieratik eskaintzen da, eta, beste batzuetan, beste tratamenduak eman ondoren egiten du terapia psikologikoa.
|
|
|
Oinarrian, fosilen datazioan erabiltzen den teknikaren antzeko bat da, baina, isotopo baten desintegrazioa neurtu ordez, zetaren proteinen aminoazidoen aldaketa bat neurtzen du. Aminoazido natural guztiek dute atomo banaketa asimetriko bera, L isomero izenekoa; baina, denboraren poderioz, aminoazido batzuei aldatu egiten
|
zaie
banaketa hori. Marylandeko kimikariek neurtu dute zer abiaduratan gertatzen den prozesu hori, zetaren degradazio hori denborarekin kalibratzeko.
|
|
|
Gure gobernuak, eta Europar Batasuna haiekin batera, Munduko Merkataritza Erakundearen itunen parte dira. Akordio horien arabera, herrialde batek ezin ditu beste herrialde batzuetako produktuak baztertu, ezta bere produktu edo zerbitzu nazionalak babesteko ere. Esportazioetarako denean, ondo deritzogu; baina politikariei zaila gertatzen
|
zaie
azaltzea horrek inportazioei ere eragiten diela. Estatu Batuetako produktuek (arropa, kotxeak edo okelak direla) Europar Batasuneko merkatuaren ateak zabalik dituzte, segurtasun maila egokia dutenean.
|
|
|
Eta badira gehiago. Horien guztien arabera, komunikazioa era batekoa edo bestekoa izango da, eta batzuei edo besteei zuzenduko
|
zaie
. Hori bai, betiere anbiguotasuna baztertu behar da; mezuak argia izan behar du, ez du oker ulertzeko biderik eman behar.
|
|
|
Hala ere, espermatozoidearen eta obuluaren artean bestelako elkarrekintza bat ere egon behar duela iruditzen
|
zaie
ikertzaileei; proteinen artekoa, ziur aski. Horrenbestez, ikertzen jarraitzeko asmoa dute, ugalketa tratamenduen emaitzak hobetzeko baliagarria izango delakoan.
|
|
|
Ia webgune edo web zerbitzu orok garatu ditu gailu mugikor horietarako aplikazioak, eta aplikazio horien bidez sartzen da jendea webgune horietako edukietara. Joera hori webaren estandarrei eta irekitasun eta publikotasun printzipioei kontrajartzen
|
zaie
, eta webaren kalterako dira.
|
|
|
% Â 0,2 atmosferan eta% Â 98 burbuiletan. Baina Stout motako zenbait garagardori (Guiness eta Murphy' s, adibidez) beste gas bat gehitzen
|
zaie
: nitrogenoa.
|
|
|
Hain zuzen ere, Kenian eta Ugandan egin dituzte bi ikerketak, eta, guztira, 4.758 bikote diskordantek parte hartu dute (diskordante deitzen
|
zaie
bikotekideetako batek hiesa duenean eta besteak ez). Bi botika mota probatu dituzte:
|
|
|
Definizio horretara lotzen bagara, ez dirudi oso zehatza denik inprimagailu terminoa, horrek ez baitu paperean inprimatzen. Aldiz, hobeto lotzen
|
zaie
Elhuyarren Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoak edo Wikipediak ematen dituzten definizioei hurrenez hurren, Fitxategien edukia euskarri fisiko batean ekoizten duen periferikoa eta Ordenagailu batean dugun irudi edo testuzko dokumentu bat medio fisiko batetara (orokorrean, papera) pasatzeko funtzioa betetzen duen irteera periferiko bat definitzen dute gailua. Izan ere, inprimagailu batek, objektu baten hiru dimentsiotako modelizazio digital batetik abiatuta (CAD programa baten, edo Blender moduko 3D modelizazio programa baten edo 3D eskaner baten bidez sortutakoa), objektu fisikoa sortzen du.
|
|
|
Euskal tradizioa bera saguzarraren aldekoa izan da, nekazari munduarena behintzat. Arratian, esate baterako, eta gauza bera da Nafarroako hainbat lekutan, ume batek hortz bat galtzen duenean ez zaio Perez sagutxoari ematen, baizik eta saguzarrei botatzen
|
zaie
. Etxeko teilatura botatzen da gauez hortza.
|
|
|
Ingeniariei asko interesatzen
|
zaie
ikerketa hori, aeronautikan eta automobilgintzan ere forma aldakorren ikerketak garrantzi handia hartu duelako. Aerodinamika malgua da.
|